
اچآلتر ـ ایوانا پریچ: «انسانیتْ تنها -و حتی میگویم آخرین- مقاومتی است که امروز در برابر اقدامات و بیعدالتیهای غیرانسانیای داریم که تاریخ انسان را لکهدار میکند.»
ادوارد سعید(۱۹۳۵-۲۰۰۳)
پایان سپتامبر چهاردهمین سال بدون ادوارد سعید خواهد بود؛ نظریهپرداز ادبی و روشنفکری با دامنۀ وسیعی از دغدغهها. سعید یکی از چهرههای بنیانگذار حوزۀ نظریۀ انتقادی پسااستعماری، و مدافعی قدرتمند برای حقوق سیاسی و انسانی مردم فلسطین بود. اثر برجستۀ او، شرقشناسی، کتابی بود در مطالعۀ فرهنگهای شرقی از سوی غرب، و در کل، این چارچوب را ارائه کرد که غرب چگونه شرق را میفهمد و بازنمایی میکند.
جای خالی هوش بسیار سعید و و انرژی پایانناپذیر او بسیار به چشم میآید. بسیاری از چیزهایی که سعید دربارهشان نوشت -از بازنماییهای فرهنگی شرق تا مسئلۀ فلسطین- همچنان موضوعاتی داغ باقی ماندهاند. برای گرامیداشت سعید و یادآوری عظمت آثارش با محققانی در سراسر جهان گفتوگو میکنیم و از آنها یک سؤال میپرسیم:
این ماه، وقتی به چهاردهمین سالگرد ادوارد سعید میرسیم، دوباره به آثارش نگاهی میاندازیم. به نظر شما در این دوران مرتبطترین و مهمترین موضوع در آثار ادوارد سعید یا دربارۀ آثار او چیست؟
• جودیت باتلر، فیلسوف و نظریهپرداز جنسیت، استاد دانشکدۀ ادبیات مقایسهای و برنامۀ نظریۀ انتقادی دانشگاه کالیفرنیا: سعید تأثیر تخیل را میفهمید.
«سعید میتوانست جهانی را تخیل کند که در آن استعمار به پایان برسد و نوعی رابطۀ برابری در عینِ تفاوت جای آن را در اراضی فلسطینی بگیرد. به نظر او تأثیر تخیل باید جایگاهی حیاتی در سیاست داشته باشد، زیرا بدون بینشی «غیرواقعگرایانه» از آینده، هیچ حرکتی در جهت صلح بر اساس راهحلی عادلانه و پایدار نمیتوانست اتفاق بیفتد.
او در میانۀ تعارضها میزیست، و نیرویِ هنر و ادبیات، آرشیو، شواهد، و جذابیتهای عمومی را به کار میگرفت تا از جهان بخواهد که آیندهای را تخیل کنند که در آن برابری، عدالت، و آزادی در نهایت بر فرمانبری، سلب مالکیت، و خشونت پیروز شوند. گاهی فکر میکنم شاید او برای این جهان بیش از حد خوب بود، اما این ناسازگاری بین آنچه او میتوانست تخیل کند و آنچه در واقع وجود داشت تا حدی به خاطر قدرت نوشتههای او و حضورش در جهان است.
• لاله خلیلی، پژوهشگر و استاد سیاست خاورمیانه، سواز، لندن: آهنگ نرم و درخشندگی پیامبرانۀ نثر سعید
«ظاهراً شرقشناسی سعید هیچگاه موضوعیتش را از دست نمیدهد، با اینکه دههها از انتشارش گذشته است. در واقع، به نظر میرسد که دگرگونیها (و شکست در دگرگونیها) که از قیامهای عربی ۲۰۱۱ در خاورمیانه رخ داده است، به سیاستگذاران و تحلیلگران شرقشناس بهانۀ دیگری داده است تا همان کلیشههای قدیمی را تکرار کنند.
اما من، هر چه مسنتر، میشوم عمیقاً قدردان بینش سعید دربارۀ ادبیات و هنرها میشوم. آثار او دربارۀ آغازها -و پایانها- و خوانش نزدیکِ او از رمانها و داستانها که به شکلی خارقالعاده بلندنظرانه است، بینشی که او دربارۀ سیاست و اجتماع از سادهترین جملهها و پاراگرافهای ادبیات کلاسیک انگلیسی یا فرانسوی به دست میدهد، او را بیش از پیش حائز اهمیت میکند. و همانطور که روز به روز نوشتههای گزافتر آکادمیک و غیرآکادمیک را میخوانیم، بیش از پیش قدردان آهنگ نرم و درخشندگی پیامبرانۀ نثر او میشویم».
• ایلان پاپه، مورخ و استاد کالج علوم اجتماعی و مطالعات بینالمللی دانشگاه اکستر: شرقشناسی و فرهنگ و امپریالیسم امروز هم همچنان موضوعیت دارند.
«من فکر میکنم که دو دستاورد مهم سعید در دانش، امروز هم به همان اندازۀ دوران زندگیاش، موضوعیت دارند. آثار اصلی او، شرقشناسی و فرهنگ و امپریالیسم، که گفتمان نژادپرستانه، تقلیلگرا، و آسیبزنندۀ غربی دربارۀ شرق را نشان داد، همچنان بخشی حیاتی از زندگی ماست. این دو کتاب هنوز بهترین ابزارهای تحلیلیای هستند که در اختیار داریم تا بفهمیم که چگونه هم تجاوز غرب در خاورمیانه (اشغال عراق و افغانستان) و هم واکنشهای به آن همچنان از طریق قدرت این گفتمان، «قابلقبول» و «مشروع» جلوه میکنند و حمایت میشوند.
به همین شکل، پیام سعید در کتابها و مقالات مختلفش دربارۀ فلسطین همچنان معتبر است. در این آثار او سطح جعل و جهل دربارۀ رنجهایی را به معرض نمایش گذاشت که مردمی به مدت بیش از یک قرن متحمل شده بودند. او هشدار داد که این وضعیت بر خاورمیانه و فراتر از آن اثر خواهد گذاشت. هر دوی این دستاوردها دربارۀ قدرت و دانش هستند و میراث او همچنان با ماست. به حقیقت قدرت بده تا شاید بتوانی از دانش برای صلح و آشتی استفاده کنی، و آن را در اختیار ذینفعان بدبین رها کن و تعارض همچنن ادامه پیدا خواهد کرد.»
• آوی شلایم، مورخ و استاد ممتاز روابط بینالملل، دانشگاه آکسفورد: روشنفکری که هرگز امید همزیستی و صلح را رها نکرد.
«ادوارد سعید محققی پرکار و به طرز خارقالعادهای همهکاره بود. کتاب او شرقشناسی پیشفرضهای ایدئولوژیک در پس برداشتهای غربی از «شرق» را افشا کرد و به شکلگیری زیرمجموعهای متمایز از چیزی کمک کرد که بعداً مطالعات پسااستعماری نامیده شد. علاوه بر فعالیتهای ادبی، سعید پیانیستی در سطح برگزاری کنسرت، و منتقدی پیشرو در عرصۀ موسیقی بود. و البته، روشنفکری با دستی بر آتش سیاست، و شیواترین سخنگوی فلسطینیان سلبمالکیتشده.
اگرچه دعوت سعید به سازش و همزیستی مسالمتآمیز برای او رنجش اعراب رادیکال و عدهای از طرفداران اسراییلیاش را به دنبال داشت، او هرگز مبارزه را رها نکرد. بر عکس، سعید از هر فرصتی استفاده میکرد تا به بیان چشمانداز فراگیرش ادامه بدهد. او نوشت جهان باید ببیند که «ایدۀ فلسطینی ایدهای از زندگی در کنار هم، احترام به دیگران، و به رسمیتشناسیِ مشترک است». همین یک جمله اساس تفکر ادوارد سعید را در بر دارد. این منسجمترین موضوعِ نوشتههای مفصل او دربارۀ این مبحث از مسئلۀ فلسطین تا آخرین مقاله است.
سعید چند سال آخر عمرش را صرف این کرد که استراتژیِ کاملاً جدیدی برای صلح و رویکردی جدید بر اساس برابری، آشتی، و عدالت بنا کند. سعید در سال ۱۹۹۹ نوشت «من ... هیچ راه دیگری غیر از این نمیبینم که حالا دربارۀ به اشتراکگذاشتنِ سرزمینی شروع به صحبت کنیم که ما را در کنار هم چپانده است، و آن را به شیوهای حقیقتاً دموکراتیک با حقوق برابر برای هر شهروند به اشتراک بگذاریم». او روشنفکری بود که یک عمر را صرف دست به گریبان شدن با پیچیدگیها و تناقضهای تعارض عربی-اسراییلی کرد و با وجود این هرگز امید به همزیستی و صلح را از دست نداد».
پینوشتها:
* این گفتوگوها را ایوانا پریچ ترتیب داده است و در تاریخ ۲۲ سپتامبر ۲۰۱۷ با عنوان «Remembering Edward Said» در وبسایت اچآلتر منتشر شده است. وبسایت ترجمان در تاریخ ۱۹ مهر ۱۳۹۶ آن را با عنوان «ادوارد سعید را به یاد آور» و با ترجمۀ سهیل جاننثاری منتشر کرده است.
** ایوانا پریچ (Ivana Perić) فارغالتحصیل رشتۀ روزنامهنگاری سیاسی و اهل کرواسی است.
مترجم: سهیل جاننثاری
مرجع: H-Alter
عضویت رایگان در همه مراکز کانون پرورش فکری کشور تا ۲۰ تیرماه
عکس روز ناسا از چشم اژدها
مرسدس بنز از لاستیکهای قدیمی چرم لوکس ساخت!
دادگاهی شدن تیک تاک و مایکروسافت به دلیل مرگ یک نوجوان
موتور برقی با نخ نانویی ۵ برابر سبکتر برای پهپادها
وظایف پلتفرمهای ملی در جنگ؛ امریکا هم در شرایط بحران فیلتر میکند
آمادهسازی تیمهای ملی برای شرکت در رقابتهای جهانی
برگزاری کنکور الکترونیکی فعلا منتفی است/ بنا داریم آزمونهایی با مقیاس کوچکتر برگزار شود
تاثیر ماده موثر فلفل تند بر ردههای سلولی سرطان روده
تولید ضدآفتابهای نانویی برای کودکان بدون جاذبهای شیمیایی
شاید آغاز بیماری پارکینسون از مغز نباشد!
خطر کاهش بودجه ناسا برای مریخنورد اروپا
فتاوایی که گفتمانسازی در فقه امنیت دینی است
نمیتوان حریم دیگران را نقض کرد؛ توجه امام حسین (ع) به محل شهادتاش
توقف صدور کدهای استخدامی اساتید/ علت چیست؟
برگزاری کنکور الکترونیکی فعلا منتفی است/ این آزمون با اطمینان صد در صدی برگزار میشود
زمان امتحانات پایان ترم دانشگاههای علوم پزشکی مشخص شد
نگاهی به دستاوردهای شهید طهرانچی در دانشگاه آزاد
گوجهفرنگیهایی که معکوس تکامل یافتهاند!
سگ رباتیک سوئیسی مثل یک انسان توپ پرتاب میکند!
هیولای ۱۲هزار تنی چین؛ زیردریایی موشکانداز هستهای با قابلیت حمل موشکهای قارهپیما و توان پنهانکاری بالا
آیفون ۱۷ پرو مکس از راه میرسد؛ باریکتر، قویتر و گرانتر از همیشه!
کشف شگفتانگیز دانشمندان: مغز انسان نور ساطع میکند
اشک چشم راز مهمی از مغز شما را فاش میکند
کپک قارچی قاتل دانشمندان در مقبرههای باستانی، ناجی بیماران سرطانی میشود
برای سالمبودن حتماً لازم نیست لاغر شوید
اتمام فرصت دانشآموزان مهمان برای انتخاب شهر محل آزمون سمپاد و نمونه تا پایان امروز
شهادت ۳۰ دانش آموز و ۷ معلم در جنگ ۱۲ روزه / تدوین سناریوهای احتمالی برای شرایط ویژه
طوفانها چطور نامگذاری میشوند؟
عکسی خیرهکننده از ایستگاه فضایی در دل یک شراره خورشیدی
هوش مصنوعی آنتروپیک میلیونها کتاب را نابود کرد
آنالیز سموم با طیفسنج تحرک یونی
راهاندازی فناوری ضد پهپاد در آسمان نیویورک
آیا هوش مصنوعی میتواند سلول مجازی بسازد؟
جایگزینی مناسب برای کودهای شیمیایی در مناطق اسیدی و کمفسفر
رباتهایی که ۸ برابر سریعتر از انسان کار میکنند
تبادل اطلاعات از طریق لولههای فلزی انتقال نفت و گاز
باند فرکانسی فناوری WiFi۶E تخصیص داده شد
بیدارباش فناورانه پس از جنگ؛ ارتقای دانش پهپادی و اخلالگرهای دیجیتال
فیزیک ذرات محور انقلابهای علمی آینده است؛ ضرورت توجه به شتابدهندهها
اولین تصاویر ماهواره فایرست منتشر شدند
ردمی K۸۰ اولترا معرفی شد؛ غول جدید چین برای تسخیر بازار گوشیهای پرچمدار
پدربزرگ لپ تاپهای امروزی که فقط ۲۱ مگابایت هارد داشت!
هوش مصنوعی رسواییهای سلامت را در انگلیس رصد می کند
راهاندازی سرویسهای تغییر نشانی و درخواست توزیع در نشانی جدید
وزارت آموزش و پرورش دریافت شهریههای غیرمجاز در مدارس غیر دولتی را پیگیری کند
توانمندسازی هنرآموزان با روش تدریس یادگیری وظیفه مدار/ شرط صدور مجوز تاسیس هنرستان هوانوردی
شهادت ۲۰ دانشآموز در جنگ اخیر/ طراحی سناریوهای آموزشی مختلف متناسب با هر شرایطی
عکس روز ناسا از چتر کیهانی
سازوکارهای مدیریت بحران در عصر هوش مصنوعی
آنالیز تصاویر پزشکی مبتنی بر هوش مصنوعی
کاهش عوارض شیمی درمانی با نانودارورسانهای هدفگیر سرطان
آنالیز تصاویر پزشکی مبتنی بر هوش مصنوعی
کشف علت پس زدن پیوند کلیه خوک به انسان
جریمه تأخیر تسهیلات دانشآموختگان و دانشجویان علوم پزشکی بخشیده شد
اعلام زمان اتمام مرخصی تابستانه اساتید و کارکنان دانشگاهها
پیگیری وزارت بهداشت برای اجرای قانون بیمه دستیاران
ترامپ برای تیکتاک خریدار پیدا کرد
ثبتنام کلاس اولیها تمدید شد
چه عواملی بر باروری مردان تأثیر میگذارد؟
جاسوسی نانویی در خون؛ هوش مصنوعی پرده از راز بیماریها برمیدارد
تصویر مریخنورد کنجکاوی از برآمدگیهای مرموز مریخ
حکم قاضی آمریکایی: آموزش هوش مصنوعی آنتروپیک منصفانه است
هوش مصنوعی جمینای مخصوص رباتها عرضه میشود
ابداع یک جوهر الکترونیک برای نسل جدید فناوریهای انعطافپذیر
واتساپ پیامهای خوانده نشده شما را خلاصه میکند
تشخیص ۹ نوع زوال عقل با یک اسکن توسط هوش مصنوعی
نامه سرگشاده نویسندگان به ناشران برای محدود کردن هوش مصنوعی
کشف یک اندامک جدید درون سلول انسان
تولید فوم پلی اورتان برای مدیریت ترشحات زخم در کشور
رفع ناهمواریها و نواقص سطوح با رنگهای ترکزای نانویی
تبدیل پوسته تخممرغ به لعاب سرامیک پایدار
مقایسه جنگندههای اف-۱۶، سوخو-۳۵ و جی-۱۰؛ کدام یک بهتر است؟
چرا میلیاردرهای دنیای فناوری میخواهند هوش مصنوعی دوست صمیمی شما باشد؟
نحوه شرکت دانشآموزان به صورت مهمان در فرآیند ارزشیابی باقی مانده امتحانات داخلی
راز بقای سوسمارهای شب پس از برخورد شهابسنگ به دایناسورها چه بود؟
بینیازی از تزریق انسولین با چاپ سهبُعدی جزایر لانگرهانس
فوتبال بازی کردن رباتهای انساننما را ببینید
خانه کتاب در ماه محرم منتظر شماست: از همدلی ملی تا روایت سوگواری
زینب از دور جوانان خودش را میدید/ چه دلاور شدهاند این دو برادر در جنگ
خوردن آجیل و تخمه در ایام ماه محرم اشکال دارد؟
حرم حضرت زینب(س) با وجود آزار نیروهای جولانی سیاه پوش شد
بدرقه مردی قهرمان که برای مردم آرامش آورد
آیا قرآن به عزاداری برای امام حسین (ع) اشاره کرده است؟
خاطره کمترشنیده شده از شهید باقری از عملیات مرصاد
مساجد برای تکرار شرایط جنگی و ارائه خدمات اجتماعی و امنیتی آماده شوند
چطور زیارت عاشورا بلایی بزرگ را دفع کرد؟
نگاهی به زندگی مسلم بن عقیل قبل از واقعه عاشورا
مرثیه خوانی عبدالرضا هلالی در مراسم روز جمعه مصلی امام خمینی (ره)
شیعه کسی است که به لقمه حلال قانع باشد
زینب از دور جوانان خودش را میدید/ چه دلاور شدهاند این دو برادر در جنگ
دشمن میخواهد ملت امام حسین (ع) و ملت شهادت نباشد
چرا گریه بر امام حسین (ع) بهشت را بر انسان واجب میکند؟
جزئیات برگزاری هیئتها و برپایی بیرقهای حسینی در محرم امسال اعلام شد
بیانیه علما و نخبگان جهان اسلام در محکومیت حملات رژیم صهیونیستی
تو ایرانی و سرور روزگاری/ تو ایران من! بر جهان سروری کن
کتابی عاشورایی از زبان قهرمانان کربلا در قالبی جدید و خواندنی
نمیتوان حریم دیگران را نقض کرد؛ توجه امام حسین (ع) به محل شهادتاش
راهی ساده برای نزدیک شدن به خدا
خانه کتاب در ماه محرم منتظر شماست: از همدلی ملی تا روایت سوگواری
فتاوایی که گفتمانسازی در فقه امنیت دینی است
نگاهی به کارنامه شهید بهشتی که یک ملت بود
تحلیلهای نظام مند شهید طهرانچی در حوزه علوم انسانی تأمل برانگیز بود
در رثای فرماندهی که شهادتش ادامه راه مقاومت است
فرصت انتخاب رشته آزمون دستیاری ۷ تیرماه به پایان میرسد
تاکید وزارت علوم برای برگزاری امتحانات در شهریور ماه
انتخاب رشته ۳۰ هزارنفر در کاردانی به کارشناسی؛ شنبه آخرین مهلت برای ثبتنام
بیانیه بیش از ۱۳۰۰ نفر از علمای اهل سنت درباره لزوم مقاومت
قرارگاه علم و فناوری به منظور رفع نیازهای علمی نیروهای مسلح تشکیل میشود
عقد اخوتی که با شهادت گسسته نشد / پیام تحلیلی استاد خسروپناه درباره شهید طهرانچی
نظراتی که حاوی توهین یا افترا به اشخاص ،قومیت ها ،عقاید دیگران باشد و یا با قوانین کشور وآموزه های دینی مغایرت داشته باشد منتشر نخواهد شد - لطفاً نظرات خود را با حروف فارسی تایپ کنید.