به گزارش ثریا سیدحسین فخرزارع، عضو هیأت علمی گروه فرهنگ‌پژوهی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی در یادداشتی به پاسخ‌های همچنان بی‌پرسش در علوم انسانی پرداخته است:
یکی از محصولات تحولات چند قرن اخیر که در پروسه گذر از دنیای سنتی به مدرن رخ داده، تفاوت در برداشت‌های از علم می‌باشد که مبتنی بر دستگاه فلسفی- معرفتی خاص سامان یافته است که شاید بتوان گفت این فرایند و برآیند با توجه به نیازها و شرایط اجتماعی ویژه غرب، موفقیت‌های چشمگیری را هم با خود به همراه داشته است.
در این میان برخی علوم همچون جامعه شناسی، روانشناسی، علوم سیاسی، اقتصاد و … حامل نقش بسیار سرنوشت‌ساز و اساسی‌تر بودند که پاسخ‌های مناسبی برای حل اکثر پرسش‌ها و دغدغه‌های پیش رو در جامعه غرب قلمداد می‌شدند و با کامیابی‌های چشمگیری که داشتند، با اقبال گسترده‌ای از سوی اندیشمندان و روشنفکران مواجه گردید. این اقبال همه‌جانبه، تلاش مضاعف دانشمندان در این حوزه‌ها را افزون ساخت و مطالبات جامعه را نیز از آنان بیشتر کرد.
دستاوردهای موفقیت آمیز این دسته از دانش‌ها به مثابه نسخه‌های التیام بخش بر زخم‌هایی بود که بر اثر چالش‌های پیش از خود بر پیکره جامعه تحمیل شده بود، لکن این تلاش‌ها و تأملات پر نفوذ علمی، خود با خطایی ژرف روبرو شد؛ و آن، زمانی بود که مشابهت‌سازی و تشبیه‌گرایی همه‌جانبه‌ای میان مسائل و پدیده‌های انسانی با رویدادهای طبیعی به وجود آمد و دستاوردهای این علوم به مثابه اخذ تکنولوژیکی تلقی گردید.
وجود چنین خطاها و بحران‌های مختلف در ساحت اندیشه و بالمآل در ترسیم حل معضلات جامعه، حاکی از آن بوده و هست که قیاس یافته‌های این علم به جهت زمینه‌مند بودنش با علوم طبیعی غیرزمینه‌مند، نه تنها به حل مشکلی نخواهد انجامید، بلکه خود، سبدی از معضلات را فراروی اندیشه اندیشه‌گران خواهد نهاد. به ویژه زمانی که این روند با گرته‌برداری‌های بی‌محابا در جوامع دیگری از جمله جامعه ما روبرو شد مشکل مضاعف تئوریک و متدلوژیکی را آفرید.
لذا این دانش‌ها در برخی جوامع دیگر از جمله کشور ما با چند چالش اساسی مواجه بود:
– یکی آنکه علوم مزبور پاسخی بود برای سوالاتی که بر اثر تحولات دنیای مدرن و متکی بر دستگاه فلسفی، معرفتی خاص به وجود آمده بود؛ که این پاسخ برای بسیاری از سوالات پدید آمده در جوامع دیگر از جمله ایران پاسخ مناسبی نبود و برخی دانش‌های موجود هم، پاسخ به سوالاتی نیست که وجود دارد؛
– دیگر این‌که عینیت‌های مورد بررسی این علوم به جهت خصلت زمینه‌مندی‌اش در شرایط مختلف اجتماعی از نظر کیفیت و ساختار با آنچه در جامعه ما وجود دارد، متفاوت است؛
– سوّم آنکه به خاطر مشابهت‌سازی پدیده‌های انسانی با پدیده‌های طبیعی، مشکل اساسی متدلوژیکی به وجود آمد که تعدد و جامعیت نسبی روش‌های پیشین را در محاق برد و خود نیز در گرداب تحیّر باقی ماند.
وجود این چالش‌های فرارو، حتی نتوانست بیان و بنان برخی تولیدکنندگان و نیز مصرف‌کنندگان جدّی این دانش‌ها را در کام و نیام نگه دارد و به مرور زمان انتقادهای جدّی و اساسی بر آن وارد ساختند.
لذا مضاف بر آنچه انجام شده، هم‌اکنون دانش‌های موجود در مجامع علمی و آکادمیک ایران با چنین خلأهایی مواجه است که همت و حمّیت فرهیختگان را در حل بحران‌های موجود آن می‌طلبد.
مسلماً بسترها و زمینه‌های مناسب تحول مبانی نظریِ معرفت‌شناختی، انسان‌شناختی و هستی‌شناختی، در شکل‌گیری، ساخت و استواری این دانش‌ها را اگر نگوییم به عنوان علّت تامّه قلمداد می‌شود، نباید از تأثیر چشمگیر آن غافل شد. کشورهای جهان سوم بدون توجه به چنین بسترها و دگرگونی‌ها، این دانش را اخذ کرده و با ولعی تمام آن را برای حل مشکلات جامعه خود، آن هم در متدلوژی خاص به کار بست و شوربختانه‌تر این‌که حتی برخی متعهدان با طرح تولید دانش بومی یا دگروارگی دانش، همان محصول به وجود آمده از بستر فلسفی خاص را بدون توجه به نیازها و سوالات اصلی جامعه خود به عنوان پایه و اساس قرار داده و شالوده‌ها، قواعد و ضوابط فرعی‌تر را بر آن بنا می‌سازند.
لذا چند دغدغه اصلی در این میان وجود دارد:
سوال‌های بنیادی و واقعی جامعه علمی ما چیست؟
دانش‌های موجود در پی پاسخ به کدامین سوال‌های اساسی جامعه طراحی شده‌اند؟
پاسخ به این سوال‌ها، بر کدامین اصول فکری و مبنای فلسفی استوار است؟
در کاربست مبانی فلسفی، برای پاسخ به دغدغه‌ها و واقعیت‌های اجتماعی متناسب با فرهنگ اسلامی-ایرانی، چه روش‌های کمی و کیفی را باید به کار گرفت؟
البته در سالهای اخیر به خاطر پرهیز از تقلیل‌گرایی و تحویل‌انگاری در پژوهش‌ها و مطالعات، توجه مراکز علمی کشور به مطالعات تئوریک و متدلوژیک میان‌رشته‌ای معطوف شده که البته بخشی از این آسیب را فروکاسته است لکن به رغم این تلاش‌ها، باز هم همچنان این سوالات بی‌پاسخ مانده‌اند.
منبع: خبرگزاری مهر
جمعه ۷ اردیبهشت نمایش «یاخته» باحضور خبرنگاران و عکاسان روی صحنه می‌رود
چالش کمبود معلم در استان مرکزی کاهش می‌یابد
بازدید رئیس ستاد برگزاری آزمون‌های سراسری اردبیل از حوزه‌های امتحانی کنکور
لوگوی نود سالگی دانشگاه تهران منتشر شد
رمان جدید اکبر والایی چاپ شد/بر فراز کشتزاردر بازار نشر
زندگی عشایر فارس
تحویل واحدهای مسکونی دانشگاه صنعتی امیرکبیر تا پایان شهریور
جذب امریه سربازی در پژوهشگاه ابن سینا جهاددانشگاهی
امتیاز ویژه دانشجو معلمانی که زودتر از فارغ‌التحصیلی سرکلاس درس می‌روند
آخرین آمار توزیع کارت کنکور اعلام شد
برخی ابزارهای جاسوسی کنکور را در بدن کار گذاشتند/ داوطلبان کانال‌های تقلب را ترک کنند
کنکوری‌ها اضطراب نداشته باشند/ فرصت جبران وجود دارد
فهرست دانشگاه‌های خارج از کشور مورد تایید وزارت بهداشت اعلام شد
نتایج اولیه کنکور ۱۴۰۳ نیمه مرداد اعلام می شود
اختصاص 10 امتیاز رتبه‌بندی به 5709 دانشجومعلم دانشگاه فرهنگیان
کتاب «اُمّ علاء» در نمایشگاه کتاب عرضه می‌شود
تمهیدات لازم برای کنکور ۱۴۰۳ اندیشیده شد
رقابت کنکور ۱۴۰۳ با آزمون علوم ریاضی و علوم انسانی آغاز شد
جزییات آزمون اختصاصی پذیرش دانشجو – معلم در کنکور ۱۴۰۳
اینترنت در زمان برگزاری نوبت اول کنکور ۱۴۰۳ قطع نمی‌شود
مراسم تقدیر از دست اندرکاران جشنواره جایزه ملی ثریا برگزار شد
60 درصد پروژهای مدرسه‌سازی در حال ساخت با مشارکت مردم است
منتخبین فرهنگی مجلس حضور در کمیسیون آموزش را در اولویت قرار دهند
مراقبت کنید تا اخلال و مشکلی در برگزاری کنکور سراسری رخ ندهد
ایجاد زیرساخت هوشمند رصد رشته مقاطع و رشته محل‌های علوم پزشکی
پیگیر اجرای هدفمندسازی یارانه‌های دانشجویی در سال جدید هستیم
بیش از ۸ هزار عضو هیات علمی خانم در دانشگاه‌ها فعالیت می‌کنند
ساعت ۱۲ امشب آخرین فرصت دریافت کارت ورود به جلسه کنکور ۱۴۰۳
نسل‌کُشی در فلسطین قلب همه بشریت را به درد آورده است
خبر خوش وزیر علوم برای اعضای هیأت علمی در شرف بازنشستگی
مراد صحرایی : ۱۰۰۰ هنرستان جدید در کشور ساخته می شود
از موج متلاطم بی‌ثباتی مدیریتی تا بودجه دولتی؛ دلایل عدم اجرای ناکافی سندتحول بنیادین
پژوهش‌های چراغ خاموش امنیت ایران را رقم زد
تظاهرات دانشجویان آرژانتین در پی کاهش ارائه آموزش عالی دولتی
کتابی که برای آشنایی با افغانستانی‌ها باید خوانده شود
رییس سازمان بسیج اساتید: ۵۰ بسته سیاستی به مسئولان ارائه شد
پویش سلامت دهان و دندان ۱۷ تا ۱۹ اردیبهشت برگزار می‌شود
آیین‌نامه مدرسه تراز سند تحول بنیادین نهایی شده است
امضای تفاهم‌نامه فی‌مابین وزارت آموزش‌وپرورش و سازمان نظام پزشکی کشور
آخرین محور رویداد من یک دانش‌آموزم با نام «امام مهربانی کلید خورد
ثبت سفارش کتاب‌های درسی آغاز شد
فراخوان ششمین دوسالانه بین‌المللی کارتون کتاب منتشر شد
ورود مسافر و مهتاب با فرقه خودبینان به کتابفروشی‌ها
امروز، آخرین مهلت توزیع کارت کنکور/ آغاز رقابت داوطلبان از فردا
آکادمی ورزش و تندرستی دانشگاه علامه‌طباطبائی راه‌اندازی شد
کنترل دانشجویان حامی فلسطین به شهردار نیویورک رسید
هشدار پلیس فتا به کنکوری‌ها درباره تبلیغات فروش سوالات کنکور و تجهیزات تقلب
مجموعه شعر طنز دیزی در پنت هاوس منتشر شد
دانشمندان قلب ماه را دیدند+عکس
دانشگاه علامه‌طباطبایی میزبان ۱۵ هزار و ۳۰۵ داوطلب کنکور سراسری
انقلابی بزرگ در صنعت ترانزیت و موتورهای دیزلی اتفاق افتاد
هزینه نگهداری از خودروهای لوکس آمریکایی چقدر است؟
پیش‌فروش شنل نامرئی کننده آغاز شد+عکس
ورود قدرتمندترین گوشی نوبیا به بازار
دانشمندان تعداد جهان‌های موازی را اعلام کردند
بدون نیاز به اینترنت با واتساپ فایل منتقل کنید
حمایت دبیرخانه شورای عالی انقلاب فرهنگی از طرح های فرهنگی
تعلیم و تربیت اولویت اصلی شورای عالی انقلاب فرهنگی است
جذب هیات علمی با مدرک دکتری در دانشگاه فنی و حرفه ای لغو شد
نتیجه آزمون سازمان راهداری اعلام شد
نحوه محاسبه شهریه مدارس از راه دور
سهم دانش‌آموزان مناطق محروم برای ورود به مدارس خاص باید بیشتر شود
مهلت ثبت‌نام آزمون سنجش شایستگی‌های فنی وحرفه‌ای‌ها تا نهم اردیبهشت
آغاز پذیرش دانشجوی دکتری بدون آزمون در دانشگاه آزاد
هیچ دانشگاهی محدودیتی را برای جذب اساتید ایجاد نمی‌کند
جشنواره امامت و مهدویت در دانشگاه آزاد اسلامی برگزار می شود
نتایج آزمون جشنواره سراسری قرآن و عترت (ع) دانشجویان اعلام شد
لغو جایزه انجمن قلم آمریکا» در پی تحریم نویسندگان
برخی اختیارات را باید به مدارس تفویض کنیم
زنده‌گیری مار افعی در یک مدرسه
آغاز ثبت سفارش کتاب‌های درسی سال تحصیلی جدید
سخنان شهید بهشتی درباره نماز در بیست و هفت جمله منتشر شد
مواجهه‌ای نامتعارف با منطق هگل در کتابفروشی‌ها
دانشجویان سراسر کشور به المپیاد ورزش‌های فناورانه دعوت شدند
بررسی تأثیرپذیری الکترومغناطیسی تقویت کننده‌های توان کاربردی در تجهیزات مخابراتی
اقدامات دانشگاه جامع در راستای گسترش عفاف و حجاب
تغییر شیوه‌نامه صلاحیت علمی اساتید دانشگاه‌های علوم پزشکی
آمار داوطلبان کنکور به تفکیک استان‌ها اعلام شد
کدام واحدهای دانشگاه آزاد در زمان برگزاری کنکور تعطیل هستند؟
کاهش رغبت پسران به دانشگاه؛ شخصیت کاریکاتوری آموزش عالی یا افزایش مهارت‌محوری؟
بن سلمان از ساخت پروژه بلندپروازانه‌اش منصرف شد
یک صفحه جدید به واتساپ اضافه می‌شود+عکس
نمونه ایرانی پدافند ضدهوایی که مشابه روسی است+عکس
پیش‌فروش شنل نامرئی کننده آغاز شد+عکس
دانشمندان قلب ماه را دیدند+عکس
سیاره بیگانه بنفش رنگ میزبان بیگانگان فضایی
ناسا برای بازگشت از سیاره سرخ دست به دامن ایلان ماسک شد
رونمایی از سریع‌ترین مرسدس بنز AMG+عکس
رفع مشکل بزرگ آیفون که سال ها ذهن کاربران را مشغول کرده بود+عکس
ورود قدرتمندترین گوشی نوبیا به بازار
باتری این ریزسیاه‌چاله فضایی می‌تواند انرژی چند نسل یک خانواده را تامین کند
انقلابی بزرگ در صنعت ترانزیت و موتورهای دیزلی اتفاق افتاد
قدرتمندترین پهپاد ایرانی که در اوکراین معروف شده+عکس
علت فیلتر دسکورد اعلام شد
برای اولین بار اشعه ایکس برآمده از اتم‌ها کشف شد
اخراج کارگران تسلا و پرداخت پاداش هنگفت به ایلان ماسک
هزینه نگهداری از خودروهای لوکس آمریکایی چقدر است؟
چین جنگنده‌های رادارگریز F۲۲ آمریکا را فلج کرد+عکس
پدافند ضدهوایی ایران که شبیه اس ۳۰۰ روسیه است+عکس
جاسوس همه‌فن حریف اوکراینی‌ها که در جنگ با روسیه به کمک‌شان می‌آید
سعدی سخنگوی بین‌المللی فرهنگ ایران است
رئیس دانشگاه علم و صنعت ایران استعفاء کرد
سریع ترین موشک‌های مافوق صوت در سال ۲۰۲۴ معرفی شدند+عکس
نتایج اولیه آزمون استخدامی آموزش و پرورش اعلام شد
مهلت ثبت نام در آزمون فلوشیپ پزشکی سال ۱۴۰۳ دوباره تمدید شد
چاپ پنجمین جلد مجموعه تاریخ ایران‌زمین درباره طاهریان و آل بویه
ورود «مهمان سرزده» به کتابفروشی‌ها/یک‌قصه تصویری برای کودکان
دوربین بامزه‌ای که بدون عکس گرفتن شما را شگفت زده می‌کند+عکس
ثبت‌نام وام شهریه آغاز شد
افزایش پژوهانه اساتید برتر واحد علوم تحقیقات
نظراتی که حاوی توهین یا افترا به اشخاص ،قومیت ها ،عقاید دیگران باشد و یا با قوانین کشور وآموزه های دینی مغایرت داشته باشد منتشر نخواهد شد - لطفاً نظرات خود را با حروف فارسی تایپ کنید.