به گزارش ثریا مسئله نگاه به شرق که در بیانات مقام معظم رهبری در دیدار اخیر با نخبگان و استعدادهای برتر مطرح شد، از دغدغه و نگرانی ایشان از تکیه به غرب و اغفال از ظرفیتهای تمدن شرق بهخصوص همسایگان حکایت دارد. بسیاری از استادان دانشگاه و صاحب نظران نگاه به شرق را به عناوین مختلف مورد تحلیل و بررسی قرار دادند.
بعضی از صاحب نظران نگاه به شرق را صرفاً برداشتن نگاه از غرب بهعلت بدعهدیهای اخیر آنها بیان کرده و بعضی دیگر مطرحشدن آن را به علت مشترکات تمدنی میان کشورهای شرقی دانستند اما در این میان مهدی گلشنی، عضو شورای عالی انقلاب فرهنگی و چهره ماندگار فیزیک، تحلیل جامعی از نگاه به شرق دارد، این نگاه ما را بر آن داشت تا با ایشان به گفتگو بنشینیم. متن این گفتگو به شرح زیر است:
*به نظر شما منظور از نگاه به شرق چیست؟
دیدگاههای متفاوتی در نگاه به شرق وجود دارد. یک دیدگاه شرق را شامل روسیه، ژاپن و چین و در مقابل غرب یعنی اروپا و آمریکا میداند.
اگر منظور از شرق چین و کره باشد، چگونگی ترقی این کشورها مدنظر است. علت این ترقی نیز خوداتکایی است که باید عبرت باشد.
متأسفانه در مملکت ما همه نگاهها به غرب است. مسئولین فکر میکنند غرب ما را نجات میدهد، به همین علت موضوع نگاه به شرق مطرح شدهاست. غرب، یک ایران قوی و پیشرفته نمیخواهد، یک ایرانی نمیخواهد که از نظر تکنولوژی و علم، مثل ژاپن و چین پیشرفته باشد اما مسئولان به این مسئله توجه ندارند.
*هدف از طرح این دیدگاه چیست؟
هدف از مطرح کردن این نگاه این است که از شرق عبرت بگیریم. ژاپنی که در نیمه اول قرن نوزدهم هیچ صحبتی از آن نبود، یکمرتبه در نیمه دوم قرن نوزدهم چگونه ترقی کرد؟ در نیمه اول قرن بیستم با وجود اینکه گرفتار جنگ جهانی دوم شدهبود، چگونه همتراز با غرب پیشرفت کرد؟
همچنین چین؛ در چین قدیم خیلی خبرها بوده است اما در قرن هجدهم و نوزدهم خبری از چین نیست. در قرن بیستم یکمرتبه چینی که در واقع هیچکاره بود، پیشرفت میکند. این پیشرفت چین نیز به علت خوداتکایی است.
مرحوم پروفسور عبدالسلام (اولین دانشمند مسلمان برنده جایزه نوبل فیزیک) در سال ۱۳۵۳ که آمده بود ایران و همینطور در سال ۱۳۶۷ که دوباره به ایران آمد، میگفت: «وقتیکه من با نخستوزیر چین ملاقات کردم، فهمیدم علم چین تغییر میکند. خوداتکایی و خودکفایی را در آنها دیدم، خوداتکایی خیلی مهم است.»
منظور از نگاه به شرق، یعنی نگاه کنید شرقی که مدتی خبری ازش نبود، چگونه به اینجا رسیده است. زمانی که من بچه بودم، هند گندم را از روسیه وارد میکرد، الان هند به کشور ما گندم صادر میکند. وزیر علوم هند در اجلاسی که در ونزوئلا شرکت کرده بودم، میگفت ما دیگر خودمان را جهان سومی تلقی نمیکنیم.
منظور از نگاه به شرق این است که یک مقدار به خودمان نگاه کنیم. با وجود تلاشهای غرب برای جذب برنده هندی بزرگترین جایزه فیزیک در ایتالیا، او به غرب نرفت و در هند ماند.
*برخی معتقدند منظور از نگاه به شرق این است که ما شرق را جایگزین غرب کنیم و علم را بهجای غرب از شرق وارد کنیم، نظر شما چیست؟
خیر، منظور این نیست. ما در اسلام داریم «اطلبوا العلم ولو فی الصین»، ضمناً امیرالمؤمنین (ع) میفرمایند: «علمگمشده مؤمن است، پس آن را از هرجا که هست بگیرید، حتی از مشرکان.»
بنابراین ما اگر علم را از غرب میگیریم باید غربال کنیم، اگر از شرق هم میگیریم باز هم باید غربال کنیم. یک غربالی داریم که همه چیز باید از آن رد شود، خیلی هم عام است.
مسلمانها در قرن دوم هجری آن بخش از علوم یونانی که مفید مییافتند، نه همه چیز را به عربی ترجمه کردند. مرحوم استاد مطهری میگوید: «ائمه ما از خلفای عباسی این همه انتقاد کردند، یک مورد یافت نشد که ائمه از ترجمه متون از یونانی به عربی انتقادی کرده باشند.»
منظور این نیست که بهجای غرب، از شرق علم را وارد کنیم و مقلدانه نگاه شود. بلکه نگاه به شرق به معنای عبرتگیری از چگونگی خوداتکایی و خودکفایی کشورهای شرقی است.
* در مورد روند تاریخی حرکت علم از شرق به غرب توضیح دهید.
علم از شرق به غرب رفت. یک دانشمند غربی تحقیقی کرده که اتفاقاً دینی هم نیست، نتیجه این بررسی نشان میدهد درحالیکه علم و صنعت در چین خیلی جلو بود اما علم جدید از چین شروع نشد. علم جدید از غرب شروع شد، برای اینکه چینیها به قانونمندی طبیعت معتقد نبودند ولی غربیها بهعلت بینش دینی به قانونمندی طبیعت معتقد بودند و بههمین جهت است که علم در غرب رشد پیدا کرد.
در خود جهان اسلام هم علت اینکه سراغ علم و سراغ ترجمه متون از یونانیها رفتیم این است که در قرآن صریحاً آمده طبیعت را مطالعه کنید.
در واقع علم در جهان غرب با کپلر، نیوتن و گالیله شروع شد که همگی آنها تحت تعلیمات دینی کار کردند. نیوتن میخواهد بفهمد قوانین طبیعت چیست، وقتی مهمترین کتاب علم جدید که کتاب اصول ریاضی فلسفه طبیعی نیوتن است و همه سرنخ مکانیک در این کتاب است را نوشت به اسقف بنفلیک که یکی از مهمترین کشیشان انگلیس است، نوشت که من این کتاب را برای راهنمایی بندگان خدا که به صنع الهی پی ببرند، نوشتهام.
بینش بنیانگذاران علم جدید این بود که باید طبیعت را بهعنوان صُنع الهی مطالعه کنند. کلام کپلر، گالیله، نیوتن، لایفسینس و بویل وجود دارد که در آن کار علمی خود را یک نوع عبادت دینی تلقی میکردند.
*در حال حاضر چگونه میتوان یک نهضت علم به راه انداخت؟
نهضت علم در صورتی راه میافتد که دانشمندان کشورهای مسلمان علم را در هر جا که هست بیابند و به آن نگاه نقادانه داشته باشند در ضمن باید به این باور هم برسند که خودشان هم میتوانند کاری بکنند.
این خودباوری خیلی مهم است، امام خمینی(ره) و مقام معظم رهبری خیلی صریح این نکته را اعلام میکنند که ما هم میتوانیم. وقتی مرحوم پروفسور عبدالسلام به ایران آمده بود، صریحاً میگفت باید این خودباوری باشد.
این خودباوری اگر باشد همه چیز تغییر میکند اما متأسفانه در محیط ما نیست، در دیگر کشورهای اسلامی هم نیست، فکر میکنند یکی مثل غرب باید بیاید و دستشان را بگیرد تا پیشرفت کنند.
*این خودباوری چگونه به دست میآید؟
منشأ خودباوری در دین است. «الاسلام یعلو و لایعلی علیه» به معنی اینکه «اسلام برتری میجوید» خیلیها گفتند این یک حکم تشریعی است که میگوید طوری باید کارها را بکنید که عقب نباشید و کلمةالله هی العلیا باشد.
باید جامعه اسلامی یک جامعه برتر باشد. در قرآن آمده است «ولا تهنوا و لا تحسنوا و أنتم الاعلون إن کنتم مؤمنین» به این معنا که «غمگین نباشید، نترسید، شما برترید اگر واقعاً مؤمن باشید.»
یعنی اگر به چیزهایی که در دین گفته واقعاً اعتقاد داشته باشید دلیلی برای عقبماندن نیست، یکی از چیزهایی که دین مطرح کرده این است که بروید طبیعت را مطالعه کنید. اگر واقعاً بکنند، آن وقت اگر یک نهضت علمی و یک تمدن اسلامی راه بیفتد، مهمترین نکتهاش این خودباوری است.
*برای محقق شدن نگاه به شرق به منظور عبرتگیری و خوداتکایی چه باید کرد؟
این اگر بخواهد باشد، باید فرهنگ حاکم بر محیط عوض شود. فرهنگ حاکم بر محیط ما فرهنگ اسلامی در مقام عمل نیست. صحبت از اسلام و تمدن است، ولی در مقام عمل نیست. فرهنگ اسلامی در عمل باید راه بیفتد و این مستلزم توجه به فرهنگ جامعه است.
نیاز است حوزویها و دانشگاهیهای متدین و آنهایی که به اعتلای کشور اعتقاد دارند، جامعه و دانشگاه را رصد کنند. اکنون در محیط دانشگاههای ما، دانشجویان دائماً به ادامه تحصیل در خارج از کشور تشویق میشوند. دانشجویان را به خارج اعزام میکنند، پس برای چه دوره دکتری درست کردیم؟ اگر همه خوبها را تشویق کنیم خارج بروند، آنوقت کشورمان چه موقع برتر میشود؟
میخواهیم ایران یک افق بشود، اگر بناست که اینجا یک افق بشود، باید خودمان را باور کنیم، باید دورههای دکتریمان طوری بشود که اقلاً کشورهای اسلامی، بچههایشان را عوض اینکه بفرستند به آمریکا و اروپا به اینجا بفرستند. این را ما بهراحتی میتوانیم.
آخر قرن نوزدهم یک دانشجوی ژاپنی که برای تحصیل در رشته فیزیک به اروپا میرود، از اروپا به استاد فیزیک خود در ژاپن مینویسد این اروپاییها چیزی ندارند که ما نداشته باشیم، ما هم میتوانیم در عرض ۲۰ سال به آنها برسیم. واقعاً ژاپنیها این کار را کردند.
ما هم میتوانیم، خواستن توانستن است، آن تیپ ارادهای که در بزرگان چین بود، در ژاپن بود، این باید در سطوح مختلف کارگزاران ما حاکم بشود، آنوقت قضیه تغییر میکند.
آب کمجو تشنگی آور بهدست/ تا بجوشد آبت از بالا و پست. چنین تشنگی در کشورمان واقعاً نیست.
استوری خاص صفحه اینستاگرام رئیس جمهور پربیننده شد
تصاویر واضح از بالگرد رئیس جمهور پیش از وقوع سانحه
آغاز پذیرش اسکان موقت تابستان فرهنگیان از هفته پایانی خردادماه
تخصیص ۳۵ هزار میلیارد ریال سود به اعضای صندوق ذخیره فرهنگیان
نحوه دریافت کارت آزمون امتحان نهایی از طریق پنجره ملی خدمات دولت هوشمند
ثبتنام الکترونیکی مدارس «اختیاری» است/ اعلام نحوه ثبتنام میانپایهها
تظاهراتی که دانشگاه را به قرنطینه رساند
ایجاد فرصت گفتوگو میان حاکمان و حکمیان در سومین همایش دانشگاه آزاد اسلامی
آییننامه تسهیل جذب دانشجویان بینالملل تدوین شد
انتقاد وزیر آموزش و پرورش از افراط در تفسیر مبانی قرآنی
پیام دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی به همایش ملی و بینالمللی سلامت، حکمت و حکمرانی
نقش موثر روابط عمومی در ایجاد ظرفیت سازیهای عمومی در دانشگاه
راهاندازی مرکز تحقیقات علم و الهام از قرآن در دانشگاه تهران
حمید مولانا امت را به کتابفروشیها فرستاد
قصه یکروزنامهنگار از غرقشدن تایتانیک در تهران
کتاب سوغاتیهای خوراکی ایران به چاپ سوم رسید
ریشه حکمتها و ضربالمثلهای فارسی در قصههای جورواجور
جذب هیأت علمی در پژوهشگاه علوم انسانی جهاد دانشگاهی
دستورالعمل برگزاری امتحانات پایان ترم دانشگاه پیام نور اعلام شد
درس علوم و معارف دفاع مقدس باید حضوری و الزامی باشد
اعلام شرایط تحصیل دانشجویان ایرانی در دو دانشگاه قبرسی و لهستانی
گلکسی S24 FE سامسونگ به زودی معرفی میشود+عکس
دومین نسخه بتا اندروید ۱۵ با ویژگیهای جدید منتشر شد
نحوه نظارت بر شیوه نامه پذیرش دانشجوی استاد محور اعلام شد
سفر به قلب زیبایی های کیهانی
پایان میزبانی ۱۱ روزه مصلی؛ خواندیم و ساختیم
موزیلا فایرفاکس به کمک این فناوری کیفیت ویدئوها را بالاتر میبرد
نیازمند سرمایهگذاری با برنامه و غیرشعاری دولتمردان در زمینه هوش مصنوعی هستیم
جزئیات اختتامیه دومین جشنواره بینالمللی سلامت دانشجویان اعلام شد
احیای پروژههای بزرگ صنعتی در دانشگاه امیرکبیر/ آمار مهاجرت نخبگان ریشه رسانهای سیاسی دارد
تامینامنیت حوزههای آزمون نهایی با راکتفلزیاب و سیگنالیاب/تجهیز حوزهها به دوربین مداربسته
اپلیکیشن جدیدی که مخصوص معتادین به گوشی است
تغییر زمان آزمون روز اول پایههای دهم، یازدهم و دوازدهم به دلیل مشکلات سامانه کارت ورود
طلب ۱.۵ همتی شرکتهای لبنی بابت طرح شیر مدارس
تاکید وزیر علوم بر تسهیل جذب نخبگان به عنوان عضو هیاتعلمی
برگزاری جشن ازدواج ۱۳۰ زوج دانشجوی دانشگاه محقق اردبیلی
فرهنگ سازی گام اول فریلنسری است
هر ایرانی یک فریلنسر می شود
طلاب صورت خود را با سیلی سرخ نگاه داشتهاند
تحول به معنای کنارگذاشتن سنتهای اصیل حوزوی نیست
جدول معیارهای جدید برای رتبه بندی دانشگاهها
آییننامه تسهیل جذب دانشجویان بینالملل تدوین شد
سرعت در جذب اعضای هیات علمی رتبه دانشگاهها را تغییر میدهد
حضور رییس دانشگاه علامهطباطبایی در گردهمایی روسیه و جهان اسلام
اعزام ۲۰۰ طلبه جهادی به مناطق سیلزده فریمان
تانکهای بریتانیایی به یک وسیله عجیب مجهز شدند+عکس
بنسلمان امنیت فرودگاه کلان شهر نئوم را با هوش مصنوعی تامین میکند
ترکیه رقیب جنگنده F-35 آمریکا را ساخت+عکس
هوشمندسازی افزایش کیفیت زندگی مردم و رشد اقتصاد
گیاهان دارویی کلید رسیدن به اقتصاد دانشبنیان
ایجاد بنیه علمی و فناورانه جهت رسیدن به اهداف بزرگ در حوزه نانو
تصویر واقعی از آیفون ۱۶ در دست یکی از کاربران فاش شد+عکس
حرکت کثیف اپل درباره عکسهای کاربران لو رفت
آگهی/دستمزدهای نجومی؛ بررسی درآمد وکلا شایع یا واقعیت
علت انتخاب نام Gemini برای هوش مصنوعی گوگل چه بود؟
گلکسی S25 با تراشه ۳ نانومتری و قدرت شارژدهی قوی+عکس
شکست سنگین مرسدس بنز در فروش این خودروها+عکس
لغو امتحانات نهایی روزهای ۳۰ و ۳۱ اردیبهشت دانشآموزان
کشف استخر سرپوشیده ۱۶۰۰ساله در ساحل آلبانی همه را انگشت به دهان گذاشت+عکس
ردپای تازه کشف شده انسانها در آمریکا سن این کشور را بالا برد+عکس
موشک تازه از راه رسیده روسیه فشار به اوکراین را بیشتر کرد+عکس
اطلاعات لو رفته تازه درباره آیفون SE اپل
قابلیت تازه اندروید که از دزدی گوشی شما جلوگیری میکند
حقایقی درباره کهکشان راه شیری میلهای که چیزی درباره آن نمیدانید
ساخت هندزفری جدیدی که هرگز گره نمیخورد+عکس
تصویری از گودال ۸۰۰۰ متری یخزده در مریخ ثبت شد+عکس
گوشی جدید شیائومی با نمایشگر بزرگ رونمایی شد+عکس
بیامو قدرتمند با بدنه مخملی همه را متعجب کرد+عکس
خودروی پرفروش اروپا به ایران آمد+عکس
پس زمینه تابلوی مونالیزا متعلق به این مکان است+عکس
من یک پایین شهریام در کتابفروشیها
جشنواره ایده های برتر جوانان در کردستان برگزار می شود
جنس کنش دولتمردان سیزدهم اعتقاد به مشارکت خیرین است
ساخت مدارس خیرساز در دولت سیزدهم بهطور میانگین ۲ برابر شده است
افرادی که با قرآن مانوس شده اند؛ حق طلب و حق جو هستند
درخواست دانشجویان لهستان برای تحریم رژیم صهیونیستی
استقرار میز پاسخگویی امتحانات نهایی در ادارات آموزش و پرورش مناطق ۱۹گانه تهران
اولویت سازمان سنجش پس از ملی شدن چیست؟
جشنواره برهان ؛ تلاش دوباره برای احیای کرسیهای آزاداندیشی در دانشگاهها
پیام تسلیت جهاد دانشگاهی تهران در پی شهادت یکی از رزمندگان حزبالله
چطور با گوشی خود بفهمیم که ما را ردیابی میکنند؟
گوشی جدید شیائومی با نمایشگر بزرگ رونمایی شد+عکس
تصویری از گودال ۸۰۰۰ متری یخزده در مریخ ثبت شد+عکس
بنسلمان امنیت فرودگاه کلان شهر نئوم را با هوش مصنوعی تامین میکند
تصویر واقعی از آیفون ۱۶ در دست یکی از کاربران فاش شد+عکس
ارزانترین سلاح پهپادکُش که ساخت بریتانیا است+عکس
حرکت کثیف اپل درباره عکسهای کاربران لو رفت
بزرگترین فروچاله زیرآبی دنیا که باعث انقراض دایناسورها شد+عکس
گلکسی S25 با تراشه ۳ نانومتری و قدرت شارژدهی قوی+عکس
بیامو قدرتمند با بدنه مخملی همه را متعجب کرد+عکس
تانکهای بریتانیایی به یک وسیله عجیب مجهز شدند+عکس
جزئیات کیا سورنتو جدید اعلام شد+عکس
کشف خیره کننده دانشمندان درباره یونها همه را شگفت زده کرد
حقایقی درباره کهکشان راه شیری میلهای که چیزی درباره آن نمیدانید
آیفون16 پرومکس در باتری و شارژدهی رکوردشکن میشود
تمام اطلاعات آیفونها و آیپدها لو رفت
قابلیت تازه اندروید که از دزدی گوشی شما جلوگیری میکند
رونمایی آمریکا از بزرگترین هواپیمای رادارگریز دنیا+عکس
ردپای تازه کشف شده انسانها در آمریکا سن این کشور را بالا برد+عکس
ارزانترین باتری مادامالعمر دنیا کشف شد+عکس
اطلاعات لو رفته تازه درباره آیفون SE اپل
کشف استخر سرپوشیده ۱۶۰۰ساله در ساحل آلبانی همه را انگشت به دهان گذاشت+عکس
خریداران Xperia ۱ VI سونی منتظر یک تغییر ویژه در صفحه نمایش باشند+عکس
موزیلا فایرفاکس به کمک این فناوری کیفیت ویدئوها را بالاتر میبرد
منتظر شفقهای قطبی بعدی باشید
سرقت ۲۵ دلاری رمز ارز دو برادر در بلاک چین اتریوم
نحوه انتخاب موضوعات پایان نامه برای پذیرش دانشجوی استاد محور
آیین بزرگداشت ۱۷۵۷ سال سنت آموزش عالی در ایران ۸ خرداد برگزار میشود
خبر بد OnePlus برای طرفداران این نوع گوشی
آغاز توزیع کارت آزمون استخدامی آموزش و پرورش از امروز
نظراتی که حاوی توهین یا افترا به اشخاص ،قومیت ها ،عقاید دیگران باشد و یا با قوانین کشور وآموزه های دینی مغایرت داشته باشد منتشر نخواهد شد - لطفاً نظرات خود را با حروف فارسی تایپ کنید.