اچآلتر ـ ایوانا پریچ: «انسانیتْ تنها -و حتی میگویم آخرین- مقاومتی است که امروز در برابر اقدامات و بیعدالتیهای غیرانسانیای داریم که تاریخ انسان را لکهدار میکند.»
ادوارد سعید(۱۹۳۵-۲۰۰۳)
پایان سپتامبر چهاردهمین سال بدون ادوارد سعید خواهد بود؛ نظریهپرداز ادبی و روشنفکری با دامنۀ وسیعی از دغدغهها. سعید یکی از چهرههای بنیانگذار حوزۀ نظریۀ انتقادی پسااستعماری، و مدافعی قدرتمند برای حقوق سیاسی و انسانی مردم فلسطین بود. اثر برجستۀ او، شرقشناسی، کتابی بود در مطالعۀ فرهنگهای شرقی از سوی غرب، و در کل، این چارچوب را ارائه کرد که غرب چگونه شرق را میفهمد و بازنمایی میکند.
جای خالی هوش بسیار سعید و و انرژی پایانناپذیر او بسیار به چشم میآید. بسیاری از چیزهایی که سعید دربارهشان نوشت -از بازنماییهای فرهنگی شرق تا مسئلۀ فلسطین- همچنان موضوعاتی داغ باقی ماندهاند. برای گرامیداشت سعید و یادآوری عظمت آثارش با محققانی در سراسر جهان گفتوگو میکنیم و از آنها یک سؤال میپرسیم:
این ماه، وقتی به چهاردهمین سالگرد ادوارد سعید میرسیم، دوباره به آثارش نگاهی میاندازیم. به نظر شما در این دوران مرتبطترین و مهمترین موضوع در آثار ادوارد سعید یا دربارۀ آثار او چیست؟
• جودیت باتلر، فیلسوف و نظریهپرداز جنسیت، استاد دانشکدۀ ادبیات مقایسهای و برنامۀ نظریۀ انتقادی دانشگاه کالیفرنیا: سعید تأثیر تخیل را میفهمید.
«سعید میتوانست جهانی را تخیل کند که در آن استعمار به پایان برسد و نوعی رابطۀ برابری در عینِ تفاوت جای آن را در اراضی فلسطینی بگیرد. به نظر او تأثیر تخیل باید جایگاهی حیاتی در سیاست داشته باشد، زیرا بدون بینشی «غیرواقعگرایانه» از آینده، هیچ حرکتی در جهت صلح بر اساس راهحلی عادلانه و پایدار نمیتوانست اتفاق بیفتد.
او در میانۀ تعارضها میزیست، و نیرویِ هنر و ادبیات، آرشیو، شواهد، و جذابیتهای عمومی را به کار میگرفت تا از جهان بخواهد که آیندهای را تخیل کنند که در آن برابری، عدالت، و آزادی در نهایت بر فرمانبری، سلب مالکیت، و خشونت پیروز شوند. گاهی فکر میکنم شاید او برای این جهان بیش از حد خوب بود، اما این ناسازگاری بین آنچه او میتوانست تخیل کند و آنچه در واقع وجود داشت تا حدی به خاطر قدرت نوشتههای او و حضورش در جهان است.
• لاله خلیلی، پژوهشگر و استاد سیاست خاورمیانه، سواز، لندن: آهنگ نرم و درخشندگی پیامبرانۀ نثر سعید
«ظاهراً شرقشناسی سعید هیچگاه موضوعیتش را از دست نمیدهد، با اینکه دههها از انتشارش گذشته است. در واقع، به نظر میرسد که دگرگونیها (و شکست در دگرگونیها) که از قیامهای عربی ۲۰۱۱ در خاورمیانه رخ داده است، به سیاستگذاران و تحلیلگران شرقشناس بهانۀ دیگری داده است تا همان کلیشههای قدیمی را تکرار کنند.
اما من، هر چه مسنتر، میشوم عمیقاً قدردان بینش سعید دربارۀ ادبیات و هنرها میشوم. آثار او دربارۀ آغازها -و پایانها- و خوانش نزدیکِ او از رمانها و داستانها که به شکلی خارقالعاده بلندنظرانه است، بینشی که او دربارۀ سیاست و اجتماع از سادهترین جملهها و پاراگرافهای ادبیات کلاسیک انگلیسی یا فرانسوی به دست میدهد، او را بیش از پیش حائز اهمیت میکند. و همانطور که روز به روز نوشتههای گزافتر آکادمیک و غیرآکادمیک را میخوانیم، بیش از پیش قدردان آهنگ نرم و درخشندگی پیامبرانۀ نثر او میشویم».
• ایلان پاپه، مورخ و استاد کالج علوم اجتماعی و مطالعات بینالمللی دانشگاه اکستر: شرقشناسی و فرهنگ و امپریالیسم امروز هم همچنان موضوعیت دارند.
«من فکر میکنم که دو دستاورد مهم سعید در دانش، امروز هم به همان اندازۀ دوران زندگیاش، موضوعیت دارند. آثار اصلی او، شرقشناسی و فرهنگ و امپریالیسم، که گفتمان نژادپرستانه، تقلیلگرا، و آسیبزنندۀ غربی دربارۀ شرق را نشان داد، همچنان بخشی حیاتی از زندگی ماست. این دو کتاب هنوز بهترین ابزارهای تحلیلیای هستند که در اختیار داریم تا بفهمیم که چگونه هم تجاوز غرب در خاورمیانه (اشغال عراق و افغانستان) و هم واکنشهای به آن همچنان از طریق قدرت این گفتمان، «قابلقبول» و «مشروع» جلوه میکنند و حمایت میشوند.
به همین شکل، پیام سعید در کتابها و مقالات مختلفش دربارۀ فلسطین همچنان معتبر است. در این آثار او سطح جعل و جهل دربارۀ رنجهایی را به معرض نمایش گذاشت که مردمی به مدت بیش از یک قرن متحمل شده بودند. او هشدار داد که این وضعیت بر خاورمیانه و فراتر از آن اثر خواهد گذاشت. هر دوی این دستاوردها دربارۀ قدرت و دانش هستند و میراث او همچنان با ماست. به حقیقت قدرت بده تا شاید بتوانی از دانش برای صلح و آشتی استفاده کنی، و آن را در اختیار ذینفعان بدبین رها کن و تعارض همچنن ادامه پیدا خواهد کرد.»
• آوی شلایم، مورخ و استاد ممتاز روابط بینالملل، دانشگاه آکسفورد: روشنفکری که هرگز امید همزیستی و صلح را رها نکرد.
«ادوارد سعید محققی پرکار و به طرز خارقالعادهای همهکاره بود. کتاب او شرقشناسی پیشفرضهای ایدئولوژیک در پس برداشتهای غربی از «شرق» را افشا کرد و به شکلگیری زیرمجموعهای متمایز از چیزی کمک کرد که بعداً مطالعات پسااستعماری نامیده شد. علاوه بر فعالیتهای ادبی، سعید پیانیستی در سطح برگزاری کنسرت، و منتقدی پیشرو در عرصۀ موسیقی بود. و البته، روشنفکری با دستی بر آتش سیاست، و شیواترین سخنگوی فلسطینیان سلبمالکیتشده.
اگرچه دعوت سعید به سازش و همزیستی مسالمتآمیز برای او رنجش اعراب رادیکال و عدهای از طرفداران اسراییلیاش را به دنبال داشت، او هرگز مبارزه را رها نکرد. بر عکس، سعید از هر فرصتی استفاده میکرد تا به بیان چشمانداز فراگیرش ادامه بدهد. او نوشت جهان باید ببیند که «ایدۀ فلسطینی ایدهای از زندگی در کنار هم، احترام به دیگران، و به رسمیتشناسیِ مشترک است». همین یک جمله اساس تفکر ادوارد سعید را در بر دارد. این منسجمترین موضوعِ نوشتههای مفصل او دربارۀ این مبحث از مسئلۀ فلسطین تا آخرین مقاله است.
سعید چند سال آخر عمرش را صرف این کرد که استراتژیِ کاملاً جدیدی برای صلح و رویکردی جدید بر اساس برابری، آشتی، و عدالت بنا کند. سعید در سال ۱۹۹۹ نوشت «من ... هیچ راه دیگری غیر از این نمیبینم که حالا دربارۀ به اشتراکگذاشتنِ سرزمینی شروع به صحبت کنیم که ما را در کنار هم چپانده است، و آن را به شیوهای حقیقتاً دموکراتیک با حقوق برابر برای هر شهروند به اشتراک بگذاریم». او روشنفکری بود که یک عمر را صرف دست به گریبان شدن با پیچیدگیها و تناقضهای تعارض عربی-اسراییلی کرد و با وجود این هرگز امید به همزیستی و صلح را از دست نداد».
پینوشتها:
* این گفتوگوها را ایوانا پریچ ترتیب داده است و در تاریخ ۲۲ سپتامبر ۲۰۱۷ با عنوان «Remembering Edward Said» در وبسایت اچآلتر منتشر شده است. وبسایت ترجمان در تاریخ ۱۹ مهر ۱۳۹۶ آن را با عنوان «ادوارد سعید را به یاد آور» و با ترجمۀ سهیل جاننثاری منتشر کرده است.
** ایوانا پریچ (Ivana Perić) فارغالتحصیل رشتۀ روزنامهنگاری سیاسی و اهل کرواسی است.
مترجم: سهیل جاننثاری
مرجع: H-Alter
هرگونه کمک به رشد تولید دانش بنیان ها گامی در راستای تحقق شعار سال خواهد بود
اعتبار دانشگاههای ۱۴۷ کشور جهان بهروزرسانی شد
تصویب برنامه جامع پژوهانه پس از ابلاغ برنامه توسعه هفتم
فراخوان جشنواره شعر توحیدی منتشر شد
فرم امتیازدهی علمی داوطلبان جذب هیأت علمی دانشگاه ها اصلاح شد
ChatGPT دانش آموزان را بیچاره کرد +نتیجه تحقیقات اعلام شد
تأثیر آلایندههای هوا بر فشارخون کودکان و نوجوانان
تأثیرات منفی شبکههای اجتماعی خارجی بر دانشآموزان
دیدار با خانواده شهید دانشآموز پهلوان طوقانی؛ آغاز آموزش ورزش زورخانهای به دانشآموزان
دوندگیهای وزارت علوم برای تأمین خوابگاه متأهلی به کجا رسید
اقدامات جهاددانشگاهی امیرکبیر در سال ۱۴۰۲ چگونه بوده است؟
زیرساختهای دانشگاه فنیوحرفهای در سال جدید تقویت میشود
انعقاد تفاهمنامه میان دانشگاه حضرت معصومه(س) و اتحادیه طلا و جواهر استان قم
ادامه پیگیری اولویتهای پنج گانه وزارت علوم در سال ۱۴۰۳
راهاندازی فرنما /بازگشت نشاط سیاسی به دانشگاهها و درخشش دانشجویان در یونیورسیاد
دکمه جدیدی که به کیبورد لپتاپها اضافه شد
ابلاغ آیین نامه استقرار مدارس و مراکز غیر دولتی در مناطق، نواحی و محلات مختلف کشور
برنامه آموزش و پرورش برای استخدام ۷۲ هزار معلم جدید
اعلام نتایج پویش مهر از اردیبهشت ۱۴۰۳
پذیرش فرهنگیان در مراکز اقامتی نوروزی از مرز یک میلیون نفر روز گذشت
شعارسال با توصیه محقق نمی شود/ مجلس در حوزه اقتصاد سوداگرانه ورود کند
تازهترین آمار داوطلبان نوبت دوم کنکور اعلام شد
غولهای فناوری کمر به نابودی یک شرکت بستند
کاوازاکی نینجا H2R جذابترین ابر موتورسیکلت دنیا+عکس
اولین جت پهن پیکر چینی در راه است+عکس
منتظر یک تغییر بزرگ در صفحه هوم آیفون باشید
فولکس واگن خودرویی برای ۱۸ سالهها تولید کرد+عکس
بزرگترین ناوگان نیروی هوایی دنیا برای این کشور است+عکس
تصویر لو رفته از گوشی جدید گوگل+عکس
دردسر حضور در فضا برای فضانوردان که رهایشان نمیکند
تصویر جدیدی از دماوند در بهار امسال+عکس
تصویر زیبایی از شکوفه های گیلاس و کوه فوجی ژاپن+عکس
تصویر تازه هومن برق نورد که شبیه بهنام تشکر شد+عکس
تصویر تازه از النازشاکردوست و سروش صحت که پربازدید شد+عکس
تصویری از سفره شش کیلومتری افطار در مشهد +عکس
رونمایی از خودروی مستربین مدل ۲۰۲۵+عکس
جنگنده جدید آلمان با توان حمل سلاح ۸ تنی+عکس
دورترین چیزی که با چشم غیرمسلح میتوانیم در آسمان ببینیم
رباتهای انسان نما جایگزین جمعیت کم دنیا میشوند+عکس
آمریکا یک بمب افکن جدید تست و کنسل کرد+عکس
دیزنی رنگ سبز جدیدی ابداع کرد که جای دیگری نیست+عکس
دانشمندان به دنبال ذرات شبح در تونلهای منظومه شمسی
ترفندهایی برای افزایش سرعت اینترنت موبایل
خورشید ذرهای کوچک از این ابرخوشه است+عکس
ارسال ۱۵۰۰ اثر به دبیر خانه جشنواره شعر رضوی
اجرای پویش ملی در پناه خدا ویژه دانش آموزان در ایام نوروز و ماه رمضان
برخورد قویترین طوفان خورشیدی طی سالها اخیر به زمین
دولتهای اسلامی به شریان اقتصادی دولت صهیونیستی آسیب وارد کنند
۱۱ مرحله ثبت نام نوبت دوم کنکور
نحوه برگزاری کلاسهای دانشجویان پس از تعطیلات نوروز اعلام شد
حمایت از پایاننامههای حوزه صنایع غذایی در قالب برنامه فنتز
این بخش ویندوز ۳۰ سال بدون تغییر مانده است+عکس
ماه از ایستگاه فضایی این طور دیده میشود+عکس
کمک هزینه ۱۰۰میلیون یورویی به دانشگاهها تعلق گرفت
کتاب ماجرای احمد و سارا برای کودکان و والدین
چاپ سهکتاب روانشناسی رسانه اجتماعی، هنر و شطرنج توسط دو ناشر
آغاز ثبتنام آزمونهای ورودی مدارس سمپاد و نمونه دولتی از ۱۸ فروردین
وزیر آموزش و پرورش: حتی یک مورد لو رفتن سؤالات امتحان نهایی صحت نداشت
معرفی سامانه ثبتنام دانشجویان اتباع
اینفوگرافیک مراحل ثبت نام آزمون سراسری سال ۱۴۰۳ ( نوبت دوم )
هدفگذاری افزایش اعضای هیات علمی تا هزار نفر/ تشکیل ۲ مرکز ملی تحقیقاتی
پذیرش بیش از۹۱۸ هزار نفر در مراکز اقامتی آموزش و پرورش/استان فارس بیشترین اسکان نوروزی فرهنگیان
نیروی دریایی کرهجنوبی یک پهپاد جدید با قابلیت حمل محموله ساخت+عکس
افزایش ۲۲۰ درصدی رتبههای برتر کنکور توسط دانشآموزان مناطق محروم
برنامه آموزش و پرورش برای استخدام ۷۲ هزار معلم جدید/امسال کتابهای پایه اول تغییر میکند
استاد اخراجی در علوم پزشکی تهران نداشتیم/ بازنشستگی اساتید طبق روال قانونی بوده است
جهاددانشگاهی کمکیار نظام آموزشی است
اعلام جزئیات برگزاری آزمون فرهنگیان
هند بالگرد تهاجمی آمریکا را مونتاژ میکند+عکس
مراکش ساخت بزرگترین و پیشرفته ترین ورزشگاه دنیا را آغاز کرد+عکس
بنسلمان با الهام از یک بازی معروف شهربازی پیشرفته میسازد+عکس
مقایسه جتهای جنگنده F-35 و F-22 آمریکا+عکس
این جنگنده قدرتمند گزینه اصلی ارتش روسیه است+عکس
تاریخ رونمایی iOS 18 به صورت رسمی اعلام شد
مادربزرگ ۷۵ ساله در این بازی کامپیوتری رکورد زد+عکس
رقابت تنگاتنگ آیفون ۱۵ با این مدل از گوشی شیائومی+عکس
مار چهار متری به فضا فرستاده شد=عکس
تامین خوابگاه یکی از شروط صدور مجوز برای جذب دانشجوی بینالملل
مسابقه کتاب شیرین برگزار میشود
پذیرفتهشدگان آزمون استخدامی مربیان تربیت بدنی مهر امسال سر کلاس میروند
به زمین دوم سلام کنید+عکس
مار چهار متری به فضا فرستاده شد=عکس
چرا خورشیدگرفتگی پیش رو از همه خورشیدگرفتیها مهمتر است؟
اولین جت پهن پیکر چینی در راه است+عکس
اولین تانک ارتش آمریکا با طراحی رنو+عکس
ماه از ایستگاه فضایی این طور دیده میشود+عکس
استخر و هتل بزرگ بنسلمان که دو ساحل را به هم وصل میکند+عکس
اینترنت میلیونها نفر به صورت همزمان قطع میشود
کشف سنگ قیمتی که از الماس سختتر است+عکس
یک خانواده با تماس ماهوارهای آیفون نجات پیدا کردند
خورشید ذرهای کوچک از این ابرخوشه است+عکس
بحرین تانکهای آبرامز آمریکایی را خرید+عکس
بنسلمان با الهام از یک بازی معروف شهربازی پیشرفته میسازد+عکس
ساعت مچی با شکلی عجیب و غریب از جنس شهاب سنگ+عکس
دکمه جدیدی که به کیبورد لپتاپها اضافه شد
دورترین چیزی که با چشم غیرمسلح میتوانیم در آسمان ببینیم
هند بالگرد تهاجمی آمریکا را مونتاژ میکند+عکس
سایه سیاهی که از فضا روی زمین افتاده بود چیست؟
آنچه که درباره اینترنت ماهوارهای نمیدانید
این بخش ویندوز ۳۰ سال بدون تغییر مانده است+عکس
یک فیلترینگ تازه بلای جان تلگرام شد
سه ابزار پیشرفته هوش مصنوعی به واتساپ اضافه شد+عکس
هوش مصنوعی به هالیوود قدم گذاشت و زنگ خطر به صدا درآمد
تصویر گلکسی M۵۵ سامسونگ لو رفت+عکس
ChatGPT دانش آموزان را بیچاره کرد +نتیجه تحقیقات اعلام شد
دردسر حضور در فضا برای فضانوردان که رهایشان نمیکند
تصویر لو رفته از گوشی جدید گوگل+عکس
رقابت تنگاتنگ آیفون ۱۵ با این مدل از گوشی شیائومی+عکس
گوشی جدید آنر به زودی رونمایی میشود+عکس
صحبت مدیرعامل اپل درباره گوشی آیفون جنجال به پا کرد
نظراتی که حاوی توهین یا افترا به اشخاص ،قومیت ها ،عقاید دیگران باشد و یا با قوانین کشور وآموزه های دینی مغایرت داشته باشد منتشر نخواهد شد - لطفاً نظرات خود را با حروف فارسی تایپ کنید.