کد خبر: 51366
ف
علم بدون ساماندهی معلومات موجود پیشرفت نمی‌کند
بدون شک، در حوزه علوم و فنون، ما هیچ راهی جز وصل شدن به شبکه اطلاعاتی نداریم و این مشکلی است که هم اکنون حتی دانشگاه های بزرگ ما دارد، چه برسد به دانشگاه های کوچک.

به گزارش ثریا حجت الاسلام والمسلمین رسول جعفریان رئیس کتابخانه مرکزی، مرکز اسناد و تأمین منابع علمی دانشگاه تهران در یادداشتی به اهمیت ساماندهی مقالات و کتابهای منتشره پرداخته است:

قدم اول در علم و تحقیق، دانستن همه دانستنی هایی است که درباره موضوع مورد نظر ما، نوشته و منتشر شده یا حتی نشده است. اما اشکال و سؤال این است که معلومات چگونه به دست می آید؟

تا دو دهه قبل، این معلومات در کتابخانه های فیزیکی بود، اما اکنون، آن زمان گذشته، و عصر جدیدی آغاز شده است. در حال حاضر، این کتابخانه های دیجیتال هستند که این دانسته ها را نگاه می دارند و دسته بندی می کنند و عرضه می نمایند. اگر روزگاری یک کتابخانه از چند ده تا چند میلیون کتاب داشت، کتابخانه مهمی بود، اما اکنون کتابخانه دیجیتالی یا پایگاههای اطلاعاتی که کمتر از دهها میلیون رکورد داشته باشند ارزش ندارند.

و اما این تجمیع معلومات دیجیتالی تازه اگر باشد، مرحله اول است. مرحله بعدی این است که باید این معلومات بهم پیوسته باشد، یعنی به گونه ای باشد که با کلید واژه های لفظی و معنوی (با کمک هوش مصنوعی) مرتبط با یکدیگر باشند، آن گونه که بتوان دامنه و عمق معلوماتی را که در باره موضوع شماست به آسانی بدست آورد. در غیر این صورت، گرچه با تجمیع فایل ها، گامی به جلو برداشته شده، اما از سرعت و دقت خبری نخواهد بود.

باید این نکات را مسلم گرفت:

دیگر کتابخانه فیزیکی فایده ای ندارد مگر به عنوان موزه. البته مشروط بر این که همه معلومات آنها تبدیل به معلومات دیجیتالی شده باشد و الا هنوز هم باید به همان کتابها مراجعه کنیم و الان هم همین کار را می کنیم.

دوم آن که این معلومات، در پیوند با یکدیگر باشد، یعنی با سرچ لفظی و ایجاد ارتباط های معنایی، بتوان معلومات آنها را در کنار یکدیگر قرار داد. این کاری است که در گوگل و سامانه های جستجوی دیگر که در مراکز مهم اطلاعاتی هست، شاهدیم. این مرحله در میان ما، یا وجود ندارد، یا اگر هست، بسیار اندک است.

اینها که عرض شد، یک مشت بدیهیات بود که تکرار کردم. مشکل و مسأله این است که وضع حالی ما در کشور چگونه است؟

در این باره باید گفت، اطلاعات علمی مربوط به علوم و فنون روز، آن مقدار که در پایگاه های اطلاعاتی بیرون هست، با دشواری بدست می آید. علتش هم تحریمها و مهم تر از آن مشکل مالی برای خرید این پایگاههاست. این مشکل اصلی است. مقالات علمی داخل، مسلما در حوزه علوم و فنون جدید، بسیار اندکند، حتی مقالات اروپایی هم در قیاس با آنچه در دنیا منتشر می شود محدود هستند، چه برسد به این که بخواهیم حرفی از ایران بزنیم. مسلما ایران سهم اندکی در این علوم دارد که همان هم مغتنم است.

بدون شک، در حوزه علوم و فنون، ما هیچ راهی جز وصل شدن به این شبکه اطلاعاتی نداریم و این مشکلی است که هم اکنون حتی دانشگاه های بزرگ ما دارد، چه برسد به دانشگاه های کوچک که مثل قارچ همه جا روییده اند و دسترسی به این قبیل مراکز ندارند.

اما در حوزه علوم انسانی و اجتماعی، باز مشکل از همین قرار است، جز آن که در حوزه فرهنگ سنتی و اسلامی، اندوخته هایی داریم و مرکزی مثل نورمگز هستد که فعال ترین پایگاه اطلاعاتی در این حوزه است. چند مرکز اطلاعاتی دیگر هم هست، و اما مشکل این است که اغلب اینها شناخته شده نیستند، امکانات مالی کافی در اختیار ندارند، و مراکز آموزشی و دانشگاهی هم پولی ندارند تا با تزریق به آنها، آنها را تقویت کنند. در شرایط فعلی حتی متحد کردن همین چند مرکزی که مقالات را ارائه می دهند هم وجود ندارد. بیشتر اینها هم مرکزی برای تجمیع معلومات هستند و دست کم تا این لحظه برنامه ای برای ایجاد ارتباط گسترده جز در حذ لفظی ندارند.

از مقاله که بگذریم، در حوزه کتاب نیز داستان همین طور است. روزانه صدها کتاب دیجتیالی نه در اینترنت، بلکه در کانال تلگرام و ... عرضه می شود که هیچ ارتباطی با هم ندارند. یعنی جایی وجود ندارد که همه اینها را گرد آورد و حتی شده متن پی دی اف را یک جا در یک وبسایت بزرگ در اختیار بگذارد.

یک مشکلش مسائل حقوقی است که حل ناشده مانده است. با این حال پژوهشگران جوان هر طوری شده غالب اوقات اینها را با زحمت بدست می آوردند و با ساده ترین شکل، یعنی مطالعه فایل به جای مطالعه کتاب از آن ها بهره می برند. تنها خاصیت این کار این است که دست کم، اگر در نقطه دوری هستند، می توانند به این فایل دسترسی پیدا کنند. اما به هیچ روی از امکانات دیجیتال به صورت گسترده استفاده نمی کنند.

و الان، نه در سطح متادیتای کتابی و نه محتوا، هیچ وبسایتی وجود ندارد که به صورت فراگیر، معلومات درج شده در باره کتابهای مهم علوم انسانی و اجتماعی را یک جا عرضه کند. بسیاری هنوز به کتاب چاپی اهمیت می دهند و توجه ندارند که حتی تیراژ سه هزار هم ارزشی در دنیای جدید که دیجیتال هست، ندارد.

چند روز قبل یک موسسه ای که صدها کتاب در این حوزه منتشر کرده و هدفش توسعه علوم انسانی در دانشگاه ها بوده، می گفت، بسیاری از کتابخانه های دانشگاهی، حتی چند عنوان از کتابهای ما را ندارند.

سالها قبل وب سایت lib.ir فهرست کتابهای کتابخانه های بزرگ و کوچک را گرد آورد که عالی بود، ولی آن هم یکی دو سالی است تنها به خاطر ماهیانه چند میلیون تومان عملا تعطیل شده و توسعه ای نیافته است. شرکت پارس آذرخش نتوانسته فهرست تمامی کتابهایی که در برنامه های خود دارد یک جا عرضه کند، و این به دلیل آن است که برخی از کتابخانه ها آن قدر عقب افتاده هستند که حتی رضایت به دادن عناوین کتابهای خود در یک برنامه عام نیستند. بماند که خود پارس آذرخش هم پیشرفت روشنی در سامانه کتابداریش نداشته و حتی در مقایسه با ۱۰ سال قبل، بسا عقب گرد هم داشته است. وزارت علوم هم به رغم جلساتی که می گذارد، برنامه جدی ندارد. در واقع، هر از چندی برنامه ای را مطرح می کنند، و با تغییر مدیریت ها، از روی میز به زیرمیز می رود.

در سطح محتوا، عجالتا غنی ترین وبسایت، همین نورمگز برای مقالات است که بهتر است وزارت علوم با آن شریک شود و سهام آن را بخرد و اطلاعات خود را با آنها به اشتراک بگذارد. همین طور به طور مشترک، و در دوره ورشکستگی ایرانداک، به دلیل همکاری نکردن دانشگاهها با آن و البته تنبلی خودش، اینها برای پایان نامه ها فکری بکنند، گرچه می دانم، آن قدر ذهن ها در وزارت خانه و دانشگاه های بزرگ بسته است، که این هم ناممکن است.

در این میانه، وزارت ارشاد هم هیچ مسوولیتی در این باره احساس نمی کند، و  البته تقصیری هم ندارد، وقتی نیروی فکری و نیز پولی وجود ندارد، چه می شود کرد؟ در واقع، غفلت، عقب ماندگی ذهنی، سنت گرایی بیش از حد، جزیره ای فکر کردن، سیاسی کاری ها و خط کشی ها، و نداشتن فکرهای پیشرو، همه و همه دست بدست هم داده است تا نتوانیم معلومات داخلی حوزه علوم انسانی را از کتاب و مقاله یک جا متمرکز کنیم. در این شرایط، حتی اگر ده درصد آدم های جامعه ما هم نابغه باشند، نمی شود از پیشرفت جدی علم سخن گفت.

منبع: خبرگزاری مهر


مرتبط ها
ارسال نظر
chapta
حداکثر تعداد کاراکتر نظر 200 ميياشد .
نظراتی که حاوی توهین یا افترا به اشخاص ،قومیت ها ،عقاید دیگران باشد و یا با قوانین کشور وآموزه های دینی مغایرت داشته باشد منتشر نخواهد شد - لطفاً نظرات خود را با حروف فارسی تایپ کنید.

تصویر/ در این خانواده ژن خوب فقط شهادت است

نصرت خدا تنها به شکل معجزه‌ و ماورایی محقق می‌شود؟

چین لباس‌های فضایی جدیدی را به ایستگاه فضایی تیانگونگ فرستاد

چرا لاک‌پشت‌ها در برابر سرطان مصون هستند؟

ضرورت تلاش همه‌جانبه برای حضور ایمن و پرشور دانش‌آموزان و فرهنگیان در سفر تمدن‌ساز اربعین

طرح حامی گامی راهبردی در مسیر قطع چرخه فقر آموزشی است

اعزام ۸ تیم المپیادی‌ به رقابت‌های جهانی از ۲۶ تیر تا ۲۰ مرداد/ کارشکنی فرانسه برای جلوگیری از درخشش دانش‌آموزان ایرانی در المپیاد فیزیک

عذرخواهی شرکت ایلان ماسک به‌خاطر گراک

مقابله با سارقان محتوا در فیس‌بوک و اینستاگرام

مالک تیک‌تاک عینک واقعیت ترکیبی می‌سازد

عطش تراشه‌ساز آمریکایی برای حضور در بازار چین

ارزیابی تکمیلی داوطلبان اعزام به مدارس از کشور / انتخاب ۴۷۰ نفر جهت اعزام

کاوشگر ناسا رکورد شکست

هوش مصنوعی کلود طراح شد!

خاورمیانه برای پذیرش هوش مصنوعی آماده است؟

کمبود بودجه به ناسا رسید؛ خروج ۲هزار مدیر!

برای خواندن دست اپل از سامسونگ چشم برندارید!

ببینید؛ رونمایی از سریع‌ترین قطار چین با سرعت ۶۰۰ کیلومتر بر ساعت

جنگ سایه‌ها؛ چگونه اختلال در GPS زندگی روزمره ایرانیان را مختل کرد؟

جراحی کیسه صفرای خوک با روبات هوشمند

دسترسی به دامنه‌های .ir دچار مشکل شد

هفت تغییر مهم که در آیفون ۱۷ خواهیم دید

ساخت مخازن سبک و ایمن هیدروژن مایع با نانوصفحات گرافنی

حجم مغز افراد روان‌آزار کمتر است

روبات‌ها سربازان روسی را اسیر کردند

نقشه راه جدید دانشگاه شهید بهشتی برای همکاری گسترده با صنعت

ماموریت آکس-۴ ایستگاه فضایی بین‌المللی را ترک کرد

نحوه محاسبه نمره نهایی در پذیرش دانشجو معلمان چگونه است؟

بودجه دانشگاه آزاد زیر ذره‌بین؛ تاکید بر پایداری اقتصادی

یک ماده خنک‌کننده جدید توسط هوش مصنوعی کشف شد

هوش مصنوعی؛ شریک آینده‌نگر مدیریت بحران‌های جهانی

عکس روز ناسا از یک فرورفتگی در مریخ

غم اگر تصویر بود: نفس دختر ۲ ساله شهید حمید آزکات

تصویر/ دختر بچه‌ اهل غزه که به دلیل وحشت و ترس موهای سرش ریخته است

المپیاد فناورانه امیرکبیر؛ گامی برای تقویت ورزش دانشجویی

واکنش وزارت ارتباطات به اختلال مسیریاب‌ها؛ ملاحظات استفاده از واتس اپ

معاون وزیر علوم به سوالات کنکوری‌ها در تلویزیون جواب می‌دهد

سهم ۶۰ درصدی تاثیر سوابق تحصیلی در کنکور

از چت‌بات‌های هوش مصنوعی برای روان‌درمانی استفاده نکنید!

غصه شنبه از نظر علمی ثابت شد!

جایگزینی یک تزریق هفتگی با قرص‌ها برای بیماران پارکینسون

کشف ارتباط ساعت داخلی بدن و وعده‌های غذایی با خطر چاقی و دیابت

اروپا با طرحی بلندپروازانه، انقلاب کوانتومی خود را کلید می‌زند

پاکسازی موفق چاه نفت با فناوری نوین در شرکت‌های دانش‌بنیان دانشگاه شیراز

ستاد پیگیری و پشتیبانی از آسیب دیدگان جنگ تحمیلی در وزارت علوم تشکیل می‌شود

اعمال ۴۰ درصدی نمره کنکور در پذیرش نهایی دانشجو در سال ۱۴۰۴

زمان اعلام نتیجه اولیه و نهایی کنکور ۱۴۰۴ مشخص شد

آمادگی بانک سپه برای پرداخت تسهیلات ازدواج و فرزند‌آوری

معرفی جوان‌ترین و مسن‌ترین داوطلبان نوبت دوم کنکور

چهارشنبه، آخرین مهلت دریافت کارت کنکور/داوطلبان برای تغییر حوزه و گروه به باجه‌ها مراجعه نکنند

راه‌اندازی سامانه یادگیری مجازی برای توانمندسازی معلمان/ برگزاری دوره‌های تلفیقی حضوری و مجازی توانمندسازی

۱۵ درصد داوطلبان کنکور از استان تهران هستند/برگزاری آزمون در ۱۵ حوزه خارجی

رونمایی از هویت بصری جدید پنجره واحد خدمات الکترونیک آموزش و پرورش مای مدیوو توسعه قابلیت‌های نوین

میدان پویا؛ برنامه‌ای جدید برای تقویت اوقات فراغت تابستانی دانش‌آموزان

امکان ساخت رگ‌های خونی جدید در بدن با کمک نانوسیلیکات

هوش مصنوعی در دولت‌ها؛ ابزار پیشرفت یا تهدیدی برای دموکراسی؟

تولد اولین گاومیش شبیه‌سازی‌شده جهان از طریق سزارین

تولید کرم‌های نانویی ضد آفتاب و مرطوب کننده با جذب سریع

عینک نوردرمانی راهی برای شناخت سالمندان در مراحل ابتدایی آلزایمر عینک نوردرمانی راهی برای شناخت سالمندان در مراحل ابتدایی آلزایمر

عکس روز ناسا از کهکشان هلیکس

گرد و غبار و فرونشست زمین‌شناسی دو چالش مهم اصفهان

نزدیک ترین تصاویر از سطح خورشید منتشر شد

آیا ورزش واقعاً سلامت روان را بهبود می‌بخشد؟

فنی اما ساده: تکلیف ضایعات داخل توالت‌های هواپیما چه می‌شود؟

معرفی نسخه جدید شاسی‌بلند وارداتی ایران

پایان مزاحمت ماهواره‌ها برای اخترشناسان

محققان از فواید سلامت شگفت‌انگیز هندوانه پرده برداشتند

روبات پوشیدنی در شرکت هواپیمایی کره استخدام شد

فراخوان ساخت محصول افشانه سلولی برای ترمیم زخم‌های پوستی

زنبورهای عسل جاسوس چین شدند

سرعت بخشی به برنامه‌های پروژه ملی مهر

چت‌جی‌پی‌تی فارسی؛ ابزار بومی برای تولید محتوا و تحلیل هوشمند فروشگاه‌های اینترنتی

آسیب نور شهرهای بزرگ به سلامت قلب

هوش مصنوعی اوپن ای‌آی قهرمان شد

هوش مصنوعی به زودی با حیوانات خانگی حرف می‌زند

فیل‌ها با حرکات خود، خواسته‌هایشان را بیان می‌کنند

نشست بررسی ملاحظات پدافند غیرعامل در برنامه‌‏ریزی شهری برگزار می‌شود

نانوپوششی که ماهواره‌ها را در آسمان نامرئی می‌کند

کشفی که مسیر ساخت مواد رساناتر را هموار می‌کند

صرفه‌جویی ۹۹ درصدی در مصرف انرژی با فتوکاتالیست‌های نقاط‌کوانتومی

شعری زیبا/می‌شود من هم برایت شعر «ای ایران» بخوانم؟

پیام تسلیت دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی در پی ارتحال حجت‌الاسلام والمسلمین دکتر سید محمدباقر حجتی

تصویر/ دختر بچه‌ اهل غزه که به دلیل وحشت و ترس موهای سرش ریخته است

غم اگر تصویر بود: نفس دختر ۲ ساله شهید حمید آزکات

«مرگ مغزی جامعه شناسی ایرانی» بررسی می‌شود

تغییر قبله به سمت کعبه معظمه برای دشمنان اسلام شکننده بود

تصویر/ کتابت قرآن در مدت کمتر از ۳ سال توسط یک کودک هندی

منابع تاریخی که به وجود حضرت رقیه (س) و اتفاقات شام اشاره می‌کنند

کودک اهل کتاب ایرانی، آینده‌ساز گفت‌وگو و دانایی است

اگر دلتان یک مجموعه شعر می‌خواهد «باران کبوتر» منتشر شد

شرکت ۳۵۰۰ نفر در پویش قرآنی «به نام پیروزی»

نگاهی به مراحل هفت گانه سلوک تا شهود عرفانی در پرتو مقاومت عرفانی

تصویر/ هیئات با پیوند «ایده، شعر و اجرا» از مکتب حسین به ایران حسین پل زدند

شروط قرآن برای پیروزی یک جامعه در برابر توطئه‌های دشمن

روایت خواندنی سردبیر تهران تایمز از روزنامه‌نگاری در جنگ

نویسنده زن سودانی جایزه قلم پینتر ۲۰۲۵ را گرفت

همگرایی اسلامیت و ایرانیت پشتوانه هویتی و فرهنگی ایران عزیز

بازسازی اعتماد به چیزی فراتر از تبلیغات و رسانه نیاز دارد

درمان ساده‌ای که می‌تواند از ۷۵ درصد سرطان‌های معده جلوگیری کند

احتمال تغییر زمان امتحانات گواهینامه و ارتقا برای برخی دستیاران پزشکی

در معرض ابتلا به آلزایمر هستید؟/ چهار مسیر منتهی به این بیماری را بشناسید

.ترفند رسانه‌ای رژیم صهیونیستی برای توجیه تجاوز نظامی به ایران

انقلاب انویدیا در هوش مصنوعی با پاسخ‌دهی ۳۲ برابر سریع‌تر به کاربران

استفاده از نانوحباب برای مهار گازهای گلخانه‌ای

یافته‌های دانشمند ایرانی درباره توانایی چت‌جی‌پی‌تی در درک رنگ‌ها

ابتکار دانشمند ایرانی در استفاده از چوب برای افزایش طول عمر باتری‌

یک‌پنجم سال زیر تیغ فرابنفش؛ ازون از ما محافظت می‌کند ولی نه همیشه

دانشگاه علم و صنعت امسال ترم تابستانی برگزار نمی کند

استخراج لیتیوم از آب امکان‌پذیر شد

رونمایی از گلکسی واچ ۸ با قابلیت‌های سلامتی جدید