سرکه اسلامی یکی از محصولات غذایی است که با توجه مدرن شدن سبک زندگی‌‌ها و تمایلات مردم کشورها به خصوص کشورمان به تهیه غذاهای آماده، از میان مردم رخت بربسته و دیگر مورد استفاده قرار نمی‌گیرد. ضمن بیان اهمیت استفاده از سرکه در سبک زندگی اسلامی طرز تهیه و خواص آن را بیان خواهیم کرد.

سرکه اسلامی اهمیت و ضرورت

از آن‌جا که در متون روایی ما ابوابی با عنوان اطعمه و اشربه وارد شده و حتی در برخی از کتب روایی مانند وسائل‌الشیعه به عنوان یک جلد جداگانه به چاپ رسیده است، ضرورت استفاده از آن‌ها ایجاب می‌کند برای پیشروی به سمت سلامت هرچه بیشتر جامعه و افراد آن و برای داشتن سبک زندگی سالم‌تر از گذشته، گامی به سوی استفاده از این متون روایی به صورت کاربردی و عملیاتی برداشته شود. زمانی که به متون روایی مراجعه می‌کنیم، یکی از ضروری‌ترین محصولات غذایی برای داشتن سبک زندگی سالم و تربیت نسل سالم، سرکه اسلامی به حساب می‌آید. آثار و فواید بسیاری برای سرکه اسلامی بیان شده است که در ادامه بدان می‌پردازیم.  

آثار و فواید سرکه اسلامی

سرکه اسلامی از خواص بسیاری برخوردار است که متون روایی عدیده‌ای درباره آن وارد شده است. در واقع روایات درصددند ارتباط آن، با سلامت انسان را به عنوان یک منبع معرفتی معتبر بیان نمایند که به بخشی از آن‌ها اشاره خواهیم نمود.

1ـ تقویت و زنده کردن قلب: در این زمینه امام صادق (ع) از امیرالمومنین (ع) نقل می‌کند: چه خوب خورشتی است سرکه! مره را می‌کشد و صفرا از بین می‌برد و قلب را زنده می‌کند.[1] سرکه یکی از بهترین زنده کننده‌های قلب است که متأسفانه امروزه با از بین رفتن فرهنگ درست کردن سرکه از بین مردم بیماری‌های قلبی رو به فزونی گذاشته است؛ از این‌رو با استفاده از سرکه خمری بخشی از سلامت قلب  تضمین می‌شود.

2ـ قوی ترین انگل کش و بهترین تقویت لثه: در این زمینه امام صادق (ع) می‌فرماید: سرکه خمری لثه را تقویت می‌کند و کرم‌های شکم را می‌کشد و عقل را تقویت می‌کند.[2] و در جایی دیگر می‌فرماید: سرکه خمری کرم‌های شکم را می‌کشد و دهان را تقویت می‌کند.[3]

3- تقویت عقل و زیاد کردن حافظه: در این باره امام صادق(ع) می‌فرماید: سرکه عقل را تقویت می‌کند.[4]  در روایت دیگری آمده است که مردی در خراسان نزد امام رضا (ع) آمد. سپس غذایی آوردند که نمک و سرکه همراه آن بود. پس امام (ع) با سرکه شروع کرد. مرد پرسید فدایتان شوم شما ما را امر کرده‌اید که غذا را با نمک شروع کنیم؟ پس امام (ع)فرمودند: نمک مثل سرکه است و سرکه ذهن را تقویت کرده و عقل را زیاد می‌کند.[5] در روایت دیگری امام صادق (ع) می‌فرمایند: ما غذا را با سرکه شروع می‌کنیم همان‌گونه که شما با نمک آغاز می‌کنید، پس به درستی که سرکه، عقل را تقویت می‌کند.[6]

4ـ زیادی برکت و اهمیت بالای آن: در این زمینه امام صادق(ع) می‌فرماید: پیامبر(ص) نزد ام‌ سلمه رفت و از او پرسید: آیا خورشت نزد تو هم هست؟ ام سلمه گفت: نه یا رسول الله فقط سرکه هست. سپس پیامبر (ص) فرمودند: بهترین غذا سرکه است. اهل خانه‌ای که در آن سرکه است، فقیر نمی‌شوند.[7] امام صادق (ع) نیز می‌فرمایند: اهل خانه‌ای که سرکه در آن است فقیر نمی‌شوند.

 5ـ قطع کردن  شهوت منفی و غذای معروف پیامبران: امام صادق (ع) می فرماید: خوردن سرکه به عنوان غذا شهوت زنا را قطع می‌کند.[8]  در روایت دیگری امام صادق (ع) می‌‌فرمایند: امیرالمومنین (ع) شبیه‌ترین مردم به پیامبر (ص) بود در غذا، ایشان نان و سرکه و زیتون می‌خورد و مردم نان و گوشت می‌خوردند.[9] (نشانه برتری این غذا بر گوشت)

طرز تهیه

با توجه به نکته‌ای که در راستای کاربردی‌سازی و عملیاتی نمودن سبک زندگی در این نوشتار بیان شد، برای دستیابی به این محصول لازم است طرز تهیه آن نیز آموزش داده شود. از این‌رو در ادامه نحوه تهیه این محصول نیز آموزش داده می‌شود. برای آموزش تهیه این محصول با مقایسه با سرکه سنتی و فرق آن شروع کرده و نکات کلیدی تهیه سرکه اسلامی را بیان می‌کنیم. 

1ـ یکی از فرق‌های اساسی سرکه خمری با سرکه سنتی این است که در سرکه سنتی با اضافه شدن سرکه کهنه به میوه‌ها مثل انگور یا سیب، سرکه درست می‌شود، در حالی که سرکه اسلامی باید خود به خود به سرکه تبدیل شود؛ بنابراین در تهیه سرکه اسلامی نباید از سرکه کهنه استفاده کرد.

2 ـ  در تهیه سرکه باید مد نظر داشت این است که هیچ چیز به میوه نباید اضافه کرد تا سرکه شود. حتی در بعضی مطالب گفته شده نمک یا... به میوه اضافه شود، اما تأکید روایات این است که میوه خود به خود فاسد شود یعنی «ما فَسَد» باشد نه «ما افسَدَ تموه».

3 ـ برخلاف تصور بسیاری از مردم سرکه خمری اسلامی علاوه بر انگور از 5 چیز دیگر هم تهیه می شود که عبارتنداز: خرما، عسل، انجیر، جو و (احتمالا) توت. علت این‌که در مجموع فقط این 6 مورد بیان شده، این است که سرکه‌ای که از این چند مورد به دست می‌آید ابتدا تبدیل به خمر شده سپس به سرکه تبدیل می‌گردد، ولی مثلا در مورد سیب این‌گونه نبوده و از چنین خاصیتی برخوردار نیست.

4 ـ  درب ظرفی که مواد در آن قرار دارد، بعد از سه یا شش روز ابتدائی که بسته بود باید باز شود و دقیقا فرق سرکه شدن و خمر شدن در همین یک نکته است وتا درب ظرف باز نباشد فرآیند تولید سرکه انجام نخواهد شد؛ البته نباید درب ظرف کاملاً باز باشد تا تبخیر گردد، بلکه باید به مقدار کمی باز باشد.

5 ـ در تهیه سرکه باید حوصله به خرج داد زیرا حداقل زمان تهیه سرکه 3 الی 6 ماه است؛ و ظرفی که انتخاب می‌شود باید شیشه‌ای باشد و بزرگ باشد که دو برابر آن میوه‌ها آب در آن ظرف ریخته شود.

با توجه به نکاتی که گفته شد، منظور از سرکه‌ای که در روایات ما ذکر شده، سرکه‌ای است که دستور تهیه آن را بیان کردیم و هر نوع سرکه، مثل سرکه صنعتی که از مواد شیمیایی و اسیدی مضر تولید می‌گردد مورد نظر نیست. بنابراین باید برای رسیدن به سلامتی‌مان تلاش کرده و راه را برای این مهم هموار سازیم.