کد خبر: 141859
ف
مومیایی عجیبی که روی قله کوه پیدا شد و صورتش سالم بود+عکس
سنت مومیایی کردن مردگان به هیچ وجه مخصوص مصر باستان نیست؛ قدمت این سنت در آمریکای جنوبی در مواردی حتی به هفت هزار سال قبل نیز می‌رسد. در اینجا با سنت‌های مومیایی در نزد مردمان اینکا و مردمان باستانی چیچورو آشنا خواهیم شد.

به گزارش ثریا بر خلاف مومیایی‌های مصری که در مقبره‌های مهر و موم شده پنهان شده‌اند، مومیایی‌های مردم اینکا و چینچورو در مکان‌های دورافتاده مانند کوه‌ها و بیابان‌ها یافت می‌شوند.

وقتی مردم کلمه «مومیایی» را می‌شنوند، فوراً به یاد مومیایی‌های مصر باستان می‌افتند. با این حال، بسیاری از فرهنگ‌ها از جمله مردمان باستانی پرو و شیلی مردگان خود را مومیایی می‌کردند. در این مقاله به بررسی مومیایی‌های آمریکای جنوبی می‌پردازیم که با اینکاها و سپس چینچوروها آغاز می‌شود.

چینچوروها قدیمی‌ترین مومیایی‌های مصنوعی جهان را دارند. در اینجا مومیایی‌های مختلف هر فرهنگ، نحوه زندگی و مرگ آن‌ها، روند مومیایی کردن و اهمیت تاریخی آن‌ها را بررسی می‌کنیم.

 

مومیایی‌های اینکا از کجا پیدا شدند؟

مومیایی‌های ۵۰۰ ساله‌ی یخ‌زده‌ی کودکان اینکا در Llullaillaco، کوهی در مرز شیلی و آرژانتین که برای اینکاها مقدس بوده است. این مومیایی‌ها سال ۱۹۹۹ پیدا شدند. 

اینکاها یکی از برجسته‌ترین امپراتوری‌های پیش‌کلمبیایی بودند که تقریباً تمام غربی‌ترین منطقه‌ی آمریکای جنوبی را در مسیر خط‌الراس کوه‌های آند در اختیار داشتند. درون همین کوه‌ها بود که آن‌ها مراسم مقدس‌شان را برگزار می‌کردند، زیرا خدایان کوهستانی جایگاه بالایی در باورهای بومی مردمان آند داشتند. قله‌های کوه مکان‌هایی برای پیشکش کردن مهم‌ترین قربانی‌ها بود: قربانی‌های انسانی. به لطف هوای سرد و دور بودن این پیشکش‌ها است که به رغم تلاش‌های فاتحان اسپانیایی و غارتگران امروزی، این مومیایی‌ها مانند صدها سال پیش باقی مانده‌اند. 

در قله‌ی Llullaillaco (آتشفشانی به ارتفاع ۶۷۳۹ متر)، سه کودک مومیایی‌شده‌ی اینکا سال ۱۹۹۹ توسط یوهان راینهارد مردم‌شناس پیدا شدند و آنجا را به مرتفع‌ترین مکان باستان‌شناسی جهان تبدیل کردند. این مومیایی‌ها شامل دو دختر و یک پسر می‌شدند که همگی ۵۰۰ سال پیش به عنوان بخشی از مراسم اینکاها به نام کاپاکوچا قربانی شدند. آن‌ها نه تنها به شکل قابل‌توجهی حفظ شده بودند، بلکه با ده‌ها دست‌سازه‌ی دیگر اینکاها که آن‌ها نیز پیشکش بودند، احاطه شده بودند. مومیایی‌ها در یک سکوی سنگی دفن شده بودند که آن سکو روی شکاف‌هایی در صخره‌ی بستر ساخته شده بود که مومیایی‌ها در سه اتاق مجزا در آن قرار داشتند. 

دوشیزه لولایاکو

از بین این سه مومیایی، دختر ۱۳ ساله‌ای که «دوشیزه لولایاکو» نام دارد از بقیه بهتر حفظ شده و از آن‌ها نیز قدیمی‌تر است. او را در حالی پیدا کردند که یک سرپوش پردار به سر داشت و در تونیکی که مربوط به اشراف اینکاها بود پوشیده شده بود. او انگار هنوز همان خواب‌آلودگی را که ۵۰۰ سال پیش (حین قربانی شدن) داشت حفظ کرده بود. موهای بلند و بافتۀ او چهره‌اش را پوشانده بودند.

تجزیه و تحلیل شیمیایی موهای او نشان داد یک سال پیش از مرگش تغییر قابل‌توجهی در رژیم غذایی او ایجاد شده است، زیرا از خوردن سیب‌زمینی به غذاهای غنی از پروتئین و ذرت تبدیل شده است. این تغییر شاید نشان‌دهنده‌ی این باشد که او به عنوان آکلا (aclla) انتخاب شده است، زنی که توسط اینکاها برای زندگی در معابد و خدمت به عنوان کشیش خدای خورشید انتخاب میشد. مشخص شد که او کوکا (نوعی گیاه) و الکلی مانند چیچا را با دوزهای زیاد در هفته‌های قبل از مرگش مصرف کرده بود. حتی هنوز یک برگ کوکا بین دندان‌هایش وجود دارد که ثابت می‌کند پیش از مرگ آن را جویده است. 

دو بچه‌ی دیگر

دو مومیایی دیگر (یک پسر و یک دختر) هر دو چهار تا پنج‌ساله هستند. دختر به ویژه قابل‌توجه است، چون به رغم اینکه به نظر می‌رسید در مقطعی از زمان مورد اصابت صاعقه قرار گرفته، هنوز دست نخورده است و به همین دلیل نامش را «دختر صاعقه» گذاشتند. بافت‌ها و اندام‌های داخلی او، از جمله قلب و مغز او به رغم ایجاد حفره در قفسه‌ی سینه به واسطه‌ی صاعقه، هنوز به خوبی حفظ شده بودند. پسری که «پسر لولایاکو» نام گرفته، با طناب دور پاهایش و لباس‌های اضافی که کنارش گذاشته بودند، پیدا شد. مانند دوشیزه لولایاکو، او نیز در آخرین سال زندگی خود تغذیه خوبی داشته است. 

تجزیه و تحلیل تمام محتویات معده کودکان نشان داد ساعاتی پیش از قربانی شدن، وعده‌های غذایی خوبی به آن‌ها داده شده است. اما در قیاس با دوشیزه لولایاکو، تجزیه و تحلیل موی پسر و دختر جوان نشان داد آن‌ها هفته‌های پیش از مرگ، مقادیر قابل‌توجهی کوکا (نوعی گیاه) و الکل مصرف کردند. 

آن‌ها چگونه جان باختند؟ 

این باور وجود دارد که هر سه کودک لولایاکو پیش از قربانی شدن به شدت با دارو منگ شده بودند. در مراسم اینکاها، از داروهایی مانند کوکا و چیچا برای ایجاد حالت تغییریافته‌ای مرتبط با تقدس استفاده می‌شد. این داروها به نوبه‌ی خود سبب می‌شدند بچه‌ها هنگام رفتن به بالای کوه، به شدت آرام و ناآگاه از زمان و مکان و هویت شوند. 

اعتقاد بر این است که وقتی بچه‌ها به قله رسیدند، در اتاق‌های مربوطه‌ی خود قرار داده شدند، به خواب رفتند و به سادگی رها شدند تا یخ بزنند و بمیرند. علاوه بر مصرف مواد مخدر، مصیبت بالا رفتن از کوه به شکل غیرقابل انکاری منجر به خستگی شدید و کسالت در اثر ارتفاع زیاد می‌شد. حتی برخی از محققان معتقدند پسر لولایاکو ممکن است قبل از رسیدن به قله‌ی کوه در اثر کسالت ناشی از ارتفاع مرده باشد. 

چرا مومیایی‌های لوللیلاکو بسیار مهم هستند؟

حفاری و مطالعه‌ی این کودکان قربانی‌شده، بینش مهمی در مورد امپراتوری اینکاها به ما می‌دهد. در باورهای اینکاها، کودکی که برای قربانی انتخاب می‌شد، برای والدینشان افتخار می‌آورد. از کودک به خوبی مراقبت می‌شد و او تضمین سعادت پس از مرگ بود. دست‌سازه‌ها و لباس‌های مدفون‌شده با کودکان، از بهترین نوع هستند که نشان‌دهنده‌ی اهمیت فوق‌العاده‌ی این کودکان و نحوه‌ی حمایت اینکاها از قربانیان سطوح بالای جامعه است. این قربانی‌ها شاید نشانگر این باشد که اینکاها چگونه سطحی از کنترل را بر مناطق اطراف خود حفظ کرده بودند. 

با این حال، چیزی که این مومیایی‌ها را بسیار منحصربه‌فرد می‌کند، این واقعیت است که اینکاها عمدا آن‌ها را مومیایی نکرده‌اند، بلکه مومیایی شدن قربانیان، حاصل دمای زیر صفر قله‌ی کوه و دوری مطلق آن‌ها بوده که این کودکان را قرنها به مومیایی‌های یخ‌زده و دست‌نخورده تبدیل کرده است. به لطف این مومیایی شدن طبیعی، امروزه ما بینش‌های مهمی در مورد زندگی آن‌ها و دنیای اینکاها که از آن آمده‌اند، بدست آورده‌ایم. 

مردم چینچورو چه کسانی بودند؟

شاید سه کودک اینکا به شکل تصادفی مومیایی شده باشند، اما مومیایی‌های چینچورو طبیعی مومیایی نشدند. قدیمی‌ترین مومیایی‌های مصنوعی شناخته‌شده‌ی جهان متعلق به چینچوروها است، مردمی باستانی که ۷۰۰۰ سال پیش در پرو و شیلی کنونی زندگی می‌زیستند. آن‌ها در صحرای آتاکاما ۴۰۰۰ سال عمداً مردگان‌شان را مومیایی می‌کردند. چینچورو یک جامعه‌ی طبقه‌بندی‌شده نبود. آن‌ها شکارچی‌گردآورندگانی بودند که در ماهیگیری و جمع‌آوری دریایی مهارت داشتند. آن‌ها در امتداد ساحل صحرای آتاکاما، از ایلو در پرو تا جنوب ایکیکه در شمال شیلی زندگی می‌کردند. برخی از سایت‌های باستان‌شناسی آن‌ها در منطقه آریکا و پاریناکوتا، توسط یونسکو در سال ۲۰۲۱ به عنوان میراث جهانی معرفی شدند. 

چه چیزی مومیایی‌های چینچورو را منحصر به فرد می‌کند؟

مومیایی‌های چینچورو علاوه بر اینکه قدیمی‌ترین مومیایی‌های جهان هستند، به دلایل مختلف دیگری نیز قابل‌توجه هستند. روش‌های مومیایی مصنوعی آن‌ها پیچیده و از نظر بصری جذاب است و نشان می‌دهد این مردمان باستان درک شگفت‌انگیزی از آناتومی انسان داشتند. 

محیط خشک صحرای آتاکاما، همراه با مراسم تشییع جنازه پیچیده، منجر به حفظ این مومیایی‌های باستانی شده است که توانستند هزاران سال دوام بیاورند. با این حال، نکته‌ی واقعاً منحصر به فرد این است که مومیایی‌های چینچورو روی افراد دارای رتبه یا موقعیت اجتماعی بالا انجام نشده است، بلکه روی نوزادان و کودکان انجام شده است. این موضوع نشان می‌دهد که این شیوه‌های دفن، بیشتر نتیجه‌ی عمق غم و اندوه والدین بوده تا بازتابی از موقعیت اجتماعی متوفیان. 

انواع مومیایی‌های چینچورو

فرآیند مومیایی چینچوروها شامل استفاده از رنگدانه‌ها، خاک رس و نی بود. چهار نوع مومیایی چینچورو وجود دارد، زیرا هر یک از دید بصری و مادی منحصر به فرد هستند. محققان آن‌ها را به مومیایی‌های سیاه، قرمز، باندپیچی‌شده و گِلی تقسیم کردند. مومیایی‌های سیاه یکی از برجسته‌ترین گونه‌های بصری هستند و اعتقاد بر این است که قدیمی‌ترین مومیایی‌ها هستند که قدمت یکی از آن‌ها به ۶۶۰۰ سال قبل از زمان حال می‌رسد.

مومیایی کردن برای مومیایی‌های سیاه با پاک کردن بدن از جمله پوست سر آغاز میشد. سپس اجساد دفن می‌شدند، نبش قبر می‌شدند و استخوان‌ها از تمام بافت نرم باقی‌مانده پاک می‌شدند. سپس استخوان‌ها با کمک نی دوباره سوار و گره زده می‌شدند تا اسکلت محکم شود. سپس بدن با خاک رس مدل‌سازی می‌شد، حتی اندام تناسلی مومیایی‌های بالغ مدل‌سازی می‌شد. در نهایت، بدن را با تکه‌هایی از پوست (خود متوفی یا حیوان) می‌پوشانند و سپس آن را با منگنز سیاه رنگ می‌کردند و نام «مومیایی سیاه» برگرفته از همین ماده است. یک کلاه‌گیس کوتاه و ماسک سیاه، آخرین چیزهایی بود که اضافه می‌شد.

نوع دیگر مومیایی قابل‌توجه چینچورو از دید بصری، مومیایی‌های قرمز هستند. آن‌ها از نظر زمانی دیرتر از مومیایی‌های سیاه ظاهر شدند و به شکل متفاوتی درست شدند. نخست اندام‌های درونی بدن از طریق برش‌های دقیق برداشته می‌شدند. سپس حفره‌ها با عناصر مختلفی مانند خاک و پَر پُر می‌شد. سپس بدن با اخرای قرمز رنگ‌آمیزی می‌شد، در حالی که صورت با منگنز سیاه رنگ‌آمیزی می‌شد. برخلاف مومیایی‌های سیاه، مومیایی‌های قرمز کلاه‌گیس‌های سیاه بلندی دارند که صورتشان را نمی‌پوشاند.

سبک مومیایی‌های سیاه و قرمز، پیچیده‌تر از همه‌ی مومیایی‌های چینچورو است. مومیایی‌های باندپیچی‌شده گونه‌ای از مومیایی قرمز بودند که پوست آن‌ها با بانداژ جایگزین می‌شد. مومیایی‌های پوشیده از گِل، جسم‌های خشک‌شده‌ی طبیعی بودند که در لایه‌ی ضخیمی از گل پوشانده شده بودند و آخرین مرحله‌ی مومیایی‌های چینچورو بودند. 

این مومیایی‌ها در مورد مردم چینچورو چه چیزی برای گفتن دارند؟

صرف نظر از نوع مومیایی، سنت مومیایی کردن چینچوروها واقعاً خارق‌العاده است. برخلاف مومیایی‌های معروف مصر، چینچوروها مومیایی‌کننده‌های حرفه‌ای نبودند و روش‌های استانداردی هم نداشتند. چهار هزار سال، اجساد به صورت جداگانه توسط خود خانواده‌ها مومیایی میشد و این دانش تشریحی که با سنت‌های تدفین ترکیب میشد از نسلی به نسل دیگر منتقل می‌شد. بنابراین، هر مومیایی چینچورو منحصربه‌فرد است و نشان می‌دهد که چینچوروها واقعاً به روش استثنایی خودشان برای مومیایی کردن تسلط داشتند.

منبع: فرادید

مرتبط ها
ارسال نظر
chapta
حداکثر تعداد کاراکتر نظر 200 ميياشد .
نظراتی که حاوی توهین یا افترا به اشخاص ،قومیت ها ،عقاید دیگران باشد و یا با قوانین کشور وآموزه های دینی مغایرت داشته باشد منتشر نخواهد شد - لطفاً نظرات خود را با حروف فارسی تایپ کنید.

روسیه به دنبال خرید موشک کروز ایران+عکس

کشف مومیایی ۶ کودک توسط کارگران شرکت لوله‌کشی گاز+عکس

موشک دومرحله ای ایران با نامی خاص+عکس

بارگذاری ۱۳۱ عنوان کتاب درسی قدیمی در وبگاه فرهنگستان زبان و ادب فارسی

حسن شرف‌الدین مترجم درگذشت

ظرفیت سرویس مدارس چند نفر است؟

تمدید مهلت ثبت نام و ویرایش اطلاعات آزمون دکتری تخصصی علوم پزشکی

تهران عاشق رونمایی شد

نتایج آزمون دستیاری تخصصی دندانپزشکی اعلام شد

درون‌گرا هستید یا برون‌گرا؟

اول مهر

انیمیشن بچه زرنگ روی پرده‌ی سینماها/ آغاز طرح کانون مدرسه از هفته سوم مهرماه

معاون وزیر آموزش و پرورش: ایران قوی مستلزم داشتن مدارسی قوی است

حل مشکل سرویس مدرسه دانش آموزان استثنائی در سال تحصیلی جدید/استقرار تاکسی در ۶ نقطه پر مسافر

از میزان اجاره‌بها تا مبالغ وام‌های دانشجویی

چه غذاهایی برای بهبود آکنه و استرس نوجوانان مفید است؟

مبلغ پایه گرنت اعضای هیأت علمی دانشگاه تهران ۳ برابر شد

سوابق تحصیلی نقش جدی‌تری را در ادامه روند تحصیلی ایفا می‌کند

هفت راهکار ساده برای همراهی موثر با دوست مضطرب‌مان!

چگونه متوجه طعم‌های مختلف می‌شویم؟

دانشگاه آزاد در کنار بُعد تخصصی و علمی، به ابعاد اخلاقی، هویتی و معنوی دانشجویان توجه دارد

تجدید میثاق دانشگاهیان دانشگاه تهران با آرمان‌های امام و شهدا

دوره ای که وحشت سرخ اوج گرفت

مدارس شهری تا آخر دولت به اینترنت فیبرنوری متصل می شوند

زنگ آغاز سال تحصیلی جدید با حضور رئیس جمهور در شهرستان بهارستان نواخته شد

سامانه ثبت سفارش کتاب‌های درسی ‌فعال است

همه مسئولان آموزش‌وپرورش از امروز نسبت به دانش‌آموزان ‌توجه ‌بیشتر داشته باشند

آغاز سال تحصیلی ۱۶ میلیون و ۷۰۰ هزار دانش‌آموز در کشور‌

قول می‌دهم امانتدار امینی برای دانشجویان باشیم

دو سرپرست دانشگاه معارفه شدند/ زمزمه تغییر مجدد شیوه برگزاری کنکور

مصمم‌تر و مسئولانه‌تر از پیش، در استقرار عدالت آموزشی خواهیم کوشید

مهلت ثبت‌نام متقاضیان ۱۸ رشته دانشکده حکمرانی دانشگاه تهران تمدید شد

۱۲۰ هزار معلم در حلقه‌های ۱۰ نفره شبکه‌سازی می‌شوند/ ایجاد کتابخانه در کلاس‌های درس

پیام وزیر آموزش و پرورش به مناسبت آغاز سال تحصیلی

بهسازی تمام خوابگاه های علوم پزشکی در آستانه سال تحصیلی جدید

نظام‌نامه اخلاق در دانشگاه تهران نصب شد/ جزئیات ضوابط پوشش

آمادگی کامل تهران برای بازگشایی مدارس و دانشگاه‌ها

مبلغ شهریه دانشجویان دانشگاه تهران اعلام شد

همشاگردی سلام ...

اعلام نتایج انتخابات اتحادیه جامعه اسلامی دانشجویان کشور

اعلام زمان مصاحبه معرفی‌شدگان چندبرابر ظرفیت رشته‌های خاص دانشگاه علمی کاربردی

جزئیات مرحله گروهی پانزدهمین المپیاد دانشجویان علوم‌پزشکی اعلام شد

شورای مشورتی دبیران شوراهای صنفی دانشگاه‌های علوم‌پزشکی تشکیل شد

پذیرش ۱۳۰۰ دستیار تخصصی پزشکی در مرحله تکمیل ظرفیت با اجرای بومی‌گزینی

جزئیات مرحله عملی آزمون ملی دندانپزشکی اعلام شد

ذرات مرموز خورشید که در حال کاری عجیب هستند

رقیب چینی تویوتا به صورت رسمی عرضه شد+عکس

گوشی‌های اقتصادی و جذاب شیائومی را ببینید+عکس

یک اقیانوس در قمر مشتری کشف شد

رنگ قاب این آیفون خود به خود تغییر می‌کند+عکس

قدرت نمایی دو موشک بزرگ ایران در رژه نیروهای مسلح+عکس

پیکاپ زیبای لکسوس در راه است+عکس

تکه‌ای از فضا که به زمین می‌آید+عکس

اولین تصویر واقعی از آیفون ۱۵ +عکس

کشف دایناسوری که هیچ دندانی نداشت

شاسی بلند جذاب چینی به ایران می‌آید+عکس

وضعیت گوشی هواوی پس از رد شدن غلتک ۲۰ تنی از روی آن+عکس

۴ هزار هواپیمای گران قیمت در گورستان +عکس

کشف عجیب از گنج فرعون در زیر آب+عکس

پرنده‌ای که در مریخ دیده شد+عکس

چرا مردم ژاپن گوشی سامسونگ نمی‌خرند؟

نصب «نظام‌نامه اخلاق» در دانشگاه تهران

تصویر دیدنی از جشن عید مبعث در بازار تهران+عکس

اعلام جزئیات مرحله عملی آزمون ملی دندانپزشکی

پایان مهلت ثبت‌نام ارشد علوم پزشکی دانشگاه آزاد

چهره غمگین عموپورنگ در مراسم تشییع آرش میراحمدی+عکس

گریه های دردناک نادر سلیمانی در مراسم تشییع آرش میراحمدی+عکس

گریه‌های سوزناک همسر آرش میراحمدی+عکس

انتظار املای صحیح از کودک کلاس اولی نداشته باشید

برگزاری ۸۰۰ رویداد فرهنگی شاخص تحت عنوان خاکریز دانایی

کتاب «آسمانی‌ترین مهربانی» برای دهمین بار چا‍پ شد

نتایج آزمون استخدامی آموزگاری اعلام شد

پذیرش ۱۳۰۰ دستیار تخصصی پزشکی در تکمیل ظرفیت

تشکیل شورای مشورتی دبیران شوراهای صنفی دانشجویان علوم پزشکی

ابلاغ برنامه‌های آغاز سال تحصیلی به دانشگاه‌ها

وسیله نقلیه جدید هوندا که مثل چمدان قابل سوار شدن است+عکس

مکان‌های خاصی که گوگل مپ نشان نمی‌دهد

وضعیت فضاپیمای ناسا پس از عبور از طوفان خورشیدی

برگ برنده گوشی‌های سامسونگ رو شد

گوشی اندرویدی که آیفون ۱۵ پرومکس را شکست داد

موبایل رونالدو از برندی که فکرش را نمی‌کنید+عکس

عقاب هارپی که به اندازه یک آدم است+عکس

مار عجیب‌الخلقه در ایران دیده شد+عکس

خودرویی که رونالدو را در تهران اسکورت کرد+عکس

زیردریایی گران قیمت روسیه با موشک انگلیسی نابود شد+عکس

پرنده‌ای که در مریخ دیده شد+عکس

جنگنده اف ۳۵ آمریکا پیدا شد+عکس

پروژه بلندپروازانه بن سلمان که بعید است به سرانجام برسد+عکس

موجود عجیبی که فقط ۲ ماه عمر می‌کند+عکس

وسیله نقلیه جدید هوندا که مثل چمدان قابل سوار شدن است+عکس

راز نقاشی‌های مصر باستان فاش شد+عکس

کشف عجیب از گنج فرعون در زیر آب+عکس

اولین تصویر واقعی از آیفون ۱۵ +عکس

بوگاتی معروف چطور سر از افغانستان در آورد؟

خودرویی که رونالدو برای خریدش به ایتالیا رفت+عکس

یک اقیانوس در قمر مشتری کشف شد

قدرت نمایی دو موشک بزرگ ایران در رژه نیروهای مسلح+عکس

مکان‌های خاصی که گوگل مپ نشان نمی‌دهد

هوش مصنوعی شهرهای مریخی را به تصویر کشید+عکس

وضعیت گوشی هواوی پس از رد شدن غلتک ۲۰ تنی از روی آن+عکس

نیروی مرموزی که جلوی رشد جهان را می‌گیرد

۴ هزار هواپیمای گران قیمت در گورستان +عکس

روایت ایلان ماسک از فعالیت استارلینک در ایران

تکه‌ای از فضا که به زمین می‌آید+عکس

کشف مومیایی ۶ کودک توسط کارگران شرکت لوله‌کشی گاز+عکس

روسیه به دنبال خرید موشک کروز ایران+عکس

دکمه جادویی آیفون ۱۵ که به تازگی به آن اضافه شده+عکس

فاصله‌ ستاره‌های آسمان از هم چقدر است؟

اولین تماس ماهواره‌ای با این مدل گوشی سامسونگ برقرار شد

نگاهی به گران‌ترین خودروی رونالدو+عکس