به گزارش ثریا جلال پیکانی عضو هیئت علمی دانشگاه تبریز، مترجم، نویسنده و پژوهشگر فلسفه در یادداشتی به مسئله همه چیز دانی خوانندگان و پژوهشگران فلسفه و فیلسوفان پرداخته است:
کسانی که با فلسفه آشنایی دارند می دانند که فلسفه دانشی است که از جهات بسیاری منحصر به فرد است. در اینجا تعبیر «منحصر به فرد» را بدون بار ارزشی مثبت یا منفی به کار می برم. این دانش منحصر به فرد از یک سو با امور انتزاعی سروکار دارد و از سوی دیگر تلاش می کند درباره کلی ترین امور داوری کند. از همین مجرا، به نحوی در ذهن آدمی میان فلسفه و همه چیز دانی پلی ایجاد شده است، اما این پل سست است و پا نهادن در آن امری است بسیار مخاطره آمیز.
در نزد کسانی که به شیوه های گوناگون به مطالعه فلسفه و تأملات فلسفی مشغولند، این خطا رایج است. مخصوصاً کسانی که به طور شخصی به مطالعه فلسفه می پردازند اغلب دچار این سو تفاهم می شوند که با تکیه بر صندلی راحتی و سیر در افکار خود می توانند درباره همه چیز – یا دست کم بسیاری از امور مهم و تعیین کننده- به شناخت درست برسند و داوری های معتبر ارائه بکنند، اما باید توجه داشت که اساساً یکی از وجوه فلسفه تحلیلی معاصر تلاش برای فرو ریختن این توهم است. در این باره بیان چند نکته مهم می تواند روشنگر باشد.
یکم. نگارنده با این ایده بنیادی کواین –ولو با تفسیری تعدیل شده از ایده او- همدل است که بسیاری از وظایفی که تا کنون به طور سنتی بر دوش فلسفه بود باید بر دوش علم گذاشته شود. علم در حل بسیاری از مسائل تاریخی بهتر از فلسفه عمل کرده است.
دوم. در بسیاری از موارد رانه های روانشناختیِ سوق دهنده به سوی مطالعه فلسفه از برخی خطاهای شناختیِ معطوف به امکان همه چیز دانی نشأت می گیرد. به بیانی ساده تر، از آنجا که شخص به لحاظ روان شناختی میل به همه چیز دانی دارد و چنان چیزی را ممکن می داند، به سمت مطالعه فلسفه سوق پیدا می کند.
سوم. تجربه سالهای بسیار آموزش فلسفه –چه برای دانشجویان فلسفه چه برای عامه مردم و علاقمندان به فلسفه- برای نگارنده اثبات کرده است که چنین میل و باوری در میان افرادی که به نحو خودخوان به مطالعه فلسفه مشغولند، بیشتر مشاهده می شود.
چهارم. مطالعه شخصی، خودخوان و غیر روشمند فلسفه می تواند این خطای معرفتی را در شخص ایجاد بکند که درباره بسیاری از اموری که نیازمند مطالعه تجربی هستند (یعنی امور پسینی)، به نحو پیشینی (و مستقل از تجربه) داوری بکند. به این دلیل قلمرو فلسفه روز به روز محدودتر شده است که بسیاری از مسائلی که فلاسفه قرن ها تلاش می کردند به نحو پیشینی بررسی کنند، فقط به روش پسینی و تجربی قابل حل هستند. (البته یکی از دلایل اصلی این هست و علل و دلایل دیگری نیز می توان برای محدود شدن قلمرو فلسفه مطرح کرد)
پنجم. انس با رسانه ها در کنار مطالعه غیر روشمند فلسفه می‌تواند این خطای شناختی را بیش از پیش تشدید بکند. آنچه از رسانه ها درباره جهان -اعم از جهان طبیعی، جهان انسانی – به دست می آوریم، به هیچ وجه مصداق شناخت پسینی و معتبر به شمار نمی آید. هم جهان طبیعت و هم جهان انسانی چنان پیچیده و لایه لایه است که دست کم محتوای رسانه ای نه فقط شناخت ما از آن را افزون نمی سازد، بلکه چه بسا ما را در خطاهای بسیار می افکند. امروزه ما از مجرای ابزارها و برنامه های رنگارنگِ خانه گزیده در اسمارت فون های خود پیوسته از جهان اطلاعات کسب می کنیم و از اغلبِ اتفاقات ریز و درشت رخ داده مطلع می شویم، اما به دلایلی که ذکر آنها مجالی دیگر می طلبد، اطلاعات بسیار درباره جهان در اغلب موارد نه فقط به شناخت جهان منجر نمی شود بلکه چیزی جز گژفهمی به بار نمی آورد. در همین راستا، مطالعه فلسفه به نحو خودخوان، شخصی و غیر روشمند نه فقط ما را فیلسوف نمی گرداند بلکه چه بسا به توهم همه چیزدانی منجر می شود. بسیاری از حلقه های فلسفه خوانی دوستانه –که بارها به آنها دعوت شده ام- اغلب بدین مصیبت گرفتار آمده اند. حتی آموختن فلسفه به نحو روشمند و غیرخودخوان، در صورتی که کوتاه مدت باشد، ثمری در پی نخواهد داشت و به توهم «همه چیز دانی» دامن خواهد زد.
ششم. شناخت تجربی نیز امری است روشمند و صرف مشاهده شخصی به معنای حصول شناخت تجربی نیست. به عنوان مثال، اینکه شخص چند صباحی در یک کشور بوده باشد، مطلقاً به معنای شناختن آن کشور نیست. چه بسیار نویسندگان شناخته شده ای که این خطا را مرتکب شده اند، یعنی بواسطه سفر به یک کشور، کتاب و مقاله نوشته و درباره آن کشور و خلقیات مردمان آن داوری کرده اند.
اولین تصاویر ماهواره فایرست منتشر شدند
ردمی K۸۰ اولترا معرفی شد؛ غول جدید چین برای تسخیر بازار گوشی‌های پرچمدار
پدربزرگ لپ تاپ‌های امروزی که فقط ۲۱ مگابایت هارد داشت!
هوش مصنوعی رسوایی‌های سلامت را در انگلیس رصد می کند
راه‌اندازی سرویس‌های تغییر نشانی و درخواست توزیع در نشانی جدید
وزارت آموزش و پرورش دریافت شهریه‌های غیرمجاز در مدارس غیر دولتی را پیگیری کند
توانمندسازی هنرآموزان با روش تدریس یادگیری وظیفه مدار/ شرط صدور مجوز تاسیس هنرستان هوانوردی
شهادت ۲۰ دانش‌آموز در جنگ اخیر/ طراحی سناریوهای آموزشی مختلف متناسب با هر شرایطی
عکس روز ناسا از چتر کیهانی
سازوکارهای مدیریت بحران در عصر هوش مصنوعی
آنالیز تصاویر پزشکی مبتنی بر هوش مصنوعی
کاهش عوارض شیمی درمانی با نانودارورسان‌های هدف‌گیر سرطان
آنالیز تصاویر پزشکی مبتنی بر هوش مصنوعی
کشف علت پس زدن پیوند کلیه خوک به انسان
جریمه تأخیر تسهیلات دانش‌آموختگان و دانشجویان علوم پزشکی بخشیده شد
اعلام زمان اتمام مرخصی تابستانه اساتید و کارکنان دانشگاه‌ها
پیگیری وزارت بهداشت برای اجرای قانون بیمه دستیاران
ترامپ برای تیک‌تاک خریدار پیدا کرد
ثبت‌نام کلاس اولی‌ها تمدید شد
چه عواملی بر باروری مردان تأثیر می‌گذارد؟
جاسوسی نانویی در خون؛ هوش مصنوعی پرده از راز بیماری‌ها برمی‌دارد
تصویر مریخ‌نورد کنجکاوی از برآمدگی‌های مرموز مریخ
حکم قاضی آمریکایی: آموزش هوش مصنوعی آنتروپیک منصفانه است
هوش مصنوعی جمینای مخصوص ربات‌ها عرضه می‌شود
ابداع یک جوهر الکترونیک برای نسل جدید فناوری‌های انعطاف‌پذیر
واتس‌اپ پیام‌های خوانده نشده شما را خلاصه می‌کند
تشخیص ۹ نوع زوال عقل با یک اسکن توسط هوش مصنوعی
نامه سرگشاده نویسندگان به ناشران برای محدود کردن هوش مصنوعی
کشف یک اندامک جدید درون سلول انسان
تولید فوم پلی اورتان برای مدیریت ترشحات زخم در کشور
رفع ناهمواری‌ها و نواقص سطوح با رنگ‌های ترک‌زای نانویی
تبدیل پوسته تخم‌مرغ به لعاب سرامیک پایدار
مقایسه جنگنده‌های اف-۱۶، سوخو-۳۵ و جی-۱۰؛ کدام یک بهتر است؟
چرا میلیاردرهای دنیای فناوری می‌خواهند هوش مصنوعی دوست صمیمی شما باشد؟
نحوه شرکت دانش‌آموزان به صورت مهمان در فرآیند ارزشیابی باقی مانده امتحانات داخلی
راز بقای سوسمارهای شب پس از برخورد شهاب‌سنگ به دایناسورها چه بود؟
بی‌نیازی از تزریق انسولین با چاپ سه‌بُعدی جزایر لانگرهانس
فوتبال بازی کردن ربات‌های انسان‌نما را ببینید
خانه کتاب در ماه محرم منتظر شماست: از همدلی ملی تا روایت سوگواری
زینب از دور جوانان خودش را می‌دید/ چه دلاور شده‌اند این دو برادر در جنگ
تو ایرانی و سرور روزگاری/ تو ایران من! بر جهان سروری کن
تحلیل‌های نظام مند شهید طهرانچی در حوزه علوم انسانی تأمل برانگیز بود
شیعه کسی است که به لقمه حلال قانع باشد
سال تحصیلی آینده در دانشگاه تهران بدون هیچ تاخیری آغاز می‌شود
زمان برگزاری امتحانات دانشگاه شریف مشخص شد
نمرات امتحانات نهایی پایه دوازدهم منتشر شد
خودروی مستربین دوباره زنده شد
قیمت ۱۰ تا ۱۲ میلیاردی شاسی بلند چینی تازه‌وارد بازار ایران!
پروژه جنگنده F47 به عنوان جنگنده نسل ششمی آمریکا کلید خورد
بهبود جایگاه ایران در رده بندی اینترنت موبایل و ثابت
حمایت اتحادیه معلمان هندی از ایران در برابر تجاوز اسرائیل و آمریکا
۱۹ و ۲۰ تیر؛ زمان برگزاری آزمون‌های ورودی مدارس سمپاد و نمونه/ دریافت کارتها از ۱۶ تیر
تشکیل کارگروه ویژه برای مدیریت چالش‌های آموزشی ناشی از جنگ اخیر
موشک ژاپن در آخرین پرتاب خود یک ماهواره را به فضا برد
رونمایی از جت‌فضاپیمای جدید فرانسه
فراموش نکن قرار است بمیری؛ نرم‌افزار عجیبی که مرگ را یادآوری می‌کند
نانوآماده‌سازی بذرها، راهی برای نجات کشاورزی از چنگال خشکسالی و شوری
تقویت زبان و ادبیات فارسی از پنجره برنامه درسی ملی
رفع چالش بتن‌های پرینت سه بعدی با افزودن حباب هوازا
کد ژنتیک انسان از نو ساخته می شود
هشدار اتحادیه اروپا؛ متا درمعرض جریمه روزانه قرار دارد
سلول بنیادی دیابت را درمان کرد
دانشجویان شاهد و ایثارگر برای مهمانی و انتقال تا ۲۰ تیرماه فرصت دارند
نقش فناوری در دفاع از حقیقت؛ هوش‌مصنوعی چگونه راستی‌آزمایی می‌کند
سمفونی محرمانه ستارگان به فضا رفت!
تمدید بارگذاری مدارک داوطلبان دانشگاه فرهنگیان، رجایی و نقل و انتقالات فرهنگیان
بازسازی بافت پیچیده گوش موش‌ها با فعال‌سازی یک کد ژنتیکی باستانی
آبشارهای شنی مریخ
هوش مصنوعی منجر به نابرابری جهانی شده است
اطلاعیه مهم دانشگاه خواجه نصیر درباره تغییرات مهم ترم تابستان
تصمیم جدید دانشگاه شریف برای تردد دانشجویان
یک شاخص جدید برای سنجش صداقت پژوهشی دانشگاه‌ها
کیف و کوله‌پشتی نانو با خاصیت ضدباکتری؛ همراهی سالم در سفر و زندگی روزمره
طرح ملی دختر ایران آغاز شد
فروش موبایل‌های گوگل در ژاپن ممنوع شد
توپ جنگی پهپادکش رونمایی شد
زمان برگزاری آزمون ورودی دبیرستانهای البرز و فرهنگ اعلام شد/ دریافت کارت ورود به جلسه از ۹ تیر
اتخاذ تمهیداتی برای برگزاری نوبت دوم کنکور
وقتی Siri فضاپیماها وارد عمل می‌شود
کهکشان همسایه ما را از نمایی خیره‌کننده تماشا کنید
خوردن آجیل و تخمه در ایام ماه محرم اشکال دارد؟
حرم حضرت زینب(س) با وجود آزار نیروهای جولانی سیاه پوش شد
بدرقه مردی قهرمان که برای مردم آرامش آورد
آیا قرآن به عزاداری برای امام حسین (ع) اشاره کرده است؟
خاطره کمترشنیده شده از شهید باقری از عملیات مرصاد
مساجد برای تکرار شرایط جنگی و ارائه خدمات اجتماعی و امنیتی آماده شوند
روایت‌های کمتر شنیده شده از شهادت شهدای خدمت در این کتاب
چطور زیارت عاشورا بلایی بزرگ را دفع کرد؟
نگاهی به زندگی مسلم بن عقیل قبل از واقعه عاشورا
مرثیه خوانی عبدالرضا هلالی در مراسم روز جمعه مصلی امام خمینی (ره)
شعر حماسی/ کیستند این کدخدایان جهان؟ مشتی روانی
شیعه کسی است که به لقمه حلال قانع باشد
زینب از دور جوانان خودش را می‌دید/ چه دلاور شده‌اند این دو برادر در جنگ
دشمن می‌خواهد ملت امام حسین (ع) و ملت شهادت نباشد
چرا گریه بر امام حسین (ع) بهشت را بر انسان واجب می‌کند؟
رسانه در خط مقدم نبرد با دشمن
جزئیات برگزاری هیئت‌ها و برپایی بیرق‌های حسینی در محرم امسال اعلام شد
بیانیه علما و نخبگان جهان اسلام در محکومیت حملات رژیم صهیونیستی
نقش محوری زنان در مقابله با تهدیدات رژیم صهیونیستی
کتابی عاشورایی از زبان قهرمانان کربلا در قالبی جدید و خواندنی
افکار عمومی ظرفیتی راهبردی و مهم برای افزایش اقتدار ملی
تو ایرانی و سرور روزگاری/ تو ایران من! بر جهان سروری کن
راهی ساده برای نزدیک شدن به خدا
برنامه سخنرانی استاد علوی تهرانی در دهه اول محرم اعلام شد
پروژه تمدنی ما، باید بتواند استقلال ما از نظام سلطه را پشتیبانی کند
نگاهی به کارنامه شهید بهشتی که یک ملت بود
خانه کتاب در ماه محرم منتظر شماست: از همدلی ملی تا روایت سوگواری
تحلیل‌های نظام مند شهید طهرانچی در حوزه علوم انسانی تأمل برانگیز بود
در رثای فرماندهی که شهادتش ادامه راه مقاومت است
بهره‌برداری از حدود ۳۰۰۰ فضای ورزشی درون مدرسه‌ای؛ به زودی
نظراتی که حاوی توهین یا افترا به اشخاص ،قومیت ها ،عقاید دیگران باشد و یا با قوانین کشور وآموزه های دینی مغایرت داشته باشد منتشر نخواهد شد - لطفاً نظرات خود را با حروف فارسی تایپ کنید.