ترزا ام. بیجان، آتلانتیک — مهمترین تمایز دموکراسی آمریکا از اروپا، اولویت و تسامح ما در پایبندی به آزادی بیان است. بااینحال، مشاجرات جاری در دانشگاههای آمریکا نشان میدهد که آزادی بیان دارد به موضوع تندروی و تعصب تبدیل میشود. درحالیکه دانشجویان محافظهکار از اهمیت دعوت از سخنرانان بحثانگیز و ایجاد تنش دفاع میکنند، بسیاری از لیبرالهای خودخوانده دست به کوششهایی بهطور فزاینده مخرب، حتی خشن، میزنند تا جلوی آنها را بگیرند. لیبرالها استدلال میکنند که، برای برخی، آزادی بیان تنها ابزاری است که برای سرکوب و طرد دیگران به کار میرود. بنابراین، برای آنکه برابری را کارآمد سازیم، دیدگاههای نفرتانگیز یا دیدگاههایی که بهطور تاریخی «دارای حق ویژه» هستند، نباید اجازۀ سخنرانی داشته باشند، بهنحوی که سرانجام گروههای آسیبپذیر و بهحاشیهراندهشده بتوانند سخن خود را ابراز کنند، و شنیده شوند.
دلیل اینکه توسل به متمم اول قانون اساسی آمریکا۱ نمیتواند این مشاجرات دانشگاهی را حل و فصل نماید آن است که موضوع دعوا تعارضی بنیادین بین دو مفهوم بسیار متفاوت از آزادی بیان است. تعارض بین آنچه یونانیان آیسگوریا۲ مینامیدند، از یک سو، و پارسّیا۳، از دیگر سو. تعارضی که قدمتی بهاندازۀ خود دموکراسی دارد. امروزه، هر دو اصطلاح اغلب به «آزادی بیان» ترجمه میشوند، اما معانی آنها اساساً متمایز بوده و هست. در آتن باستان، آیسگوریا توصیفگر حق برابر شهروندان برای شرکت در مباحثات عمومی در مجمع دمکراتیک بود؛ پارسّیا توصیفگر اختیار فرد در بیان هر آن چیزی بود که دوست دارد، هر گونه و هر گاه که دوست دارد، و در خطاب به هر کسی.
در دانشگاههای خصوصی، کسبوکارها، یا رسانههای اجتماعی، سانسورچیهای بالقوه همشهریان ما هستند، نه دولت. نهادهای خصوصی نظیر فیسبوک یا توییتر، چه برسد به دانشگاه ییل یا کالج میدلبری، از حقوق گستردهای برای نظارت بر و جلوگیری از سخنان اعضای خود برخوردار هستند. بهطور مشابه، جمعیتهای آنلاین از افرادی خشمگین تشکیل شدهاند که از حق خود برای اظهارنظرِ آزادانه بهره میبرند. توسل به متمم اول قانون اساسی در این موارد استدلالی قاطع نیست، بلکه نوعی مغلطه است که در آن نتیجه از مقدمات حاصل نمیشود.
جان استوارت میل استدلال میکند که تهدید اصلیِ آزادی بیان در نظامهای دموکراسی دولت نیست بلکه «استبداد اجتماعی» همشهریان فرد است. و بااینحال، امروزه، طرفداران آزاداندیشی مدنی، که خود را بهمنزلۀ وارثان میل جلوه میدهند، اغلب در ابطال یا حتی بحث از استدلالهایی ناکام ماندهاند که مخالفان آنها دربارۀ آزادی بیان و برابری مطرح میسازند.
دو مفهوم باستانی از آزادی بیان، تصورات لیبرال دمکراتیک مدرن ما را بهشیوههایی جالب و فراموششده شکل دادهاند. مهم است بدانیم که نه یک مفهوم، بلکه دو مفهوم از آزادی بیان وجود دارد، و این دو مفهوم هم اغلب، اگر نگوییم نه در تعارض کامل، در تنش با هم هستند. فهمیدن این مسئله به ما کمک میکند تا وضعیت نومیدکنندۀ مباحثات معاصر را هم در آمریکا و هم در اروپا تبیین نماییم، و دریابیم که چرا اغلب چنین به نظر میرسد که گویی ما هنگام بحث دربارۀ مهمترین موضوعات سخن یکدیگر را نمیفهمیم.
از دو مفهوم باستانیِ آزادی بیان آیسگوریا قدیمیتر است. این اصطلاح به قرن پنجم قبل از میلاد باز میگردد، اگرچه مورخان اختلاف نظر دارند که این سنت دمکراتیک عملاً چه زمانی آغاز شد که به هر شهروندی که میخواهد در مجمع سخنرانی کند، اجازه دهند تا این کار را انجام دهد. بهرغم ترجمۀ رایج این اصطلاح به «آزادی بیان» معنای تحتاللفظی واژۀ یونانی بیشتر چیزی شبیه «سخن برابر در مقابل عموم» است. فعل آگورویین۴، که این اصطلاح از آن مشتق میشود، با واژۀ آگورا۵ یا بازار همریشه است، یعنی، مکانی عمومی که مردم، از جمله فیلسوفانی نظیر سقراط، در آنجا گرد هم میآمدند و صحبت میکردند.
در دموکراسی آتن، این ایدۀ سخنرانی در یک گردهمایی غیررسمی در آگورا به چارچوب رسمیتر اِکلیسا۶ یا مجمع سیاسی انتقال یافت. جارچی میپرسد، «چه کسی برای مردان حاضر در مجمع سخنرانی میکند؟» و سپس فرد داوطلب از بِما یا سکوی سخنران بالا میرود. از لحاظ نظری، آیسگوریا بدان معنا بود که هر شهروند آتنی با منزلت اجتماعی خوب حق داشت در مباحثه شرکت کند و بکوشد تا همشهریان خود را قانع نماید. درعمل، شمار شرکتکنندگان نسبتاً اندک بود و به سخنوران حرفهای و دولتمردان سالخورده محدود میشد که در ردیف جلو نشسته بودند (روسپیگری و رشوهخواری از جمله جرمهایی بودند که صلاحیت فرد را برای سخنرانی در مجمع سلب میکرد).
اگرچه آتن تنها دموکراسی در جهان باستان نبود، اصل آتنی آیسگوریا از همان آغاز بهمثابۀ امری خاص نگریسته میشد. هرودوتِ مورخ حتی شکل حکومت در آتن را نه دموکراسیا بلکه خودِ آیسگوریا توصیف میکند. از دیدگاه دموستن سخنور و میهنپرست یونانی، قانون اساسی آتن بر سخنرانیها (پولیتیا آن لوگویس۷) استوار بود و شهروندان آن آیسگوریا را بهعنوان شیوۀ زیستن برگزیده بودند. اما برای منتقدان آن، این هم یک نقص بود و هم یک مشخصه. یکی از منتقدان، که بهاصطلاح او را «اُلیگارش پیر»۸ میگفتند، اعتراض میکند که حتی بردگان و بیگانگان در آتن از آیسگوریا برخوردار هستند، بهنحوی که نمیتوان آنها را کتک زد، آنچنان که در جاهای دیگر میتوان این کار را کرد.
شاید منتقدانی نظیر اُلیگارش پیر برای افزودن به جنبۀ طنز موضوع اغراق میکردهاند، اما در سخن آنها نکتهای نیز نهفته است: همانطور که ریشهشناسی آن نشان میدهد، آیسگوریا اساساً دربارۀ برابری است، نه آزادی. بدین لحاظ، این نشانۀ بارز دموکراسی آتن خواهد بود، که خود را از دیگر دولتشهرهای یونانی متمایز میساخت، نه بدان دلیل که حق شهروندی را از بردگان و زنان سلب میکرد (آنچنان که هر جامعهای در تاریخ بشری تا همین اواخر چنین کرده است)، بلکه بدان دلیل که فقرا را در بر میگرفت. آتن حتی گامهایی سازنده برداشت تا این برابری سخنرانی عمومی را عملی سازد، با پرداخت پول به فقیرترین شهروندان تا در مجمع شرکت کنند و در دادگاهها در مقام هیئت منصفه عمل کنند.
بنابراین، آیسگوریا بهمثابۀ صورتی از آزادی بیان اساساً امری سیاسی بود. رقیب آن، یعنی پارسّیا، از صمیمیت بیشتری برخوردار بود. در اینجا نیز، ترجمۀ رایج انگلیسی آن به «آزادی بیان» میتواند فریبنده باشد. معنای واژۀ یونانی چیزی شبیه «گفتن همه چیز» است و به ایدۀ آزادانه یا «با صراحت» سخنگفتن نزدیکتر است. بنابراین، پارسّیا بر صراحت، صداقت، و شجاعت در گفتن حقیقت دلالت داشت، حتی هنگامی که این کار بهمعنای رنجشآور باشد. فرد عملکننده به پارسّیا (یا پارسّیاستس۹)، بهمعنای دقیق کلمه، «کسی است که همه چیز را با صراحت میگوید».
پارسّیا میتواند دارای جنبۀ سیاسی باشد. دموستن و دیگر سخنوران بر این تأکید داشتند که کسانی که در مجمع از آیسگوریا بهره میبرند، وظیفه دارند تا منظور خود را با صراحت بیان کنند. اما این مفهوم اغلب بیرون از اِکلسیا در چارچوبهایی کموبیش غیررسمی به کار میرفت. در آمفی تئاتر، نمایشنامهنویسانِ پارسّیاستیک نظیر آریستوفان خاص و عام را میرنجاندند زیرا با بردن نام همشهریانشان، از جمله سقراط، آنها را به باد انتقاد میگرفتند. اما مظهر بارز پارسّیاستس در جهان باستان، فیلسوفان بودند، یعنی کسانی نظیر خود سقراط که خود را «دوستداران خرد» مینامیدند و با همشهریان خود در آگورا روبهرو میشدند و هر آنچه حقایق ناخوشایند را، که آنها اصلاً دوست نداشتند بشنوند، به آنها میگفتند. دیوژنِ کلبیمسلک یکی از اینها بود، که چنانکه مشهور است در یک خمره زندگی میکرد، در انظار عمومی دست به استمنا میزد، و به اسکندر کبیر گوشزد کرد که کنار برود تا جلوی تابش نور آفتاب را نگیرد. دیوژن میگفت تمام این کارها را برای آن انجام میدهد تا این حقیقت را بر همشهریان یونانی خود آشکار کند که آداب و رسوم آنها مندرآوردی و بیپایه است.
خطر ذاتی نهفته در آزارندگیِ پارسّیا برای قدرتهای حاکم، چه دیکتاتورهایی نظیر اسکندر باشند چه اکثریت دموکراتیک، میشل فوکو را شیفتۀ خود کرده بود، بهطوری که او این امر را موضوع سلسلهای از درسگفتارها در دانشگاه برکلی (زادگاه نخستین جنبش آزادی بیان در محیط دانشگاه) در دهۀ ۱۹۸۰ قرار داد. فوکو متذکر میشود که سنت پارسّیا ضرورتاً مستلزم نوعی عدمتقارن در قدرت است، و بنابراین نوعی «قرارداد» وجود دارد بین شنونده (چه یک نفر یا افراد بسیار)، که متعهد میشوند تا هر گونه بیاحترامی را تحمل کنند، و گوینده، که میپذیرد تا حقیقت را به آنها بگوید و پیامدهای آن را بر عهده میگیرد.
بنابراین، اگر آیسگوریا اساساً دربارۀ برابری باشد، پارسّیا دربارۀ آزادی بوده است؛ در معنای اجازه، نه یک حق، بلکه نوعی امتیازِ ناپایدار که برخورداری از آن منوط به لطف صاحبان قدرت بود. در دموکراسی آتن، این معمولاً بهمعنای اکثریت همشهریان فرد بود، که معروف بودند به اینکه سخنرانانی را که دوست ندارند با داد و فریاد از سکوی خطابه پایین میآوردند یا حتی آنها (از جمله برادرِ افلاطون، گلاوکن) را به زور پایین میکشیدند. این نسخۀ باستانی از «قدغنکردن سکوی خطابه» برای سخنرانانی که احساسات عوام را جریحهدار میکرد میتوانست پیامدهایی مرگبار داشته باشد، همانطور که محاکمه و مرگ سقراط، دوست و استاد افلاطون، بر این امر گواهی میدهد.
با توجه به فقدانِ موفقیتِ عزیزانِ افلاطون چه در زمینۀ آیسگوریا و چه در حیطۀ پارسّیا، در طول حیات او، شاید بتوان تبیین کرد که چرا پدر فلسفۀ غرب در آثار خود به هیچیک از این دو مفهوم اهمیت چندانی نمیدهد. بیگمان افلاطون دریافته بود که، بهرغم تفاوت این دو مفهوم، هیچیک از این دو مفهوم بر معروفترین فهمِ مشخصاً یونانی از سخن بهمثابۀ لوگوس مبتنی نبود، یعنی عقل یا استدلال منطقی. ارسطو، شاگرد افلاطون، لوگوس را همچون استعدادی معرفی میکند که در وهلۀ نخست آدمیان را به حیواناتی ذاتاً سیاسی تبدیل کرده است. و بااینحال، نه آیسگوریا سخن معقول و استدلالهای لوگوس را بهعنوان اموری میشناسد و نه پارسّیا، که بهطرزی منحصربهفرد شایستۀ مجوز یا آزادی برابر باشند. به نظر میرسد نکتۀ مورد نظر افلاطون همین باشد، چگونه ممکن است شهری دمکراتیک که آزادی بیان را در تمام صور آن افتخار خود میداند، یک آتنی را که تحت حاکمیت لوگوس بوده است، بهخاطر بیان آن، به مرگ محکوم کند؟
شاید تعجبآور نباشد که، پس از سقوط دموکراسی آتنی، پارسّیا راحتتر از آیسگوریا به حیات خود ادامه داد. هنگامی که نهادهای دموکراتیک یونان به دستِ امپراطوری مقدونی، و سپس امپراطوری رم، نابود شدند، پارسّیا در مقام ابزاری سخنورانه دوام یافت. هزار سال پس از سقوط رم، انسانگرایان رنسانس پارسّیا را بهعنوان فضیلتی خاص احیا کردند: مشاور یک شهریار قدرتمند، که نیاز به توصیۀ صریح دارد، باید از آن برخوردار باشد. این نوع پارسّیا، اگرچه اغلب در قالب دفاعیه عرضه میشد، اما ظرفیت خود برای شوکهکردن را حفظ میکرد. حقایق صریحی که ماکیاولی و هابز به شهریاران بالقوۀ خود عرضه میداشتند، الهامبخش نسلهایی از اندیشمندان «فاسق» در آینده بود.
باوجوداین، اروپاییان در اوایل دوران مدرن، از سنت پارسّیاستیک مبتنی بر ابراز حقیقت به صاحبان قدرت، بهشیوۀ دیگری نیز اقتباس و بهرهبرداری کردند. مسیحیان اولیه با تکیه بر صفحهای از کتاب دیوژن بر آن شدند که «بشارتهای» انجیل را در سراسر جهان یونانی-رومی پخش کنند، بشارتهایی که شاید خیلی هم به مذاق مقامات روم خوش نمیآمد. بسیاری از مسیحیانی که، خود را پس از نهضت اصلاح دینی، «پروتستان» مینامیدند، بر این باور بودند که بازگشت به صورتی اصالتاً پارسّیاستیک و عمداً تهاجمی از مسیحیت تبشیری۱۰، برای بازگرداندن کلیسا به پاکی مسیحیت «نخستین» ضروری است. برای مثال، کوئیکرهای۱۱ اولیه معروف بودند که مراسم عبادی انگلیکان۱۲ را با داد و فریاد به هم میزدند بهنحوی که کشیش مجبور میشد از منبر خطابه پایین بیاید، یا آنکه برهنه در انظار عموم ظاهر میشدند چون «در جستوجوی نشانه» بودند.
آیسگوریا نیز، در اوایل دوران مدرن، وارثان خاص خود را داشت. اما در غیاب نهادهای دمکراتیک نظیر اِکلسیای آتنی، این مفهوم لاجرم صورتی متفاوت به خود گرفت. منشور حقوق انگلستان در سال ۱۶۸۹ بر «آزادی بیان و مباحثات در پارلمان» تأکید داشت و از این لحاظ تنها دربارۀ اعضای پارلمان کاربرد داشت، و آن هم تنها هنگامی که در پارلمان حضور داشتند. برای انبوهی که فاقد دسترسی به مشارکت سیاسی رسمی بودند، ایدۀ آیسگوریا بهمثابه حق برابرِ سخنرانی عمومیِ متعلق به تمام شهروندان، سرانجام از مجمع عمومی واقعی به حوزۀ عمومی مجازی انتقال پیدا میکرد.
برای فیلسوفانی نظیر اسپینوزا و ایمانوئل کانت، «آزادی بیان» اصولاً بهمعنای آزادی فکری برای مشارکت در تبادل عمومی استدلالها بود. در ۱۷۸۴، پنج سال قبل از انقلاب کبیر فرانسه، کانت تأکید داشت که «آزادی در استفاده از عقل خویشتن در حوزۀ عمومی» حق برابر و بنیادی هر انسان یا هر شهروند است. بهطور مشابه، هنگامی که میل رسالۀ در باب آزادی۱۳ را کمتر از یک قرن بعد نوشت، او از خود ایدۀ آزادی بیان دفاع نکرد، بلکه از «آزادی اندیشه و بحث» فردی در جستوجوی جمعی حقیقت دفاع کرد. اگر چه آزادیِ برابرِ آیسگوریا برای این اندیشمندان عنصری ضروری باقی ماند، اما آنها تمرکز خود را از سخن واقعی، یعنی، عمل فیزیکی سخنرانی برای دیگران و مشارکت در بحث، به بهرهگیری ذهنی از عقل و تبادل ایدهها و استدلالها، آن هم اغلب بهشکل نوشتاری، تغییر دادند. و بدین ترتیب، در طول دو هزار سال، جنبش روشنگری سرانجام آیسگوریا و لوگوس را در مفهومی ایدهآل از آزادی بیان بهمنزلۀ آزادی تنها برای سخنِ معقول و تفکرِ عقلانی وحدت بخشید، چیزی که باعث سربلندی افلاطون میشد.
این ایدهآل جنبش روشنگری بر محور لوگوس، امروز در کانون فهم اروپاییان از آزادی بیان جای دارد. کوششها در اروپا برای جرم شمردن سخنِ نفرتانگیز آشکارا مدیون کانت است، که آزادی سخن (معقول) در حوزۀ عمومی را بهعنوان «بیزیانترین» آزادی توصیف میکند. این حکم را هرگز نمیتوان دربارۀ پارسّیا در دوران باستان یا اوایل دوران مدرن مطرح ساخت، چرا که همواره گویندگان و شنوندگان را بهطرزی یکسان تهدید میکرد. درواقع، آنچه موجب شد تا بسیاری از پروتستانهای مسیحیت تبشیری برای گریز از تعقیب در اروپا (یا تعقیب، آنچنان که آنها تفسیر میکردند) در پی آزادی بیشتر به جهان جدید۱۴ فرار کنند، آسیب آشکاری بود که به احساسات دینی همسایگانِ خود میزدند، آسیبی که از مسیحیت تبشیری پارسّیاستیک آنها ناشی میشد. بنابراین، رد پای استثناگرایی آمریکایی را میتوان تا قرون هفدهم و هجدهم پی گرفت: در حالی که آمریکا مسیحیان تبشیری و فاسقان را در خود جای میداد، اروپا فیلسوفان را برای خود نگه داشت.
امروز، مجادلات دربارۀ آزادی بیان در دانشگاههای آمریکا نشان میدهد که مفاهیم رقیب آیسگوریا و پارسّیا زنده و پابرجا هستند. هنگامی که دانشجویان معترض مدعی میشوند که دارند بهنام خود آزادی بیان برخی دیدگاههای خاص را سرکوب میکنند، از طریق قدغنکردن سخنرانی، فشار اجتماعی، یا سانسور صریح، شاید وسوسه شویم تا آنها را ریاکار، یا در بهترین حالت آشفتهذهن بدانیم و طرد کنیم. همانطور که من در یک همایش در کالج کنیون در ماه سپتامبر شاهد بودم، هنگام رویارویی با چنین استدلالهایی، پاسخ بنیادگرایان ریشسفیدِ حامیِ آزادی بیان همچون خود من، آن است که دربارۀ متمم اول قانون اساسی به معتقدان به آن توضیح دهیم، اما با فحوای نومیدی وحدتگرایانه دربارۀ «بچههای امروزی» و ناکامی آنها در فهم اصول لیبرال دموکراسی.
جای شگفتی ندارد که «بچهها» قانع نشدهاند. در حالی که هشدارهای تحریک۱۵، مکانهای امن۱۶، و قدغنکردن سخنرانی، تیتر روزنامهها میشوند، نظرسنجی پشت نظرسنجی نشان میدهد که تغییری ژرفتر در آداب و رسوم در شرف وقوع است. در رویارویی با نسلی که یقین دارد سخن نفرتانگیز خود صورتی از خشونت یا «سرکوب» است، توسل به متمم اول قانون اساسی نشانگر ناتوانی در فهم اصل موضوع است. بیشتر این دانشجویان اصلاً خودشان را بهمنزلۀ کسانی نمیبینند که در برابر آزادی بیان ایستادهاند. آنچه برای آنها اهمیت دارد، حق برابر برای اظهار نظر است، و دسترسی برابر به تریبونی عمومی که در آن افرادی که از لحاظ تاریخی بهحاشیه رانده و طرد شدهاند، بتوانند سخن خود را به گوش مردم برسانند و با افرادی که دارای حق ویژه هستند، برابر شمرده شوند. این مطالبۀ آیسگوریا است، و هنگامی که آن را چنان بفهمیم، بیشترِ موضوعاتِ دیگر هم روشن میشود، از جمله در سوی مقابل، تمسک به پارسّیا از سوی مخالفان آنها، که گاهی به نظر میرسد قصد دارند «آزادی بیان» را به مجوزِ رنجاندن تقلیل دهند.
تشخیص ایدههای باستانی تأثیرگذار در این استدلالهای مدرن، کسانی از ما را که به سنت پارسّیاستیک آمریکا مبنی بر گفتن حقیقت به صاحبان قدرت پایبند هستند، در جایگاهی بهتر برای دفاع از آن قرار میدهد. این امر نشان میدهد که برای شکست مدافعان مدرن آیسگوریا، و یادآوری به پارسّیاستسهای مدرن که برای چه هدفی مبارزه میکنند، باید به فراسوی متمم اول قانون اساسی گام برداشت و به دیگر اصل جهتبخش دموکراسی آمریکایی رسید، یعنی برابری. هر چه باشد، ابتکار متمم اول قانون اساسی آن است که آیسگوریا و پارسّیا را با هم جمع میکند، با تأمین آزادی و حق برابر شهروندان نه صرفاً برای «بهرهگیری از عقل خود» بلکه برای آنکه دیدگاه خود را با صراحت به زبان آورند. متمم بدان دلیل چنین میکند که بدیل موجود آن است که به قدرتهایی که از قضا حاکم هستند، اختیار بدهیم تا آن آزادی را بهمثابۀ یک اجازه به برخی افراد اعطا کنند در حالی که آن را از دیگران سلب میکنند.
در چارچوبهایی که قانون اساسی در آنجا کاربرد ندارد، نظیر دانشگاههای خصوصی، این مخالفت با خودسرانگی، موضوعی مربوط به فرهنگ است، نه قانون، اما باوجوداین، از اهمیت و ضرورت آن کاسته نمیشود. همانطور که مسیحیان تبشیری، معترضان، و آشوبگرانی که سنت پارسّیاستیک آمریکا را بنیان نهادند، بهخوبی میدانستند: هنگامی که حقوق همه به حق انحصاری شماری اندک تبدیل میشود، نه آزادی میتواند دوام آورد و نه برابری.
پینوشتها:
• این مطلب را ترزا بیجان نوشته است و در تاریخ ۲۰ نوامبر ۲۰۱۷ با عنوان «The Two Clashing Meanings of Free Speech» در وبسایت آتلانتیک منتشر شده است و وبسایت ترجمان آن را در تاریخ ۱۶ دی ۱۳۹۶ با عنوان «دو فهم ناسازگار از آزادی بیان» و ترجمۀ علی برزگر منتشر کرده است.
•• ترزا م. بیجان (Teresa M. Bejan) استاد نظریۀ سیاسی در دانشگاه آکسفورد است و نویسندۀ کتاب مدنیت صرف: اختلاف عقیده و محدودیتهای رواداری (Mere Civility: Disagreement and the Limits of Toleration) که در سال ۲۰۱۷ منتشر شده است.
[۱] First Amendment: متمم اول قانون اساسی آمریکا به کنگره اجازه نمیدهد تا در مورد محدودسازی آزادی بیان قانون تصویب کند [مترجم].
[۲] isegoria
[۳] parrhesia
[۴] agoreuein
[۵] agora
[۶] ekklesia
[۷] politeia en logois
[۸] . Old Oligarch: نام نویسندۀ یک رساله در باب قانون اساسی آتن که هویت واقعی او محل بحث است [مترجم].
[۹] parrhesiastes
[۱۰] evangelism: شاخهای از مسیحیت مبتنی بر تبلیغ فعالانۀ آموزههای انجیل [مترجم].
[۱۱] Quakers: فرقهای از مسیحیان که معتقد بودند همۀ مؤمنان کشیش هستند [مترجم].
[۱۲] Anglican: شاخهای از مسیحیت تحت مرجعیت کلیسای انگلیس [مترجم].
[۱۳] On Liberty
[۱۴] New World: قارۀ تازه کشف شدۀ آمریکا [مترجم].
[۱۵] trigger warning: هشدار دربارۀ اینکه یک نوشته، ویدیو، یا هر چیز دیگری حاوی مضامینی است که بهطور بالقوه ناراحتکننده است [مترجم].
[۱۶] safe space: مکانهایی در دانشگاهها که دانشجویان دگرباش جنسی میتوانند در آنجا بدون مزاحمت گرد هم آیند [مترجم].
مترجم: علی برزگر
مرجع: Atlantic
قیمت غذای دانشجویی تا مهرماه افزایشی ندارد
قبل از بحرانی شدن اعتراضات دانشجویی اطلاع رسانی کنید
ایجاد و بازسازی ۱۰۰۰ هنرستان تا پایان برنامه هفتم توسعه
توصیههایی به دانشآموزان برای حضور در آزمونهای نهایی؛ از موارد ممنوعه تا نحوه درج پاسخها
۲۰ درصد سوالات امتحانی «دشوار» است/ اخذ آزمون مجدد از افراد مشکوک
دانشگاهها برای افزایش بهرهوری به میدان بیایند
جزییات ثبت نام پذیرفته شدگان بدون آزمون رشتههای ارشد اعلام شد
فهرست ۶۷۳ دانشگاه برتر جوان در رتبهبندی تایمز منتشر شد
زمان اعلام نتایج اولیه آزمون کارشناسیارشد دانشگاه معارف اسلامی
قدیمی ترین عینک فروشی تهران
جزئیات پوشش بیمه ای در عینک سازی ها
پاسخ وکیل به آیا قانون تجارت تغییر میکند؟
قنات در سرزمین قنوت و قناعت - استان یزد
تحقق اقتصاد مقاومتی دانش بنیان و مردم پایه توسط اساتید بسیجی
پرداخت حقوق معلمان خرید خدمات و حقالتدریس به روز شد
رونمایی ۱۵ کتاب با موضوع اهلبیت به زبانهای اروپایی و آفریقایی در نمایشگاه کتاب
نسل جوان آمریکایی به حاکمیت معترض است/اعتراضات دانشجویی ادامه خواهد داشت
دانشگاه تهران میزبان اجلاس رؤسای دانشگاهها شد
بدهی آموزش و پرورش به فرهنگیان بابت پاداش پایان خدمت ۱۴۰۲/ معوقاتی که تا اسفند پارسال تسویه شد
مسئولان از پیشرفتهای علمی پشتیبانی کنند
استفاده ۱۳۹هزار دانشجو از بن اعتباری خرید کتاب از نمایشگاه
۴۶ دانشگاه ایران در میان برترین دانشگاه های جوان
پشتپرده برگزاری آزمونهای کشوری ششمیها و نهمیها/ برگزاری آزمون شفاهیفارسی در مقطع ابتدایی
خبر خوش برای متقاضیان رشته پزشکی/ گام بلند دانشگاههای ایران در ارتقای جایگاه جهانی
تشکیل دبیرخانه دائمی صنایع و خانه صنعت در معاونت پژوهش و فنآوری دانشگاه تهران
سامانه him نمونه بهرهوری درون دانشگاهی علوم پزشکی شهید بهشتی است
کاهش نگران کننده دانشجویان دانشگاههای غیردولتی
نخستین بیانیه مد موقر شیراز منتشر شد
مسؤولیت امتحانات نهایی از سال آینده با سازمان ملی سنجش خواهد بود
غیرانتفاعیها بیشترین حذف کد رشته را در آمایش آموزش عالی داشتند
مشارکت ۳۰هزار استاد و کارمند دانشگاه در ارزیابی موسسات غیرانتفاعی
استخدام یک روزه اساتید در دانشگاههای غیرانتفاعی
نوجوانان با «هفتخوان» به استقبال بزرگداشت فردوسی میروند
تأکید وزیر علوم بر رعایت اخلاق دیپلماسی علمی در پذیرش دانشجویان بینالملل
ساخت و تحویل ۷۰۰۰ مدرسه در دولت سیزدهم
آیین بزرگداشت ۱۷۵۷ سال سنت آموزش عالی در ایران ۸ خرداد برگزار میشود
۱۰ خرداد؛ برگزاری سومین کنگره شهدای دانشگاه آزاد
اعطای مالکیت ۱۴۰۰ واحد مسکونی به اعضای هیات علمی و کارکنان دانشگاه علامه
کارت آزمون استخدامی رشته شغل دبیری و هنرآموز منتشر شد
المپیاد علمی دانشجویان فرصتی برای اصلاح نگاه و تفکر علمی است
کارت شرکت در آزمون انتخاب سردفتر اسناد رسمی سال ۱۴۰۳ منتشر شد
وزیر سابق علوم: شهریههای دانشگاههای غیرانتفاعی کفاف هزینههای دانشگاه را نمیدهد
لزوم مدیریت رشتههای یک بار پذیرش در دانشگاههای غیردولتی و غیرانتفاعی همانند دانشگاه آزاد
ایجاد دو آزمایشگاه تخصصی برای توسعه میادین نفتی در دانشگاه صنعتی امیرکبیر
شناسایی ۸۷۴ هزار بازمانده از تحصیل با کد ملی/ بازگشت این افراد به تحصیل امکانپذیر است
نظارت وزارت کشور بر تامین «امنیت» حوزههای آزمونهای نهایی/ همکاری فراجا و آتشنشانی
نماد سنت آموزش عالی در ایران در دانشگاه تهران رونمایی شد
ارائه مهلت جدید ثبت نام آزمون دکتری تخصصی داروسازی
نتایج پذیرش بدون کنکور دانشگاه تهران اعلام شد
دانشجویان یونانی شب گذشته در حمایت از فلسطین تظاهرات برپا کردند
تحصیل ۸ درصد دانشجویان کل کشور در دانشگاههای غیردولتی/صدور مجوز دانشگاه علوم پزشکی غیرانتفاعی
ترجمه ماجرای زندگی و آثار الیور استون منتشر شد
حضور نمایندگان دانشگاه سن پترزبورگ روسیه در دانشگاه صنعتی شریف
حافظ» جلوتر از همه شاعران و نویسندگان ایرانی!
مناظره با گزاره «مداخله دولت در حوزه نشر از هر جهت زیانبار است» با حضور دو گروه از دانشگاههای الزهرا و تهران، در سیوپنجمین نمایشگاه بینالمللی کتاب تهران برگزار شد.
دستگاهها برای کمک به آموزش و پرورش فراتر از سخن گام بردارند
امروز؛ آخرین مهلت ثبتنام دانشجویان در المپیاد ورزشهای فناورانه
دانشکده رسانه فارس دانشجو میپذیرد
آغاز توزیع کارت آزمون استخدامی آموزش و پرورش از امروز
۱۰۷۳ مدرسه کانکسی بالای ۱۰ دانشآموز تا مهر امسال ساماندهی میشوند
نحوه انتخاب موضوعات پایان نامه برای پذیرش دانشجوی استاد محور
پرونده چهارمین مسابقه خودنویس در نمایشگاه کتاب تهران بسته میشود
بزرگداشت فردوسی در تماشاخانه مهر حوزه هنری برگزار میشود
نیاز سالانه سازمان نوسازی مدارس به ۱۶۸ هزار میلیاردتومان اعتبار/ساخت ۲۰۰ مدرسه بزرگ در سال جاری
تقدیر وزیر علوم از شیمیدانها / درخواست کمک برای دانشجویان علوم پایه/ تحقیر کمدین یهودی
اساسنامه سازمان ملی سنجش و ارزشیابی نظام آموزش کشور ابلاغ شد
مصدومیت جزیی ۱۰ دانشجوی دانشگاه رازی در پی ریزش بخشی از سقف کاذب
دنبال تجمیع دانشگاههای آزاد نیستیم/ ایجاد سرای نوآوری
دستگیری چهار نفر در ارتباط با فروش سوالات آزمون وکالت
آزمون ارتقای دستیاران تخصصی دندانپزشکی چهارم مرداد برگزار میشود
به دنبال افزایش وام دانشجویی هستیم/ خوابگاههای دانشجویی باید نوسازی شوند
جشن دخترونه در صحن دانشگاه تهران برگزار شد
استور بازی موبایل ایکس باکس در تابستان از راه میرسد
جو بایدن خودروسازهای چینی را نقره داغ کرد
کاسبی عجیب و پرسود چند ایرانی در آمازون+عکس
اشتباه بیسابقه گوگل سالمندان را سردرگم کرد
اسقبال گسترده مردم از تاکسیهای رباتیک گوگل
نمره صفر برای غیبت در امتحانات خرداد
تأمین 63 درصد بودجه دانشگاه فرهنگیان همچنان از محل حقوق دانشجومعلمان
زاکربرگ میخواهد این شبکه معروف خبری را بخرد
چطور شد که شفق قطبی در ایران دیده شد؟ +عکس
کاسبی عجیب و پرسود چند ایرانی در آمازون+عکس
استور بازی موبایل ایکس باکس در تابستان از راه میرسد
اپل برای ساخت و پخش تبلیغات زشتاش عذرخواهی کرد
تصویر ناسا از شفق قطبی بر فراز لهستان پربازدید شد+عکس
به روزرسانی طوفانی واتساپ تغییرات اساسی در ظاهرش ایجاد کرد+عکس
ترفند مخفیانه و زشت اپل در فروش یکی از محصولاتش لو رفت+عکس
هوش مصنوعی قرار است انسانها را نابود کند؟
زاکربرگ میخواهد این شبکه معروف خبری را بخرد
اشتباه بیسابقه گوگل سالمندان را سردرگم کرد
نحوه انتخاب موضوعات پایان نامه برای پذیرش دانشجوی استاد محور
تمام اقدامات برای دستیاران پزشکی/ از افزایش حقوق تا بورسیه تحصیلی
شفق قطبی برای اولین بار در ایران هم دیده شد+عکس
نحوه برگزاری امتحانات نهایی و تصحیح اوراق دانشآموزان اعلام شد
پذیرش ۲۶ هزار دانشجوی دکتری در دانشگاهها/ نحوه محاسبه نمره دکتری
تولیدات دانشگاهها نظم دنیا را تغییر داده است
دو خبر خوش وزیر علوم برای جامعه دانشگاهی اعلام شد
سوپرآلیاژ انقلابی ناسا شروع به کار کرد
دانشجویان یونانی شب گذشته در حمایت از فلسطین تظاهرات برپا کردند
دانشجویان در شش محور در کرسیهای آزاد اندیشی با هم رقابت میکنند
راهاندازی ۱۰۰ واحد مسکونی متاهلی برای دانشجویان و کارکنان دانشگاه علوم پزشکی تهران
آغاز توزیع کارت آزمون استخدامی آموزش و پرورش از امروز
حضور نمایندگان دانشگاه سن پترزبورگ روسیه در دانشگاه صنعتی شریف
چرا هوش مصنوعی اینقدر برای دیگران پرهزینه است؟
آیین بزرگداشت ۱۷۵۷ سال سنت آموزش عالی در ایران ۸ خرداد برگزار میشود
راهنمای عملی آزمونهای نهایی دوره دوم متوسطه نظری منتشر شد
استادان نمونه دانشگاه علامهطباطبائی معرفی شدند
۲۵۰ واحد دانشگاهی پیام نور آماده واگذاری شد
اعلام زمان دریافت کارت آزمون استخدامی آموزش و پرورش ویژه دبیری و هنرآموز
اجرای منتورشیپ روانشناختی برای دستیاران ۲۷ گروه دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی با حفظ محرمانگی
نظراتی که حاوی توهین یا افترا به اشخاص ،قومیت ها ،عقاید دیگران باشد و یا با قوانین کشور وآموزه های دینی مغایرت داشته باشد منتشر نخواهد شد - لطفاً نظرات خود را با حروف فارسی تایپ کنید.