
به گزارش ثریا - محمدمهدی سیدناصری، مدرس دانشگاه و پژوهشگر حوزه حقوق کودکان، نویسنده و مترجم کتابهایی همچون: «سازمان ملل متحد را بهتر بشناسیم»، «حمایت از حقوق کودکان در اسناد سازمان ملل متحد»، «حمایت از حقوق کودکان از منظر حقوق بین الملل بشردوستانه» و «حقوق فردی و اجتماعی کودکان» و «حمایت از حقوق کودکان کار در اسناد سازمان ملل متحد» در تازهترین یادداشت خود به پدیدهای جدید به نام کودکان کار متاورسی پرداخته است.
مشروح این یادداشت را در ادامه میخوانید؛
علیرغم پیشبینی ممنوعیت کار کودکان در کنوانسیون حقوق کودک، متأسفانه همچنان شاهد افزایش تعداد کودکانی هستیم که به جبر خانواده و فقر به محیط کار روی میآورند. تا چندی پیش کودککار به کودکانی گفته میشد که در سطح خیابان از طریق فروشکالا و یا جمع آوری زباله به امرار معاش میپرداختند که امروزه از این دسته از کودکان کار، به کودک کار سنتی یاد میشود. اما با دسترسی آسان بشر به شبکههای اجتماعی و علی الخصوص حضور روزافزون پدیدههای تکنولوژیک در زندگی انسان، گونه دیگری از کار کودکان به نام کودک کار مدرن یا فضای مجازی یا به تازگیکودکان کار متاورسی پدید آمدهاند، کودکانی که تنها از نظر ظاهر با کودک کار سنتی تفاوت دارند و عناصر کارگر و کارفرما و انگیزه کسب درآمد همچنان در آنها دیده میشود.
سوالی که این روزها بسیاری از افراد میپرسند این است که متاورس چیست؟ ما در عصری هستیم که سرعت پیشرفت تکنولوژی و فناوریهای دیجیتال بسیار و بسیار بالاست. هر چقدر زمان میگذرد و جلوتر میرویم فناوریهای دیجیتال بیشتر خودنمایی کرده و جنبههای زندگی بشری روتحت تأثیر قرار میدهند. تعاملات دیجیتالی به یک عنصر جدایی ناپذیر از زندگی ما تبدیل شده و تکنولوژیهای جدید روز به روز در حال دگرگون ساختن سبک زندگی گذشته و خلق مفاهیم جدید هستند. در این بین همه روزه اسامی پروژهها و ایدههای دیجیتالی جدیدی را میشنویم که هر کدام برای خود هدفی معین مشخص کرده و درصدد جلب توجه افکار عمومی هستند. یکی از این پروژههای جدید و نوظهور که توجهات زیادی رو هم به خودش جلب کرده، پروژه متاورس است و از همه شاید جالبتر اصطلاح کودکان کار متاورسی است که جلب توجه میکند. اصلاً تا امروز به تأثیر متاورس بر زندگی کودکان فکر کردهایم؟ این پدیده تکنولوژیک میتواند انقلابی در تربیت اجتماعی و رشد کودکان به وجود آورد. استفاده درست از متاورس میتواند راهحل مشکلات زیادی باشد و از طرف دیگر استفاده نادرست از آن هممیتواند مشکلات بسیار بزرگی را ایجاد کند به عنوان مثال؛ کار کودکان متاورسی، که قصد دارم در این یادداشت بطور مختصر بدان بپردازم.
زمانی که عنوان کودکان کار به ذهنمان خطور میکند، تصویری از دختران و پسران کم سن و سال گل فروش و فال فروشی را در چهار راهها یا در مترو مقابل چشمانمان تجسم میشود؛ اما اکنون در عصری زندگی میکنیم که تکنولوژی و کاربرد آنها در تمام ابعاد زندگی، جامعهی بشری را با تغییراتی بیسابقهای مواجه کرده است که تا جایی که شاهد نسل کودکان کار دیجیتالی هستیم. با وجود این سوءاستفاده و بهره برداری نامناسب از این تکنولوژیهای مدرن، زمینه نقض کرامت و حقوق انسانی، هنجارهای اجتماعی و ارزشهای اخلاقی را فراهم کرده است و در این میان برخی گروهها از جمله کودکان به عنوان گروههای آسیب پذیر، بیشتر از سایر افراد بشر در معرض نقض حقوق بنیادین و آسیبهای جسمی و روانی قرار دارند.
جهت بررسی موضوع کودکان کار متاورسی ابتدا میبایست اصطلاح اقتصاد گیگ (Gig Economy) به صورت مختصر توضیح داده شود. سبک بسیار جدید و نوظهوری از اقتصادهای مطرح شده امروزی که عمده مشاغل تعریف شده در آن، به صورت نیروهای کارموقت، پروژهای، چند شغلی و انعطاف پذیر در کار همزمان با چندین کارفرما است. در این شیوهکاری، شرکتها، مخصوصاً شرکتهایی با مدل حاکمیت سازمانی متاورسی، تمایل دارند به جای استخدام کارمندان تمام وقت، پیمانکاران و حتی فریلنسرهای مستقل (فریلنسر فردی است که میتواند در یک لحظه چندین کارفرما داشته باشد) از نیروهای پاره وقت و چند شغله استفاده کنند. اقتصاد گیگ به کمک فضای متاورسی نه تنها باعث شکست سبکهای سنتی کار و کارمندی به سبک تمام وقت میشود، بلکه میتواند سبب ایجاد مزایای جدید برای کارگر و کارفرما شود. اما در اینخصوص، نقدهای بسیار جدیای منجمله عدم تمرکز کاری و سازمانی، فقدان مسیری برای پیشرفت شغلی، از دست رفتن سرمایههای انسانی و مسائلی از این دست به آن وارد است که محل مناقشه و اختلاف میان کارشناسان و صاحبنظران در این حوزه است.
یکی از پدیدههای شوم و پنهان، حوزه کودکان و اقتصاد گیگ است، که سبب ایجاد کار کودکان در محیط متاورسی میشود. به عنوان مثال؛ استفاده از روبلاکس (Roblox)به عنوان یک جریان درآمدی برای کودکان، میتواند بسیار جذاب باشد. اما مشکل اینجا است که ادامه این شیوه، نسلی دیگر از نسل Z (نسل زد یا نسل نت به افرادی گفته میشود که تقریباً بین سالهای ۱۹۹۵ تا ۲۰۱۰ میلادی متولد شدهاند. این نسل از همان ابتدای کودکی وقتی چشمان خود را به روی دنیا گشودند، توانستند پیشرفت اینترنت و سایر ابزارهای هوشمند دنیا را ببینند و اصلاً به همین خاطر به آنها نسل نت (اینترنت) یا بومیهای دیجیتال گفته میشود) را ایجاد خواهد کرد که به مراتب هم از لحاظ سواد دیجیتالی و هم سواد عمومی و اجتماعی ضعیفتر خواهند بود، نسلی که جز زندگی و تعامل با محیطها و دنیاهای مجازی، با هیچ پدیده و احساسات واقعی از دنیای واقعی ارتباطی ندارند و متأسفانه، والدین آنها به جای اینکه به فرزندانشان آموزش دهند تا در یک اقتصاد خلاق شروع به کارآفرینی کنند، به آنها کمک میکنند تا از محیطهای اینگونه (اشاره به درآمد ۲۶ میلیون دلاری یک کودک از بستر یوتیوب در سال ۲۰۲۱ میلادی) کسب درآمد داشته باشند، به صراحت میتوان گفت که؛ آنها مورد سو استفاده و حتی استثمار گردانندگان اصلی این پلتفرمها خواهند بود و عملاً کودکان کار خیابانهای متاورسی، ثروتمندان دنیای واقعی هستند، چرا که نسبت تقسیم درآمد بین یک گیمر و صاحب پلتفرم بسیار ناعادلانه است.
عدم توجه به اخلاق در فناوری، سبب خلق پلتفرمها و خدماتی از خانواده فناوریهای مبتنی بر هوش مصنوعی شده است که خارج از أراده و کنترل بشر است و در آینده نزدیک و با ادامه این روند، شاهد شکل گیری نظم نوینی از اجتماع بشری خواهیم بود. ترکیب اقتصاد گیگ یا دیجیتالی با دنیاهای متاورسی میتواند بستری جهت شکل گیری مدینه فاسده یا دیستوپیا (دیستوپیا؛ یک جامعه یا سکونتگاه خیالی در داستانهای علمی-تخیلی است که در آن، ویژگیهای منفی، برتری و چیرگی کامل دارند و زندگی در آن دلخواهِ هیچ انسانی نیست) شود، که البته در تصویر پردازی که برای کودکان از دیستوپیا میکنند، همان تصویر پردازی کودکانه آنها از آرمان شهرها است و این تصویر پردازی از دنیای آینده بسیار نگرانکننده است که؛ چگونه و به چه قیمتی، رهبران بزرگ فناوری این را به عنوان یک امر عادی تلقی میکنند؟ که در جواب منتقدان، چنین بیان داشتهاند که نسلهای جدید میبایست با فرهنگ چنین اکوسیستمهایی آشنا شوند و قوانین، قواعد و مدلهای حاکمیتی آنها را بپذیرند. تا به الان ما قواعد و قوانین کافی در مورد اقتصاد دیجیتال نداریم، به نظر میرسد ترکیب دنیاهای متاورسی و اقتصاد دیجیتال نه تنها قوانینی ندارد بلکه این پتانسیل را دارد تا منبعی جهت کلاهبرداریهای نوین و تغییر رفتار بشر شود و باعث اعتیاد بیش از حد نسل Z به حلقه دوپامین دیجیتالی شود.
امروزه تکنولوژی کلانروایتِ دنیای همه ما انسانهاست که با پیشرفتهای شگرف در حوزههای نرمافزاری و سختافزاری، زندگی بشری را دچار دگرگونیهای فوقالعاده کرده است. در این فضا که آسیبهای متعددی بخصوص کودکان را تهدید میکند، موضوع صیانت از حقوق کودکان در عصر تکنولوژی و محیط دیجیتال، مسئلهای مهم و درخور توجه است که باید در ابتدا از سوی دولتها که میتوان به ماده ۳۲ کنوانسیون بین المللی حقوق کودک اشاره کرد، که اشعار میدارد؛ کشورهای طرف کنوانسیون، حق کودک جهت مورد حمایت قرار گرفتن در برابر استثمار اقتصادی و انجام هرگونه کاری که زیانبار بوده و یا توقفی در آموزش وی ایجاد کند و یا برای بهداشت جسمی، روحی، معنوی، اخلاقی و پیشرفت اجتماعی کودک مضر باشد را به رسمیت میشناسند) و سایر نهادهای دولتی و مدنی و سایر متولیان امور کودکان مورد حمایت بسیار ویژه قرار گیرد.
به طور کلی میتوان گفت ترویج امنیت دنیای دیجیتال برای کودکان از این مهم ناشی میشود که در عصر تکنولوژی؛ اینترنت ابزاری مهم است که میتواند در خدمت کمک به کودکان، جهت دستیابی به حقوق خود از جمله حق بر آموزش و پرورش، حق بر آزادی بیان، آزادی بر تشکل و مشارکت کامل در زندگی اجتماعی، فرهنگی و سیاسی باشد. حالا هر چند که این پدیده اجتماعی و اقتصادی جدید و نوظهور با سرعت زیادی در حال گسترش است و شاید آینده محتوم همه جوامع به این شکل باشد اما در نهایت این روش مواجهه جامعه و قانون است که در اثر گذاری مثبت و منفی آن تعیین کننده خواهد بود. اما نباید از نقش نهادهای تصمیم ساز در أمور فرهنگی، والدین و مربیان و معلمین غافل بود زیرا با بالا بردن فرهنگ سواد دیجیتال، میتوانند از خطرات احتمالی این تکنولوژی نوظهور آگاه باشند و اقدامات لازم را برای ایمن نگه داشتن و حفاظت از کودکان انجام دهند. تکنولوژی بیشتر از آنکه ذاتاً فناورانه باشد ماهیتی اخلاقی و فرهنگی و انسانی دارد و تکنولوژی به خودی خود مخرب نیست و نحوه استفاده از آن بسیار مهم است.«آینده» را انسانهایی میسازند که «امروز» کودکاند، کودکان ما «امروز» نیاز دارند که خوب زندگی کنند و به حقوقشان برسند و لازم است بشر آگاهانهتر از ابزار تکنولوژی استفاده کند که شفافسازی و فرهنگ سازی و آگاه کردن جامعه در این زمینه در ابتدا بر عهده کارشناسان و متولیان فرهنگی و حقوقی جامعه است.
منبع : مدرس دانشگاه و پژوهشگر حوزه حقوق کودکان
فعالیت نمایشگاه شهر خانواده در مصلی آغاز میشود
فرصت فروش حضوری برای کتابفروشیهای عضو سامانه خرید فراهم شد
آینده گرم شدن اقیانوسها در دستان ماست
انتصاب سرپرست مرکز برنامهریزی منابع انسانی آموزش و پرورش
نتایج نهایی تکمیل ظرفیت دورههای کاردانی و کارشناسی ناپیوسته دانشگاه جامع علمی کاربردی
۱۱ منطقه سیستان و بلوچستان فاقد مدرسه استثنایی
تشکیل قرارگاه تعلیم و تربیت در شهرداری تهران بهزودی
اعطای مشوق های خدمت سربازی به فارغ التحصیلان
دانشآموزان چگونه از اورژانس اجتماعی کمک بخواهند؟
وجود بیش از ۴ میلیون نفر بیسواد مطلق یا کمسواد در کشور
از ظرفیت هنر برای ترویج معارف اسلامی و پیشرفتهای کشور استفاده شود
نوری: تاریخ اعمال رتبهبندی معلمان مهرآفرین از ۳۱ شهریورماه ۱۴۰۰ است
برگزاری نشست با موضوع گام دوم انقلاب در جهاد دانشگاهی هنر
بستر فعالیتهای پژوهشی فناورانه برای دانشجویان پسادکترا فراهم نیست
امروز آخرین مهلت ثبت نام آزمون کارشناسی ارشد علوم پزشکی ۱۴۰۲
وزیر علوم با آرمانهای امام راحل تجدید پیمان کرد
الگویابی مهمترین هدف برگزاری اجلاس معاونان دانشجویی
تخصیص ۳۰۰ میلیارد به دانشگاهها برای طرح جوانی جمعیت
سهم بیشتر دانشگاه فنیوحرفهای از بودجه نسبت به دانشگاههای معتبر
فعال شدن کانال دنیای مغز در نرمافزار شاد
باید کمک کنیم شرایط دانشجویان بهتر شود
پرواز بزرگترین هواپیمای باربری برقی خودران دنیا+عکس
پسربچه هندی که از اینشتین باهوشتر است+عکس
پیشبینی ترسناک هوش مصنوعی درباره یک تغییر بزرگ در دنیا
با هیولای جدید سامسونگ آشنا شوید+عکس
موجود زنده و عجیبی که از سلولهای انسان ساخته شد+عکس
چطور مشکل خوابیدن باتری ماشین را حل کنیم؟
مشکل بزرگ برای ایرانیهایی که گوشی آیفون دارند
ترفندهای مخفی برای استفاده از گوشیهای سامسونگ گلکسی
جایگزین زنبورها معرفی شدند+عکس
ساخت پراید در خانه با ۹۴میلیون تومان+عکس
مواد غذایی مفید برای جوان نگه داشتن مغز+عکس
حمایت هوشمندانه سفیر نروژ در تهران از خلیج همیشه فارس+عکس
آغاز فروش ارز در شعب منتخب بانک سپه
تالاب دیدنی میقان در اراک+عکس
آسمان پاک و آبی تهران+عکس
آسمان زیبای مشهد امروز+عکس
پرچم ولید الکعبة در کنار گنبد طلای امیرالمومنین (ع)+عکس
صف اصحاب رسانه در اولین روز جشنواره فیلم فجر+عکس
چه کسانی کارت ۳۰ میلیونی سفر میگیرند؟
بوسه زن میانماری روی سر یک مار افعی+عکس
شرایط فروش متری مسکن در تهران اعلام شد
رهبر انقلاب بر سر مزار شهید آرمان علی وردی+عکس
بهرهبرداری دانشگاه تهران از ظرفیتهای منطقه آزاد قشم
انقلاب کوبا به کتابفروشیها رسید
حضور مردم در راهپیمایی ۲۲ بهمن موجب ناامیدی جبهه دشمنان ایران است
آهنگ افلاک در کتابفروشیها پیچید/ترجمه کتاب آقای علم
افتتاح بیش از 5 هزار کلاس درس به مناسبت دهه فجر
ثبتنام آزمون زبان دانشگاه آزاد آغاز شد
ارائه آمارهای جدید مقابله با تقلبهای علمی؛ پیش از پایان سال/در دورهای این موضوع رها شده بود
توجه ویژه آموزش و پرورش به بازی های تلفن همراه
حمایت مردم از آرمانهای انقلاب در دنیا بینظیر است
اعتبار طرح ارتقاءخوابگاههای دانشگاه فنی و حرفه ای ابلاغ شد
پیش ثبت نام اسکان نو دانشجویان تا ۱۳ بهمن ادامه دارد
ادغام آموزش پزشکی موجب تحقق عدالت در آموزش عالی کشور شد
تبادل استاد و دانشجو و ایجاد فرصت مطالعاتی با بورکینافاسو
محافظت سنسورهای اولتراسونیک از خطوط گاز خانگی
یک بنای ناشناخته ولی مهم در سد چمشیر دفن می شود!
اختصاص زمینی ۲ هزار متری به زیرساخت دانشجویی دانشگاه شریف
منفک کردن آموزش از وزارت بهداشت خلاف سیاست های ابلاغی رهبری است
وضعیت آموزش عالی یزد توسط تیم نظارت وزارت علوم بررسی می شود
آغاز ثبتنام فراخوان جذب اعضای هیأت علمی دانشگاه آزاد از ۱۵ بهمن
امروز آخرین مهلت ثبت نام در آزمون دستیاری پزشکی
کتاب معماری توسعه روانه بازار نشر شد
چاپ ششم زندانی کازابلانکا به کتابفروشیها آمد
سربازان زبان بسته به کتابفروشیها آمدند
پرواز اسب سفید محال نیست
درهیچ رشتهای به تحصیل خارج از کشور نیاز نداریم
سعدی به چه گناه و ایرادهایی متهم شده است؟
بارش برف، مدارس چند منطقه در تهران را در روز چهارشنبه تعطیل کرد
زنگ انقلاب در مدارس کشور طنین انداز شد
وظیفه امروز ما تشدید روحیه همدلی و جهاد در راه پیشرفت کشور است
فعالیتهای حوزه نماز، قرآن و عترت منطبق با کتابهای درسی شده است
حذف ردیف توزیع شیر رایگان مدارس در بودجه1402 جای نگرانی دارد
ایرانداک اولین مدرسه اخلاق در پژوهش را برگزار میکند
روند جذب اساتید دو تابعیتی در دانشگاهها بازنگری میشود
سرپرست دبیرخانه هیات مرکزی گزینش کارکنان وزارت علوم منصوب شد
دبیر شورای انضباطی بدوی دانشگاه علامه منصوب شد
ادغام آموزش پزشکی در نظام سلامت بر کیفیت خدمات افزود/گسترش عدالت آموزشی با ادغام
معرفی فرصتهای تحقیقاتی و گرنتهای پژوهشی کشور چین
این نشانه یعنی دوربین گوشی شما هک شده است
هواپیمای باری رادارگریز بوئینگ به پرواز درآمد+عکس
تصویر عجیب از قدرتمندترین جت جنگنده اروپا+عکس
چرا رنگ همه هواپیماهای مسافربری سفید است؟
همه به دنبال طلای بازیافتی گوشیها+عکس
موجود زنده و عجیبی که از سلولهای انسان ساخته شد+عکس
چطور گوشی را به تلویزیون هوشمند متصل کنیم؟
این مدل از گوشی سامسونگ آیفون ۱۴ را له کرد+عکس
تصویر گوشی مرموز کوکاکولا لو رفت+عکس
حقایق عجیب درباره مارها که از آن بیخبر بودید
ساخت ملخهای بی صدا برای پهپادهای جدید+عکس
عمر مفید هر گوشی چه زمان به پایان میرسد؟
شکست سنگین اینستاگرام از پدیده تازه اینترنت
علت مشکل پیش آمده در به روز رسانی واتساپ اعلام شد
جایگزین زنبورها معرفی شدند+عکس
با هیولای جدید سامسونگ آشنا شوید+عکس
تغییر نام رصدخانه فضایی ناسا به افتخار یک دانشمند
کشف عجیب مجسمه هرکول هنگام تعمیر فاضلاب+عکس
پایان کار گوگل نزدیک است؟
سگ رباتیکی که با سرعت سه متر در ثانیه میدود+عکس
مشکل بزرگ برای ایرانیهایی که گوشی آیفون دارند
بزرگترین تمساح قاتل جهان که رکورددار است+عکس
ربات امنیتی ژاپنی شروع به کار کرد+عکس
این نشانه یعنی باتری گوشی شما معیوب شده است
دانشمند ایرانی لنز تماسی جدیدی برای جلوگیری از خشکی چشم ساخت
مشخصات سری گالکسی اس ۲۳ سامسونگ فاش شد+عکس
تولید برق از قطارهای در حال حرکت ممکن شد
سمیترین و خطرناکترین مار سمی ایران+عکس
کشف جواهرات ۲ هزار ساله در یک حمام+عکس
کارهایی که مانع ورود هکرها به گوشی شما میشود
نظراتی که حاوی توهین یا افترا به اشخاص ،قومیت ها ،عقاید دیگران باشد و یا با قوانین کشور وآموزه های دینی مغایرت داشته باشد منتشر نخواهد شد - لطفاً نظرات خود را با حروف فارسی تایپ کنید.