به گزارش ثریا محمد بن جمال الدین مکی عاملی (۷۳۴-۷۸۶ق) مشهور به شهید اول یا شیخ شهید از فقیهان شیعه در قرن هشتم هجری است.
وی شاگرد فخرالمحققین بود و افرادی چون فاضل مقداد نزد او شاگردی کردند. شهید اول در فقه مذاهب چهارگانه اهل سنت متبحر بود و به کشورهای مختلف اسلامی سفر کرد و اجازاتی نیز دریافت کرد.
خواجه علی، آخرین حاکم سربداران که به ترویج تشیع امامی در خراسان پرداخت و در دفاتر و سکهها از اسامی دوازده امام استفاده میکرد، نامهای به شهید اول نوشت و او را به خراسان دعوت کرد؛ ولی وی که نمیتوانست به خراسان برود کتاب لمعه دمشقیه را به نام خواجه علی مؤید به عنوان دستورالعمل فقهی و حکومتی سربداران نوشت و آن را به خراسان فرستاد تا بر اساس آن عمل کنند. به نوشته شهید ثانی این حادثه چهار سال قبل از شهادت شهید اول بوده است.
شهید اول آثاری در موضوعات گوناگون فقهی، اصولی، کلامی و حدیثی نگاشته که مشهورترین آن کتاب اللمعة الدمشقیه است. کتابهای او در مجموعهای با عنوان «موسوعة الشهید الاول» در ۲۱ جلد گردآوری شده که ۱۹ جلد، شامل آثار، یک جلد زندگینامه و یک جلد هم شامل فهارس است.
او در راه دین و به جرم تشیع نائل به مقام شهادت گردید، نخستین دانشمند بزرگ ماست که شهید نامیده شد و وی را شهید اول خواندند. او را با شمشیر کشتند، سپس سنگباران کردند و به دار آویختند، آنگاه سوزاندند.
کودکی و نوجوانی خویش را در قریۀ محل تولد به تحصیل مقدمات دینی و فقه، نزد پدرش، "جمالالدین مکی بن الشیخ محمد شمس الدین" و پدر همسرش "شیخ اسدالدین صانع جزینی"پرداخت.وی در سال ۷۵۰ هـ.ق، در سن ۱۶ سالگی، برای تکمیل معلومات و استفاده از علم دانشمندان بزرگی چون "فخرالمحققین" فرزند نابغۀ "علامه حلی"، "سید جمال الدین"، "سید عمید الدین حسینی" و برادرش "سید ضیاء الدین حسینی"، "تاجالدین بن مُعّیه"، "نجمالدین جعفر بن نما حلّی" وارد شهر تاریخی "حلّه" شد و به تعلیم و تهذیب پرداخت.
شیخ پس از ۵ سال در سن ۲۱ سالگی یعنی در سال ۷۵۵ هـ.ق از عراق خارج و به موطن خویش "جزین" مراجعت نمود و پس از آن به منظور دیدار سایر علمای بزرگ اسلام اعم از شیعه و سنی به سیر در جهان اسلام (مصر، فلسطین، سوریه، مکه و مدینه) پرداخت و موفق به اخذ اجازات از ایشان گردید.
در جوانی موفق به اخذ اجازه از دانشمندانی چون "سید مهنّا بن سنان مدنی" از مدینه، "قطبالدین رازی" از دمشق گردید.وی در اواسط عمر یکی از چهرههای درخشنده علمی شد و همواره، شهرت و موقعیتش افزوده میشد تا آنکه آوازه علم و فضل و تقوی و فضیلتش در بیشتر نقاط اسلامی به گوش میرسید و در فقه مورد توجه خاص فقها و مجتهدین پس از خویش قرار گرفت.
دانشمندان، شهید را نخستین فقیهی میدانند که فقه شیعه را از آراء عامه پیراسته گردانید.
"فخرالمحققین" دربارۀ "شهید اول" میگوید:
«من از شاگردم "محمدبن مکی" بیش از آنچه او از من استفاده نموده است استفاده کردم.»
با این وصف مشخص میگردد که شاگرد دانشمند و نابغه جوان در سن ۱۷ سالگی در چه درجهای از علوم و فنون اسلامی قرار داشته است که استاد نابغهای همچون "فخرالمحققین" که خود از نوادر و مشاهیر روزگار خویش بود این چنین او را توصیف و اینچنین او را ستوده است چیزی که از هیچ استادی نسبت به شاگردش سراغ نداریم.
صاحب جواهر فقیه نامدار شیعه شهید اول را فقیهی میداند که به خاطر مهارت زیاد در فقه به راحتی به مطالب پیچیده راه یافته است.چنانکه محمدباقر خوانساری تراجمنگار قرن سیزده جایگاه وی را در علم فقه به جایگاه شیخ صدوق در نقل حدیث تشبیه میکند و در علم اصول عقاید و کلام، مناظره و انتقاد از اندیشههای او را همتراز با شیخ مفید و سید مرتضی دانسته و به خاطر تعداد زیاد شاگردان او را در کنار شیخ طوسی و به جهت دقت علمی در دانش فقه او را شبیه ابن ادریس حلی قرار داده است.
در کتاب "جرعه ای از دریا" از قول آیت الله العظمی شبیری زنجانی نقل شده است:
مرحوم حاج آقای ما درباره اینکه أعلم علمای شیعه به طور مطلق در تمام أزمنه کیست، نوشته است: برخی شهید اوّل را اعلم می دانند. شهید اول خیلی فوق العاده بود. اگر حواشی ایشان بر «دروس» را ملاحظه کنید، مبهوت می شوید که چقدر بر فقه احاطه دارد.
کتاب دروس شهید اول ـ که ناتمام هم ماند ـ بعد از مراجعه به جواهر و همه کتاب ها، هنوز هم تازه است و مطالب زیادی در آن وجود دارد که در این کتاب ها نیامده است. کتاب دروس کتاب تازه ای است و بر فقیه لازم است که حتی بعد از مطالعه «جواهر الکلام»، به «دروس» مراجعه کند و از مطالب ابتکاری آن بهره ببرد.
شهید در بعضی از نُسَخ دروس حاشیه هایی دارد که با «منه» مشخص شده است . این حواشی خیلی قوی است و مثلاً ذکر می کند که فلان مطلب در کجا ثمره دارد و یک دفعه حدود ده مورد از ثمرات آن را ذکر می کند. اینها شاهد بر احاطه فوق العاده شهید بر فقه است و نشان می دهد که فقه مثل موم در دستش بود. (جرعه ای از دریا، ج۲، ص ۳۰۸)
منابع:
ویکی شیعه
جرعه ای از دریا آیت الله شبیری زنجانی
شهید اول فقیه سربداران محمد حسن امانی
پژوهه بانک مقالات علوم انسانی و اسلامی
کتاب «حضرت فاطمه زهرا (س)، مظهر عظمت و اوج کمال» در کربلا منتشر شد
حکم تدوین فیلم های مجالس زنانه چیست؟
اگر با شرایط بانکی به کسی قرض دهیم، ربا است؟
بدهی شهریه مدرسه را در محاسبه خمس لحاظ کنیم؟
حمایت مادرانه حضرت زهرا (س) از شهید شعرباف
شهادت محسنبنعلی واقعیت است یا افسانه؟
چرا طلحه و زبیر محل دفن حضرت زهرا (س) را فاش نکردند؟
تندیس فداکاری به ۳۷ دانشجو اهدا میشود
مشخصات دوربین گلکسی S۲۶ اولترا لو رفت
معمای هرم ناشناخته در اعماق آمازون: ساختاری که هیچ توضیح علمی ندارد
شانس زنده ماندن نوزادان نارس بالا میرود
اطلاعات حساس بودجه آمریکا هک شد
این جاسوسافزار گوشیهای ایرانیها را هدف گرفت
تبدیل زبالههای هستهای به هیدروژن؛ انقلابی در تولید انرژی پاک
خمیردندان کراتینی؛ ترمیم مینای دندان با پروتئین موی انسان
رونمایی اسپیسایکس از یک فرودگر سادهتر برای تسریع بازگشت به ماه
لزوم ایجاد فرصتهای یادگیری برابر در مدارس تکدانشآموزی عشایری استان سمنان
تدوین بسته آموزشی از ایرانمان دفاع میکنیم برای سه مقطع تحصیلی/تاکید بر اتحاد، همدلی و هویت ایرانی در این بسته
واکنش مشاور وزیر آموزش و پرورش بر کاهش سن ورود به مدرسه
رصد و آسیبشناسی مدارس غیردولتی/ هیچ مدرسه غیر دولتی حق خروج از ساختار نظام آموزش رسمی کشور را ندارد
منتظر پیشنهاد دولت برای اصلاح سهمیهها هستیم/توافق سه قوه برای این موضوع لازم است
شکلگیری خطوط راهراه روی سطح مریخ در اثر برخورد شهابسنگ
کاشف ساختار دیانای درگذشت
جشن آمریکاییها بابت اولین تماس فضایی چینیها با ناسا
ژلی که مینای دندان را چند هفتهای بازسازی میکند
حفظ کیان دانشگاه، گسترش فضای انقلابی و ارتقای علمی-فناوری اولویت ماست
شکایت ۷ خانواده دیگر از چتجیپیتی به دلیل نقش آن در خودکشیها
منتظر پیشنهاد دولت برای اصلاح سهمیهها؛ توافق سه قوه الزامی است
تشخیص سن واقعی کاربران فضای مجازی با هوش مصنوعی
استفاده از هوش مصنوعی در تشخیص انواع سرطان
پذیرش پیری؛ چرا ورزش در میانسالی باید متفاوت باشد؟
کشف راز اقلیم باستانی زمین با گیاهان ۴۰۰ میلیون ساله
۳ هزار قدم پیادهروی روزانه، پیشرفت آلزایمر را به تأخیر میاندازد
شایعه پایان جهان تکذیب شد؛ حقایق علمی درباره دنباله دار اطلس
درباره فستینگ اشتباه میکردیم!
برگزاری اختتامیه سی امین کنگره قرآنی دانش آموزان سمپاد باهمت بنیاد علوی
بیمه معلمان مدارس غیردولتی بر اساس میزان تدریس اجرایی شد
راز مهمان ۷ میلیارد ساله از اعماق کهکشان: عبوری که شاید دیگر تکرار نشود
انساننماترین ربات جهان سال آینده به بازار میآید
ثبت زلزلههای بالاتر از ۴ در ۳ استان کشور/فاریاب ۶ بار لرزید
خاورمیانه در فناوری احساسمحور از غرب عقب نیست
مهندسی پزشکی باید از پل هوش مصنوعی عبور کند
پل ارتباطی میان مغز انسان و الگوریتمهای هوشمند شکل گرفته است
اولین سیستم آتشنشانی هوش مصنوعی جهان برای مهار آتشسوزیهای نفتی در کشتیها
کار با گوشی پشت فرمان بهزودی ممکن میشود!
عکس چینیها از دنبالهدار مرموز این روزها
ابداع رحم مصنوعی برای نوزادان زودرس
پرتاب دوم نیو گلن با ماهوارههای واقعی ناسا خواهد بود
بازیگر پشت کنکوری ها درگذشت+عکس
ثبت نام خدمت افتخاری آستان مقدس حضرت عبدالعظیم (ع)
هیئت؛ الگویی برای تحول جامعه با تکیه بر سرمایه اجتماعی و سبک زندگی اسلامی
بازی کامپیوتری خشن باعث ایجاد خشونت می شود؟
ثبتنام وامهای دانشجویی از هفته آینده آغاز میشود
رستورانهای مکمل دانشگاهی ملزم به رعایت استانداردهای سازمان امور دانشجویان شدند
آخرین فرصت ثبتنام دکتری ۱۴۰۵: امشب ساعت ۲۴ تمام
یک کتاب اعتیادآور جذاب برنده جایزه شد
فاطمیه را نباید تنها در اشک و اندوه خلاصه کرد
خون باقیمانده در حیوان ذبح شده، نجس است؟
شعار هیئتها در فاطمیه ۱۴۰۴ مشخص شد
موقعیتی که شهید صیاد در آن بسیار عصبانی شد
دعایی که علامه طباطبایی هرگز برای خود نکردند
توسل به حضرت زهرا (س) در سجده پس از نماز حاجت جایز است؟
آزمایشگاه محرمانه تسلا تمام حرکات انسان را به رباتها آموزش میدهد
دعوای تازه بر سر فیلتر محتوای اینستاگرام
هوش مصنوعی چه کارهایی را هرگز نمیتواند انجام دهد؟
غریبهای در خانه: NEO وظایف خانه را از طریق جاسوسی انسانی یاد میگیرد!
زمین تخت است! / دیگر به چشمان خود اعتماد نکنید
ایلان ماسک: هوش مصنوعی ۵ سال دیگر جای «تمام» مشاغل را میگیرد
تبلیغ جدید کوکاکولا با هوش مصنوعی؛ زیبا اما بیاحساس!
خرابکاری ربات انساننما در آشپزخانه!
کلید حضور دائمی بشر در فضا پیدا شد
گوشی جدید سامسونگ؛ باریک و فراتر از تصور
برترین گوشیهای گیمینگ سال ۲۰۲۵؛ فریمریت بینهایت، داغی صفر!
از گذشته تا امروز: تغییرات شگفتانگیز آیفون در ۸ سال
موتورولا موتو G ۲۰۲۶ و G Play معرفی شدند: خوشقیمت و قدرتمند
تحلیلی بر دلایل افت «معدل» امتحانات نهایی دانشآموزان/ وقتی نظام آموزشی لقمه را دور سرش میچرخاند
وزیر آموزش و پرورش: عشایر طلایهداران مبارزه، عدالتخواهی و استکبارستیزیاند
عارف: تمرکز دولت بر فناوریهای پیشرفته، مهارت آموزی و آموزش و پرورش است
آغاز شناسایی استعدادهای دانشآموزان تحت پوشش بهزیستی
وقوع حادثه برای خودروی حامل دانشآموزان در دزفول
چرا شراب به تدریج در اسلام حرام اعلام شد؟
ذکری که برای رفع فقر و تنگدستی معجزه میکند
چرا طلحه و زبیر محل دفن حضرت زهرا (س) را فاش نکردند؟
چرا در قرآن کریم نامی از امامان ما نیامده است؟
تصویری خاص از خلوت انسان با خدای خود
یک کتاب اعتیادآور جذاب برنده جایزه شد
دعایی که علامه طباطبایی هرگز برای خود نکردند
ارتباط و زندگی با فردی که نماز نمیخواند شرعاً جایز است؟
شهید اول چه کسی بود و چطور به شهادت رسید؟
خون باقیمانده در حیوان ذبح شده، نجس است؟
توسل به حضرت زهرا (س) در سجده پس از نماز حاجت جایز است؟
شهادت محسنبنعلی واقعیت است یا افسانه؟
رازی بزرگ برای جذب عنایت الهی و برآورده شدن حاجات
موقعیتی که شهید صیاد در آن بسیار عصبانی شد
ثبت نام خدمت افتخاری آستان مقدس حضرت عبدالعظیم (ع)
شعار هیئتها در فاطمیه ۱۴۰۴ مشخص شد
این عالم سایهاش از کاخ شاه سنگینتر بود
روایت بندگی پنهان مردی که خدمت به مردم را تبدیل به عبادت کرد
بازیگر پشت کنکوری ها درگذشت+عکس
حاج قاسم چطور به حضرت زهرا (س) متوسل میشدند؟
شایعه سازی علیه حوزه و روحانیت با چه هدفی انجام میشود؟
چرا خواندن دعای توسل در مرکز توصیههای رهبر انقلاب به مقاومت قرار دارد؟
فاطمیه را نباید تنها در اشک و اندوه خلاصه کرد
حجتالاسلام غلامی: حضرت زهرا (س) تجسم انسان متعادل؛ محبت فاطمی تجربهای تربیتی و سلوکی
بدهی شهریه مدرسه را در محاسبه خمس لحاظ کنیم؟
خمس سود سپرده بانکی را چطور محاسبه کنیم؟
حمایت مادرانه حضرت زهرا (س) از شهید شعرباف
هیئت؛ الگویی برای تحول جامعه با تکیه بر سرمایه اجتماعی و سبک زندگی اسلامی
روایت مونتاژی لیبرالها از نائینی؛ در خدمت ولایت مأذونه شرعیه
بازی کامپیوتری خشن باعث ایجاد خشونت می شود؟
نظراتی که حاوی توهین یا افترا به اشخاص ،قومیت ها ،عقاید دیگران باشد و یا با قوانین کشور وآموزه های دینی مغایرت داشته باشد منتشر نخواهد شد - لطفاً نظرات خود را با حروف فارسی تایپ کنید.