به گزارش ثریا دومین نشست از سلسله نشستهای بررسی تأثیر فتح ایران بر روند شکل گیری تمدن اسلامی با ارائه محمد باغستانی مدیر گروه و عضو هیأت علمی گروه هنر و تمدن اسلامی پژوهشکده اسلام تمدنی پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی در مدرسه علمیه جعفریه برگزار شد.
در ابتدای این جلسه باغستانی به سه شبهه اصلی مطرح شده پیرامون فتح ایران اشاره کرد:
۱) ادعا بر این است که جنگ عامل مسلمان شدن ایرانیان شده و این جنگ گسترده موجب شده تا ایرانیان به اجبار به اسلام تن دهند.
۲) شبهه دیگری که از شبهه اول ریشه میگیرد این است که در حمله اعراب مسلمان به ایران، کشتار زیادی از ایرانیان صورت گرفته است.
۳) بخش قابل توجهی از تمدن عظیم ایران، توسط اعراب مسلمان نابود شده است.
استادیار پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی سپس به بررسی هر یک از این شبهات پرداخت:
شبهه اول: اسلام اجباری
هر پدیدهای که در این عالم پیدا میشود، نیازمند عاملی برای وجود و عاملی برای بقا خود است. اولاً اسلام با جنگ پدید نیامده است بلکه مبتنی بر رسالتی جهانی برای حضرت محمد صلی الله علیه و آله بوده است. پیش از ورود اعراب مسلمان به ایران، علاوه بر اسلام آوردن جناب سلمان، این ایرانیان یمن بودند که در زمان پیامبر اسلام به دین اسلام گرایش یافتند. از همین ایرانیان یمن بود که نخستین مدافعان برخاستند و با پیامبر دروغینی به نام اسود عنسی مبارزه کردند و اولین شهید ایرانی دفاع از اسلام نیز از میان ایشان تقدیم اسلام شد.
پس از ورود اسلام به ایران، هرگز از فشار نظامی برای الزام و اجبار مردم به تغییر آئین خود استفاده نشد. اگر ایرانیان به زور مسلمان شدند، چرا پس از اینکه در سرکوبی بنی امیه، مشارکت فعال داشتند، به آئین زرتشتی بازنگشتند؟ کسانی که مدعی اسلام اجباری ایرانیان هستند، باید شواهد زیادی ارائه کنند که ایرانیان قصد بازگشت به ایین زرتشت و حکومت ساسانی داشتند ولی عربهای مسلمان مانع شدند.
شبهه دوم: کشتار وسیع ایرانیان
باغستانی در ادامه به شبهه دوم اشاره کرده و گفت: براساس شبهه اول، این نتیجه گرفته شده که کشتارهای فراوانی از ایرانیان، توسط اعراب مسلمان صورت گرفته است. با مطالعه منابع و گزارشهای تاریخی در مییابیم که مسلمانان قصد اجبار و فشار برای گسترش اسلام نداشتند. در همه جنگها مسلمانان در ابتدا سه پیشنهاد دعوت به پذیرش اسلام، پرداخت جزیه و یا در نهایت جنگ مطرح میشد. نکته مهم دیگر این است که آیا مسلمانان از اقتدار کافی برای تحمیل دین خود برخوردار بودند. براساس گزارش منابع تعداد سپاهیان مسلمان در حمله به ایران کمتر از ۵۰ هزار نفر و در برخی موارد ۱۰۰ هزار نفر گزارش شده است. در مقابل جامعه ایران در آن دوره جمعیتی در حدود ۱۴۰ میلیون نفر داشته است. ارتش ساسانی یکی از دو ارتش بزرگ جهان محسوب می شده است. با این شرایط چگونه اعراب مسلمان توانسته اند تا اسلام را بر ایرانیان تحمیل کنند؟
وی افزود: پژوهشگری زرتشتی در کتابی با عنوان «ستیز و سازش» آورده که تا پایان سده اول در حدود ۱۰ درصد از جمعیت ایران، مسلمان شده اند. در پایان قرن دوم این میزان به حدود ۵۰ درصد افزایش مییابد و این افزایش تدریجی در قرنهای سوم و چهارم ادامه مییابد. بنابراین گزارش اسلام تدریجی ما را از همه استدلالها بی نیاز میکند.
عضو هیأت علمی گروه هنر و تمدن اسلامی گفت: در مقابل افرادی که نسبت به فتح ایران اشکال میکنند، نمیخواهند به شرایط حکومت ساسانی در آن دوره توجه کنند. اگر مردم ایران طرفدار دولت ساسانی بودند، چرا یزدگرد باید شهر به شهر فرار کند و در نهایت توسط یک آسیابان ایرانی در مرو کشته شود؟ چگونه است که فره ایزدی و جنبه روحانی پادشاه ایران در میان ایرانیان افول کرده است؟
چرا ایرانیها نمیخواستند از حکومت خود دفاع کنند؟ در حقیقت ایرانیان از حکومت ساسانی دلسرد شهد بودند. جنگهای طولانی بین ایران و روم، دریافت مالیاتهای سنگین و متعدد از طبقات پایین و فردوست جامعه و ظلم و ستم به آنان و قتل عام ۳۶ هزار زندانی بخشی از ظلمهایی است که ایرانیان با آن مواجه بودند. از سویی دیگر در ۱۵۰ سال پایانی دولت ساسانی، آداب و رسوم دینی و دستورات آئین زرتشتی بسیار پر دامنه شده بود. دستوراتی که یک متدین زرتشتی باید انجام میداد بسیار بود و با زندگی عمومی مردم، سازگاری نداشت. یکی از موارد سختی در آئین زرتشتی پرداخت کفاره بود. برای نمونه اگر کسی رودخانه را آلوده میکرد، باید چندین هفته مجانا برای آتشکده کار میکرد. یا بایستی از زنان در دوره عادت ماهیانه، دوری کرد. از سویی دیگر روحانیون زرتشتی جز طبقه اشراف محسوب میشدند و با حکومت ساسانی ارتباط تنگاتنگی داشته و از ثروتهای حکومت استفاده میکردند. در چنین جامعهای، فتوحات اسلامی، جامعه ایران را از ظلم ساسانی نجات داد. در مقابل در شریعت اسلامی قربانی (به غیر از نذر) تنها یک بار آن هم در صورت استطاعت برای انجام حج، بر مسلمان واجب میشود. خواندن نمازهای یومیه به جماعت مستحب است اما میتوان فردی و در منزل خواند. از سویی دیگر اشتراک آئین اسلام و زرتشت در برخی از اصول مانند اعتقاد به آخرت سبب شد تا پذیرش اسلام از سوی ایرانیان به آسانی صورت بگیرد.
استادیار پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی در ادامه به مواردی از همکاری ایرانیان با عربهای مسلمان اشاره کرد: اعراب ایرانی که در مرزهای ایران، عراق و عربستان مستقر بودند با عربهای مسلمان همکاری میکردند. علاوه بر مرزبانان، دهقانان (که استانداران آن زمان محسوب میشدند) نیز با فاتحان همکاری داشتند. از دیگر خدمات ایرانیها میتوان به موارد زیر اشاره کرد: خبرگیری از سپاهیان ایرانی و اطلاع رسانی به عربهای مسلمان؛ تعمیر راهها توسط ایرانیان برای عبور سپاهیان مسلمان؛ ضیافت و میهمانی برای عربهای مسلمان؛ راهنمایی و شناسایی راهها؛ ایرانیانی که به زبان عربی مسلط بودند، به عنوان مترجم ایفای نقش میکردند. پیوستن به سپاه فاتح که در جنگ قادسیه جمعیتی بالغ بر ۴ هزار نفر به سپاهیان مسلمان پیوستند.
شبهه سوم: نابودی بخش قابل توجهی از تمدن عظیم ایران
مدیر گروه هنر و تمدن اسلامی در بخش پایانی سخنان خود به شبهه تخریب تمدن ایران توسط عربهای مسلمان پرداخته و گفت: نمیتوان ادعا کرد که عربهای مسلمان در جریان فتح ایران، هیچ گونه خطایی نکردند. عمده گزارشهایی که مربوط به تخریب تمدن ایرانی میشود به روایات سیف بن عمر تمیمی بر میگردد که جعال بودن او ثابت شده است. از طرف دیگر طبری هم که روایات او را نقل کرده، در مقدمه کتاب خود آورده که هدف من جمع آوری روایات است و لذا درباره اسناد آن داوری نکرده است. از آنجایی که منابع مربوط به فتوحات در قرن دوم و پس از آن نگارش یافته اند، این احتمال وجود دارد که در برخی گزارشها اغراق صورت گرفته باشد. شهید مطهری در کتاب خدمات متقابل اسلام و ایران آورده است که علم در ایران قبل از اسلام گسترده نبود. علم کالایی اشرافی محسوب میشد که آموختن آن فقط در اختیار طبقه اشراف قرار داشت و طبقات پایین جامعه از این حق محروم بودند. از سویی دیگر چیزی به نام مدرسه با آن معنایی که مدنظر ماست، وجود نداشته است. بزرگترین مؤسسه علمی ایران، بیمارستان جندی شاپور بوده که این مرکز پس از ورود اسلام به ایران حفظ شده و دانشمندان آن نیز مورد احترام و توجه بودند. بسیاری از کتابهایی که به زبان پهلوی بود، از جمله خداینامه ها، به عربی ترجمه شد. علاوه بر این عربهای مسلمان با علم آموزی ایرانیان مخالفت نکردند. در قرن ششم هجری در یکی از روستاهای ماورا النهر، پیرزنی با نخ ریسی و پولی که از این طریق به دست میآورد، دو پسرش را روانه تحصیل علم میکند.
منبع: خبرگزاری مهر
هرگونه کمک به رشد تولید دانش بنیان ها گامی در راستای تحقق شعار سال خواهد بود
اعتبار دانشگاههای ۱۴۷ کشور جهان بهروزرسانی شد
تصویب برنامه جامع پژوهانه پس از ابلاغ برنامه توسعه هفتم
فراخوان جشنواره شعر توحیدی منتشر شد
فرم امتیازدهی علمی داوطلبان جذب هیأت علمی دانشگاه ها اصلاح شد
ChatGPT دانش آموزان را بیچاره کرد +نتیجه تحقیقات اعلام شد
تأثیر آلایندههای هوا بر فشارخون کودکان و نوجوانان
تأثیرات منفی شبکههای اجتماعی خارجی بر دانشآموزان
دیدار با خانواده شهید دانشآموز پهلوان طوقانی؛ آغاز آموزش ورزش زورخانهای به دانشآموزان
دوندگیهای وزارت علوم برای تأمین خوابگاه متأهلی به کجا رسید
اقدامات جهاددانشگاهی امیرکبیر در سال ۱۴۰۲ چگونه بوده است؟
زیرساختهای دانشگاه فنیوحرفهای در سال جدید تقویت میشود
انعقاد تفاهمنامه میان دانشگاه حضرت معصومه(س) و اتحادیه طلا و جواهر استان قم
ادامه پیگیری اولویتهای پنج گانه وزارت علوم در سال ۱۴۰۳
راهاندازی فرنما /بازگشت نشاط سیاسی به دانشگاهها و درخشش دانشجویان در یونیورسیاد
دکمه جدیدی که به کیبورد لپتاپها اضافه شد
ابلاغ آیین نامه استقرار مدارس و مراکز غیر دولتی در مناطق، نواحی و محلات مختلف کشور
برنامه آموزش و پرورش برای استخدام ۷۲ هزار معلم جدید
اعلام نتایج پویش مهر از اردیبهشت ۱۴۰۳
پذیرش فرهنگیان در مراکز اقامتی نوروزی از مرز یک میلیون نفر روز گذشت
شعارسال با توصیه محقق نمی شود/ مجلس در حوزه اقتصاد سوداگرانه ورود کند
تازهترین آمار داوطلبان نوبت دوم کنکور اعلام شد
غولهای فناوری کمر به نابودی یک شرکت بستند
کاوازاکی نینجا H2R جذابترین ابر موتورسیکلت دنیا+عکس
اولین جت پهن پیکر چینی در راه است+عکس
منتظر یک تغییر بزرگ در صفحه هوم آیفون باشید
فولکس واگن خودرویی برای ۱۸ سالهها تولید کرد+عکس
بزرگترین ناوگان نیروی هوایی دنیا برای این کشور است+عکس
تصویر لو رفته از گوشی جدید گوگل+عکس
دردسر حضور در فضا برای فضانوردان که رهایشان نمیکند
تصویر جدیدی از دماوند در بهار امسال+عکس
تصویر زیبایی از شکوفه های گیلاس و کوه فوجی ژاپن+عکس
تصویر تازه هومن برق نورد که شبیه بهنام تشکر شد+عکس
تصویر تازه از النازشاکردوست و سروش صحت که پربازدید شد+عکس
تصویری از سفره شش کیلومتری افطار در مشهد +عکس
رونمایی از خودروی مستربین مدل ۲۰۲۵+عکس
جنگنده جدید آلمان با توان حمل سلاح ۸ تنی+عکس
دورترین چیزی که با چشم غیرمسلح میتوانیم در آسمان ببینیم
رباتهای انسان نما جایگزین جمعیت کم دنیا میشوند+عکس
آمریکا یک بمب افکن جدید تست و کنسل کرد+عکس
دیزنی رنگ سبز جدیدی ابداع کرد که جای دیگری نیست+عکس
دانشمندان به دنبال ذرات شبح در تونلهای منظومه شمسی
ترفندهایی برای افزایش سرعت اینترنت موبایل
خورشید ذرهای کوچک از این ابرخوشه است+عکس
ارسال ۱۵۰۰ اثر به دبیر خانه جشنواره شعر رضوی
اجرای پویش ملی در پناه خدا ویژه دانش آموزان در ایام نوروز و ماه رمضان
برخورد قویترین طوفان خورشیدی طی سالها اخیر به زمین
دولتهای اسلامی به شریان اقتصادی دولت صهیونیستی آسیب وارد کنند
۱۱ مرحله ثبت نام نوبت دوم کنکور
نحوه برگزاری کلاسهای دانشجویان پس از تعطیلات نوروز اعلام شد
حمایت از پایاننامههای حوزه صنایع غذایی در قالب برنامه فنتز
این بخش ویندوز ۳۰ سال بدون تغییر مانده است+عکس
ماه از ایستگاه فضایی این طور دیده میشود+عکس
کمک هزینه ۱۰۰میلیون یورویی به دانشگاهها تعلق گرفت
کتاب ماجرای احمد و سارا برای کودکان و والدین
چاپ سهکتاب روانشناسی رسانه اجتماعی، هنر و شطرنج توسط دو ناشر
آغاز ثبتنام آزمونهای ورودی مدارس سمپاد و نمونه دولتی از ۱۸ فروردین
وزیر آموزش و پرورش: حتی یک مورد لو رفتن سؤالات امتحان نهایی صحت نداشت
معرفی سامانه ثبتنام دانشجویان اتباع
اینفوگرافیک مراحل ثبت نام آزمون سراسری سال ۱۴۰۳ ( نوبت دوم )
هدفگذاری افزایش اعضای هیات علمی تا هزار نفر/ تشکیل ۲ مرکز ملی تحقیقاتی
پذیرش بیش از۹۱۸ هزار نفر در مراکز اقامتی آموزش و پرورش/استان فارس بیشترین اسکان نوروزی فرهنگیان
نیروی دریایی کرهجنوبی یک پهپاد جدید با قابلیت حمل محموله ساخت+عکس
افزایش ۲۲۰ درصدی رتبههای برتر کنکور توسط دانشآموزان مناطق محروم
برنامه آموزش و پرورش برای استخدام ۷۲ هزار معلم جدید/امسال کتابهای پایه اول تغییر میکند
استاد اخراجی در علوم پزشکی تهران نداشتیم/ بازنشستگی اساتید طبق روال قانونی بوده است
جهاددانشگاهی کمکیار نظام آموزشی است
اعلام جزئیات برگزاری آزمون فرهنگیان
هند بالگرد تهاجمی آمریکا را مونتاژ میکند+عکس
مراکش ساخت بزرگترین و پیشرفته ترین ورزشگاه دنیا را آغاز کرد+عکس
بنسلمان با الهام از یک بازی معروف شهربازی پیشرفته میسازد+عکس
مقایسه جتهای جنگنده F-35 و F-22 آمریکا+عکس
این جنگنده قدرتمند گزینه اصلی ارتش روسیه است+عکس
تاریخ رونمایی iOS 18 به صورت رسمی اعلام شد
مادربزرگ ۷۵ ساله در این بازی کامپیوتری رکورد زد+عکس
رقابت تنگاتنگ آیفون ۱۵ با این مدل از گوشی شیائومی+عکس
مار چهار متری به فضا فرستاده شد=عکس
تامین خوابگاه یکی از شروط صدور مجوز برای جذب دانشجوی بینالملل
مسابقه کتاب شیرین برگزار میشود
پذیرفتهشدگان آزمون استخدامی مربیان تربیت بدنی مهر امسال سر کلاس میروند
به زمین دوم سلام کنید+عکس
مار چهار متری به فضا فرستاده شد=عکس
چرا خورشیدگرفتگی پیش رو از همه خورشیدگرفتیها مهمتر است؟
اولین تانک ارتش آمریکا با طراحی رنو+عکس
اولین جت پهن پیکر چینی در راه است+عکس
ماه از ایستگاه فضایی این طور دیده میشود+عکس
استخر و هتل بزرگ بنسلمان که دو ساحل را به هم وصل میکند+عکس
اینترنت میلیونها نفر به صورت همزمان قطع میشود
کشف سنگ قیمتی که از الماس سختتر است+عکس
یک خانواده با تماس ماهوارهای آیفون نجات پیدا کردند
خورشید ذرهای کوچک از این ابرخوشه است+عکس
بحرین تانکهای آبرامز آمریکایی را خرید+عکس
بنسلمان با الهام از یک بازی معروف شهربازی پیشرفته میسازد+عکس
ساعت مچی با شکلی عجیب و غریب از جنس شهاب سنگ+عکس
دکمه جدیدی که به کیبورد لپتاپها اضافه شد
دورترین چیزی که با چشم غیرمسلح میتوانیم در آسمان ببینیم
هند بالگرد تهاجمی آمریکا را مونتاژ میکند+عکس
سایه سیاهی که از فضا روی زمین افتاده بود چیست؟
آنچه که درباره اینترنت ماهوارهای نمیدانید
این بخش ویندوز ۳۰ سال بدون تغییر مانده است+عکس
یک فیلترینگ تازه بلای جان تلگرام شد
سه ابزار پیشرفته هوش مصنوعی به واتساپ اضافه شد+عکس
هوش مصنوعی به هالیوود قدم گذاشت و زنگ خطر به صدا درآمد
تصویر گلکسی M۵۵ سامسونگ لو رفت+عکس
ChatGPT دانش آموزان را بیچاره کرد +نتیجه تحقیقات اعلام شد
دردسر حضور در فضا برای فضانوردان که رهایشان نمیکند
تصویر لو رفته از گوشی جدید گوگل+عکس
رقابت تنگاتنگ آیفون ۱۵ با این مدل از گوشی شیائومی+عکس
گوشی جدید آنر به زودی رونمایی میشود+عکس
صحبت مدیرعامل اپل درباره گوشی آیفون جنجال به پا کرد
نظراتی که حاوی توهین یا افترا به اشخاص ،قومیت ها ،عقاید دیگران باشد و یا با قوانین کشور وآموزه های دینی مغایرت داشته باشد منتشر نخواهد شد - لطفاً نظرات خود را با حروف فارسی تایپ کنید.