کد خبر: 147450
ف
پرده  ادبیات نمایشی در ایران  بسته شد
پنجمین جلد از مجموعه پنج‌جلدی «ادبیات نمایشی در ایران: فراز و فرود نمایش ایران (۱۳۵۷ ـ ۱۳۳۲)» نوشته جمشید ملک‌پور راهی بازار کتاب شد.

به گزارش ثریا - در یادداشت این داستان‌نویس، پژوهشگر، کارگردان و استاد دانشکده هنرهای دراماتیک درباره این کتاب که در انتشارات توس منتشر شده است، می‌خوانیم: «اهل کتاب بودم و از نوجوانی به کتاب­خوانی حرفه‌­ای بدل شدم و در رابطه با کتاب بود که به نمایش و سینما پیوند خوردم و وقتی در سال ۱۳۵۰ از دروازۀ دانشگاه تهران عبور کردم و دانشجوی «هنرهای نمایشی» شدم، تصور نمی‌­کردم که برای آشنایی با تئاتر جهان و حتی تئاتر ایران منبع و مأخذی در اختیار نباشد و استاد و دانشجو همه در فکر و ذکر صحنه و بازیگری و کارگردانی باشند. اگر از هر کدام هم می‌­پرسیدم که بیست سال پیش چه کسانی در این مملکت نمایشنامه می‌­نوشتند و کارگردانی می‌کردند جز  چند اسم پاسخ دیگری نمی‌­شنیدم. می­‌پرسیدم و جوابی نمی‌­شنیدم که آیا می‌­شود لیسانسِ تئاتر داد و یک جلد کتاب دربارۀ تاریخ تئاتر در جهان یا در ایران (منظور تعزیه و تقلید نیست) نداشته باشیم؟

عزم جزم کردم تا خود پاسخی پیدا کنم. اما خیلی زود دریافتم که همۀ درها تقریباً بسته است و حتی استادی که منابعی از گذشته داشت از دادن آن­ها به دانشجوی جست‌وجوگری چون من دریغ می‌­کرد. پس شال و کلاه کردم و به‌­راه افتادم. از این شخص به آن شخص. از این خانه به آن خانه. از این کتابخانه به آن کتابخانه. از این دست‌فروش به آن یکی. از این بازیگر به آن بازیگر. از تئاتر دهقان به تئاتر پارس و از این کلکسیونر کتاب به آن یکی که هر روز هم قیمت‌­ها را بالا می‌­بردند. و چنین شد که کم‌­کم به کمک بازماندگان تئاتر لاله‌­زار که هنوز در قید حیات بودند (گرمسیری، شیبانی، حالتی، مهرتاش و دیگران) بر تعداد اسناد و نمایشنامه‌­ها در آرشیوم افزوده می‌شد. اما در این سفر طولانی شب در روز، دریغ از کمک مراکز هنری و تئاتری. دریغ از یک عدد خودکار یا یک بسته کاغذ.

با تمام مشکلات کار ادامه پیدا کرد همچنان که گرد پیری بر سر می‌نشست تا امروز که بالاخره طرحی که خود در آغاز امید چندانی به فرجام آن نداشتم به پایان رسید. گرچه لنگ­‌لنگان، گرچه با کمی و کاستی به امید آن که دیگرانی، آیندگانی، یا کار مرا را کامل‌­تر کنند یا خود اثری بهتر بنویسند، و در این راه طولانی هدف هم فقط یک چیز بود: ثبت و ضبط تلاش کسانی که در سخت­‌ترین شرایط ممکن دست به این کار زدند و حاصل به دلیل سهل‌انگاری و جهل و گسست­‌های فرهنگی و سیاسی داشت از بین می‌رفت. با این نیّت که تا جای ممکن عادلانه و به دور از تعصب‌­های سیاسی و اعتقادی این کار صورت گیرد و بالاخره کتابی شد تا بزرگان هنر و ادب ایران چون ایرج افشار، فرخ غفاری، پرویز ناتل خانلری، علی دهباشی، جلال ستاری، رضا سیدحسینی و حتی مسعود کیمیاییِ سینماگر آن را ستایش کنند و احمدرضا احمدیِ شاعر در یادداشتی بر جلد چهارم بنویسد که «آیندگان این سرزمین تو را سپاس خواهند گفت. تو به ما یادآوری کردی که این سرزمین مالک چه گنج­‌های نهفته در خاک است که فراموش شده است، که باید با شتاب و بدون احساس خستگی از خاک بیرون کشید و صیقل داد... » از جماعت تئاتری هم فقط نظر احمدی بود که در نمایش شناخت ویژه­‌نامه‌­ای دربارۀ کتاب فراهم آورد با مطالبی از دکتر اردشیر صالح­‌پور، دکتر فرزام حقیقی و دکتر ناصر حبیبیان. نصرالله قادری (سردبیر مجلۀ نمایش و نمایشنامه‌نویس)، بابک احمدی (منتقد تئاتر) و مرجان سمندری (منتقد تئاتر) هم با دو سه مطلب در روزنامه و مجله سعی در معرفی کتاب کردند.

و اما جلد پنجم، جلد آخر ادبیات نمایشی در ایران: فراز و فرود نمایش ایران (۱۳۵۷ ـ ۱۳۳۲)

تئاتر از آغاز دهۀ پنجاه با سرعت باورنکردنی به طرف تئاتر ترجمه‌ای کشیده شد که باعث کم‌رنگ شدن نمایش‌های ایرانی شد. تئاتری که بالاخره در نیمه دوم دهۀ پنجاه، راهش را به‌کلی گم کرد..

بعد از کودتای سال ۱۳۳۲ و شکست نهضت ملی مصدق و برباد رفتن آرمان بسیاری از روشنفکران به­‌ویژه روشنفکران جناح چپ و استقرار دولت نظامی و سرکوب هرگونه تجمع روشنفکرانه و تعطیلی نهادهای فرهنگی و هنری، حکومت با توجه به تجربۀ دهۀ بیست و استفاده از تئاتر از طرف جناح­‌های سیاسی، تصمیم به پاکسازی کامل تئاتر گرفت. تعدادی به تبعید رفتند و تعدادی برای همیشه کنار کشیدند و تعدادی از چپ و راست جذب سینما شدند. اما به­‌تدریج دوباره حرکت‌­های تئاتری به‌خصوص از طرف جوانان علاقه‌مند شروع شد و «ادارۀ تئاتر» و «کارگاه نمایش»، دو نهاد تئاتری، تحت مالکیت و نظارت دولت قرار گرفتند و گروهی مثل «انجمن تئاتر ایران» تحت تأثیر چپِ نو مستقل از حزب توده در طرف دیگر و در تقابل با حکومت و تئاترهای حکومتی. وقتی که در دهۀ چهل توجه به ادبیات زیاد شد، توجه به نمایشنامه­ هم به عنوان یکی از شاخه‌­های ادبیات اندکی افزون شد و سبب شد تا نمایشنامه‌­ها چاپ و خوانده شوند که در این میان غلامحسین ساعدی و نمایشنامه‌هایش بیشترین نقش را پیش از انقلاب در اشاعه نمایشنامه و نمایشنامه‌­نویسی پیدا می‌­کند. نقطۀ اوج نمایش درخشان دهۀ چهل سال ۱۳۴۷ است با  آی با کلاه، آی بی کلاه از غلامحسین ساعدی، شهر قصه نوشتۀ بیژن مفید، پژوهشی ژرف و سترگ و نو... از عباس نعلبندیان، رستم و سهراب اقتباسی از ارسلان پوریا، در حضور باد از بهرام بیضایی، پهلوان کچل نوشتۀ علی نصیریان، و مرگ در پائیز نوشتۀ اکبر رادی. اما این تئاتر از آغاز دهۀ پنجاه با سرعت باورنکردنی به طرف تئاتر ترجمه‌­ای کشیده شد که باعث کم‌رنگ شدن نمایش‌های ایرانی شد. تئاتری که بالاخره در نیمه دوم دهۀ پنجاه، راهش را به‌کلی گم کرد...

در پایان آن­چه را که در داستان هفت دهلیز نوشته‌­ام، باز تکرار می­‌کنم: «می­‌دانم پیش رو بیابانی خشک و طولانی انتظار استخوان‌­هایم را می‌کشد. آخرین تسلایم اما این است که شاید زنی سیاه موی و سیاه­‌چشم با گُل نیلوفر کبودی در دست روی صحنۀ تماشاخانۀ گراند­هتل لاله‌­زار در میان استخوان­‌هایم آواز بخواند... »

 

منبع : انتشارات توس


مرتبط ها
ارسال نظر
حداکثر تعداد کاراکتر نظر 200 ميياشد .
نظراتی که حاوی توهین یا افترا به اشخاص ،قومیت ها ،عقاید دیگران باشد و یا با قوانین کشور وآموزه های دینی مغایرت داشته باشد منتشر نخواهد شد - لطفاً نظرات خود را با حروف فارسی تایپ کنید.

تحقق اقتصاد مقاومتی دانش بنیان و مردم پایه توسط اساتید بسیجی

پرداخت حقوق معلمان خرید خدمات و حق‌التدریس به روز شد

رونمایی ۱۵ کتاب با موضوع اهل‌بیت به زبان‌های اروپایی و آفریقایی در نمایشگاه کتاب

نسل جوان آمریکایی به حاکمیت معترض است/اعتراضات دانشجویی ادامه خواهد داشت

دانشگاه تهران میزبان اجلاس رؤسای دانشگاه‌ها شد

بدهی آموزش و پرورش به فرهنگیان بابت پاداش پایان خدمت ۱۴۰۲/ معوقاتی که تا اسفند پارسال تسویه شد

مسئولان از پیشرفت‌های علمی پشتیبانی کنند

استفاده ۱۳۹هزار دانشجو از بن اعتباری خرید کتاب از نمایشگاه

۴۶ دانشگاه ایران در میان برترین دانشگاه های جوان

پشت‌پرده برگزاری آزمون‌های کشوری ششمی‌ها و نهمی‌ها/ برگزاری آزمون شفاهیفارسی در مقطع ابتدایی‌

خبر خوش برای متقاضیان رشته پزشکی/ گام بلند دانشگاه‌های ایران در ارتقای جایگاه جهانی

تشکیل دبیرخانه دائمی صنایع و خانه صنعت در معاونت پژوهش و فن‌آوری دانشگاه تهران

سامانه him نمونه بهره‌وری درون دانشگاهی علوم پزشکی شهید بهشتی است

کاهش نگران کننده دانشجویان دانشگاه‌های غیردولتی

نخستین بیانیه مد موقر شیراز منتشر شد

مسؤولیت امتحانات نهایی از سال آینده با سازمان ملی سنجش خواهد بود

غیرانتفاعی‌ها بیشترین حذف کد رشته را در آمایش آموزش عالی داشتند

مشارکت ۳۰هزار استاد و کارمند دانشگاه در ارزیابی موسسات غیرانتفاعی

استخدام یک روزه اساتید در دانشگاه‌های غیرانتفاعی

نوجوانان با «هفت‌خوان» به استقبال بزرگداشت فردوسی می‌روند

تأکید وزیر علوم بر رعایت اخلاق دیپلماسی علمی در پذیرش دانشجویان بین‌الملل

ساخت و تحویل ۷۰۰۰ مدرسه در دولت سیزدهم

آیین بزرگداشت ۱۷۵۷ سال سنت آموزش عالی در ایران ۸ خرداد برگزار می‌شود

۱۰ خرداد؛ برگزاری سومین کنگره شهدای دانشگاه آزاد

اعطای مالکیت ۱۴۰۰ واحد مسکونی به اعضای هیات علمی و کارکنان دانشگاه علامه

کارت آزمون استخدامی رشته شغل دبیری و هنرآموز منتشر شد

المپیاد علمی دانشجویان فرصتی برای اصلاح نگاه و تفکر علمی است

کارت شرکت در آزمون انتخاب سردفتر اسناد رسمی سال ۱۴۰۳ منتشر شد

وزیر سابق علوم: شهریه‌های دانشگاه‌های غیرانتفاعی کفاف هزینه‌های دانشگاه را نمی‌دهد

لزوم مدیریت رشته‌های یک بار پذیرش در دانشگاه‌های غیردولتی و غیرانتفاعی همانند دانشگاه آزاد

ایجاد دو آزمایشگاه تخصصی برای توسعه میادین نفتی در دانشگاه صنعتی امیرکبیر

شناسایی ۸۷۴ هزار بازمانده از تحصیل با کد ملی/ بازگشت این افراد به تحصیل امکانپذیر است

نظارت وزارت کشور بر تامین «امنیت» حوزه‌های آزمون‌های نهایی/ همکاری فراجا و آتش‌نشانی

نماد سنت آموزش عالی در ایران در دانشگاه تهران رونمایی شد

ارائه مهلت جدید ثبت نام آزمون دکتری تخصصی داروسازی

نتایج پذیرش بدون کنکور دانشگاه تهران اعلام شد

دانشجویان یونانی شب گذشته در حمایت از فلسطین تظاهرات برپا کردند

تحصیل ۸ درصد دانشجویان کل کشور در دانشگاه‌های غیردولتی/صدور مجوز دانشگاه‌ علوم پزشکی غیرانتفاعی

ترجمه ماجرای زندگی و آثار الیور استون منتشر شد

حضور نمایندگان دانشگاه سن پترزبورگ روسیه در دانشگاه صنعتی شریف

حافظ» جلوتر از همه شاعران و نویسندگان ایرانی!

مناظره با گزاره «مداخله دولت در حوزه نشر از هر جهت زیان‌بار است» با حضور دو گروه از دانشگاه‌های الزهرا و تهران، در سی‌وپنجمین نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران برگزار شد.

دستگاه‌ها برای کمک به آموزش و پرورش فراتر از سخن گام بردارند

امروز؛ آخرین مهلت ثبت‌نام دانشجویان در المپیاد ورزش‌های فناورانه

دانشکده رسانه فارس دانشجو می‌پذیرد

آغاز توزیع کارت آزمون استخدامی آموزش و پرورش از امروز

۱۰۷۳ مدرسه کانکسی بالای ۱۰ دانش‌‌آموز تا مهر امسال ساماندهی می‌شوند

نحوه انتخاب موضوعات پایان نامه برای پذیرش دانشجوی استاد محور

پرونده چهارمین مسابقه خودنویس در نمایشگاه کتاب تهران بسته می‌شود

بزرگداشت فردوسی در تماشاخانه مهر حوزه هنری برگزار می‌شود

نیاز سالانه سازمان نوسازی مدارس به ۱۶۸ هزار میلیاردتومان اعتبار/ساخت ۲۰۰ مدرسه بزرگ در سال جاری

تقدیر وزیر علوم از شیمیدان‌ها / درخواست کمک برای دانشجویان علوم پایه/ تحقیر کمدین یهودی

اساسنامه سازمان ملی سنجش و ارزشیابی نظام آموزش کشور ابلاغ شد

مصدومیت جزیی ۱۰ دانشجوی دانشگاه رازی در پی ریزش بخشی از سقف کاذب

‌دنبال تجمیع دانشگاه‌های آزاد نیستیم/ ایجاد سرای نوآوری

دستگیری چهار نفر در ارتباط با فروش سوالات آزمون وکالت

آزمون ارتقای دستیاران تخصصی دندانپزشکی چهارم مرداد برگزار می‌شود

به دنبال ‌افزایش‌ وام دانشجویی هستیم/ خوابگاه‌های دانشجویی باید نوسازی شوند

جشن دخترونه در صحن دانشگاه تهران برگزار شد

استور بازی موبایل ایکس باکس در تابستان از راه می‌رسد

جو بایدن خودروسازهای چینی را نقره داغ کرد

کاسبی عجیب و پرسود چند ایرانی در آمازون+عکس

اشتباه بی‌سابقه گوگل سالمندان را سردرگم کرد

اسقبال گسترده مردم از تاکسی‌های رباتیک گوگل

نمره صفر برای غیبت در امتحانات خرداد

تأمین 63 درصد بودجه دانشگاه فرهنگیان همچنان از محل حقوق دانشجومعلمان

زاکربرگ می‌خواهد این شبکه معروف خبری را بخرد

درخواست 7 هزار دانشجومعلم برای حذف کسورات مطابق با رأی دیوان عدالت اداری

خداحافظی حجت الاسلام و المسلمین محمدی عراقی از عضویت در شورای عالی انقلاب فرهنگی

اجازه ایجاد مدرسه غیردولتی در فضای تجاری یا مسکونی؛ دستورالعمل مدارس استیجاری تدوین شد

«اساسنامه سازمان ملی سنجش و ارزشیابی نظام آموزش کشور» ابلاغ شد

رضایت داوطلبان آزمون استخدامی آموزش و پرورش

کنکور 1404 چگونه برگزار می‌شود؟

مشاهیر ادبی مثل حافظ و سعدی به صورت نمادین در نمایشگاه کتاب تهران قدم می‌زنند.

معاون دانشجویی دانشگاه شریف منصوب شد

نگاهی به بخش دیجیتال سی و پنجمین نمایشگاه کتاب تهران

یک عضو شورای عالی انقلاب فرهنگی از این شورا خداحافظی کرد

بن خرید رسانه‌ها برای نمایشگاه کتاب ۴۰۵ هزار تومان است، نه یک میلیون تومان!

با صدرا ساختارهای منجمد و سنتی را می‌شکنیم

برگزاری اجلاسیه سراسری مدیران گروه‌های آموزشی دانشگاه آزاد اسلامی در شیراز

کاسبی عجیب و پرسود چند ایرانی در آمازون+عکس

چطور شد که شفق قطبی در ایران دیده شد؟ +عکس

اپل برای ساخت و پخش تبلیغات زشت‌اش عذرخواهی کرد

استور بازی موبایل ایکس باکس در تابستان از راه می‌رسد

تصویر ناسا از شفق قطبی بر فراز لهستان پربازدید شد+عکس

به روزرسانی طوفانی واتساپ تغییرات اساسی در ظاهرش ایجاد کرد+عکس

ترفند مخفیانه و زشت اپل در فروش یکی از محصولاتش لو رفت+عکس

هوش مصنوعی قرار است انسان‌ها را نابود کند؟

برنامه وزارت علوم برای طرح امریه دکتری استعدادهای درخشان

نشان ملی معلمی به‌زودی در شورای عالی انقلاب فرهنگی تصویب خواهد شد

شخصیت دختر کاپشن‌صورتی با گوشواره قلبی رونمایی شد

زاکربرگ می‌خواهد این شبکه معروف خبری را بخرد

مجموعه ۱۴ جلدی به دنیا آمده‌ام رونمایی می‌شود

پورعباس با حکم رئیس جمهور رییس سازمان سنجش شد

ضرورت دستیابی به روش های کاربردی در آموزش مداوم پزشکی

بررسی صلاحیت نامزدهای دومین آئین اعطای نشان عالی دانش دانشگاه تهران و علوم پزشکی تهران

مقدمات ملی شدن صنعت نشر فراهم است

مدیران دانشجویی دانشگاه‌ها زمینه زیست سالم دانشجویی را فراهم کنند

صحرایی: لایحه تقویت مدارس دولتی به مجلس خواهد رفت

تحویل حدود ۱۲ هزار کلاس درس به دانش‌آموزان در مهرماه

امسال ۱۰۲ هزار معلم جذب آموزش و پرورش می‌شوند

دریافت پول هنگام ثبت‌نام صرفا برای کتاب، بیمه و فرم مدرسه مجاز است

اشتباه بی‌سابقه گوگل سالمندان را سردرگم کرد

زمان انتشار نتایج اولیه کنکور ارشد و معرفی شدگان دکتری اعلام شد

تشریح جزئیات برگزاری مجدد نوبت اول کنکور برای داوطلبان سیل‌زده

تاسیس کرسی آموزش زبان فارسی در دانشگاه‌های زیمبابوه

دانشگاه علامه طباطبایی میزبان سومین دوره از جشنواره برهان است

تمام اقدامات برای دستیاران پزشکی/ از افزایش حقوق تا بورسیه تحصیلی

شفق قطبی برای اولین بار در ایران هم دیده شد+عکس

‌مشارکت حدود یک میلیون نفر از دانش‌آموزان و فرهنگیان در طرح مسطورا