
به گزارش ثریا - محمدمهدی سیدناصری، مدرس دانشگاه و پژوهشگر حوزه حقوق کودکان، نویسنده و مترجم کتابهایی همچون: «سازمان ملل متحد را بهتر بشناسیم»، «حمایت از حقوق کودکان در اسناد سازمان ملل متحد»، «حمایت از حقوق کودکان از منظر حقوق بین الملل بشردوستانه» و «حقوق فردی و اجتماعی کودکان» و «حمایت از حقوق کودکان کار در اسناد سازمان ملل متحد» در تازهترین یادداشت خود به پدیدهای جدید به نام کودکان کار متاورسی پرداخته است.
مشروح این یادداشت را در ادامه میخوانید؛
علیرغم پیشبینی ممنوعیت کار کودکان در کنوانسیون حقوق کودک، متأسفانه همچنان شاهد افزایش تعداد کودکانی هستیم که به جبر خانواده و فقر به محیط کار روی میآورند. تا چندی پیش کودککار به کودکانی گفته میشد که در سطح خیابان از طریق فروشکالا و یا جمع آوری زباله به امرار معاش میپرداختند که امروزه از این دسته از کودکان کار، به کودک کار سنتی یاد میشود. اما با دسترسی آسان بشر به شبکههای اجتماعی و علی الخصوص حضور روزافزون پدیدههای تکنولوژیک در زندگی انسان، گونه دیگری از کار کودکان به نام کودک کار مدرن یا فضای مجازی یا به تازگیکودکان کار متاورسی پدید آمدهاند، کودکانی که تنها از نظر ظاهر با کودک کار سنتی تفاوت دارند و عناصر کارگر و کارفرما و انگیزه کسب درآمد همچنان در آنها دیده میشود.
سوالی که این روزها بسیاری از افراد میپرسند این است که متاورس چیست؟ ما در عصری هستیم که سرعت پیشرفت تکنولوژی و فناوریهای دیجیتال بسیار و بسیار بالاست. هر چقدر زمان میگذرد و جلوتر میرویم فناوریهای دیجیتال بیشتر خودنمایی کرده و جنبههای زندگی بشری روتحت تأثیر قرار میدهند. تعاملات دیجیتالی به یک عنصر جدایی ناپذیر از زندگی ما تبدیل شده و تکنولوژیهای جدید روز به روز در حال دگرگون ساختن سبک زندگی گذشته و خلق مفاهیم جدید هستند. در این بین همه روزه اسامی پروژهها و ایدههای دیجیتالی جدیدی را میشنویم که هر کدام برای خود هدفی معین مشخص کرده و درصدد جلب توجه افکار عمومی هستند. یکی از این پروژههای جدید و نوظهور که توجهات زیادی رو هم به خودش جلب کرده، پروژه متاورس است و از همه شاید جالبتر اصطلاح کودکان کار متاورسی است که جلب توجه میکند. اصلاً تا امروز به تأثیر متاورس بر زندگی کودکان فکر کردهایم؟ این پدیده تکنولوژیک میتواند انقلابی در تربیت اجتماعی و رشد کودکان به وجود آورد. استفاده درست از متاورس میتواند راهحل مشکلات زیادی باشد و از طرف دیگر استفاده نادرست از آن هممیتواند مشکلات بسیار بزرگی را ایجاد کند به عنوان مثال؛ کار کودکان متاورسی، که قصد دارم در این یادداشت بطور مختصر بدان بپردازم.
زمانی که عنوان کودکان کار به ذهنمان خطور میکند، تصویری از دختران و پسران کم سن و سال گل فروش و فال فروشی را در چهار راهها یا در مترو مقابل چشمانمان تجسم میشود؛ اما اکنون در عصری زندگی میکنیم که تکنولوژی و کاربرد آنها در تمام ابعاد زندگی، جامعهی بشری را با تغییراتی بیسابقهای مواجه کرده است که تا جایی که شاهد نسل کودکان کار دیجیتالی هستیم. با وجود این سوءاستفاده و بهره برداری نامناسب از این تکنولوژیهای مدرن، زمینه نقض کرامت و حقوق انسانی، هنجارهای اجتماعی و ارزشهای اخلاقی را فراهم کرده است و در این میان برخی گروهها از جمله کودکان به عنوان گروههای آسیب پذیر، بیشتر از سایر افراد بشر در معرض نقض حقوق بنیادین و آسیبهای جسمی و روانی قرار دارند.
جهت بررسی موضوع کودکان کار متاورسی ابتدا میبایست اصطلاح اقتصاد گیگ (Gig Economy) به صورت مختصر توضیح داده شود. سبک بسیار جدید و نوظهوری از اقتصادهای مطرح شده امروزی که عمده مشاغل تعریف شده در آن، به صورت نیروهای کارموقت، پروژهای، چند شغلی و انعطاف پذیر در کار همزمان با چندین کارفرما است. در این شیوهکاری، شرکتها، مخصوصاً شرکتهایی با مدل حاکمیت سازمانی متاورسی، تمایل دارند به جای استخدام کارمندان تمام وقت، پیمانکاران و حتی فریلنسرهای مستقل (فریلنسر فردی است که میتواند در یک لحظه چندین کارفرما داشته باشد) از نیروهای پاره وقت و چند شغله استفاده کنند. اقتصاد گیگ به کمک فضای متاورسی نه تنها باعث شکست سبکهای سنتی کار و کارمندی به سبک تمام وقت میشود، بلکه میتواند سبب ایجاد مزایای جدید برای کارگر و کارفرما شود. اما در اینخصوص، نقدهای بسیار جدیای منجمله عدم تمرکز کاری و سازمانی، فقدان مسیری برای پیشرفت شغلی، از دست رفتن سرمایههای انسانی و مسائلی از این دست به آن وارد است که محل مناقشه و اختلاف میان کارشناسان و صاحبنظران در این حوزه است.
یکی از پدیدههای شوم و پنهان، حوزه کودکان و اقتصاد گیگ است، که سبب ایجاد کار کودکان در محیط متاورسی میشود. به عنوان مثال؛ استفاده از روبلاکس (Roblox)به عنوان یک جریان درآمدی برای کودکان، میتواند بسیار جذاب باشد. اما مشکل اینجا است که ادامه این شیوه، نسلی دیگر از نسل Z (نسل زد یا نسل نت به افرادی گفته میشود که تقریباً بین سالهای ۱۹۹۵ تا ۲۰۱۰ میلادی متولد شدهاند. این نسل از همان ابتدای کودکی وقتی چشمان خود را به روی دنیا گشودند، توانستند پیشرفت اینترنت و سایر ابزارهای هوشمند دنیا را ببینند و اصلاً به همین خاطر به آنها نسل نت (اینترنت) یا بومیهای دیجیتال گفته میشود) را ایجاد خواهد کرد که به مراتب هم از لحاظ سواد دیجیتالی و هم سواد عمومی و اجتماعی ضعیفتر خواهند بود، نسلی که جز زندگی و تعامل با محیطها و دنیاهای مجازی، با هیچ پدیده و احساسات واقعی از دنیای واقعی ارتباطی ندارند و متأسفانه، والدین آنها به جای اینکه به فرزندانشان آموزش دهند تا در یک اقتصاد خلاق شروع به کارآفرینی کنند، به آنها کمک میکنند تا از محیطهای اینگونه (اشاره به درآمد ۲۶ میلیون دلاری یک کودک از بستر یوتیوب در سال ۲۰۲۱ میلادی) کسب درآمد داشته باشند، به صراحت میتوان گفت که؛ آنها مورد سو استفاده و حتی استثمار گردانندگان اصلی این پلتفرمها خواهند بود و عملاً کودکان کار خیابانهای متاورسی، ثروتمندان دنیای واقعی هستند، چرا که نسبت تقسیم درآمد بین یک گیمر و صاحب پلتفرم بسیار ناعادلانه است.
عدم توجه به اخلاق در فناوری، سبب خلق پلتفرمها و خدماتی از خانواده فناوریهای مبتنی بر هوش مصنوعی شده است که خارج از أراده و کنترل بشر است و در آینده نزدیک و با ادامه این روند، شاهد شکل گیری نظم نوینی از اجتماع بشری خواهیم بود. ترکیب اقتصاد گیگ یا دیجیتالی با دنیاهای متاورسی میتواند بستری جهت شکل گیری مدینه فاسده یا دیستوپیا (دیستوپیا؛ یک جامعه یا سکونتگاه خیالی در داستانهای علمی-تخیلی است که در آن، ویژگیهای منفی، برتری و چیرگی کامل دارند و زندگی در آن دلخواهِ هیچ انسانی نیست) شود، که البته در تصویر پردازی که برای کودکان از دیستوپیا میکنند، همان تصویر پردازی کودکانه آنها از آرمان شهرها است و این تصویر پردازی از دنیای آینده بسیار نگرانکننده است که؛ چگونه و به چه قیمتی، رهبران بزرگ فناوری این را به عنوان یک امر عادی تلقی میکنند؟ که در جواب منتقدان، چنین بیان داشتهاند که نسلهای جدید میبایست با فرهنگ چنین اکوسیستمهایی آشنا شوند و قوانین، قواعد و مدلهای حاکمیتی آنها را بپذیرند. تا به الان ما قواعد و قوانین کافی در مورد اقتصاد دیجیتال نداریم، به نظر میرسد ترکیب دنیاهای متاورسی و اقتصاد دیجیتال نه تنها قوانینی ندارد بلکه این پتانسیل را دارد تا منبعی جهت کلاهبرداریهای نوین و تغییر رفتار بشر شود و باعث اعتیاد بیش از حد نسل Z به حلقه دوپامین دیجیتالی شود.
امروزه تکنولوژی کلانروایتِ دنیای همه ما انسانهاست که با پیشرفتهای شگرف در حوزههای نرمافزاری و سختافزاری، زندگی بشری را دچار دگرگونیهای فوقالعاده کرده است. در این فضا که آسیبهای متعددی بخصوص کودکان را تهدید میکند، موضوع صیانت از حقوق کودکان در عصر تکنولوژی و محیط دیجیتال، مسئلهای مهم و درخور توجه است که باید در ابتدا از سوی دولتها که میتوان به ماده ۳۲ کنوانسیون بین المللی حقوق کودک اشاره کرد، که اشعار میدارد؛ کشورهای طرف کنوانسیون، حق کودک جهت مورد حمایت قرار گرفتن در برابر استثمار اقتصادی و انجام هرگونه کاری که زیانبار بوده و یا توقفی در آموزش وی ایجاد کند و یا برای بهداشت جسمی، روحی، معنوی، اخلاقی و پیشرفت اجتماعی کودک مضر باشد را به رسمیت میشناسند) و سایر نهادهای دولتی و مدنی و سایر متولیان امور کودکان مورد حمایت بسیار ویژه قرار گیرد.
به طور کلی میتوان گفت ترویج امنیت دنیای دیجیتال برای کودکان از این مهم ناشی میشود که در عصر تکنولوژی؛ اینترنت ابزاری مهم است که میتواند در خدمت کمک به کودکان، جهت دستیابی به حقوق خود از جمله حق بر آموزش و پرورش، حق بر آزادی بیان، آزادی بر تشکل و مشارکت کامل در زندگی اجتماعی، فرهنگی و سیاسی باشد. حالا هر چند که این پدیده اجتماعی و اقتصادی جدید و نوظهور با سرعت زیادی در حال گسترش است و شاید آینده محتوم همه جوامع به این شکل باشد اما در نهایت این روش مواجهه جامعه و قانون است که در اثر گذاری مثبت و منفی آن تعیین کننده خواهد بود. اما نباید از نقش نهادهای تصمیم ساز در أمور فرهنگی، والدین و مربیان و معلمین غافل بود زیرا با بالا بردن فرهنگ سواد دیجیتال، میتوانند از خطرات احتمالی این تکنولوژی نوظهور آگاه باشند و اقدامات لازم را برای ایمن نگه داشتن و حفاظت از کودکان انجام دهند. تکنولوژی بیشتر از آنکه ذاتاً فناورانه باشد ماهیتی اخلاقی و فرهنگی و انسانی دارد و تکنولوژی به خودی خود مخرب نیست و نحوه استفاده از آن بسیار مهم است.«آینده» را انسانهایی میسازند که «امروز» کودکاند، کودکان ما «امروز» نیاز دارند که خوب زندگی کنند و به حقوقشان برسند و لازم است بشر آگاهانهتر از ابزار تکنولوژی استفاده کند که شفافسازی و فرهنگ سازی و آگاه کردن جامعه در این زمینه در ابتدا بر عهده کارشناسان و متولیان فرهنگی و حقوقی جامعه است.
منبع : مدرس دانشگاه و پژوهشگر حوزه حقوق کودکان
نحوه صحیح استفاده از محصولات مراقبتی پوست
آشنایی با سلول و وظایف آن در بدن
درونگرا هستید یا برونگرا؟
آجیل هم باعث آلرژی میشود؟
وارثان آثار والا در آموزش نوازندگی سازهای ایرانی هستیم/ لزوم پژوهش در موسیقی
معاون وزیر علوم با رییس فرهنگستان علوم سنگال دیدار و گفتگو کرد
شورای عالی آموزشوپرورش موافق تغییر ساختار و احیای انجمن اولیاومربیان است
اعلام جزئیات برگزاری نهمین دوره مسابقات قرآن، عترت و نماز فرهنگیان
پایان شش سال چشمانتظاری
قراردادهای ارتباط دانشگاه با صنعت به 6 هزار میلیارد تومان رسید
گزارشی از زندگی یکی از مدافعان حرم تازه تفحصشده
برگزاری کنگره جراحیهای کم تهاجمی زنان و اندومتریوز با سخنرانی غیرحضوری جراحان بنام دنیا
ابلاغ آزمایشی الگوی مدرسه در تراز سند تحول به مدارس از اول دی
سعیدی: حقوق معلمین خرید خدمات پرداخت شود
وبینار معرفی علوم اعصاب کاربردی برگزار میشود
ضرورت برنامه ریزی مناسب جهت جلوگیری از مهاجرت اساتید
کاهش سهم دولت در تأمین مالی آموزش عالی در چهار کشور صنعتی
وزیر علوم: پیشرفت علمی ایران نشان میدهد نظام اسلامی خود را از زیر سلطه خارج کرده است
لزوم تکمیل زنجیره ارزش صنعت نفت/ انعقاد قراردادهای چند میلیون دلاری با دانشگاهها
چگونه کاغذ خودکفا شد و میشود؟
۱۳ درصد مبلغ تجهیزات هنرستانها تخصیص یافته است/هنرستانهای دولتی شهریه ندارند
بیلیباد ملوان وارد کتابفروشیها شد
عرضه موج وحشت در بازار نشر/ششمینکتاب هفتنشانه چاپ شد
دانشگاه علمی کاربردی کلینیک مشاوره اشتغال برگزار میکند
ارائه ۱۸۶ محصول دانشگاه آزاد اسلامی در نمایشگاه هفته پژوهش
فردا آخرین مهلت ثبت نمرات میانترم دانشجویان دانشگاه پیام نور
تدوین برنامه راهبردی تحولی برای آموزش و پرورش شهر تهران
مدارس غیر دولتی مشمول دریافت تسهیلات شدند
وزارت آموزش و پرورش مجاز به فروش ساختمانهای مازاد خود به موسسان مدارس غیردولتی شد
اختصاص ۰.۲ از مالیات بر ارزش افزوده برای بازسازی مدارس ناایمن
برگزاری مانور تجمعات انبوه در دانشگاه علوم پزشکی قم
دوره آموزشی نقشهخوانی P&iD و PFD برگزار میشود
شورایعالی انقلابفرهنگی گامهای مهمی برای تحقق قرارگاهی در حوزه علم و فرهنگ برداشته است
فراخوان امریه سربازی دانشگاه تهران اعلام شد
فرصت انتخاب رشته در مرحله تکمیل ظرفیت آزمون دستیاری تمدید شد
رفع مشکل سربازی فارغالتحصیلان فنی و حرفهای با امریه در شرکتهای دانشبنیان
رفع مشکل سربازی فارغالتحصیلان فنی و حرفهای با امریه در شرکتهای دانشبنیان
تعیین ظرفیت پذیرش رشتههای پزشکی و دندانپزشکی در کنکور ۱۴۰۳
ضرورت پرورش استعدادهای ورزشی دختران
تقویت ۲۵ شایستگی بین دانشآموزان سمپادی با برگزاری فوق برنامهها
تاکید وزیر علوم بر چابکسازی در برنامههای راهبردی دانشگاهها
خانه دانشگاه و صنعت در دانشگاه تهران راه اندازی میشود
کاهش بیکاری دانشآموختگان دانشگاهی محسوس است
نامه بسیج دانشجویی دانشگاه امام صادق(ع) به آیتالله جنتی و دفاع از مصوبه افزایش سن بازنشستگی
سهم داوطلبان شاهد و ایثارگر از کنکور ۱۴۰۲ اعلام شد
۳۱ واحد خوابگاه متاهلی به خوابگاههای دانشگاه علوم پزشکی تبریز افزوده میشود
نظام اداری در حال خالی شدن از نخبگان است
ثبتنام آزمونهای ارزشیابی و ارتقای داروسازی آغاز شد
استقبال هزار عضو هیاتعلمی از فرصت مطالعاتی در صنعت
وامهای تحصیلی تا پایان آذرماه پرداخت میشود
لغو آزمون زبان در برخی از حوزه ها به دلیل تعداد کم متقاضیان
تفاهمنامه همکاری وزارت علوم و جهاد دانشگاهی امضا شد
برگزاری آزمون اختصاصی تربیت معلم در سال آینده
واژه مدرسه منحصر به مراکز آموزش و پرورش شد
ایران در رتبه پانزدهم تولید علم جهان قرار دارد
روز علوم اجتماعی یک ابتکار برای بهبود وضعیت جامعه ایران است
تبدیل ۱۱ هزار مسئله به راهکار توسط دانشگاهها در سال گذشته
برگزاری مسابقات شطرنج در دانشگاه شهید چمران
اعلام نتایج نهایی دور دوم تکمیل ظرفیت آزمون دستیاری تا پایان آذر
کتاب پروندهای برای هواپیما ربایی رونمایی میشود
ترجمه انگلیسی ناپیدا ولی با ما عرضه شد
شماره نوزدهم مجله منهای نفت منتشر شد
شماره نوزدهم مجله منهای نفت منتشر شد
جلد دوم مجموعه گفتارهای آیتالله جاودان منتشر شد
اولویت های شورای عالی انقلاب فرهنگی اعلام شد
۱۸ هزار دانشجوی دکتری جوان انقلابی جایگزین اساتید حقالتدیس شدند
برگزاری هفته تئاتر دانشگاهی
صدای زباله های فضایی از زمین شنیده می شود
ممنوعیت فعالیت بدنی دانشآموزان در روزهای آلودگی هوا
۲۰ سال است سرایدار مدرسه استخدام نکردیم/ برخی دانشآموزان بعد از پایه پنجم از تحصیل بازمیمانند
توزیع شیردر میان دانشآموزان تهرانی آغاز شد/ توزیع روزهای یکشنبه و چهارشنبه
آغاز مرحله دوم طرح شهیدهمت از هفته جاری
آیین نامه اعطای بورسیه تحصیلی به دانشجویان علوم پزشکی بازنگری شد
آخرین وضعیت پرونده آتشسوزی در دانشگاه صنعتی اصفهان
برگزاری همایش گرامیداشت روز حسابدار در دانشگاه تهران
کارنامه کرسیهای آزاد اندیشی دانشگاهها صادر شد
سامانه پارسا در دانشگاه تهران رونمایی میشود
گفتوگوی تفصیلی| عملکرد شورای عالی انقلاب فرهنگی؛ از مصوبه کنکور تا ضوابط عفاف و حجاب
به سمت حذف کنکور میرویم/ کنکور مُخل «تربیت» است
تا رسیدن به جایگاه در تراز اسلامی، باید گامهایی برداریم
جنگندههای جدید روسی تحویل داده شدند+عکس
اجرام درخشانی که امروز در آسمان دیدید ماهواره ایلان ماسک بود+عکس
برنامه نویس ۱۶ ساله انحصار آیفون را شکست
موشکهای ایلان ماسک آسمان را به هم ریختند
یک سیاره غول پیکر عجیب شکار شد+عکس
با این اتفاق مصرف سوخت جنگنده اف ۲۲ ده برابر بالا میرود
تلسکوپ جیمز وب در کهکشان همبرگر پیدا کرد+عکس
به چه علت تولید تیگو ۸ پرو متوقف شد؟
اپل یک کیبورد عجیب به بازار عرضه کرد+عکس
رباتهایی که از یک مو باریکتر هستند+عکس
شاسی بلند جدیدی که میتواند برق یک خانه را تامین کند+عکس
مهار دمای رآکتور همجوشی هسته ای جهان
بحران تازه گریبان ایلان ماسک را گرفت
مشخصات گوشی جدید میان رده سامسونگ فاش شد+عکس
غولها بر سر اینترنت ماهوارهای با هم رقابت میکنند
معروفترین شاسی بلند دنیا که خریدار ندارد+عکس
شبح سرخ در آسمان دیده شد+عکس
گوشی جدید هواوی در دنیای واقعی دیده شد+عکس
لیست قدرتمندترین گوشیهای میان رده دنیا اعلام شد
گوشی جدید سامسونگ در دنیای واقعی دیده شد+عکس
لیست ایمنترین خودروهای دنیا معرفی شد+عکس
هواپیمای مافوت صوت روسیه با ابعاد باورنکردنی+عکس
تصویر بینظیر از امواج خشمگین دریا+عکس
تصویر جالب از گرانی گوجه+عکس
درخت بلوط ایرانی که ۶۰۰ سال سن دارد+عکس
شکوه تخت جمشید در استان فارس+عکس
موشک پرقدرت روسی که قاتل جنگندههای اف ۱۶ اوکراین است+عکس
خودرویی که پراید پاکستانیهاست+عکس
رونمایی از کوچک ترین پاور بانک دنیا+عکس
تاکسیهای سیاه لندن با شکلی عجیب که هوا را آلوده نمیکنند+عکس
نظراتی که حاوی توهین یا افترا به اشخاص ،قومیت ها ،عقاید دیگران باشد و یا با قوانین کشور وآموزه های دینی مغایرت داشته باشد منتشر نخواهد شد - لطفاً نظرات خود را با حروف فارسی تایپ کنید.