به گزارش شبکه علمی ثریا، نشست نقد و بررسی کتاب «شرایط امکان علوم اجتماعی در فلسفه غرب و فلسفه متاخر اسلامی» روز گذشته (یک شنبه ۱۱ تیرماه) در محل انجمن جامعه شناسی ایران در حالی برگزار شد که ابتدا مالک شجاعی جشوقانی معرفی کوتاهی از کتاب به شرح زیر ارائه کرد و گفت: کتاب «شرایط امکان علوم اجتماعی در فلسفه غرب و فلسفه متاخر اسلامی» در حجمی نزدیک به ۴۰۰ صفحه در قالب یازده فصل به بنیادهای فلسفی علوم انسانی از منظر کانت و علامه طباطبایی می پردازد. در فصل اول به طرح مسئله می پردازد (محل مناظره در علوم انسانی ایران، بحث جاکندگی معرفتی و طرح بحث کانت و علامه در نسبت این جاکندگی معرفتی می پردازد) فصل دوم ملاحظاتی از باب نظری است. بحث تجدد و تحول در متافیزک، و تحول در متافیزیک در شرایط امکان علم جدید بحث عمده آن است. در ادامه، ددیگاه های کانت در قالب شش فصل آغاز می شود. طبیعی است که از انقلاب کپرنیکی آغاز کرده، انقلاب کپرنیکی در نقد عقل اول و دوم دنبال کرده و تا حدودی به نقد سوم اشاراتی داشته اند.
«حیرت و نمی دانم» در کتاب نیست
وی افزود: فصل چهارم کتاب بحث انسان در نگاه کانت است. بحث سوژه خودبنیاد که برخی از تفاسیر غالب از گشت مدرن اشاره شان به همین بحث سوبژکتیویسم کانتی است و از همین جا شروع می کنند و به همین جهت است که کانت را فیلسوف مدرن می دانند. فصل پنجم، خدا در اندیشه و فصل ششم شرایط امکان علوم اجتماعی در کانت است.
شجاعی در ادامه یادآور شد: بخش دوم یعنی از فصل هفتم به علامه طباطبایی می پردازد و نویسنده جایگاه علامه را در اندیشه معاصر بررسی می کند. سه دیدگاه در مواجهه ایشان می گوید؛ برخی معتقدند که علامه نشانه امتناع تفکر در سنت ماست. برخی معتقدند که نشانه اعوجاج سنت در مواجهه با عصر جدید است و برخی هم برخلاف دو دیدگاه قبلی که اتفاقا دیدگاه نویسنده هم هست معتقدند علامه نه تنها نشانه نمادی از امتناع و اعوجاج سنت نیست بلکه امکاناتی از سنت را در مواجهه با دنیای جدید در کارهای خودش نشان داده است. ما هم می توانیم اینها را به گونه ای فعال کنیم.
وی یادآور شد: من در کتاب آقای مرشدی «حیرت و نمی دانم» ندیدم، یعنی مسائل برای ایشان خیلی شفاف و روشن است و خیلی به حال ایشان غبطه خوردم. تجربه خود من در پایان نامه ام که بحث دیلتای و علامه طباطبایی بود و مخصوصا وقتی ما می خواهیم علم و حادثه علم در جهان اسلام را برای اینکه چرا این علم اتفاق نیفتاد را بازخوانی کنیم، مشکل از کجا بود؟ به نظرم از رویکرد اپیستمولوژیک یعنی صرف مقایسه گزاره ها باید به سمت تجارب زیسته که خیلی هم معرفت شناسانه و سابژکتیو نیستند برویم.
اگر اشمیتی نگاه کنیم، کار من یک کار جامعه شناسی مفاهیم است
ابوالفضل مرشدی عضو هیات علمی دانشگاهی یزد و نویسنده کتاب در ادامه این نشست با اشاره به اینکه من مسئله سیدجواد طباطبایی را جدی گرفته و درگیر آن هستم گفت: برخلاف طباطبایی که بحث از امتناع اندیشه را مطرح می کنند، سعی کرده ام بگویم که جاهایی هم می توان از امکان سخن گفت و ظرفیت هایی وجود دارد و برخلاف دیدگاه سیدجواد طباطبایی فقط امتناع نیست که سعی کرده ام آنها را ببینم. به همین دلیل شرایط امکان علوم اجتماعی را برای عنوان کتاب برگزیده ام.
وی افزود: در پاسخ به اینکه کار شما چه ربطی به علوم اجتماعی دارد، در این کتاب از کارل اشمیت استفاده کرده ام که در واقع فیلسوف سیاسی است. اما او مبدع جامعه شناسی مفاهیم است که از وبر بسیار تاثیرپذیرفته است و من این را در آرای جامعه شناسان دیگر ندیده ام. بنابراین شاید اگر اشمیتی نگاه کنیم، کار من یک کار جامعه شناسی مفاهیم است. یعنی من از دو نفر از دو تمدن مختلف (غرب و شرق) استفاده کردم و مفاهیم کلیدی آنها را استخراج کرده ام و سعی کرده ام آنها را تحلیل کنم.
عضو هیات علمی دانشگاهی یزد گفت: مسئله من این بوده که علوم اجتماعی در تمدن اسلامی به طور اعم، علومی مسئله دار،محل بحث و گفتگو و در واقع هنوز جا نیفتاده است. این مسئله دار بودن از دو جهت است؛ یکی از جهت تاریخی که مثلا چرا حکت عملی خیلی راه نیفتاد؟ یعنی حکمت عملیه با فارابی راه می افتد، اما به عرفان و فقه فروکاسته میشود. اما در دوره جدید یعنی حدود صد سال هنوز هم علوم انسانی و اجتماعی مستقری نداریم. علوم اجتماعی ای که با بستر و زمینه اجتماعی ما پیوند خورده باشد، نداریم.
مرشدی افزود: در این زمینه عده ای از اصحاب علوم اجتماعی می گویند که راه حل آن جامعه شناسی ورزیدن بیشتر است. بنده این نظریه را رد نمی کنم، اما معتقدم که همه مسئله این نیست. چرا که خود جامعه شناسی وقتی محل نزاع است، چگونه می توان به آن استناد کرد و مسائل آن را حل کرد. عده دیگری می گویند که باید به متفکران قبلی خودمان مراجعه کرد و جامعه شناسی و علوم اجتماعی را از آنها بگیریم و این دیدگاه بویژه به ابن خلدون تاکید دارد و معتقدند که ما جامعه شناسی خلدونی داریم. اشکالی که بر این گروه می دانم این است که علوم اجتماعی جدید در دوران جدید ممکن بوده و ابن خلدون در دوران خودش فکر می کرده و ما آن را نمی توانیم برداریم برای دوران جدید.
وی یادآور شد: دسته آخر افرادی هستند که معتقدند که باید مبانی معرفتی این علوم را تهیه و این مبانی فکری را از سنت اسلامی خودمان استخراج کرد. من با این افراد تا جایی همراهی می کنم، اما این افراد غیرسنجشگرانه و غیرنقادانه با سنت برخورد می کنند. دعوی من این است که اگر ما می خواهیم که علوم اجتماعی مستقر و درون زا داشته باشیم، باید با دوران جدید مواجه بشویم و با رخدادهای دوران جدید مواجه شد. گویی که از یک دوران به بعد، دوران عوض شده و منطق بازی هم عوض شده است. اگر ما این شرایط را درک نکنیم کاری نمی توانیم بکنیم. همچنان زمان جدید را نفهمیده ایم.
مرشدی یادآور شد: برای اینکه این زمانه جدید را بفهمیم می توان به غرب نگاه کرد و دید که سرچشمه های آن از کجا شروع شده. یکی از شخصیت های مهم در این زمینه را کانت می دانم و معتقدم یکی از افرادی است که از جا کندگی معرفتی را به خوبی درک کرده اند و یک صورت بندی معرفتی جدیدی ارائه بکند و راه را برای شکل گیری علوم جدید باز کرده است. این ازجاکندگی معرفتی درواقع دو بعد یکی تحول در منطق و یکی هم تحول در متافیزیک دارد.
عضو هیات علمی دانشگاهی یزد گفت: در دوره جدید مثلث خدا، انسان و جهان جابجا و نسبت ها مقداری متفاوت شده و مهمترین حاصل آن سوژه خودبنیاد است که علوم اجتماعی جدید هم بر این مبنا بنیاد نهاده شده است. حال اگر ما بخواهیم علوم اجتماعی سوژه بنیاد داشته باشیم باید با مسئله مواجه شویم و در حین حل مسئله شاید به راه حلی برسیم.
وی در پایان یادآور شد: در بخش علامه سعی کرده ام نشان بدهم که ایشان تا حدودی توانسته است با این مسئله مواجه بشود و از واژه تکانه ای معرفتی استفاده کرده ام. گفته ام که علامه طباطبایی این تکانه معرفتی را توانسته درک بکند و در مواجه با تکانه های معرفتی توانسته است جای پایی را ایجاد کند و نقش سوژه را در متافیزک اسلامی تاحدودی گسترش داده که این جای پای خیلی خوبی است و می تواند کمک کند که دیگران بتوانند هم با مسئله یک مواجه خوبی داشته باشند و به سمت شکل گیری یک علوم اجتماعی مستقر پیش بروند.
منبع: مهر
آغاز ثبتنام کلاس اولیها از فردا/ داشتن برگه سنجش سلامت شرط ثبتنام
نشریات دانشجویی توان نشر دستاوردهای علمی دانشگاهها را در سطح ملی دارند
اخذ مجوز دانشبنیان توسط یکی از شرکتهای شکلگرفته از سازمان جهاددانشگاهی صنعتی شریف
امیدواریم بتوانیم به رزیدنتها بالای ۲۰ میلیون تومان پول پرداخت کنیم
معدل سنی اعضای هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی؛ ۵۱ سال
دومین نشست مدیران امور دانشجویی دانشگاهها و موسسات آموزش عالی در اردیبهشتماه برگزار میشود
انتصاب رییس مرکز برنامهریزی راهبردی و توسعه منابع دانشگاه شریف
انتصاب رییس مرکز برنامهریزی راهبردی و توسعه منابع دانشگاه شریف
دانشجویان آزادیخواه حامی غزه را با شرایط ویژه پذیرش میکنیم
نتایج فراخوان جذب مدرس حقالتدریس دانشگاه علمی کاربردی اعلام شد
معرفی برندگان پولیتزر ۲۰۲۴ در بخش روزنامهنگاری و کتاب
دانش بنیانهای کرمانشاه؛ چشم به راهِ احداث شهرک فناوری
مهلت تغییر محل آزمون دانشجویان پیام نور تمدید شد
راهاندازی دوره ارشد زیست فناوری در دانشگاه تربیت مدرس
ابلاغ یک مصوبه شورای عالی انقلاب فرهنگی از سوی رئیسی
آخرین مهلت ثبت نام در اولین المپیاد ورزشی فناورانه دانشجویی اعلام شد
شکستن حرمت معلم از هیچ شخصی پذیرفته نیست
ارائه یک ساعت مشاوره در مدارس به ازای هر ۱۲ دانشآموز
دستورالعمل اجرای اعطای پایههای استحقاقی اعضای هیات علمی
مشق خبرنگاری در کسوت دانشجویی/تیتر ۱۳؛ جشنوارهای برای ۳۷۰۰ عنوان نشریه دانشگاهی
نوجوانی که بعد از دعوا با نامادری، اقیانوسگَرد شد
نمایشگاه مجازی کتاب آغاز به کار کرد
انتصاب دبیرکل جدید اتحادیه انجمنهای اسلامی دانشآموزان
کارگروه تحقق فرامین رهبری در وزارت آموزشوپرورش تشکیل شد
در اردوهای فرهنگِ کار، دانشآموزان با نقش مهارتآموزی در بازار کار آشنا میشوند
کتاب قطعات موسیقی ابوالحسن صبا به چاپ دهم رسید
رازهای دوبلین در نمایشگاه کتاب رونمایی میشود
کاهش شدید دانشجو در موسسات غیرانتفاعی/ نگرانی از تعطیلی رشتهها
صد هزار نفر به جامعه معلمان اضافه خواهند شد
آغاز ثبتنام متقاضیان شرکت در آزمونهای نهایی برای ترمیم یا ایجاد سابقه تحصیلی
برگزاری اجلاس رؤسای دانشگاههای برتر ایران و روسیه به میزبانی دانشگاه تهران
علوم پایه نیازمند بودجه مناسب است/باید تصمیمات بزرگ گرفته شود
نخستین سکوی تامین مالی جمعی ارزی_ریالی کشور در اینوتکس ۲۰۲۴ رونمایی میشود
اعطای جایزه البرز دانشآموزی در آبان ماه
جهاد دانشگاهی دو هزار میلیارد تومان دانش تولید کرده است
برگزاری آزمون کارشناسی ارشد علوم پزشکی؛ ۱۰ و ۱۱ خرداد
دانشجویان دانشگاه کمبریج هم به جمع معترضان ضد رژیم صهیونیستی پیوستند
دانشگاه آزاداسلامی در همه استانها پروژه مسکن دارد
نتایج آزمون EPT اردیبهشت دانشگاه آزاد اعلام شد
نخستین نشریه نمایه شده ایران در مطالعات مدیریت معرفی شد
ضرورت شناسایی و تعریف فناوری نرم حلال
بورسیه دانشجویان اخراج شده از دانشگاههای آمریکا
انتشارات موزه انقلاب با ۴۷ اثر چاپ اولی به نمایشگاه کتاب میآید
افشای رازهای دوبلین در نمایشگاه کتاب تهران
خواسته اصلی دانشجویان آمریکایی و اروپایی، همبستگی با ملت فلسطین است
عدم استفاده بهینه از منابع موجب کاهش بهرهوری در دانشگاهها میشود
تلاش سیا برای دزدیدن زیردریایی هستهای
پیش بینی دانشمندان درباره مرگ زمین و پایان حیات
سدان ال ۹۰ هم بومی سازی شد+عکس
خودروی شیک خارجی که نوه پژو ۴۰۵ است+عکس
برگزاری آزمون میان دوره پیش کارورزی پزشکی؛ ۱۷ خردادماه
کشف اتفاقی یک شهاب سنگ در لرستان+عکس
دانشگاه تربیت مدرس در میان برترین دانشگاههای ایران در نظام رتبهبندی سکیمگو
تشکیل کارگروهی در وزارت آموزش و پرورش برای عملیاتی کردن فرامین رهبری
شبهات دانشآموزان زیاد اما عمق کمی دارد/ برنامهریزی برای اوقات فراغت تابستان دانشآموزان
نمایشگاه کتاب تهران متعلق به جریان فرهنگ و ادب کشور است
رمان تو خواب میکاییل هستی رونمایی میشود
برگزاری مسابقه رباتیک ورزشی در دانشگاه صنعتی امیرکبیر
رشتههای پزشکی براساس نیاز کشور و تعداد داوطلبین ساماندهی میشود
کمبود یک هزار عضو هیات علمی در دانشگاه فنی و حرفه ای
اجرای شیوهنامه نظام استاد شاگردی در دانشگاه آزاد اسلامی
جدول زمانبندی نقل و انتقال دانشجویان پزشکی/ آخرین مهلت ثبت نام
برای اولین بار در ایران آزمون بورسیه باهچه شهیر برگزار می شود
آگهی/ خرید بهترین تشک طبی
آزمون میان دوره پیش کارورزی پزشکی ۱۷ خردادماه برگزار میشود
شیوه نامه افزایش حقوق و دستمزد سال ۱۴۰۳ دانشگاه آزاد تشریح شد
۲۴۰ رشته محل دانشگاه آزاد در واحدهای بزرگ ادغام شد
شخصیت قصههای ایرانی بر روی پوستر نمایشگاه کتاب
شرایط دریافت وام دانشجویی چیست؟
افزایش حضور دانشگاههای ایرانی در رتبهبندی آسیایی تایمز ۲۰۲۴
کمبود ۷۰ هزار نیروی پرورشی و مشاور در مدارس
دولت سیزدهم مجدانه بهدنبال ارتقای منزلت و معیشت معلمان است
علوم پایه نیازمند بودجه مناسب است/باید تصمیمات بزرگ گرفته شود
شورای راهبردی دانشکده علوم خانواده درمسیر شکلگیری/برخی شخصیتهای حقوقی عضویت را نپذیرفتند
جذب سرباز امریه در سازمان جهاددانشگاهی صنعتی شریف
استقبال کم فرهنگیان از طرح بکارگیری دوباره بازنشستگان/ نرخ حقالتدریسها، علت عدم استقبال
حضور گروههای مردمی در فعالیتهای پرورشی
رایگان بودن مدارس سمپاد برای دانشآموزان ۴ دهک اول/ والدین تخلفات را اطلاع دهند
سرکوب دانشجویان آمریکایی حامی فلسطین با لابی رژیم صهیونیستی صورت میگیرد
نشریات دانشجویی روایتگر جنبشهای دانشجویی در حمایت از غزه باشند
بازسازی چهره زن عراقی ۷۵ هزار ساله با اسکن سه بعدی+عکس
سونی برای آدمها کولر همراه ساخت+عکس
دستور ساخت جت ۱۰۰ نفره در ایران صادر شد
نقشه آبی زمین پس از نیم قرن دوباره کشیده شد+عکس
تلاش سیا برای دزدیدن زیردریایی هستهای
بی ام و وانت اتوماتیک ضدخش تولید کرد+عکس
سحابی خوش آب و رنگ کله ماهی در فضا ثبت شد+عکس
کشف اتفاقی یک شهاب سنگ در لرستان+عکس
زیباترین کهکشان مارپیچی که با تسکوپهای آماتوری هم دیده میشود+عکس
اطلاعات فاش شده درباره پرچمداران ۲۰۲۴ هواوی +عکس
جزئیات هوش مصنوعی آیفون فاش شد
سدان ال ۹۰ هم بومی سازی شد+عکس
خودروهای ایرانی چشم کرهشمالی را گرفت+عکس
پیش بینی دانشمندان درباره مرگ زمین و پایان حیات
فشارهای اتحادیه اروپا عملکرد اپل را تغییر داد
ژاپن به دنیال اینترنت نسل ششم است
چینیها از کپی تسلا رونمایی کردند+عکس
جنگنده رادارگریز سوخو ۷۵ روسیه به ایران میآید؟
اسپاتیفای یکی از قابلیتهای خود را بیخبر پولی کرد
۷۵ دانشگاه ایرانی در میان برترینهای آسیا در رتبهبندی تایمز
۸۰۰۰ هزار سال پیش چگونه انسانهای اولیه به این غار تاریک در فرانسه رفتند
خودروی جدید که شبیه گربهها ساخته شده است+عکس
ظاهر عجیب جدیدترین خودروی فراری با یک موتور ۱۲ سیلندر+عکس
ناسا یک پیام از فضا در نزدیکی زمین دریافت کرد
اقدامات وزارت بهداشت برای افزایش امید و انگیزه دستیاران پزشکی
شیوه صحیح امر به معروف و نهی از منکر مطابق با سیره امام صادق (ع)
دمای عجیب و غریب این سیاره گازی در فضا ثبت شد
ثبتنام پشت کنکوریها جهت ترمیم نمره آغاز شد
موافقت با افزایش حقالزحمه ساعت اضافه تدریس معلمان
هدیه ۲ میلیونی وزیر آموزش و پرورش به حساب معلمان واریز شد
نظراتی که حاوی توهین یا افترا به اشخاص ،قومیت ها ،عقاید دیگران باشد و یا با قوانین کشور وآموزه های دینی مغایرت داشته باشد منتشر نخواهد شد - لطفاً نظرات خود را با حروف فارسی تایپ کنید.