شبکه علمی ثریا- با هر انقلاب صنعتی، تغییرات بنیادینی در ساختارها و عملکردهای سازمانی رخ می‌دهد. دانشگاه‌ها نیز از این قاعده مستثنی نبوده و از انقلاب صنعتی اول تاکنون دچار تحولات فراوانی شده‌اند. در آغاز، نظم‌محوری و دسته‌بندی رشته‌ها بر اساس گرایش‌های علمی رایج بود، اما با گذر زمان، مرزهای بین رشته‌ها کمرنگ شد و گفتمان میان‌رشته‌ای جایگاه بیشتری یافت. اکنون، با ظهور انقلاب صنعتی چهارم، فناوری‌های دیجیتال، زیستی و فیزیکی، همگرا شده‌اند و سازمان‌های علمی و آموزشی را مجبور به بازبینی در هویت و کارکردهای خود کرده‌اند.
ضرورت بررسی این موضوع از آن جهت است که انقلاب صنعتی چهارم مرزهای سنتی آموزش را از بین برده و به دنبال ایجاد ساختارهایی پیچیده‌تر و همگراست. در این میان، اگر دانشگاه‌ها نتوانند خود را با این تحولات سازگار کنند، ممکن است دچار بحران شوند. در کشور ما، ساختار رشته‌ها و گروه‌های آموزشی همچنان با رویکردهای سنتی و بوروکراتیک اداره می‌شود و فاصله زیادی با تحولات جهانی دارد. این روند، ناتوانی در ارائه مهارت‌های نوین به دانشجویان و آمادگی آنها برای ورود به بازار کار آینده را به همراه خواهد داشت.
در همین راستا، حامد تارین، محقق گروه علوم تربیتی دانشگاه شهید چمران اهواز و یکی از همکاران پژوهشگرش، تحقیقی را برای بررسی آینده ساختار رشته‌ها و گروه‌های آموزشی دانشگاهی ایران انجام داده‌اند. این پژوهش با رویکرد آینده‌نگرانه تلاش دارد تا امکان‌پذیری تغییر ساختارهای دانشگاهی را در راستای پاسخگویی به نیازهای انقلاب صنعتی چهارم بررسی کند.
تحقیق مورد اشاره با استفاده از روش‌های ترکیبی انجام شده است. در بخش اول، اسناد علمی مرتبط با موضوع مورد مطالعه قرار گرفتند و در بخش دوم، با افراد خبره دانشگاهی مصاحبه‌های موسوم به نیمه‌ساختاریافته انجام شد. سپس نتایج این تحلیل‌ها با بهره‌گیری از نرم‌افزارهای پیشرفته و تکنیک‌های آینده‌نگری تحلیل شدند و در نهایت، سناریوهای مختلفی برای آینده ساختار دانشگاهی ارائه گردید.
یافته‌های پژوهش حاکی از آن هستند که چهار سناریوی اصلی برای آینده ساختار رشته‌ها و گروه‌های آموزشی قابل تصور است: ساختار شبکه‌ای صلاحیت‌گرا، ساختار تجارت‌گرا، ساختار دانش‌گرا و ساختار جزیره‌ای آموزش‌گرا. در میان این سناریوها، «ساختار شبکه‌ای صلاحیت‌گرا» به‌عنوان بهترین گزینه پیشنهاد شده است. این ساختار مبتنی بر ایجاد شبکه‌های دانش است که افراد را برای مواجهه با نیازهای دیجیتال و جهانی آماده می‌سازد.
نتایج نشان می‌دهند که ادامه روند کنونی منجر به ناکارآمدی و حتی فروپاشی ساختارهای فعلی آموزشی خواهد شد. دانشگاه‌ها در صورت عدم تغییر به سمت سناریوهای مطلوب، با بحران تولید دانش، کاهش مهارت دانش‌آموختگان و از دست دادن نقش خود در جامعه مواجه خواهند شد. در مقابل، ساختار شبکه‌ای صلاحیت‌گرا می‌تواند با تکیه بر فناوری‌های نوین و تلفیق میان‌رشته‌ای، دانشگاه‌ها را در مسیر توسعه و پاسخگویی به نیازهای آینده هدایت کند.
اهمیت این پژوهش در تأکید بر ضرورت تغییر ساختارها برای مواجهه با آینده است. این پژوهش نه‌تنها سناریوهای احتمالی را مشخص کرده، بلکه مسیرهایی برای تحول ساختارهای آموزشی ارائه داده است. یکی از این مسیرها، ترکیب دانش و مهارت‌های عملی در محیط‌های کاری و آموزشی دیجیتال است که از محدودیت‌های مکانی و زمانی عبور کرده و یادگیری را برای همه در دسترس قرار می‌دهد.
یافته های این تحقیق، در فصلنامه «پژوهش و برنامه‌ریزی در آموزش عالی» وابسته به مؤسسه‌ای با همین نام، منتشر شده است. این یافته‌ها می‌توانند راهنمایی برای مدیران و سیاست‌گذاران آموزشی باشند تا با بهره‌گیری از رویکردهای شبکه‌ای و فناورانه، آینده‌ای بهتر برای دانشگاه‌ها رقم بزنند.
دل «مسجدالاقصی»ست، عزیز است و اسیر است/ بادا که رها گردد از بند شیاطین
نوحه‌ای سوزناک برای امام حسین (ع) که بدون حتی یک فعل، معنا را منتقل می‌کند
تهدید رهبر انقلاب اعلان جنگ با مسلمانان است
انسان‌ساز تعالیم اسلام دعوت به صبر و پایمردی است
تدارک شبکه قرآن برای روزهای تاسوعا و عاشورای حسینی
ریشه جنایات صهیونیست‌ها در ماهیت تشکیلاتی و پادگان نظامی بودن اسرائیل نهفته است
ضرورت حفظ انسجام ملی و آمادگی هم‌زمان با جریان طبیعی زندگی مردم در روزهای پس از جنگ
در دانشگاه صنعتی شریف مصمم‌تر از قبل در راه توسعه علم و فناوری تلاش خواهیم کرد
اطلاعیه شماره 4 بانک سپه
دکتر پرتوافکنان عضو هیات مدیره بانک سپه در گفتگو با خبرگزاری صداوسیما از برقراری مجدد ارائه خدمات حضوری این بانک خبر داد
تشخیص خانگی سرطان و ایدز با نیم دلار هزینه
تبدیل آب آلوده به کود در ۶ ثانیه
آیا باید شارژرها را همیشه به برق متصل نگه داشت؟
پاکسازی سینوس‌های عفونی با ربات‌های فوق کوچک
ناتینگ فون ۳ با طراحی عجیب‌تر از همیشه معرفی شد
رونمایی از پنل‌های خورشیدی نانویی خودتمیزشونده
راههای موثر برای مقابله با اینترنت استارلینک؛ تسریع توسعه فیبرنوری
برگزاری کارگاه کشوری توانمندسازی نیروی انسانی آموزش ابتدایی
آخرین وضعیت زمان‌بندی ثبت‌نام دانش‌آموزان در مدارس/ ارائه کارت ورود به جلسه آزمون‌های سمپاد و نمونه از امروز
کاظمی: در هر شرایطی آموزش را ادامه خواهیم داد
چراغ سبز کنگره آمریکا به پروژه ناسا برای رسیدن به ماه
ارائه روشی نوین برای تحلیل گسل‌ها با دقت بالا
عکس روز ناسا از یک نواختر در دل آسمان
پای هوش مصنوعی گوگل به بازی‌های ویدیویی باز می‌شود
اعلام زمان برگزاری آزمون عملی و تشریحی آزمون کارشناسی‌ارشد سال ۱۴۰۴
۳۴ دانشگاه ایرانی در جمع دانشگاه‌های تأثیرگذار تایمز سال ۲۰۲۵
اجرای آزمایشی طرح مدرسه اولیا در هر استان با انتخاب یک مدرسه آغاز خواهد شد
ایرانسل، اینترنت را گران کرد
تهویه هوا با هوش مصنوعی و صرفه جویی ۴۰درصدی انرژی
اولین قدم برای تحقق ژنوم مصنوعی انسان
انفجار دو نواختر جدید در آسمان
ویروس جدید در خفاش‌ها شناسایی شد
چت جی‌پی‌تی از مردم خواست به این خبرنگار ایمیل بزنند!
فرمانده نیروی هوافضای سپاه در مراسم عزاداری سالار شهیدان
تصویر/ شمر امروز را بشناس
وقایع روز ششم محرم/ روزی که آب بر اهل بیت (ع) بسته شد
ترجمه قدیمی‌ترین مقتل امام علی(ع) به کتابفروشی‌ها آمد
روایت خواندنی بیهقی از حسین‌بن‌علی علیه السلام
دمیدن روح همبستگی در جامعه ضرورتی در روزهای پس از جنگ
تأملی در آیات برکت و نسبت آن با خاندان وحی
صحنه کربلا نماد دو چهره متضاد از انسان است
روح حاکم بر مقاومت عرفانی در ارتباط با توحید در زندگی است
خانواده امام حسین (ع) الگویی خاص از خانواده عاشورایی
۱۴ اقدام قرآنی که در شرایط بحرانی کشور صورت گرفت
مرد اول ایران که به قدرت و اقتدار او کسی نیامده
نرخ غذا و خوابگاه دانشجویی اواخر تیرماه اعلام می‌شود
تشریح اقدامات معاونت فرهنگی و دانشجویی وزارت بهداشت در دوران جنگ ۱۲ روزه
برگزاری امتحانات شهریور دانشگاه‌ها به صورت حضوری
نرم‌افزارهای نفوذ چگونه وارد کشور شده است؟
تصاویر جدید گلکسی واچ ۸ کلاسیک فاش شد
جزئیات تغییر ساعت کاری دانشگاه آزاد مشخص شد
اطلاعات ۶ میلیون مشتری شرکت هواپیمایی استرالیایی هک شد
چگونه اینترنت را در شرایط بحرانی امن کنیم
حمایت از دانشجویان در رشته‌های حساس علمی در دستور کار ایران
تبدیل زباله به گنج؛ بیرون کشیدن گرافن و هیدروژن از دل پسماند نفتی
آغاز پذیرش بدون آزمون دکتری به شیوه استادمحور در دانشگاه شهیدبهشتی
برگزاری امتحانات و ترم تابستان دانشگاه علمی کاربردی در این تاریخ
اپل احتمالا از اوپن‌ای‌آی یا آنتروپیک یاری می‌طلبد
جدیدترین تقویم آزمون‌های علوم پزشکی اعلام شد
سامانه‌ای نوآورانه که اثرگذاری داروهای شیمی‌درمانی را افزایش می‌دهد
صدور نمون برگ هدایت تحصیلی دانش‌آموزان در دهه سوم تیرماه/ افزایش ظرفیت پذیرش شاخه فنی و حرفه‌ای
فرصت ۴۵ روزه مدارس غیردولتی برای اعلام شهریه/۲ درصد مدارس شهریه ۱۰۰ تا ۱۴۵ میلیون تومانی دارند
اولین مدل پیش‌بینی تغییرات سطح آب زیرزمینی پس از زلزله طراحی شد
کشف مقادیر زیادی از پروتئین آلزایمر در نوزادان که برای آنها مضر نیست!
اپل از مهندس طراح سابق خود شکایت کرد
جلوگیری از بخارگرفتگی آینه‌ها با گرم‌کن نانویی بدون المنت
پنیر خوردن قبل خواب باعث دیدن کابوس می‌شود!
شروع مسابقات ورزشی دانش‌آموزان از ۲۱ تیرماه/ رقابت‌های ورزشی فرهنگیان به شهریور موکول شد
جزئیات برگزاری سیزدهمین سوگواره احلی من العسل در سراسر کشور
هوش مصنوعی می‌خواهد آرزوی گفت‌و‌گو با حیوانات را ممکن کند
اگر همین فردا انفجار اتمی رخ دهد، چقدر شانس زنده ماندن داریم؟
افشای اطلاعات دولتی سوئیس در یک حمله سایبری
تاکسی هوایی ۲۰۲۶ به دبی می آید
تولید شبیه‌ساز جراحی لاپاراسکوپی با یک‌سوم قیمت نمونه خارجی
ظهور فناوری Li-Fi با سرعتی ۱۰۰ برابر Wi-Fi و امنیت رمزنگاری‌شده
تولید گوشت از پروتئین آفتابگردان؛ گامی به سوی امنیت غذایی
فراخوان پویش ملی اثرگذاری به وقت میهن مدارس سمپاد
تمدید مهلت ثبت‌نام پایه هفتم مدارس شاهد تا ۲۰ تیرماه
حافظه‌های هوشمندی که در آب ذوب می‌شوند
شناسایی سلول‌های پیر بدون نیاز به گرفتن نمونه خون
تصویر/ شمر امروز را بشناس
آیا قرآن به عزاداری برای امام حسین (ع) اشاره کرده است؟
خاطره کمترشنیده شده از شهید باقری از عملیات مرصاد
چطور زیارت عاشورا بلایی بزرگ را دفع کرد؟
نوحه‌ای سوزناک برای امام حسین (ع) که بدون حتی یک فعل، معنا را منتقل می‌کند
روایت خواندنی بیهقی از حسین‌بن‌علی علیه السلام
شیعه کسی است که به لقمه حلال قانع باشد
زینب از دور جوانان خودش را می‌دید/ چه دلاور شده‌اند این دو برادر در جنگ
چرا گریه بر امام حسین (ع) بهشت را بر انسان واجب می‌کند؟
۱۴ اقدام قرآنی که در شرایط بحرانی کشور صورت گرفت
ترجمه قدیمی‌ترین مقتل امام علی(ع) به کتابفروشی‌ها آمد
وقایع روز ششم محرم/ روزی که آب بر اهل بیت (ع) بسته شد
خانه کتاب در ماه محرم منتظر شماست: از همدلی ملی تا روایت سوگواری
نمی‌توان حریم دیگران را نقض کرد؛ توجه امام حسین (ع) به محل شهادت‌اش
تو ایرانی و سرور روزگاری/ تو ایران من! بر جهان سروری کن
راهی ساده برای نزدیک شدن به خدا
فتاوایی که گفتمان‌سازی در فقه امنیت دینی است
تأملی در آیات برکت و نسبت آن با خاندان وحی
نگاهی به کارنامه شهید بهشتی که یک ملت بود
تحلیل‌های نظام مند شهید طهرانچی در حوزه علوم انسانی تأمل برانگیز بود
صحنه کربلا نماد دو چهره متضاد از انسان است
خانواده امام حسین (ع) الگویی خاص از خانواده عاشورایی
دمیدن روح همبستگی در جامعه ضرورتی در روزهای پس از جنگ
دل «مسجدالاقصی»ست، عزیز است و اسیر است/ بادا که رها گردد از بند شیاطین
خاکسپاری پیکر شهید طهرانچی و همسرش در حرم عبدالعظیم حسنی(ع)
بیانیه بیش از ۱۳۰۰ نفر از علمای اهل سنت درباره لزوم مقاومت
شرکت‌های فناوری در خدمت جنایات رژیم صهیونیستی
اعلام شرایط آموزشی جدید دانشگاه علوم پزشکی تهران
کشف شاخه گمشده در درخت خانوادگی انسان با دی‌ان‌ای ۴۳۰,۰۰۰ ساله
کشف سه گونه جدید از قورباغه‌ها در کوه‌های دورافتاده پرو
نظراتی که حاوی توهین یا افترا به اشخاص ،قومیت ها ،عقاید دیگران باشد و یا با قوانین کشور وآموزه های دینی مغایرت داشته باشد منتشر نخواهد شد - لطفاً نظرات خود را با حروف فارسی تایپ کنید.