به گزارش ثریا متن زیر یادداشتی از مهدی جمشیدی عضوِهیأتِعلمیِپژوهشگاهِفرهنگواندیشۀاسلامی است که در ادامه میخوانید؛
[۱]. «استقراء» این است که دربارۀ یک موضوعِ «کلّی»، حکم شود، امّا پس از آنکه آن حکم در «جزویّاتِ» آن موضوع یافته شود. اگر «هریک» از جزویّات، بر این حکم یافت شوند و «هیچیک» خارج از آن نباشند، تطابقِ حکم بر موضوعِ کلّی، «یقینی» خواهد بود، امّا کسانیکه از طریقِ استقراء حکم میکنند، همین که «بسیاری» و یا «بیشترِ» جزویّات را بر وضعی یابند، بر «همه» حکم کنند، درحالیکه این حکم، «ضروری» نیست، چون شاید با وجودِ انبوه دیدهها، «یکی از نادیدهها»، مخالفِ آن باشد (حسین بن عبدالله ابن سینا؛ دانشنامۀ عَلایی؛ ج ۱: منطق؛ ص ۹۲-۹۳). در استقراء - که عبارت است از حُکم دربارۀ کلّی، بهواسطۀ وجودِ آن حُکم در موردِ جزویّاتِ آن کلّی - چنانچه «همۀ» جزویّات مطالعه شده باشند، استقراء از نوعِ «استقراء تامّ» خواهد بود و اگر «بیشتر» شأن مطالعه شده باشند، «استقراء مشهور» (حسین بن عبدالله ابن سینا؛ النجاه من الغرقِ فی بحرِ الضلالات؛ ص ۱۰۶). پس در استقراء، اگر جزئیّاتی که مطالعه میشوند، «محصور» و «متناهی» باشند، و حکم در «همۀ» جزئیّات، ثابت شد، حکم بر آن کلّی، «صادق» و آن استقراء، «برهانی» و «تامّ» است. و اگر جزئیّات، «نامتناهی» باشند، یا ثبوتِ حکم در همۀ جزئیّات، معلوم نباشد، حکم بر آن کلّی، «غیریقینی» خواهد بود؛ زیرا ممکن است «فردی دیگر» از جزئیّات وجود داشته باشد که حکمِ آن، غیرِ از حکمِ جزئیّاتِ دیدهشده باشد. این نوع استقراء، استقراء «غیربرهانی» و «ناقص» است.
[۲]. در «تجربه»، همۀ جزئیّات را مشاهده نمیکنیم، بلکه چهبسا با بررسی «چند مورد»، علّتِ حکم را کشف کنیم و سپس با استفاده از یک «قاعدۀ عقلی»، آن را «تعمیم» دهیم و نتیجۀ «کلّی» بگیریم. در تجربه، وقتی «بهصورتِ مکرّر»، یک رابطۀ ثابت را بینِ دو امر مشاهده کردیم، به این نتیجه میرسیم که این رابطه، «اتّفاقی» نیست، بلکه یکی نسبت به دیگری، «علّیّتِ حقیقی» دارد (حسین بن عبدالله ابن سینا؛ برهانِ شفا؛ ج ۱؛ شرح از محمّدتقی مصباحیزدی؛ ص ۲۶۵-۲۶۶). آن قاعدۀ عقلی این است که حادثۀ اتّفاقی، هرگز بهطورِ «دائم» و یا بهصورتِ «غالب»، رخ نمیدهد (فإنّ الاتّفاقیَّ لا یکون دائماً أو أکثریّاً). توضیح اینکه وقتی آزمایشی را تکرار میکنیم و رابطۀ بینِ دو پدیده را بهصورتِ «مکرّر» مشاهده میکنیم و سپس، علمِ یقینی بهدست میآوریم، این علم برخلافِ استقراء، تنها متّکی بر «مشاهده» نیست، بلکه یک «مقدّمۀ دیگر» ی نیز به آن ضمیمه میشود و آن اینکه «اتّفاقِ دائمی یا اکثری، محال است»؛ یعنی «فاعلِ بالقَسر» نمیتواند بهطورِ «دائمی» تحقّق داشته باشد، بهگونهایکه عاملِ دیگری در کار باشد که برخلافِ طبع و مقتضای ذاتیِ علّت، باعثِ بهوجود آمدنِ معلول باشد، بلکه قَسر و اتّفاق، همواره «اقلّی» است (همان، ص ۲۶۷-۲۶۸).
[۳]. البتّه «تجربه»، مفیدِ علمِ کلّیِ قیاسی و مطلق نیست، بلکه مفیدِ «کلّیّتِ مشروط» است؛ به این معنیکه این شیء که بهصورتِ «مکرّر» مشاهده شده، از همان حیثی که موردِ حسّ واقع شده، مستلزمِ امری «دائمی» است. پس این حکم، «کلّیّتِ مشروط» دارد، نه «کلّیّتِ مطلق». بهعبارتدیگر، هرگاه چیزی پدید آید که محتاجِ سبب است و پیدایشِ آن بهصورتِ مکرّر، همراه با حدوثِ امر دیگری باشد، در این صورت، معلوم است که سببِ آن چیز هم بهطورِ مکرّر تحقّق مییابد. حال این امری که بهطورِ مکرّر همراهِ با آن پدیده تحقّق مییابد، یا خودش «سببِ» آن پدیده است، و یا «همراهِ سببِ» آن است، و یا سببی وجود ندارد (که البتّه این فرضِ اخیر، باطل است). امّا اگر «سببِ» آن پدیده نباشد و یا «ملازم با علّتِ» آن پدیده نباشد، نمیبایست بهصورتِ «اکثری»، پیدایشِ این امر و حدوثِ آن پدیده، همراهِ با هم باشد. پس همین امر، یا خودش سببِ آن پدیده است و یا مقارن و همراه با سببِ آن است (همان، ص ۲۷۰). پس تفاوتِ میانِ سه نوع معرفتِ «حسّی»، «استقرایی» و «تجربی» این است که «حس»، هیچگاه نمیتواند مفیدِ «حکمِ کلّی» باشد، امّا «استقراء» و «تجربه»، گاهی «حکمِ کلّی» را افاده میکنند. و فرقِ بینِ «استقراء» و «تجربه» در این است که حکمِ استقرایی، فقط موجبِ «ظنّ غالب» میشود، چراکه استقراء نیز، تنها متّکی بر «مشاهداتِ حسّی» است، مگر اینکه استقراء، به «تجربه» بازگردد، یعنی در آن از «قواعدِ کلّیِ عقلی» استفاده شود که دراینصورت، بدل به «تجربه» خواهد شد و دیگر، استقراء نخواهد بود، و امّا تجربه، با شرایطی که گفتیم، موجبِ «حکمِ کلّیِ قطعی» میشود، چون در تجربه، از «قواعد بدیهیِ عقلی» استفاده میشود (همان، ص ۲۷۷).
[۴]. مفهومِ «صدفه» یا «تصادف»، در برابرِ مفهومِ «لزوم» قرار دارد و لزوم به دو نوع است: یکی «لزومِ منطقی» که عبارت است از رابطۀ میانِ دو یا چند قضیّه که هرگونه تصوّرِ جدایی میانِ آنها، به «تناقض» میانجامد، و دیگری لزومِ واقعی که بهمعنیِ علاقه و همبستگیِ «خارجی» و «عینیِ» میانِ دو چیز است و تصّورِ جدایی میانِ آنها، موجبِ تناقض نیست. برایمثال، میتوان در ذهن، آتشی را تصوّر کرد که فاقدِ حرارت باشد، درحالیکه در عالَمِ واقع، هرگز چنین نیست و آتش و حرارت، از یکدیگر جداییناپذیرند. وقتی گفته میشود که یک واقعیّت، از نوعِ «صدفه» یا «تصادف» است، مقصود این است که میانِ آن واقعیّت و واقعیّتِ دیگری که علّتش بهشمار میآید، «تلازمِ منطقی یا واقعی» وجود ندارد (غلامحسین ابراهیمیدینانی؛ قواعدِ کلّیِ فلسفی در فلسفۀ اسلامی؛ ج ۱؛ ص ۶۰-۶۱). این وضع، ناشی از رخدادنِ دو واقعه در زمانِ واحد است، درحالیکه این «مقارنتِ زمانی»، بهمعنیِ آن نیست که یکی از آنها، «علّتِ» دیگری است، بلکه هر یک از این دو واقعه، «علّتِ مستقل» دارند و معلولِ علّتِ متفاوت و خاص هستند. در این وضع که گاهی بهوجود میآید و استمرار ندارد، «اتّفاقیبودن» بهمعنیِ «بیعلّتبودن» نیست و ازاینرو، به آن «اتّفاقِ نسبی» گفته میشود (همان، ص ۶۲). این قاعده، فلسفی و عقلی است و از «قیاسِ منطقی» و «استنتاجِ عقلی» برمیخیزد و حاصلِ «تجربه» نیست (همان، ص ۶۳). ازسویدیگر، ملاکِ اعتبارِ تجربه، همین حکمِ «پیشاتجربی» و «عقلی» است (همان، ص ۶۶-۶۷).
[۵]. اینچنین نیست که همواره تجربه، مصون از اشتباه و موجبِ یقین باشد (چگونه میتوان چنین سخنی را گفت و حال آنکه حتّی قیاس نیز اینگونه نیست؟!)، بلکه ادّعا بیش از این نیست که در بسیاری از موارد، از راهِ تجربه برای ما یقین حاصل میشود، و این در صورتی است که اولاً بهصورتِ «دائمی» یا «اغلب»، همراه با وجودِ آن شیء، امرِ دیگری موجود شود، و نیز، هرگاه آن شیء، موجود نشد، این امر نیز موجود نشود؛ و ثانیاً از مغالطۀ «خلطِ ذاتی و عَرَضی» در امان باشیم و آن هنگامی است که اوصافِ شیء موردِ نظر، برای ما معلوم باشد (حسین بن عبدالله ابن سینا؛ برهانِ شفا؛ ج ۱؛ شرح از محمّدتقی مصباحیزدی؛ ص ۲۷۳). پس برای اینکه تجربه، مفیدِ علم باشد، حضورِ دو شرط، قهری و لازم است: یکی اینکه با تکرارِ مشاهدات به این نتیجه برسیم که رابطۀ بینِ علّت و معلولِ فرضی، «دائمی» و یا «اکثری» است؛ یعنی به صغرایی برای کبرای «اتّفاقِ دائمی و اکثری، محال است»، دست پیدا کنیم، و آنگاه این کبری را بر آن صغری منطبق کنیم و بگوییم پس رابطۀ یاد شده، اتّفاقی نیست، بلکه ریشه در سببِ حقیقی دارد. قیدِ دیگر در تجربه این است که حکمِ تجربی را فقط به موارد و شرایطِ «مشابه»، تعمیم دهیم. ازاینرو، اگر حکمِ تجربی را به «اعم» یا «اخصِ» از آنچه تجربه کردهایم سرایّت دهیم، مغالطۀ اخذ ما بالعرض بهجای ما بالذات، صورت میگیرد؛ بهگونهایکه وقتی حکم را به اعم، تسرّی دهیم، موجبِ کذبِ قضیّه میشود، و امّا اگر حکم را به اخص بدهیم، موجبِ کذب نمیشود، مگر اینکه مُرادمان، سلبِ حکم از غیرمصادیقِ اخص باشد که در این صورت چنین سلبی، کاذب خواهد بود (همان، ص ۲۷۱-۲۷۲).
[۶]. دربارۀ نظرِ یاد شده، دو ملاحظۀ مهم وجود دارد. نخست اینکه در تجربه، همواره یک قیاسِ مطوی وجود دارد که کبرای آن، یک قضیّۀ نظری است و آن این است که «اتّفاق دائمی و اکثری، محال است»، و حکمی که مبتنی بر یک امرِ نظری باشد، خود نیز «نظری» خواهد بود و نه «بدیهی». پس «تجربیّات» را نمیتوان ازجمله «بدیهیّات» شمرد. دیگراینکه تطبیقِ این کبرا که «اتّفاقِ دائمی و اکثری، محال است» بر مواردِ تجربه، فرع بر این است که «اکثرِ موارد» را تجربه کنیم، درحالیکه چنینچیزی میسور نیست؛ یعنی ما نمیتوانیم یقین کنیم که «اکثرِ افراد و مواردِ» یک ماهیّت را بررسی کردهایم تا در نتیجه، نسبت به مواردِ اقلّ دیگر بگوییم اتّفاقی و تصادفی نیست. بهاینترتیب، تجربه هرگز نمیتواند مفیدِ «یقین» به صدقِ قضیه و کذبِ دائمیِ نقیضِ آن باشد، و از این جهت است که «علومِ تجربی»، هیچگاه نمیتوانند به اندازۀ علومِ فلسفی و ریاضی، «یقینی» باشند (همان، ص ۲۷۸).
منابع:
ابراهیمیدینانی، غلامحسین؛ قواعدِ کلّیِ فلسفی در فلسفۀ اسلامی؛ ج ۱؛ تهران: مؤسسۀ مطالعات و تحقیقاتِ فرهنگی؛ ۱۳۷۲.
ابن سینا، حسین بن عبدالله؛ دانشنامۀ عَلایی (۱): منطق؛ مقدّمه و حواشی و تصحیح: محمد معین و محمد مشکات؛ تهران: انجمنِ آثار و مفاخرِ فرهنگی، ۱۳۸۳.
ابن سینا، حسین بن عبدالله؛ النجاه من الغرقِ فی بحرِ الضلالات؛ به تصحیح: محمدتقی دانشپژوه؛ تهران: دانشگاهِ تهران، ۱۳۸۷.
مصباحیزدی، محمدتقی؛ شرحِ برهانِ شفا؛ ج ۱؛ قم: مؤسسۀ امام، ۱۳۸۴.
منبع: خبرگزاری مهر
کشف خیره کننده دانشمندان درباره یونها همه را شگفت زده کرد
ارزانترین باتری مادامالعمر دنیا کشف شد+عکس
بزرگترین فروچاله زیرآبی دنیا که باعث انقراض دایناسورها شد+عکس
پشمک کیهانی که از غول منظومه شمسی هم بزرگتر است+عکس
چطور با گوشی خود بفهمیم که ما را ردیابی میکنند؟
مشوقهایی برای اضافه تدریس معلمان در نظر گرفتهایم/تعیین تکلیف داوطلبان آموزگاری تا تیر
آغاز آزمون استخدامی دبیری و هنر آموزی از فردا
معرفی نامزدهای جایزه شعر بهاران
کتاب تازه امین فقیری در نمایشگاه کتاب
اختتامیه رویداد ستفاتک در جهاددانشگاهی اصفهان
روایت کتابها از موسیقی؛ لطف مفخّم تا مضراب
اتمام سنجشسلامت نوآموزان تاپایان اردیبهشت/هنوز۳۰ درصد نوآموزان برای سنجش مراجعه نکردهاند
جزییات برگزاری امتحانات پایان نیم سال دوم پیام نور اعلام شد
آزمون صلاحیت بالینی پزشکی در دانشگاه های علوم پزشکی برگزار شد
ضوابط جدید ارزشیابی مدارک مقاطع داروسازی خارج از کشور اعلام شد
قیمت غذای دانشجویی تا مهرماه افزایشی ندارد
قبل از بحرانی شدن اعتراضات دانشجویی اطلاع رسانی کنید
ایجاد و بازسازی ۱۰۰۰ هنرستان تا پایان برنامه هفتم توسعه
توصیههایی به دانشآموزان برای حضور در آزمونهای نهایی؛ از موارد ممنوعه تا نحوه درج پاسخها
۲۰ درصد سوالات امتحانی دشوار است/ اخذ آزمون مجدد از افراد مشکوک
دانشگاهها برای افزایش بهرهوری به میدان بیایند
جزییات ثبت نام پذیرفته شدگان بدون آزمون رشتههای ارشد اعلام شد
فهرست ۶۷۳ دانشگاه برتر جوان در رتبهبندی تایمز منتشر شد
زمان اعلام نتایج اولیه آزمون کارشناسیارشد دانشگاه معارف اسلامی
قدیمی ترین عینک فروشی تهران
جزئیات پوشش بیمه ای در عینک سازی ها
پاسخ وکیل به آیا قانون تجارت تغییر میکند؟
قنات در سرزمین قنوت و قناعت - استان یزد
تحقق اقتصاد مقاومتی دانش بنیان و مردم پایه توسط اساتید بسیجی
پرداخت حقوق معلمان خرید خدمات و حقالتدریس به روز شد
رونمایی ۱۵ کتاب با موضوع اهلبیت به زبانهای اروپایی و آفریقایی در نمایشگاه کتاب
نسل جوان آمریکایی به حاکمیت معترض است/اعتراضات دانشجویی ادامه خواهد داشت
دانشگاه تهران میزبان اجلاس رؤسای دانشگاهها شد
بدهی آموزش و پرورش به فرهنگیان بابت پاداش پایان خدمت ۱۴۰۲/ معوقاتی که تا اسفند پارسال تسویه شد
مسئولان از پیشرفتهای علمی پشتیبانی کنند
استفاده ۱۳۹هزار دانشجو از بن اعتباری خرید کتاب از نمایشگاه
۴۶ دانشگاه ایران در میان برترین دانشگاه های جوان
پشتپرده برگزاری آزمونهای کشوری ششمیها و نهمیها/ برگزاری آزمون شفاهیفارسی در مقطع ابتدایی
خبر خوش برای متقاضیان رشته پزشکی/ گام بلند دانشگاههای ایران در ارتقای جایگاه جهانی
تشکیل دبیرخانه دائمی صنایع و خانه صنعت در معاونت پژوهش و فنآوری دانشگاه تهران
سامانه him نمونه بهرهوری درون دانشگاهی علوم پزشکی شهید بهشتی است
کاهش نگران کننده دانشجویان دانشگاههای غیردولتی
نخستین بیانیه مد موقر شیراز منتشر شد
مسؤولیت امتحانات نهایی از سال آینده با سازمان ملی سنجش خواهد بود
غیرانتفاعیها بیشترین حذف کد رشته را در آمایش آموزش عالی داشتند
مشارکت ۳۰هزار استاد و کارمند دانشگاه در ارزیابی موسسات غیرانتفاعی
استخدام یک روزه اساتید در دانشگاههای غیرانتفاعی
نوجوانان با «هفتخوان» به استقبال بزرگداشت فردوسی میروند
تأکید وزیر علوم بر رعایت اخلاق دیپلماسی علمی در پذیرش دانشجویان بینالملل
ساخت و تحویل ۷۰۰۰ مدرسه در دولت سیزدهم
آیین بزرگداشت ۱۷۵۷ سال سنت آموزش عالی در ایران ۸ خرداد برگزار میشود
۱۰ خرداد؛ برگزاری سومین کنگره شهدای دانشگاه آزاد
اعطای مالکیت ۱۴۰۰ واحد مسکونی به اعضای هیات علمی و کارکنان دانشگاه علامه
کارت آزمون استخدامی رشته شغل دبیری و هنرآموز منتشر شد
المپیاد علمی دانشجویان فرصتی برای اصلاح نگاه و تفکر علمی است
کارت شرکت در آزمون انتخاب سردفتر اسناد رسمی سال ۱۴۰۳ منتشر شد
وزیر سابق علوم: شهریههای دانشگاههای غیرانتفاعی کفاف هزینههای دانشگاه را نمیدهد
لزوم مدیریت رشتههای یک بار پذیرش در دانشگاههای غیردولتی و غیرانتفاعی همانند دانشگاه آزاد
ایجاد دو آزمایشگاه تخصصی برای توسعه میادین نفتی در دانشگاه صنعتی امیرکبیر
شناسایی ۸۷۴ هزار بازمانده از تحصیل با کد ملی/ بازگشت این افراد به تحصیل امکانپذیر است
نظارت وزارت کشور بر تامین «امنیت» حوزههای آزمونهای نهایی/ همکاری فراجا و آتشنشانی
نماد سنت آموزش عالی در ایران در دانشگاه تهران رونمایی شد
ارائه مهلت جدید ثبت نام آزمون دکتری تخصصی داروسازی
نتایج پذیرش بدون کنکور دانشگاه تهران اعلام شد
دانشجویان یونانی شب گذشته در حمایت از فلسطین تظاهرات برپا کردند
تحصیل ۸ درصد دانشجویان کل کشور در دانشگاههای غیردولتی/صدور مجوز دانشگاه علوم پزشکی غیرانتفاعی
ترجمه ماجرای زندگی و آثار الیور استون منتشر شد
حضور نمایندگان دانشگاه سن پترزبورگ روسیه در دانشگاه صنعتی شریف
حافظ» جلوتر از همه شاعران و نویسندگان ایرانی!
مناظره با گزاره «مداخله دولت در حوزه نشر از هر جهت زیانبار است» با حضور دو گروه از دانشگاههای الزهرا و تهران، در سیوپنجمین نمایشگاه بینالمللی کتاب تهران برگزار شد.
دستگاهها برای کمک به آموزش و پرورش فراتر از سخن گام بردارند
امروز؛ آخرین مهلت ثبتنام دانشجویان در المپیاد ورزشهای فناورانه
دانشکده رسانه فارس دانشجو میپذیرد
آغاز توزیع کارت آزمون استخدامی آموزش و پرورش از امروز
۱۰۷۳ مدرسه کانکسی بالای ۱۰ دانشآموز تا مهر امسال ساماندهی میشوند
نحوه انتخاب موضوعات پایان نامه برای پذیرش دانشجوی استاد محور
پرونده چهارمین مسابقه خودنویس در نمایشگاه کتاب تهران بسته میشود
بزرگداشت فردوسی در تماشاخانه مهر حوزه هنری برگزار میشود
نیاز سالانه سازمان نوسازی مدارس به ۱۶۸ هزار میلیاردتومان اعتبار/ساخت ۲۰۰ مدرسه بزرگ در سال جاری
تقدیر وزیر علوم از شیمیدانها / درخواست کمک برای دانشجویان علوم پایه/ تحقیر کمدین یهودی
چطور شد که شفق قطبی در ایران دیده شد؟ +عکس
کاسبی عجیب و پرسود چند ایرانی در آمازون+عکس
چطور با گوشی خود بفهمیم که ما را ردیابی میکنند؟
استور بازی موبایل ایکس باکس در تابستان از راه میرسد
اپل برای ساخت و پخش تبلیغات زشتاش عذرخواهی کرد
به روزرسانی طوفانی واتساپ تغییرات اساسی در ظاهرش ایجاد کرد+عکس
ترفند مخفیانه و زشت اپل در فروش یکی از محصولاتش لو رفت+عکس
هوش مصنوعی قرار است انسانها را نابود کند؟
بزرگترین فروچاله زیرآبی دنیا که باعث انقراض دایناسورها شد+عکس
تصویر ناسا از شفق قطبی بر فراز لهستان پربازدید شد+عکس
ارزانترین باتری مادامالعمر دنیا کشف شد+عکس
کشف خیره کننده دانشمندان درباره یونها همه را شگفت زده کرد
زاکربرگ میخواهد این شبکه معروف خبری را بخرد
اشتباه بیسابقه گوگل سالمندان را سردرگم کرد
نحوه انتخاب موضوعات پایان نامه برای پذیرش دانشجوی استاد محور
تمام اقدامات برای دستیاران پزشکی/ از افزایش حقوق تا بورسیه تحصیلی
شفق قطبی برای اولین بار در ایران هم دیده شد+عکس
نحوه برگزاری امتحانات نهایی و تصحیح اوراق دانشآموزان اعلام شد
پذیرش ۲۶ هزار دانشجوی دکتری در دانشگاهها/ نحوه محاسبه نمره دکتری
راهنمای عملی آزمونهای نهایی دوره دوم متوسطه نظری منتشر شد
تولیدات دانشگاهها نظم دنیا را تغییر داده است
دو خبر خوش وزیر علوم برای جامعه دانشگاهی اعلام شد
آیین بزرگداشت ۱۷۵۷ سال سنت آموزش عالی در ایران ۸ خرداد برگزار میشود
سوپرآلیاژ انقلابی ناسا شروع به کار کرد
آغاز توزیع کارت آزمون استخدامی آموزش و پرورش از امروز
راهاندازی ۱۰۰ واحد مسکونی متاهلی برای دانشجویان و کارکنان دانشگاه علوم پزشکی تهران
دانشجویان در شش محور در کرسیهای آزاد اندیشی با هم رقابت میکنند
حضور نمایندگان دانشگاه سن پترزبورگ روسیه در دانشگاه صنعتی شریف
دانشجویان یونانی شب گذشته در حمایت از فلسطین تظاهرات برپا کردند
چرا هوش مصنوعی اینقدر برای دیگران پرهزینه است؟
نظراتی که حاوی توهین یا افترا به اشخاص ،قومیت ها ،عقاید دیگران باشد و یا با قوانین کشور وآموزه های دینی مغایرت داشته باشد منتشر نخواهد شد - لطفاً نظرات خود را با حروف فارسی تایپ کنید.