
به گزارش ثریا - دکتر محمد حسنزاده در نشست علمی تخصصی با عنوان «نقش دانشگاهها در نظام حکمرانی و توسعه کشور؛ دوگانه مقالهمحوری یا مسالهمحوری» که امروز (سهشنبه ۳۰ آبانماه) در مرکز پژوهشهای توسعه و آیندهنگری برگزار شد؛ به مرور تاریخچهای از نظام انتشار پرداخت و گفت: نظام انتشار از دورانی آغاز شد که عالمان در زمان مطالعه، آزمایش، سفر و... برای اینکه دوستان عالم خود را در جریان کارهای علمی خود قرار دهند، به آنها نامه مینوشتند. این نامهها به مرور زمان به مجلات تبدیل شدند و در مرور زمان، انتشار این نامهها شکل اقتصادی گرفتند و افرادی که آنها را منتشر میکردند، آنها را به فروش میرساندند. به این افرادی که نامهها را منتشر میکردند، «دروازهبانان دانش» میگفتند و بین دانشمند و مخاطبان آنها قرار میگرفتند.
وی ادامه داد: به مرور زمان عنوان شد که اگر دانشمندی یافتهها و حرفهای خود را منتشر نکند، دیگران در جریان قرار نمیگیرند و رفته رفته جریان «publish or perish» (منتشر کن یا نابود شو) شکل گرفت. به این معنا که اگر یک دانشمند ایدهها و یافتههای خود را منتشر نکند، انگار که وجود ندارد. اگر ابوعلی سینا رسالهها و کتابهای خود را منتشر نمیکرد، امروز هیچ نشانهای از او وجود نداشت.
رئیس پژوهشگاه علوم و فناوری اطلاعات ایران (ایرانداک) ضمن انتقاد از رویکرد افراطی در این موضوع، گفت: همانطور که همیشه افراط نیز در کارها اتفاق میافتد، در ابتدا هر چیزی که دانشمندان منتشر میکردند، معنادار، ارزشمند و نشاندهنده تجربیات ارزشمند دانشمندان بود. ولی در ادامه با انتشارات با copy-pastها و کارهایی که به اسم مقاله منتشر میشدند، جایگزین شد. از طرف دیگر علمجویی رسیدن به علم اصیل، تحتالشعاع انتشار قرار گرفت و به جای اینکه بیشتر به اصل علم توجه شود، به انتشار علم توجه شد.
وی با بیان اینکه این دو موضوع، اصل انتشارات را زیر سوال نمیبرد، گفت: همچنان اصل «منتشر کن یا نابود شو» وجود دارد،ولی چیزی که فرد منتشر میکند، اهمیت بیشتری دارد.
عضو هیاتعلمی دانشگاه تربیت مدرس با تاکید بر اینکه تشخیص ارزش مقالههای منتشر شده، به عهده جامعه علمی است؛ اظهار کرد: نظام علمی باید خودش را پالایش کند تا هر چیزی به اسم مقاله و مدرک علمی منتشر نشود. به همین دلیل فرآیند peer review یا داوری همترازان ایجاد شده است.
باید دست کسی را که مقاله ارزشمند منتشر میکند، بوسید
وی با تاکید بر اهمیت انتشار مقالههای علمی، افزود: بنابراین مقاله به خودی خود، چیز بدی نیست و بسیار ارزشمند است. کسی که مقالهای را منتشر میکند، در مرحله اول زکات علم را پرداخت میکند و وظیفه حرفهای خود را انجام میدهد. همچنین زمینه را برای استفاده دیگران فراهم میکند. بنابراین ما باید دست این فرد را ببوسیم. ولی نظام علمی نیز باید حساسیت داشته باشد که هر چیزی به اسم مقاله علمی منتشر نشود و از انتشار شبهعلم، یافتههای جعلی و ناسالم و مقالههای جعلی جلوگیری کند. این کار در سطح بینالمللی شروع شده و همواره در حال پایش است.
حسنزاده با بیان اینکه مساله و مقاله؛ دوگانهای در برابر هم نیستند، اظهار کرد: علم باید مسالهمحور باشد. این یک موضوع بدیهی است و از روز اول که دانشمندان بر مبنای مساله، کار علمی را شروع کردند. پژوهش بدون مساله، تفنن است و دردی را دوا نمیکند.
مقالهها همواره دارای مساله هستند، ولی گاهی صاحب مساله مشخص نیست
وی با بیان اینکه برخی مسالهها دارای صاحب هستند و برخی دیگر صاحب آنها مشخص نیست، توضیح داد: بخشی از مسالهها مسائلی هستند که صاحب دارند؛ مثلاً خودروساز میگوید نیازمند این است که سوخت خودروهای تولیدی خود را کاهش دهد و مساله خود را عنوان میکند. یک پژوهشگر یا دانشگاه یا مرکز تحقیق و توسعه پا پیش میگذارد و مساله خودروساز را حل میکند. این شکل حل مساله در دنیا رایج است و شرکتی مانند تویوتا ۴ درصد از درآمد خود را برای تحقیق و توسعه صرف میکند تا در بازار نوآوری داشته باشد. در دنیا ۳ تریلیون دلار برای تحقیق و توسعه صرف میشود تا مسائل حل شوند.
رئیس ایرانداک درباره مسائلی که صاحب مشخص ندارند، گفت: برخی مسائل صاحب مشخص ندارند و صاحب آنها مدعیالعموم است. این موضوع مساله جامعه هست، ولی ممکن است ۱۰ سال آینده مطرح شود و جامعه با آن درگیر شود، دانشگاهها در مقام مدعیالعموم این مسائل را حل میکنند.
وی خاطر نشان کرد: سیاستگذار معمولاً حل مسائل بدون صاحب را نمیبیند و عنوان میکند که دانشگاه مسائلی را حل کرده که به درد جامعه نمیخورد. در صورتی که باید جامعه را توانمند کنیم تا از مسائلی که در دانشگاه حل شده، استفاده کند.
حسنزاده به ذکر مثالی در مورد دوران همهگیری کرونا پرداخت و گفت: در دوران شیوع ویروس کرونا، در دنیا این دانشگاهها بودند که با بررسی مقالات پیشین این ویروس را شناسایی کردند و بر روی آن مطالعه انجام دادند و مشکل را حل کردند. اگر مقالات قبلی وجود نداشتند، سالها طول میکشید تا این مشکل حل شود.
وی با بیان اینکه اگر دانشگاه مسالهای را حل میکند، یا امروز صاحب یا طالب دارد یا در آینده؛ گفت: به همین دلیل است که در دنیا در دانشگاهها پول میریزند.
حسنزاده تاکید کرد: دوگانه مقالهمحوری یا مسالهمحوری را باید به موضوع «مقالات مسالهمحور» یا «سیاستگذاری مبتنی بر دانش» تبدیل کنیم. آن زمان است که میبینیم مقالهها و پژوهشها ارزش پیدا میکنند.
کمتر از یک درصد از پایاننامههای ثبتشده کاربردی هستند
وی در مورد رصد میزان کاربردی بودن پایاننامههای ثبتشده در ایرانداک، توضیح داد: در ایرانداک گنجینهای از پایاننامهها و همه مدارک علمی در ایران وجود دارد. در زمان ثبت پایاننامهها این سؤال از افراد پرسیده میشود که این پایاننامه یا رساله تا چه میزان سفارش یک مجموعه بوده و یا کاربردی بوده است؟ متاسفانه تاکنون این میزان کمتر از یک درصد بوده است. این نشان میدهد که مدعیالعموم و دانشگاه مساله را حل کرده، ولی صاحب مساله نسبت به آن واقف نیست و یا به دنبال حل صورت مساله بوده و یا مشکل خود را با یک کالای وارداتی حل کرده است.
عضو هیات علمی دانشگاه تربیت مدرس با بیان اینکه دانش و عملکرد دانشمندان به عنوان عامل توسعه در نظر گرفته میشود، گفت: در کشور ما از برنامه چهارم توسعه تا کنون توجه جدی به دانش شده است و در برنامههای ما دانش جایگاه خوبی دارد. ولی برای اینکه دانش عامل توسعه شود، باید در چهار بخش «حکمرانی و سیاست»، «فراهم کردن زیرساختها و ارتباطات»، «نیروی انسانی و مهارت» و «تحول و همگامی» به دانش توجه شود.
ضرورت نگاه اکوسیستمی به نظام دانش
وی با تاکید بر اینکه باید نگاه اکوسیستمی به نظام دانش داشته باشیم، گفت: پژوهشگر یک عامل در این اکوسیستم است، مدیر، سیاستگذار، استاد راهنما، نظام انتشار مقاله هر یک عاملی در این اکوسیستم هستند و اگر هر یک از این اجزا وجود نداشته باشد، این اکوسیستم پابرجا نخواهد بود. اگر به نقش بازیگران در توسعه دانشبنیان توجه نکنیم یا آنها بازی خوبی نداشته باشند و یا به آنها بازی ندهیم، دچار آسیب خواهیم شد.
حسنزاده در مورد بازیگران اصلی توسعه دانشبنیان، توضیح داد: در این عرصه مراکز دانش مثل دانشگاهها، مراکز تحقیق و توسعه، مؤسسات آموزشی مهارتی که دانش را خلق میکنند، نقش جدی دارند. در سمت دیگر بازارهای دانش وجود دارد. باید بازار دانش را فعال کنیم. نمیتوان به افرادی که خودشان در حال خلق دانش هستند، بگوییم که برو دانش خود را به جامعه بده. دانشمند درگیر مسائل پژوهشی و علمی خود است.
وی به تجربه دانشگاههای دنیا در بهکارگیری «کارگزاران دانش» پرداخت و گفت: دانشمندان نمیتوانند دانش خود را به جامعه عرضه کنند. به همین دلیل گروهی به نام کارگزاران دانش ایجاد شده است. کارگزار دانش باید تجارت، علم، جامعهشناسی و ... بلد باشد. کارگزاران دانش در دانشگاه حضور پیدا میکنند؛ میدانند دانشگاه چه چیزی خلق میکند، میداند بازار، جامعه و صنعت چه نیازی دارد و میتواند با هر دو طرف گفتگو کند. در یک دانشگاه خارجی این کارگزاران دانش توانستهاند ۹ میلیون دلار در یک سال برای دانشگاه درآمد ایجاد کنند و مشکلات جامعه را حل کنند. ما به این بخش توجه نداریم.
وی خاطر نشان کرد: همچنین باید نهادهای ویژه خدمت از جمله پارکهای علم و فناوری، شتابدهندهها و .. را فعال کنیم.
حسنزاده گفت: باید ارتباط بازیگران اصلی و بخشهای مختلف با یکدیگر تعریف شوند تا دانش خلق شده به حل مشکلات منجر شود. اگر این کار را نکنیم و تنها دانشگاه را متهم کنیم که نمیتواند، مشکلات حل نمیشود. دانشگاه وظیفه خود را انجام داده است، ولی ماژولهای بعدی به دانشگاه متصل نشده و همین باعث شده که حرکت علمی ابتر بماند.
تحول دانشبنیان چه زمانی اتفاق میافتد؟
وی با بیان اینکه برای تحول دانشبنیان نیاز به سطوح آمادگی وجود دارد، اظهار کرد: سطوح آمادگی از جمله زیرساختهای نیروی انسانی، دانشی، فنی، حقوقی، مقرراتی، ارتباطی، برنامهای و سیاستی باید وجود داشته باشد که باید به آن توجه داشت.
رئیس ایرانداک با بیان اینکه «تحول دانشبنیان زمانی اتفاق میافتد که سطح شیوع داشته باشد»، اظهار کرد: دانش باید بتواند در یک جامعه شیوع پیدا کند. وقتی شکاف وجود داشته باشد، دانش به ساختار سازمان، به سیاستگذاری حکمرانی، به تصمیمگیری سرایت نمیکند و نشانهای از دانش در تصمیمگیری دیده نمیشود. بنابراین حتماً باید دستور کار مشخص تعریف کنیم، در مورد آن گفتمان کنیم و تسهیلات واقعی ایجاد کنیم و با شبکهسازی و همکاری بتوانیم سطح شیوع تحول دانشبنیان را در کشور ارتقاء دهیم.
وی درباره اقدامات لازم برای تحول دانشبنیان، توضیح داد: در ابتدا باید بازیگران این عرصه را با هم آشنا کنیم. سپس بستههای موفقیت تعریف کنیم و بگوییم این بستهها تشکیلدهنده قطار تحول ما هستند. بنیانگذاری شراکت تعریف کنیم تا افراد بتوانند با هم شراکت کنند. ما هنوز مقرراتی نداریم که زمانی که اساتید با یک شرکت همکاری کردند، سهم هر یک چگونه خواهد بود و سهم دانشگاه چقدر خواهد بود؟ بنیانگذاری شراکت برای دانش، متفاوت از بنیانگذاری شراکت برای ایجاد یک کارخانه است.
وی خاطر نشان کرد: همچنین پشتیبانی خوشههای خلاقیت، توسعه سهم بازار و ... نیز اقدامات دیگری هستند که باید برای تحول دانشبنیان انجام شود.
باید به دنبال تحول دانشبنیان نهادینه باشیم
حسنزاده درباره نوعشناسی تحول دانشبنیان که حکمرانی دانشبنیان در ذیل آن تعریف میشود، توضیح داد: ما یک سطح آمادگی و یک سطوح داریم. اگر سطح آمادگی و سطح شیوع پایین باشد، تحول تحمیلی اتفاق میافتد. مثلاً دستور داده میشود که تحول ایجاد شود، ولی تحول ایجاد نمیشود یا تحول تحمیلی ایجاد میشود. اگر سطح آمادگی و سطح شیوع متوسط باشد، تحول تسهیل شده است. این تحولی که اتفاق میافتد، آسان است؛ ولی مشخص نیست که به نتیجه برسد. اگر سطح شیوع و سطح آمادگی، هر دو بالا باشد؛ تحول نهادینه اتفاق میافتد و ما باید به دنبال این باشیم.
وی به تشریح ماتریس تحول دانشبنیان پرداخت و گفت: این ماتریس از سطح آمادگی و سطح اقدام تشکیل شده است. اگر سطح هر دو پایین باشد، فروپاشی اتفاق میافتد. اگر سطح آمادگی متوسط باشد، هدررفت نیرو و رکود را خواهیم داشت و ایستایی را به بار خواهد آورد. اگر یا سطح آمادگی بالا و یا سطح اقدام بالا باشد؛ ظرفیت اقدام و ریسک شکست را به دنبال خواهد داشت.
وی خاطر نشان کرد: پیشرفت زمانی اتفاق خواهد افتاد که سطح آمادگی و سطح اقدام، هر دو بالا باشد. سطح آمادگی و سطح اقدام را نهادهای برنامهریز و پشتیبان فراهم میکنند و در هماهنگی با نظام علم میتوانند آن را متعادل و متوازن کنند.
رئیس ایرانداک اظهار کرد: اگر میخواهیم کارآمد باشیم و حکمرانی مبتنی بر خرد دانش داشته باشیم؛ باید نظام علم، فناوری و نوآوری و در کنار آن نظام حکمرانی و نظارت و پایش را به سمت منطقه کارآمدی (یعنی سطح اقدام و سطح آمادگی متوسط و بالا) ببریم. در غیر این صورت ما درجا خواهیم زد.
منبع : ایرانداک
۳۱ واحد خوابگاه متاهلی به خوابگاههای دانشگاه علوم پزشکی تبریز افزوده میشود
نظام اداری در حال خالی شدن از نخبگان است
ثبتنام آزمونهای ارزشیابی و ارتقای داروسازی آغاز شد
استقبال هزار عضو هیاتعلمی از فرصت مطالعاتی در صنعت
وامهای تحصیلی تا پایان آذرماه پرداخت میشود
لغو آزمون زبان در برخی از حوزه ها به دلیل تعداد کم متقاضیان
تفاهمنامه همکاری وزارت علوم و جهاد دانشگاهی امضا شد
برگزاری آزمون اختصاصی تربیت معلم در سال آینده
واژه مدرسه منحصر به مراکز آموزش و پرورش شد
ایران در رتبه پانزدهم تولید علم جهان قرار دارد
روز علوم اجتماعی یک ابتکار برای بهبود وضعیت جامعه ایران است
تبدیل ۱۱ هزار مسئله به راهکار توسط دانشگاهها در سال گذشته
برگزاری مسابقات شطرنج در دانشگاه شهید چمران
اعلام نتایج نهایی دور دوم تکمیل ظرفیت آزمون دستیاری تا پایان آذر
کتاب پروندهای برای هواپیما ربایی رونمایی میشود
ترجمه انگلیسی ناپیدا ولی با ما عرضه شد
شماره نوزدهم مجله منهای نفت منتشر شد
شماره نوزدهم مجله منهای نفت منتشر شد
جلد دوم مجموعه گفتارهای آیتالله جاودان منتشر شد
اولویت های شورای عالی انقلاب فرهنگی اعلام شد
۱۸ هزار دانشجوی دکتری جوان انقلابی جایگزین اساتید حقالتدیس شدند
برگزاری هفته تئاتر دانشگاهی
صدای زباله های فضایی از زمین شنیده می شود
ممنوعیت فعالیت بدنی دانشآموزان در روزهای آلودگی هوا
۲۰ سال است سرایدار مدرسه استخدام نکردیم/ برخی دانشآموزان بعد از پایه پنجم از تحصیل بازمیمانند
توزیع شیردر میان دانشآموزان تهرانی آغاز شد/ توزیع روزهای یکشنبه و چهارشنبه
آغاز مرحله دوم طرح شهیدهمت از هفته جاری
آیین نامه اعطای بورسیه تحصیلی به دانشجویان علوم پزشکی بازنگری شد
آخرین وضعیت پرونده آتشسوزی در دانشگاه صنعتی اصفهان
برگزاری همایش گرامیداشت روز حسابدار در دانشگاه تهران
کارنامه کرسیهای آزاد اندیشی دانشگاهها صادر شد
سامانه پارسا در دانشگاه تهران رونمایی میشود
گفتوگوی تفصیلی| عملکرد شورای عالی انقلاب فرهنگی؛ از مصوبه کنکور تا ضوابط عفاف و حجاب
به سمت حذف کنکور میرویم/ کنکور مُخل «تربیت» است
تا رسیدن به جایگاه در تراز اسلامی، باید گامهایی برداریم
واکنش وزیر علوم به افزایش نرخ آزادسازی مدرک تحصیلی
کسب مقام اول در مسابقات کنفرانس بینالمللی رباتیک اجتماعی ۲۰۲۳
کارگاه آموزشی ویـراستاری در نـشریات دانـشجویی
روایت امیرعبداللهیان از حضورش در جمع دانشجویان دانشگاه تهران
عمره دانشجویی از سر گرفته میشود
انتشار مقالات به صورت پیشچاپ،موضوع داغ جامعه علمی دنیا/پیشنهاد راهاندازی سرور فارسی پیشچاپ
نشست علمی سرمایه اجتماعی و توسعه در ایران برگزار میشود
مشکلات دانشجویان تحصیلات تکمیلی از زبان یک دانشجوی دکتری دانشگاه شریف
اجرام درخشانی که امروز در آسمان دیدید ماهواره ایلان ماسک بود+عکس
اپل یک کیبورد عجیب به بازار عرضه کرد+عکس
ستون فقرات چگونه وزن بدن را تحمل میکند؟
تکنیکهایی برای بهبود وضعیت خار پاشنه
چند تکنیک برای تسکین گردن درد کارمندان
ملاتونین چیست و چه نقشی در خواب ما دارد؟
آکرومگالی چیست و چرا ایجاد میشود؟
دانشآموزان نخبه در ۲ سال اخیر ۳۲ مدال جهانی المپیاد علمی کسب کردند
بیش از ۶۰ هزار دانشجو بیمه تامین اجتماعی هستند
گشایش پنجره جدید آموزشوپرورش به سوی روستاها
آغاز ثبتنام در پویش مهر
رئیس جهاددانشگاهی هرمزگان منصوب شد
تاکسی دایموند ۵۳ روانه بازار نشر شد
ثبت نام در دوازدهمین جشنواره مد و لباس فجر آغاز شد
معلم انگلیسی به کتابفروشیها آمد
دانشگاه اصفهان با ۳۴ پژوهشگر در میان ۴ دانشگاه برتر کشور
آتشسوزی در دانشگاه عراقی ۱۴ دانشجو را به کام مرگ کشاند
مصوبه کنکوری شورا سال آینده نیز اجرا میشود
تعیین ۳ رشته مورد تایید وزارت بهداشت برای ادامه تحصیل
واریز۲۲ هزار میلیارد ریال به حساب فرهنگیان بازنشسته عضو صندوق ذخیره
توئیت جنبش عدالتخواه دانشجویی در واکنش به حضور رئیس جمهور و اعضای هیات دولت در دانشگاهها
فردا آخرین مهلت ثبت درخواست سرباز هیات علمی در گروه علوم پزشکی
زندگی در سردترین شهر جهان
نیمه پنهان ماه و آنچه از سرداران دفاع مقدس به گوشتان نخورده است
آموزش و پرورش خط تولید امید فردا
آغاز ثبتنام المپیادهای دانشآموزی از فردا/ میزبانی ایران از المپیاد جهانی فیزیک
حمایت مالی از پایاننامهها و رسالهها نیاز محور ثبت شده در سامانه نان
ترویج خودباوری دانش آموختگان مهم ترین مساله دانشگاه علمی کاربردی
ردیف موسیقی ایران برای پیانو رونمایی شد/ تلاش برای اشاعه فرهنگ موسیقی
نسخه الکترونیکی هزار واژههای علوم مهندسی منتشر شد
تشکیل شورای سیاستگذاری مهارتورزی دانشگاه تهران
روایت محاصره ۸۴ روزه شهر آمرلی منتشر شد
تمدید مهلت انتخاب رشته در آزمون دکتری تخصصی علوم پزشکی
اعلام آمادگی دانشگاه تهران برای ارائه بورسیه تحصیلی به دانشجویان ممتاز دانشگاه پکن
مشارکت ۸ هزار دانشجو در کرسیهای آزاد اندیشی دانشگاهها
جزئیات گام دانشگاه تهران برای استفاده از اعتبارات مالیاتی تحقیق و توسعه برای نوآوری و اشتغال
آزمونهای سازمان راهداری و کارگزاران گمرکی برگزار شد
جواهرات پنهان تویوتا که هیچ کس تا به حال ندیده+عکس
جنگندههای جدید روسی تحویل داده شدند+عکس
ون متفاوت و زیبای میتسوبیشی +عکس
برنامه نویس ۱۶ ساله انحصار آیفون را شکست
موشکهای ایلان ماسک آسمان را به هم ریختند
یک سیاره غول پیکر عجیب شکار شد+عکس
اجرام درخشانی که امروز در آسمان دیدید ماهواره ایلان ماسک بود+عکس
با این اتفاق مصرف سوخت جنگنده اف ۲۲ ده برابر بالا میرود
تلسکوپ جیمز وب در کهکشان همبرگر پیدا کرد+عکس
به چه علت تولید تیگو ۸ پرو متوقف شد؟
رویای فناوری که یک ایرانی آن را به حقیقت تبدیل کرد
رباتهایی که از یک مو باریکتر هستند+عکس
شاسی بلند جدیدی که میتواند برق یک خانه را تامین کند+عکس
رقیب قدرتمند گوشی سامسونگ و اپل در راه است+عکس
مهار دمای رآکتور همجوشی هسته ای جهان
مسافر عجیب مریخ در راه سیاره سرخ+عکس
وان پلاس 12R برای قدرتنمایی میآید+عکس
اپل یک کیبورد عجیب به بازار عرضه کرد+عکس
بحران تازه گریبان ایلان ماسک را گرفت
مشخصات گوشی جدید میان رده سامسونگ فاش شد+عکس
غولها بر سر اینترنت ماهوارهای با هم رقابت میکنند
معروفترین شاسی بلند دنیا که خریدار ندارد+عکس
شبح سرخ در آسمان دیده شد+عکس
سرعت باورنکردنی مودم اختصاصی اپل+عکس
لیست قدرتمندترین گوشیهای میان رده دنیا اعلام شد
گوشی جدید هواوی در دنیای واقعی دیده شد+عکس
گوشی جدید سامسونگ در دنیای واقعی دیده شد+عکس
لیست ایمنترین خودروهای دنیا معرفی شد+عکس
هواپیمای مافوت صوت روسیه با ابعاد باورنکردنی+عکس
کشف یک دیسک غولپیکر در فضا همه را متعجب کرد+عکس
نظراتی که حاوی توهین یا افترا به اشخاص ،قومیت ها ،عقاید دیگران باشد و یا با قوانین کشور وآموزه های دینی مغایرت داشته باشد منتشر نخواهد شد - لطفاً نظرات خود را با حروف فارسی تایپ کنید.