به گزارش ثریا آنچه به عنوان "خطبهی فدکیه" در آثار و سخنرانیها موجود است، همان متن سخنرانی معرفتی و در عین حال کوبندهی حضرت زهرا سلامالله علیها در دفاع از ولایت امیرالمؤمنین علیهالسلام است. این خطبه را اولبار در کتاب "بلاغاتالنساء" میبینیم. این کتاب شامل برگزیده سخنان بلیغ و فصیح شخصیتهاى زن از صدر اسلام تا آن دوران است که توسط ابنطیفور نگاشته شد. وی یکى از دانشمندان بزرگ اهل تسنن در قرن سوم هجرى است. او سند این حدیث را از طریق زید بن علیبن الحسین (ع) به حضرت زینب سلامالله علیها رسانده و این خطبه را ذیل عنوان "کلام فاطمة بنت رسول الله ص" روایت کرده است. پس از وی محمد بن على خزاز قمى رازى از چهرههاى فرهیختهی فقها و راویان شیعه در نیمه دوم قرن چهارم ه.ق این حدیث را در کتاب مشهورش به نام "کفایةالأثر" ذیل بابی با عنوان "باب ما جاء عن فاطمة ص عن النبی ص فی النصوص على الأئمة الاثنی عشر ع"آورده و سلسله سند حدیث را از طریق زید و پدر بزرگوارشان امام سجاد علیهالسلام به حضرت زینب سلامالله علیها رسانده است. شیخ صدوق نیز این خطبه را در عللالشرایع خود ذیل عنوان "باب علل الشرائع و أصول الإسلام" نقل کرده و سند خود را از طریق فردی به نام محمد بن جابر به زینب سلامالله علیها رسانده است.
اما درباره مفاد خطبه حضرت زهرا سلامالله علیها میتوان آن را به 5 بخش تقسیمبندی کرد:
بخش اول شامل حمد و شکر خداوند، شهادت به وحدانیت خدا، بیان توحید در نظام خلقت، فلسفه طاعت خدا، شهادت به عبودیت و رسالت پیامبر صلی الله علیه و آله و بیان برخی ویژگیهای آسمانی ایشان و بیان فلسفه بعثت پیامبر صلی الله علیه و آله و مأموریت رسالت حضرت. بخش دوم شامل بیان مسئولیت سنگین مهاجران و انصار در قبال کتاب و سنت، ویژگیهای قرآن، بیان فلسفهی برخی احکام و حدود الله، دعوت به طاعت خدا و دوری از شرک. بخش سوم شامل بیان جایگاهشان نسبت به پیامبر صلی الله علیه و آله، بیان برخی ویژگیهای پیامبر صلی الله علیه و آله و امیرالمؤمنین علیهاسلام، تبیین وضعیت اعراب جاهلی و نقش پیامبر صلی الله علیه و آله در نجات آنها، شکایت از فتنه صحابه پس از سقیفه، بیان وضعیت آینده منافقان. بخش چهارم شامل ماجرای ارث فدک، استشهاد فاطمه سلامالله علیها از قرآن برای ابوبکر درباره فدک و سرزنش انصار درباره کوتاهی در حق آل محمد (این استشهاد در واکنش به سؤال ابوبکر مطرح شد و به این ترتیب به طول انجامید) قسمت پنجم شامل شماتت صحابه درباره غصب خلافت امیرالمؤمنین علیهالسلام و وصف عهدشکنی آنها، وصف سرانجام غصب خلافت.
همان طور که واضح است، هیچ یک از محدثان شیعه و سنی این خطبه را ذیل عنوانی با نام "خطبه فدکیه" به ثبت نرساندهاند بلکه صاحب کفایةالأثر آن را ذیل بابی با عنوان "آنچه از فاطمه (س) دربارهی نصّ به ائمه دوازدهگانه" آورده است و این نشان میدهد نگرش این محدث به این خطبه، نگرشی معرفتی بوده است، همچنان که شیخ صدوق این سخنرانی را ذیل بابی با عنوان "علتهای احکام و شرایع و اصول اسلام" ثبت کرده است. محتوای خطبه هم گویای آن است که حضرت زهرا سلامالله علیها به بهانهی غصب فدک، به دنبال احقاق حق ولایت امیرالمؤمنین علیهالسلام و بیان عهدشکنی صحابه بود. ما این نوع روش بیان را در آیات قرآن هم مشاهده میکنیم؛ خداوند به بهانه یک ماجرا، آیاتی را نازل میکرد تا به تبیین حقایق نظام عالم بپردازد؛ همانند ماجرای عطای انگشتر امیرالمؤمنین (ع) به مستمند که بهانهای برای نزول آیه ولایت شد.
شکسته است؛ داغ ننگ بر آن خورده و غضب خداوند علامت آن است و رسوایی ابدی همراه آن و سرانجام به آتش برافروختۀ خشم الهی که از دلها سر بر میکشد، خواهد پیوست؛ «بِنَارِ اللهِ الْمُوقَدَةِ الَّتِی تَطَّلِعُ عَلَی الأَفْئِدَةَ» (اشاره به آیات 6 و 7 همزه) فراموش نکنید آنچه را انجام میدهید، در برابر خداست. «آنها که ستم کردند، بزودی میدانند که بازگشتشان به کجاست؛ وَ سَیَعْلَمُ الَّذِینَ ظَلَمُوا أَیَّ مُنقَلَب یَنقَلِبُونَ» (اشاره به آیه227 شعراء)
نتیجه آنکه عنوانی با نام "خطبه فدکیه" نه منشأ روایی ندارد و نه در کتب روایی شیعه و سنی با این عنوان نامگذاری شده است؛ فعلاً مشخص نیست اولینبار چه اندیشمندی این عنوان را به خطبه حضرت زهرا سلامالله علیها نسبت داد. همان طور که بیان شد، این خطبه از 5 بخش معرفتی تشکیل شده و مسئله فدک بهانهای برای بیان اصل ماجرایی بود که اهل سقیفه آفریدند که همان غصب خلافت است و مقدمه غصب فدک نیز شد. دیگر آنکه متأسفانه عنوان "خطبه فدکیه" در همان وهلهی اول توجهات را از اصل قضیه معطوف به مسئلهای مادی و دنیوی کرده، در ذهن مخاطب نسبت به هدف اصلی آن بانوی بزرگوار انحراف ایجاد میکند.
منبع: خبرگزاری تسنیم
بورسیه دانشجویان اخراج شده از دانشگاههای آمریکا
انتشارات موزه انقلاب با ۴۷ اثر چاپ اولی به نمایشگاه کتاب میآید
افشای رازهای دوبلین در نمایشگاه کتاب تهران
خواسته اصلی دانشجویان آمریکایی و اروپایی، همبستگی با ملت فلسطین است
عدم استفاده بهینه از منابع موجب کاهش بهرهوری در دانشگاهها میشود
تلاش سیا برای دزدیدن زیردریایی هستهای
پیش بینی دانشمندان درباره مرگ زمین و پایان حیات
سدان ال ۹۰ هم بومی سازی شد+عکس
خودروی شیک خارجی که نوه پژو ۴۰۵ است+عکس
برگزاری آزمون میان دوره پیش کارورزی پزشکی؛ ۱۷ خردادماه
کشف اتفاقی یک شهاب سنگ در لرستان+عکس
دانشگاه تربیت مدرس در میان برترین دانشگاههای ایران در نظام رتبهبندی سکیمگو
تشکیل کارگروهی در وزارت آموزش و پرورش برای عملیاتی کردن فرامین رهبری
شبهات دانشآموزان زیاد اما عمق کمی دارد/ برنامهریزی برای اوقات فراغت تابستان دانشآموزان
نمایشگاه کتاب تهران متعلق به جریان فرهنگ و ادب کشور است
رمان تو خواب میکاییل هستی رونمایی میشود
برگزاری مسابقه رباتیک ورزشی در دانشگاه صنعتی امیرکبیر
رشتههای پزشکی براساس نیاز کشور و تعداد داوطلبین ساماندهی میشود
کمبود یک هزار عضو هیات علمی در دانشگاه فنی و حرفه ای
اجرای شیوهنامه نظام استاد شاگردی در دانشگاه آزاد اسلامی
جدول زمانبندی نقل و انتقال دانشجویان پزشکی/ آخرین مهلت ثبت نام
برای اولین بار در ایران آزمون بورسیه باهچه شهیر برگزار می شود
آگهی/ خرید بهترین تشک طبی
آزمون میان دوره پیش کارورزی پزشکی ۱۷ خردادماه برگزار میشود
شیوه نامه افزایش حقوق و دستمزد سال ۱۴۰۳ دانشگاه آزاد تشریح شد
۲۴۰ رشته محل دانشگاه آزاد در واحدهای بزرگ ادغام شد
شخصیت قصههای ایرانی بر روی پوستر نمایشگاه کتاب
شرایط دریافت وام دانشجویی چیست؟
افزایش حضور دانشگاههای ایرانی در رتبهبندی آسیایی تایمز ۲۰۲۴
کمبود ۷۰ هزار نیروی پرورشی و مشاور در مدارس
دولت سیزدهم مجدانه بهدنبال ارتقای منزلت و معیشت معلمان است
علوم پایه نیازمند بودجه مناسب است/باید تصمیمات بزرگ گرفته شود
شورای راهبردی دانشکده علوم خانواده درمسیر شکلگیری/برخی شخصیتهای حقوقی عضویت را نپذیرفتند
جذب سرباز امریه در سازمان جهاددانشگاهی صنعتی شریف
استقبال کم فرهنگیان از طرح بکارگیری دوباره بازنشستگان/ نرخ حقالتدریسها، علت عدم استقبال
حضور گروههای مردمی در فعالیتهای پرورشی
رایگان بودن مدارس سمپاد برای دانشآموزان ۴ دهک اول/ والدین تخلفات را اطلاع دهند
سرکوب دانشجویان آمریکایی حامی فلسطین با لابی رژیم صهیونیستی صورت میگیرد
نشریات دانشجویی روایتگر جنبشهای دانشجویی در حمایت از غزه باشند
پیام تسلیت رییس دانشگاه تهران در پی درگذشت دانشجوی نخبه
در نشست هماندیشی وزرای ادوار وزارت علوم چه گذشت؟
کسب چهار افتخار علمی بینالمللی توسط عضو پیوسته فرهنگستان علوم
ضرورت مشارکت ذینفعان حوزه علوم انسانی در تدوین سیاستها
ماده واحده «اصلاح ماده 4 آییننامه شورای تخصصی حوزوی»
صدور مجوز اجرای ۲۴دوره کوتاه مدت اشتغالمحور در دانشگاه علمی کاربردی
انتشار کلید اولیه پنجاه و یکمین دوره آزمون دستیاری پزشکی
در چهلوششمین دوره مسابقه ریاضی دانشجویی در سطح کشوری، ۴ دانشجوی دانشگاه کاشان حضور یافتند و از این میان، ۲ نفر موفق به کسب مدال شدند.
درِ دانشگاههای ایران به روی دانشجویان معترض آمریکایی باز شد
موافقت دولت با راهاندازی دانشگاه فرهنگیان در گلپایگان
بیرون کردن دانشجویان فرانسوی توسط پلیس پاریس
مقایسه صحنه اعتراضات دانشجویی در ایران و آمریکا
ژاپن به دنیال اینترنت نسل ششم است
اعلام نتایج اولیه آزمون دستیاری پزشکی در نیمه دوم خرداد
شیوه صحیح امر به معروف و نهی از منکر مطابق با سیره امام صادق (ع)
اطلاعات فاش شده درباره پرچمداران ۲۰۲۴ هواوی +عکس
اعلام جدیدترین نتایج اعتباربخشی دانشکدههای پزشکی کشور
آمار نهایی انتخاب رشته در آزمون دکتری سال ۱۴۰۳ اعلام شد
بازسازی چهره زن عراقی ۷۵ هزار ساله با اسکن سه بعدی+عکس
سونی برای آدمها کولر همراه ساخت+عکس
بی ام و وانت اتوماتیک ضدخش تولید کرد+عکس
زیباترین کهکشان مارپیچی که با تسکوپهای آماتوری هم دیده میشود+عکس
اسپاتیفای یکی از قابلیتهای خود را بیخبر پولی کرد
فشارهای اتحادیه اروپا عملکرد اپل را تغییر داد
چینیها از کپی تسلا رونمایی کردند+عکس
جزئیات هوش مصنوعی آیفون فاش شد
ظاهر عجیب جدیدترین خودروی فراری با یک موتور ۱۲ سیلندر+عکس
دمای عجیب و غریب این سیاره گازی در فضا ثبت شد
۸۰۰۰ هزار سال پیش چگونه انسانهای اولیه به این غار تاریک در فرانسه رفتند
ناسا یک پیام از فضا در نزدیکی زمین دریافت کرد
سحابی خوش آب و رنگ کله ماهی در فضا ثبت شد+عکس
دستور ساخت جت ۱۰۰ نفره در ایران صادر شد
نقشه آبی زمین پس از نیم قرن دوباره کشیده شد+عکس
اقدامات وزارت بهداشت برای افزایش امید و انگیزه دستیاران پزشکی
به تشکلهای دانشجویی گرنت اعطا میشود
۷۵ دانشگاه ایرانی در میان برترینهای آسیا در رتبهبندی تایمز
نشست «سواد بصری در مد و لباس» برگزار میشود
اولین نکوداشت روانشناسان رضوی برگزار می شود
پذیرش دانشجوی دکتری در پژوهشگاهها قانونی است
جزییات برگزاری کنکور مجدد برای داوطلبان سیل زده اعلام شد
کتاب چشمها تنها برای دیدن نیستند منتشر شد
بازسازی چهره زن عراقی ۷۵ هزار ساله با اسکن سه بعدی+عکس
سونی برای آدمها کولر همراه ساخت+عکس
دستور ساخت جت ۱۰۰ نفره در ایران صادر شد
نقشه آبی زمین پس از نیم قرن دوباره کشیده شد+عکس
بی ام و وانت اتوماتیک ضدخش تولید کرد+عکس
تلاش سیا برای دزدیدن زیردریایی هستهای
سحابی خوش آب و رنگ کله ماهی در فضا ثبت شد+عکس
زیباترین کهکشان مارپیچی که با تسکوپهای آماتوری هم دیده میشود+عکس
اطلاعات فاش شده درباره پرچمداران ۲۰۲۴ هواوی +عکس
جزئیات هوش مصنوعی آیفون فاش شد
خودروهای ایرانی چشم کرهشمالی را گرفت+عکس
سدان ال ۹۰ هم بومی سازی شد+عکس
پیش بینی دانشمندان درباره مرگ زمین و پایان حیات
کشف اتفاقی یک شهاب سنگ در لرستان+عکس
فشارهای اتحادیه اروپا عملکرد اپل را تغییر داد
ژاپن به دنیال اینترنت نسل ششم است
چینیها از کپی تسلا رونمایی کردند+عکس
جنگنده رادارگریز سوخو ۷۵ روسیه به ایران میآید؟
اسپاتیفای یکی از قابلیتهای خود را بیخبر پولی کرد
۷۵ دانشگاه ایرانی در میان برترینهای آسیا در رتبهبندی تایمز
ظاهر عجیب جدیدترین خودروی فراری با یک موتور ۱۲ سیلندر+عکس
ناسا یک پیام از فضا در نزدیکی زمین دریافت کرد
خودروی جدید که شبیه گربهها ساخته شده است+عکس
۸۰۰۰ هزار سال پیش چگونه انسانهای اولیه به این غار تاریک در فرانسه رفتند
اقدامات وزارت بهداشت برای افزایش امید و انگیزه دستیاران پزشکی
شیوه صحیح امر به معروف و نهی از منکر مطابق با سیره امام صادق (ع)
دمای عجیب و غریب این سیاره گازی در فضا ثبت شد
ثبتنام پشت کنکوریها جهت ترمیم نمره آغاز شد
موافقت با افزایش حقالزحمه ساعت اضافه تدریس معلمان
هدیه ۲ میلیونی وزیر آموزش و پرورش به حساب معلمان واریز شد
نظراتی که حاوی توهین یا افترا به اشخاص ،قومیت ها ،عقاید دیگران باشد و یا با قوانین کشور وآموزه های دینی مغایرت داشته باشد منتشر نخواهد شد - لطفاً نظرات خود را با حروف فارسی تایپ کنید.