به گزارش ثریا ادیسون آن موقع نمیدانست که کمتر از یک ربع قرن بعد، ایرانیها به قدری شیفته اختراعش میشوند که برای داشتنش فرش خانهشان را هم میفروشند.
همهچیز از سفر سوم مظفرالدین میرزا به فرنگ شروع شد. ولیعهدی که عمر دراز سلطنت پدر صاحبقرانش باعث شد با ریش و سبیل جوگندمی شده بر تخت شاهی بنشیند. مظفرالدین شاه عقده دیررسیدن به آرزوهایش را در خوشگذرانیهای به هم فشردهاش گشود. متصل با خدموحشم به سفر فرنگ میرفت و بیتالمال را به تاراج میداد و با بدهیهای بالا آورده به اندرونی کاخ برمیگشت. کمی بعد دوباره هوایی میشد و بذل و بخششی میکرد. کاخ و ییلاقی را پشت قباله یکی از سلطنهها میانداخت و خرج سفر بعدی را چاق میکرد. شاه ایران بیکله به خیابانها و کاخها و موزههای فرنگ میزد. همراهان اجنبی باخبر از جیبهای پرپول شاه، او را به کمپانیهایشان دعوت میکردند و تا سرکیسه نمیشد رهایش نمیکردند.
در سفر سوم فرنگ بود که صاحبان یک کمپانی آمریکایی، مظفرالدین میرزا را به ملاقات گرامافون بردند. شاه، یکدل نه هزار دل عاشق نواهایی شد که از دل صفحههای لغزان مومی زیر سوزن، در لوله حلزونی شکل گرامافون میریخت و حال دیگری به احوال سرخوشش میداد.
جناب صدراعظم هواها خوب است!
آمریکاییهای مقیم پاریس برای اینکه شاه را به این جعبه موسیقی عاشقتر کنند از او میخواهند صفحهای را با صدای خودش پر کند. دکتر عبدالحسین نوایی دراینباره مینویسد: «در طی سفر سوم شاه به فرنگستان یک کمپانی ضبطصوت آمریکایی، شاه ایران را به دیدار از شعبه شرکت در پاریس دعوت کرد و شاه نیز آن دعوت را پذیرفته است.» آمریکاییها برای اینکه شاه ایران را به این دستگاه تازه از راه رسیده عاشقتر کنند از او میخواهند صدایی به یادگار از خود باقی بگذارد. روایت دکتر نوایی از این درخواست خواندنی است: «روزی که شاه برای بازدید از موسسه مزبور رفته بنا به خواهش رییس موسسه صفحهای از صدای خود پرکرده و بهعنوان یادگار به صدراعظم هدیه داده است.»
مظفرالدین شاه که مرعوب دستگاه ضبط صدا شده بود هول میشود و جملهای میگوید که تا مدتها بساط خنده و لودگی اطرافیان را کوک میکند: «جناب صدراعظم هواها خوب است.»
ازآنجاییکه تجربه همواره ثابت کرده که سلام گرگ بیطمع نیست، از این بازدید هم قصد و غرضی در کار بود و نقشه آمریکاییها از آنچه فکر میکردند بیشتر گرفت. نوایی دراینباره مینویسد: «البته غرض کمپانی از این دعوت و ابراز ارادت و عرض خدمت این بوده که از شاه فرمانی دریافت کنند در خصوص تسهیل و توسعه فروش گرامافونها در ایران و اعلیحضرت هم بدون بخل و منتی و بیاندیشه و فکرتی فرمان را سرافراز باشد.»
گرامافون در تهران با اقبال زیادی روبهرو میشود. کار بهجایی رسید که یک ربع قرن بعد مردم فرش و وسایل خانهشان را میفروختند تا صاحب گرامافون شوند. این وسیله ابتدا در قرق خانههای اعیان و اشراف بود. کمی بعد به قهوهخانهها راه پیدا کرد و کار بهجایی رسید که مردم کوچه و بازار، فرش زیر پایشان را میفروختند و گرامافونی در رف دیوار خانه شان مینشاندند تا برایشان از صبح تا شام بخواند.»
گرو دادن اسباب خانه برای خرید صفحههای تازه
اولین صفحههای گرامافون ایرانی در دوره پهلوی اول پر شدند. ورود صفحههای موسیقی سنتی ایرانی به بازار، مردم را بیشازپیش برای خرید گرامافون و صفحههای تازه کوک میکرد. روزنامه اطلاعات در سال ۱۳۰۸ شمسی درباره معضلی که راه خود را به روستاهای اطراف تهران هم بازکرده گزارشی تهیه کرده است. ماجرا ازاینقرار است که مردم بهقدری خواهان این دستگاه پخش موسیقی شدند که وسایل خانهشان را به گرو و امانت میدهند تا بتوانند بهطور قسطی هم که شده گرامافون بخرند. گزارش روزنامه اطلاعات ازاینقرار است: «یک گرامافون با صفحات جورواجوری که مثل سیل به این مملکت سرازیر میشود هستی یک خانواده طبقه سوم را به باد داده است. اشخاصی هستند که فرش و گلیم زیر پای خود را فروخته و به بهای گرامافون دادهاند. بعضی هم سماور خانهشان را گرو میگذارند تا بتوانند چند صفحه تازه خریداری کنند.»
جالب اینجاست که طبق گزارش روزنامه اطلاعات، گرامافون بیشتر در محلههای پایینشهر پیدا میشده است تا در خانهها و محلههای اعیانی: «کار گرامافون و صفحه در طبقات دوم و سوم بهقدری بالاگرفته که خانهای نیست از این موهبت عظیم محروم باشد. آنقدر که گرامافون در این طبقه رسوخ یافته در منزل اعیان و طبقه متمول اینطور نیست. از هر خانه و هر دکانی که میگذرید ناله جگرخراش گرامافون به گوش شما میرسد.»
مشاغلی که با آمدن گرامافون پا گرفت
خیابان لالهزار اولین جایی بود که صفحههای گرامافون در آن به فروش میرسید. مردم برای تفرج به این خیابان هزار رنگ میرفتند و از ویترین مغازههای آلامد، صفحههای تازه از گرد راه رسیده گرامافون را به قیمت بالایی خریداری میکردند. هر صفحه تازهای برگ برندهای برای فخرفروشی در محافل و مهمانیهای آن دوره تهران بود. آنهایی که شپش در ته جیبشان پشتک میزد و سرجمع پولشان به خرید یک صفحه در سال میرسید خیلی زود به بساط دلالی صفحههای کارکرده رونق دادند.
آن روزها در کنار کافهها و سالنهای نمایش لالهزار جارچیها اسم صفحههای کارکرده را داد میزدند تا خریدارها را پای بساطشان بکشانند. گرامافون در یکچشم به هم زدن پای ثابت محفلهای قهوهخانهای هم شد. هر قهوهچی یک نفر را از صبح تا شب پای گرامافون مینشاند تا متصل و پشتبند هم سوزن بگذارد و صفحه عوض کند.
شهریها صفحههای مخدوش را به روستاییها میانداختند
کمی بعد از شهریها روستاییها هم خاطرخواه این جعبه موسیقی میشوند. تب داشتن گرامافون در خانه، اهل دهات دور و نزدیک به پایتخت را به خیابان لالهزار میکشاند. این وسط شهریهای دندانگرد صفحههای مخدوش شده و ازکارافتادهشان را باقیمت بالا به آنها میاندازند و در پاچهشان میکنند. نویسنده گزارش روزنامه اطلاعات گریزی به این ماجرا زده و با گلایه از دولت میخواهد سروسامانی به اوضاع و احوال فروش صفحههای مستعمل بدهد: «باید مراعات حال بدبخت رعیتی را کرد که از چند فرسخی به تهران میآید برای اینکه دو تا صفحه تازه خریداری کند. تهرانیها دو صفحه کهنه به او میدهند تا با ولع و التهاب آن را به قهوهخانه ده برساند. اقلاً دولت بیاید از اجحافی که میشود جلوگیری نماید و نگذارد هر صفحه را به هر شکل که میخواهند پر کنند و به هر قیمت که میل دارند بفروشند.»
خیلی طول نکشید که رادیو از گرد راه رسید و بازار گرامافون و صفحههایش را از سکه انداخت. این روزها کمتر صفحه بیخط و خشی در بازار پیدا میشود. گرامافونها با آن لوله حلزونی شکلشان اسباب تزئین سالنهای پذیرایی شدهاند و در هیاهوی صدها شبکه تلویزیونی و امواج رادیویی و حکمرانی بیحدومرز شبکههای مجازی خفه شدهاند و دیگر صدایی از آنها درنمیآید.
دبیر کارگروه سلامت مدارس منصوب شد
پیگیری چهره به چهره و خانه به خانه دانشآموزان بازمانده از تحصیل در گیلان
طرح ملی درس عفاف و حجاب در طراحی پارچه و لباس دانشگاه های هنر
جزییات اولین آزمون دکتری حرفهای فیزیوتراپی اعلام شد
هشدار اپل درباره این حرکت اشتباه هنگام شارژ آیفون
تغییرات غافل گیرکننده در iOS ۱۸ در راه است
نخبه ۱۲ ساله ایرانی در انجمن هوش مصنوعی شروع به کار کرد+عکس
سفر محرمانه ایلان ماسک به چین لو رفت
موتور جست و جو و هوش مصنوعی به خودروهای کرهای راه پیدا کرد
گلبرگهای اطراف سحابی حلقه در فضا باز شدند+عکس
وضعیت مدارس سیل زده سیستانوبلوچستان/ تداوم آموزش دانشآموزان در مساجد
سالی که تابستان نیامد و باران و برف آمد
نظریه عجیب اینشتین درباره عمر انسان که توسط پزشکان رد شد
اعضای هیئت انتخاب رویداد استارتآپی فیلمنامه نویسی منصوب شدند
واکنش جمشیدی به مقابله با دانشجویان آمریکایی
فردا آخرین فرصت رفع نقص مدارک داوطلبان آزمون دستیاری پزشکی
مرحله مصاحبه داوطلبان مجاز آزمون دکتری ۱۴۰۳ حضوری برگزار می شود
کتاب من سید علیاکبر صنعتی هستم بازنشر شد
کودکان و نوجوانانِ امروز غرق در گوشی هستند
آموزش و پرورش سالهاست از مشکل دخالت افراد غیر مسؤول رنج میبرد
کاربران شاد در جشنواره عروسکخونه ۲۰ میلیون رأی دادند
جذب نیروی امریه در پژوهشکده علوم بهداشتی جهاددانشگاهی
طرح پایش سلامت برای همه اعضای جهاد دانشگاهی اجرا میشود
برافراشته شدن پرچم فلسطین در برترین دانشگاه جهان
جنبش دانشجویان آمریکایی و اروپایی برای توقف حمایت آمریکا از جنایتهای رژیم صهیونیست است
دانشجویان پیام نور برای تغییر محل آزمون تا ۱۶ اردیبهشت فرصت دارند
راهاندازی مدارس جدید مطابق اقلیم در منطقه خلیج فارس
علل پیشتازی دختران در آزمون سراسری از نگاه وزیر علوم
شروع غائله هایدگر در بازار نشر
قصه تصویری کرمی که عقاب را نجات داد چاپ شد
عرضه روایت انحراف در کتابفروشیها
معلمان مهمان دانشآموزان میشوند/ تور نیم روزه معلمان به مناسبت هفته معلم
آغاز فرآیند مشاهده و تأیید سوابق تحصیلی داوطلبان ورود به دانشگاه
جزئیات جدید نحوه ارزشیابی امتحانات کشوری ریاضی و علوم پایه ششم
یهودستیزی؛ برچسبی که اعتراضات دانشجویی را تحت تاثیر قرار نمیدهد
کاهش تعداد واحدهای دانشگاهی جدی شد
باید ارتباط میان بنیادهای معرفتی و محیطهای علمی را مشخص کنیم
مهلت دانشجویان دانشگاههای تهران برای شرکت در مسابقه سدید تمدید شد
فلسطین و توطئه صهیونیستی انگلیسی به کتابفروشیها آمد
مگره و مردان محترم در کتابفروشیها دیده شدند
انتخاب رشته ۸۶ هزار نفر در آزمون دکتری سال ۱۴۰۳
بیانیه شورای عالی انقلاب فرهنگی درحمایت از دانشجویان آمریکایی
ثبتنام کلاس اولیها از ۱۹ اردیبهشت آغاز میشود/اعلام چگونگی محدودهبندی مدارس
المپیاد ورزشهای فناورانه دانشجویی در چه رشتهها و سطحی برگزار میشود؟
تقدیر از یک عمر تلاش علمی و اجرایی استاد بلورچیان
اختصاص ۳۰۰ سهمیه استخدام معلم به شهرستان بشاگرد و جزایر هرمزگان
آغاز احداث ۵۰ تا ۸۰ هزار مسکن برای فرهنگیان بهزودی/ بررسی سلامت روان معلمان جدیدالاستخدام
رویداد جایزه ملی جمعیت به صورت تخصصی با همکاری جهاددانشگاهی هرمزگان برگزار میشود
ایجاد کارگروه مشترک معاونت علمی ریاستجمهوری و وزارت علوم برای مدیریت مالکیت فکری
نخستین سمپوزیوم تکنولوژی درطراحی و بازطراحی برگزار شد
همایش سلامت، حکمت و حکمرانی اواخر اردیبهشت میشود
اعلام همبستگی با دانشجویان آزادیخواه جهان در دانشگاه علم و صنعت
دانشگاهها در مقابل ظلم و ستم همیشه ایستادهاند
ایمیل حمایتی روسای دانشگاههای ایران به دانشگاههای آمریکا
سرپرست دانشگاه علوم پزشکی هوشمند منصوب شد
کلاسهای دانشگاهها امروز به مدت ۲ ساعت تعطیل شد
چگونه از تهران به گرگان برویم؟
موج بیداری دانشگاههای آمریکا ارمغان خیزش افکار عمومی ضد جنایتهای صهیونیسم است
گشودن مقبره فراعنه مساوی با مرگ حتمی؟
رونمایی از موتور ۶ سیلندر ۴۰۰۰ سیسی ساخته محققان ایرانی+عکس
موتور آمونیاک سوز تویوتا با قدرت بیشتر و آلایندگی کمتر
جزئیات تازه درباره هوش مصنوعی آیفون جدید
توپ گوستاو بزرگترین توپ جنگی دنیا که فرانسه را ویران کرد+عکس
ژاپنیها یک رنوی جدید ساختند+عکس
نقشه گنجی که از فضا دیده شد+عکس
شیکترین خودروی برقیای که تاکنون دیدهاید+عکس
رونمایی از شاسی بلند چری با چراغهای خطی و صفحه نمایش بزرگ+عکس
بازدید رایگان از موزهها برای معلمها و استادان
نصب بنر حمایت از اعتراضات ضد رژیم صهیونیستی مقابل سر در دانشگاه تهران
۲ کتاب حوزه علوم قرآنی و مهدویت در کرمان منتشر شد
طرح تحول علوم انسانی در دانشگاه خوارزمی اجرا میشود
دانشگاهها مکلف به اجرای قانون جوانی جمعیت شدند
هنرستانها میتوانند آینده شغلی و تحصیلی دانشآموزان را رقم بزنند
تعطیلی کلاسهای دانشجویان برای حمایت از دانشگاهیان معترض به جنایات رژیم صهیونیستی
حسنا و ملکههای رنگی به کتابفروشیها آمدند
کتاب برای قلب های شکسته منتشر شد
رقابت ۱۲ هزار داوطلب در پنجاه و یکمین دوره آزمون دستیاری پزشکی
اجتماع سراسری دانشگاههای ایران در حمایت از خیزش دانشگاهیان آمریکایی
دستگیری ۲۰۰ دانشجو معترض از ۳ دانشگاه آمریکا
شرایط تحصیل دختران متاهل در مدارس روزانه
پیشفروش شنل نامرئی کننده آغاز شد+عکس
دانشمندان قلب ماه را دیدند+عکس
ورود قدرتمندترین گوشی نوبیا به بازار
انقلابی بزرگ در صنعت ترانزیت و موتورهای دیزلی اتفاق افتاد
رونمایی از موتور ۶ سیلندر ۴۰۰۰ سیسی ساخته محققان ایرانی+عکس
گشودن مقبره فراعنه مساوی با مرگ حتمی؟
هزینه نگهداری از خودروهای لوکس آمریکایی چقدر است؟
موتور آمونیاک سوز تویوتا با قدرت بیشتر و آلایندگی کمتر
نخبه ۱۲ ساله ایرانی در انجمن هوش مصنوعی شروع به کار کرد+عکس
هشدار اپل درباره این حرکت اشتباه هنگام شارژ آیفون
برگزاری زنگ آموزش همزمان با گرامیداشت هفته زمین پاک در مدارس شهر تهران
پویش سلامت دهان و دندان ۱۷ تا ۱۹ اردیبهشت برگزار میشود
آغاز پذیرش دانشجوی دکتری بدون آزمون در دانشگاه آزاد
آییننامه مدرسه تراز سند تحول بنیادین نهایی شده است
نسلکُشی در فلسطین قلب همه بشریت را به درد آورده است
آخرین محور رویداد من یک دانشآموزم با نام «امام مهربانی کلید خورد
فهرست دانشگاههای خارج از کشور مورد تایید وزارت بهداشت اعلام شد
اعلام زمان پاسخگویی و تعداد سوالات نوبت اول کنکور ۱۴۰۳
60 درصد پروژهای مدرسهسازی در حال ساخت با مشارکت مردم است
اینترنت در زمان برگزاری نوبت اول کنکور ۱۴۰۳ قطع نمیشود
لوگوی نود سالگی دانشگاه تهران منتشر شد
بدون نیاز به اینترنت با واتساپ فایل منتقل کنید
کدام واحدهای دانشگاه آزاد در زمان برگزاری کنکور تعطیل هستند؟
خبر خوش وزیر علوم برای اعضای هیأت علمی در شرف بازنشستگی
تظاهرات دانشجویان آرژانتین در پی کاهش ارائه آموزش عالی دولتی
لغو جایزه انجمن قلم آمریکا» در پی تحریم نویسندگان
حمایت دبیرخانه شورای عالی انقلاب فرهنگی از طرح های فرهنگی
جمعه ۷ اردیبهشت نمایش «یاخته» باحضور خبرنگاران و عکاسان روی صحنه میرود
در مسیر جلوگیری از مهاجرت نخبگان باید موانع قانونی را برداریم
کتابی که برای آشنایی با افغانستانیها باید خوانده شود
نظراتی که حاوی توهین یا افترا به اشخاص ،قومیت ها ،عقاید دیگران باشد و یا با قوانین کشور وآموزه های دینی مغایرت داشته باشد منتشر نخواهد شد - لطفاً نظرات خود را با حروف فارسی تایپ کنید.