به گزارش شبکه علمی ثریا، حجت الاسلام حسینعلی رحمتی استاد حوزه و دانشگاه در یادداشت زیر به آسیب شناسی فلسفه ورزی، فلسفه خوانی و فلسفه پژوهی در ایران پرداخته است:
هدف این نوشتار معرفی برخی از چالش ها و مشکلاتی که بر سر راه فلسفه ورزی، فلسفه خوانی، و فلسفه پژوهی در کشورمان وجود دارد.
در ابتدا تذکر چند نکته:
الف) آنچه ارایه می شود حاصل تاملات و در حد اطلاع نگارنده (به عنوان یک محصل، مدرس، و محقق فلسفه که فضای کلی فلسفی کشور را رصد می کند) طی سال های اخیر است. و البته به معنای نادیده گرفتن زحمات اساتید، دانشجویان و مراکزی که کم و بیش به این نکات توجه دارند و قابل تعمیم به همه اساتید، دانشجویان و مراکز فلسفی کشورمان نیست، اما مشکلاتی است که کم و بیش وجود دارد و باید طرح گردد تا برای آن راهکاری پیدا شود.
ب) اگر نگوییم همه، اغلب این موارد با یکدیگر پیوند دارند و گاه به صورت علت و معلولی عمل می کنند.
ج) هرچند می شد برخی از این موارد را با یکدیگر ادغام کرد ولی به خاطر پررنگ تر شدن و تمرکز بر روی آنها ازاین کار خودداری شد.
۱- عدم نیازسنجی و اولویت شناسی و برنامه ریزی مشخص و آینده نگری در دپارتمان های فلسفی: به نظر می رسد گروه های فلسفه بیشتر متمرکز هستند بر پذیرش دانشجو و ارائه یک سری دروس از پیش تعریف شده و در نهایت دادن یک مدرک تحصیلی به دانشجو. اما دیده نشده که یک دانشگاه مشخص کند که در حوزه فلسفه علم یا فلسفه دین چه برنامه میان مدت و بلندمدتی دارد و حضور دانشجو قرار است در اجرای این برنامه چه نقشی داشته باشد. مراکز فلسفه پژوهی هم تا اندازه ای گرفتار بی برنامه گی هستند ولی در مجموع (بخصوص در قم) وضعیت این مراکز نسبت به مراکز آموزشی بهتر است.
۲- ضعف ارتباط با نیازهای جامعه (فاصله نهاد تولید علم با جامعه هدف): که یکی از عوامل عدم نیازسنجی است. مثلا در حوزه اخلاق فناوری اطلاعات به رغم ارتباط بیش از چهل میلیون ایرانی با فضای مجازی (و از جمله شبکه های اجتماعی) هنوز پژوهش های اخلاقی (و فلسفی) در این زمینه بسیار اندک است و ده ها موضوع مهم و کاربردی وجود دارد که هنوز هیچ کتاب و مقاله ای درباره آن نوشته نشده است. هنوز یک رشته تخصصی، مجله تخصصی، و مجموعه ای از واحدهای درسی در این زمینه وجود ندارد.
۳- جوزدگی و مدزدگی: ناگهان در یک مقطع زمانی افراد و مراکز فلسفه آموزی و فلسفه پژوهی و نشریات فکری ما متمرکز می شوند بر روی یک موضوع و درباره آن کتاب ومقاله و مصاحبه و همایش برگزار می کنند و پس از مدتی دیگر خبری از آن نیست و سراغ یک بحث دیگر می روند. مثلا مدتی بحث سنت و تجدد باب بود، مدتی فلسفه های پست مدرن، مدتی جهانی شدن و به همین ترتیب. این در حالی است که همه این موضوعات هنوز برای جامعه ما دارای اهمیت است.
۴- کم توجهی به احیای تراث فلسفی اسلامی و ایرانی: چه در قالب احیای آثار مکتوب و چه توجه به اندیشه های فیلسوفان ایرانی و اسلامی. مصادیق:
الف) نداشتن یک دوره جامع و مدون تاریخ فلسفه در ایران و در اسلام (مقایسه کنید با تاریخ نگاری های که غربی ها درباره فلسفه خودشان انجام داده اند).
ب)عدم انتشار کامل آثار فلیسوفان اسلامی و ایرانی (حتی آثار فیلسوفان شناخته شده ای چون ابن سینا، ملاصدرا، هم هنوز به طور کامل و منقح چاپ نشده است؛ چه رسد به فیلسوفان کمتر شناخته شده(هرچند تلاش کسانی چون مرحوم سیدجلال الدین آشتیانی و هانری کربن در زمینه احیا و معرفی تراث ستودنی است) (مقایسه کنید با شکل های متنوع و متفاوت انتشار آثار کسانی چون کانت و ارسطو و افلاطون در غرب)
ج) کمبود اندیشه نامه فیلسوفان اسلامی و ایرانی (مقایسه کنید با انواع کتاب هایی که درباره هر یک از فیلسوفان غربی (به صورت مجموعی یا تک نگاری) انجام شده است.)
۵- آسان گیری در پذیرش دانشجویان فلسفه: امروزه بخش قابل توجهی از ورودی های رشته فلسفه کسانی هستند که این رشته جزو اولویت های آنان نیست و از سر ناچاری آن را انتخاب کرده اند. مشکل برخی از آنان این است که مقطع تحصیلی قبلی شان ربطی به فلسفه نداشته و گرچه مثلا در ارشد یا دکتری فلسفه قبول می شوند و در عمل استاد مجبور است مباحث را در سطح کارشناسی برای آنان بگوید.
۶- تمرکز بر «فلسفه خوانی» و نمره و حفظیات و جزوه زدگی تا مطالعات جدی و مراجعه به منابع مهم: کافی است میزان حضور دانشجویان فلسفه در کتابخانه دانشگاه در طول ترم را با هجوم بی امان آنان به قسمت تکثیر دانشگاه در ایام نزدیک به امتحانات را برای دریافت جزوه مقایسه کنید. برخی اساتید کار را راحت تر هم کرده اند. از قبل تعدادی سوال می دهند و سوالات آزمون پایان ترم را از بین آنها انتخاب می کنند.
۷- کم توجهی به «فلسفه ورزی» و خلاقیت و ابتکار و اندیشه ورزی فلسفی: نتیجه اش این که دانشجو حتی پس از حدود ۱۰ سال خواندن فلسفه، هنوز نمی تواند یک مسئله فلسفی را شناسایی کند، تحلیل نماید، مبانی آن را مشخص کند، اندیشه های فلسفی را نقد کند، خودش نظریه پردازی نماید و از نظریه اش دفاع کند.
۸- سیطره کمیت، مدرک گرایی و عنوان زدگی: برخی نشانه ها: اهمیت پیدا کردن تعداد مقالات منتشر شده(بخصوص مقاله در مجلات علمی پژوهشی)، تعداد کتاب ها، جمع و تفریق امتیازهای علمی و پژوهشی، پیگیری ارتقا و ترفیع سالانه، حساس بودن نسبت به عنوان «دکتر» یا «حجت الاسلام دکتر»، عدم پذیرش مقالات از دانشجویان ارشد و دکتری مگر با همراهی یک استاد.
۹- پررنگ شدن نگاه به فلسفه به عنوان صرفا یک شغل و رشته دانشگاهی جهت گذران زندگی، تا به عنوان حکمت و فرزانه گی و یک دغدغه و مسوولیت
۱۰- عدم اهتمام جدی مراکز علمی و اساتید به تحقیق و پژوهش، و عدم سرمایه گذاری و برنامه ریزی جدی برای آشنایی دانشجویان با روش تحقیق، نویسندگی، ارایه کنفرانس و سخنرانی)
۱۱- عدم توجه جدی به فلسفه جوامع شرقی (هند، چین، …) و اسلامی (جهان عرب): در مقایسه با فلسفه غرب، در مجموع توجه به ترجمه و تالیف درباره فلسفه و فلیسوفان اسلامی یا فلسفه های شرقی (که اتفاقا هم افقی های بیشتری با فلسفه و فرهنگ ایران دارند) کمتر به چشم می خورد. به گونه ای که گاه احساس می شود توجه به اینها را کسر شان خود می دانیم.
۱۲- آشنایی نصفه نیمه با فلسفه غرب: گرچه دو یا سه دهه اخیر میزان توجه به آثار و اندیشه های فیلسوفان غربی بیشتر شده (که تا اندازه زیادی ضروری هم هست) ولی این آشنایی هم نوعا به صورت جدی، برنامه ریزی شده، و جامع نبوده است. (به عنوان مثال، با این که سال هاست درباره هایدگر در کشورمان کتاب ومقاله وپایان نامه نوشته می شود ولی هنوز همه آثار او به فارسی ترجمه نشده است و با توجه به عدم آشنایی بسیاری از دانشجویان وبرخی از اساتید با زبان های آلمانی یا انگلیسی، طبیعتا اطلاع کاملی از اندیشه های این افراد در دسترس قرار نمی گیرد)
۱۳- عدم حضور جدی در عرصه فلسفه ورزی و فلسفه پژوهی جهان: به عنوان مثال، در اغلب دانشنامه های فلسفی جهان (حتی در کتاب مجموعه مقالات فلسفه اسلامی از انتشارات راتلج که درباره فلسفه اسلامی و برخی فیلسوفان ایرانی است) آثاری از اساتید و دانشجویان ایرانی فلسفه (به ویژه آنان که در داخل کشورند) دیده نمی شود.
پیام دانشگاه صنعتی شریف در پی بروز سانحه برای بالگرد رییس جمهور
چالشهای محققان علوم تجربی و انسانی در بررسی آیات الهی در طبیعت
فرهنگ نوآوری در بدنه دانشجویی تقویت می شود
استوری خاص صفحه اینستاگرام رئیس جمهور پربیننده شد
تصاویر واضح از بالگرد رئیس جمهور پیش از وقوع سانحه
آغاز پذیرش اسکان موقت تابستان فرهنگیان از هفته پایانی خردادماه
تخصیص ۳۵ هزار میلیارد ریال سود به اعضای صندوق ذخیره فرهنگیان
نحوه دریافت کارت آزمون امتحان نهایی از طریق پنجره ملی خدمات دولت هوشمند
ثبتنام الکترونیکی مدارس «اختیاری» است/ اعلام نحوه ثبتنام میانپایهها
تظاهراتی که دانشگاه را به قرنطینه رساند
ایجاد فرصت گفتوگو میان حاکمان و حکمیان در سومین همایش دانشگاه آزاد اسلامی
آییننامه تسهیل جذب دانشجویان بینالملل تدوین شد
انتقاد وزیر آموزش و پرورش از افراط در تفسیر مبانی قرآنی
پیام دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی به همایش ملی و بینالمللی سلامت، حکمت و حکمرانی
نقش موثر روابط عمومی در ایجاد ظرفیت سازیهای عمومی در دانشگاه
راهاندازی مرکز تحقیقات علم و الهام از قرآن در دانشگاه تهران
حمید مولانا امت را به کتابفروشیها فرستاد
قصه یکروزنامهنگار از غرقشدن تایتانیک در تهران
کتاب سوغاتیهای خوراکی ایران به چاپ سوم رسید
ریشه حکمتها و ضربالمثلهای فارسی در قصههای جورواجور
جذب هیأت علمی در پژوهشگاه علوم انسانی جهاد دانشگاهی
دستورالعمل برگزاری امتحانات پایان ترم دانشگاه پیام نور اعلام شد
درس علوم و معارف دفاع مقدس باید حضوری و الزامی باشد
اعلام شرایط تحصیل دانشجویان ایرانی در دو دانشگاه قبرسی و لهستانی
گلکسی S24 FE سامسونگ به زودی معرفی میشود+عکس
دومین نسخه بتا اندروید ۱۵ با ویژگیهای جدید منتشر شد
نحوه نظارت بر شیوه نامه پذیرش دانشجوی استاد محور اعلام شد
سفر به قلب زیبایی های کیهانی
پایان میزبانی ۱۱ روزه مصلی؛ خواندیم و ساختیم
موزیلا فایرفاکس به کمک این فناوری کیفیت ویدئوها را بالاتر میبرد
نیازمند سرمایهگذاری با برنامه و غیرشعاری دولتمردان در زمینه هوش مصنوعی هستیم
جزئیات اختتامیه دومین جشنواره بینالمللی سلامت دانشجویان اعلام شد
احیای پروژههای بزرگ صنعتی در دانشگاه امیرکبیر/ آمار مهاجرت نخبگان ریشه رسانهای سیاسی دارد
تامینامنیت حوزههای آزمون نهایی با راکتفلزیاب و سیگنالیاب/تجهیز حوزهها به دوربین مداربسته
اپلیکیشن جدیدی که مخصوص معتادین به گوشی است
تغییر زمان آزمون روز اول پایههای دهم، یازدهم و دوازدهم به دلیل مشکلات سامانه کارت ورود
طلب ۱.۵ همتی شرکتهای لبنی بابت طرح شیر مدارس
تاکید وزیر علوم بر تسهیل جذب نخبگان به عنوان عضو هیاتعلمی
برگزاری جشن ازدواج ۱۳۰ زوج دانشجوی دانشگاه محقق اردبیلی
فرهنگ سازی گام اول فریلنسری است
هر ایرانی یک فریلنسر می شود
طلاب صورت خود را با سیلی سرخ نگاه داشتهاند
تحول به معنای کنارگذاشتن سنتهای اصیل حوزوی نیست
جدول معیارهای جدید برای رتبه بندی دانشگاهها
آییننامه تسهیل جذب دانشجویان بینالملل تدوین شد
سرعت در جذب اعضای هیات علمی رتبه دانشگاهها را تغییر میدهد
حضور رییس دانشگاه علامهطباطبایی در گردهمایی روسیه و جهان اسلام
اعزام ۲۰۰ طلبه جهادی به مناطق سیلزده فریمان
تانکهای بریتانیایی به یک وسیله عجیب مجهز شدند+عکس
بنسلمان امنیت فرودگاه کلان شهر نئوم را با هوش مصنوعی تامین میکند
ترکیه رقیب جنگنده F-35 آمریکا را ساخت+عکس
هوشمندسازی افزایش کیفیت زندگی مردم و رشد اقتصاد
گیاهان دارویی کلید رسیدن به اقتصاد دانشبنیان
ایجاد بنیه علمی و فناورانه جهت رسیدن به اهداف بزرگ در حوزه نانو
تصویر واقعی از آیفون ۱۶ در دست یکی از کاربران فاش شد+عکس
حرکت کثیف اپل درباره عکسهای کاربران لو رفت
آگهی/دستمزدهای نجومی؛ بررسی درآمد وکلا شایع یا واقعیت
علت انتخاب نام Gemini برای هوش مصنوعی گوگل چه بود؟
گلکسی S25 با تراشه ۳ نانومتری و قدرت شارژدهی قوی+عکس
شکست سنگین مرسدس بنز در فروش این خودروها+عکس
لغو امتحانات نهایی روزهای ۳۰ و ۳۱ اردیبهشت دانشآموزان
کشف استخر سرپوشیده ۱۶۰۰ساله در ساحل آلبانی همه را انگشت به دهان گذاشت+عکس
ردپای تازه کشف شده انسانها در آمریکا سن این کشور را بالا برد+عکس
موشک تازه از راه رسیده روسیه فشار به اوکراین را بیشتر کرد+عکس
اطلاعات لو رفته تازه درباره آیفون SE اپل
قابلیت تازه اندروید که از دزدی گوشی شما جلوگیری میکند
حقایقی درباره کهکشان راه شیری میلهای که چیزی درباره آن نمیدانید
ساخت هندزفری جدیدی که هرگز گره نمیخورد+عکس
تصویری از گودال ۸۰۰۰ متری یخزده در مریخ ثبت شد+عکس
گوشی جدید شیائومی با نمایشگر بزرگ رونمایی شد+عکس
بیامو قدرتمند با بدنه مخملی همه را متعجب کرد+عکس
خودروی پرفروش اروپا به ایران آمد+عکس
پس زمینه تابلوی مونالیزا متعلق به این مکان است+عکس
من یک پایین شهریام در کتابفروشیها
جشنواره ایده های برتر جوانان در کردستان برگزار می شود
جنس کنش دولتمردان سیزدهم اعتقاد به مشارکت خیرین است
ساخت مدارس خیرساز در دولت سیزدهم بهطور میانگین ۲ برابر شده است
افرادی که با قرآن مانوس شده اند؛ حق طلب و حق جو هستند
درخواست دانشجویان لهستان برای تحریم رژیم صهیونیستی
استقرار میز پاسخگویی امتحانات نهایی در ادارات آموزش و پرورش مناطق ۱۹گانه تهران
چطور با گوشی خود بفهمیم که ما را ردیابی میکنند؟
گوشی جدید شیائومی با نمایشگر بزرگ رونمایی شد+عکس
تصویری از گودال ۸۰۰۰ متری یخزده در مریخ ثبت شد+عکس
بنسلمان امنیت فرودگاه کلان شهر نئوم را با هوش مصنوعی تامین میکند
تصویر واقعی از آیفون ۱۶ در دست یکی از کاربران فاش شد+عکس
ارزانترین سلاح پهپادکُش که ساخت بریتانیا است+عکس
حرکت کثیف اپل درباره عکسهای کاربران لو رفت
بزرگترین فروچاله زیرآبی دنیا که باعث انقراض دایناسورها شد+عکس
گلکسی S25 با تراشه ۳ نانومتری و قدرت شارژدهی قوی+عکس
بیامو قدرتمند با بدنه مخملی همه را متعجب کرد+عکس
تانکهای بریتانیایی به یک وسیله عجیب مجهز شدند+عکس
جزئیات کیا سورنتو جدید اعلام شد+عکس
حقایقی درباره کهکشان راه شیری میلهای که چیزی درباره آن نمیدانید
کشف خیره کننده دانشمندان درباره یونها همه را شگفت زده کرد
آیفون16 پرومکس در باتری و شارژدهی رکوردشکن میشود
تمام اطلاعات آیفونها و آیپدها لو رفت
قابلیت تازه اندروید که از دزدی گوشی شما جلوگیری میکند
رونمایی آمریکا از بزرگترین هواپیمای رادارگریز دنیا+عکس
ردپای تازه کشف شده انسانها در آمریکا سن این کشور را بالا برد+عکس
ارزانترین باتری مادامالعمر دنیا کشف شد+عکس
اطلاعات لو رفته تازه درباره آیفون SE اپل
موزیلا فایرفاکس به کمک این فناوری کیفیت ویدئوها را بالاتر میبرد
کشف استخر سرپوشیده ۱۶۰۰ساله در ساحل آلبانی همه را انگشت به دهان گذاشت+عکس
خریداران Xperia ۱ VI سونی منتظر یک تغییر ویژه در صفحه نمایش باشند+عکس
منتظر شفقهای قطبی بعدی باشید
سرقت ۲۵ دلاری رمز ارز دو برادر در بلاک چین اتریوم
نحوه انتخاب موضوعات پایان نامه برای پذیرش دانشجوی استاد محور
آیین بزرگداشت ۱۷۵۷ سال سنت آموزش عالی در ایران ۸ خرداد برگزار میشود
خبر بد OnePlus برای طرفداران این نوع گوشی
گلکسی S24 FE سامسونگ به زودی معرفی میشود+عکس
نظراتی که حاوی توهین یا افترا به اشخاص ،قومیت ها ،عقاید دیگران باشد و یا با قوانین کشور وآموزه های دینی مغایرت داشته باشد منتشر نخواهد شد - لطفاً نظرات خود را با حروف فارسی تایپ کنید.