![قصیده بهاریه سعدی، جمالستایی شیخ اجل قصیده بهاریه سعدی، جمالستایی شیخ اجل](https://soraya.news/images/news/149939/thumbs/149939.jpg)
به گزارش ثریا - گروه فرهنگ و ادب؛ طاهره تهرانی: سعدی شاعر زیباییهاست، به جمال و زیبایی در هر ساحتی واکنش نشان میدهد. چه زیبایی انسانی، چه طبیعت، چه کلام و چه اخلاق. شُعرا سعدی را به خاطر غزلیاتش که الحق لطیف و شگفت انگیز است میستایند، اما قصائد سعدی میدانی است که سعدی با دستی گشاده میتواند مضامین بسیاری را در آن بگنجاند و مهارتش در سخنوری را به رخ بکشد. وقتی سخن از بهار باشد بازخوانی غزل سعدی با مطلع «برخیز که میرود زمستان» و سپس قصیده بهاریه او لطف بسیار دارد، که بسیاری از ابیات آن به گوش و زبان فارسی زبانان آشناست:
بامدادی که تفاوت نکند لیل و نهار
خوش بود دامن صحرا و تماشای بهار
صوفی از صومعه گو خیمه بزن بر گلزار
که نه وقت است که در خانه بخفتی بیکار
بلبلان وقت گل آمد که بنالند از شوق
نه کم از بلبل مستی تو، بنال ای هشیار
آفرینش همه تنبیه خداوند دلست
دل ندارد که ندارد به خداوند اقرار
این همه نقش عجب بر در و دیوار وجود
هر که فکرت نکند نقش بود بر دیوار
کوه و دریا و درختان همه در تسبیحاند
نه همه مستمعی فهم کنند این اسرار
تا اینجا سعدی به جنبش و جوشش طبیعت اشاره میکند و اینکه انسان به عنوان جزئی از زنجیره حیات، لاجرم دچار جوشش و شوق شکوفایی میشود؛ اما در کنار آن او را به تفکر در ساحتی والاتر فرامیخواند: شگفتیها و زیباییهای آفرینش و تذکر آفریدگارِ این همه زیبایی. ذهن روایتگر سعدی او را به سمت افزودن گفتگو در میانه قصیده سوق میدهد، و در عین حال استفادههای مکرر از استفهام:
خبرت هست که مرغان سحر میگویند
آخر ای خفته سر از خواب جهالت بردار؟
هر که امروز نبیند اثر قدرت او
غالب آنست که فرداش نبیند دیدار
تا کی آخر چو بنفشه سر غفلت در پیش؟
حیف باشد که تو در خوابی و نرگس بیدار
که تواند که دهد میوه اَلوان از چوب؟
یا که داند که برآرد گل صد برگ از خار؟
باز اشاره سعدی به آثار صُنع خداوند است و شگفتیهای رسیدن بهار، که شاخه سیاه و خشکی ناگهان جان میگیرد و سبز میشود و شکوفه و میوه از آن میروید، چه کسی میتواند میوههای رنگارنگ و گلهای صدبرگ از دل چوب بیرون بکشد؟
وقت آن است که داماد گل از حجله غیب
به در آید، که درختان همه کردند نثار
آدمیزاده اگر در طرب آید نه عجب
سرو در باغ به رقص آمده و بید و چنار
باش تا غنچه سیراب دهن باز کند
بامدادان چو سر نافه آهوی تَتار
مژدگانی که گل از غنچه برون میآید
صد هزار اَقْچه (سکه) بریزند درختان بهار
باد گیسوی درختان چمن شانه کند
بوی نسرین و قَرَنْفُل بدمد در اَقطار
ژاله بر لاله فرود آمده نزدیک سحر
راست چون عارض گلبوی عرق کرده یار
باد بوی سمن آورد و گل و نرگس و بید
در دکان به چه رونق بگشاید عطّار؟
خیری و خطمی و نیلوفر و بستانافروز
نقشهایی که درو خیره بماند ابصار
ارغوان ریخته بر دکّه خَضراءِ چمن
همچنانست که بر تخته دیبا دینار
در این ابیات سعدی مناظر بهار را توصیف میکند، از گلهای رنگارنگ نام میبرد که چشمها را خیره میکند و به رایحه آنها اشاره میکند که بازار عطار و عطرفروش را کساد کرده است؛ و باز ذکر میکند که جا دارد اگر آدمیزاد نیز مانند گیاهان به طرب و شادی و رویش مشغول شود.
این هنوز اول آزار جهانافروزست
باش تا خیمه زند دولت نیسان و اَیار
شاخها دختر دوشیزه باغاند هنوز
باش تا حامله گردند به اَلوانِ ثِمار (میوههای رنگارنگ)
عقل حیران شود از خوشه زرّین عِنَب (انگور)
فهم عاجز شود از حُقّه یاقوت انار
بندهای رطب از نخل فرو آویزند
نخلبندان قضا و قدر شیرین کار
تا نه تاریک بود سایه انبوه درخت
زیر هر برگ چراغی بنهند از گلنار
سیب را هر طرفی داده طبیعت رنگی
هم بر آن گونه که گلگونه کند روی نگار
شکل اَمرود تو گویی که ز شیرینی و لطف
کوزهای چند نبات است معلق بر بار
هیچ در به نتوان گفت چو گفتی که به است
به از این فضل و کمالش نتوان کرد اظهار
حَشْوِ انجیر چو حلواگر استاد که او
حَبِّ خشخاش کند در عسلِ شهد به کار
آب در پای ترنج و به و بادام روان
همچو در زیر درختان بهشتی أَنهار
گو نظر باز کن و خلقت نارنج ببین
ای که باور نکنی فِی الشَّجَرِ الْأَخْضَرِ نار
در این ابیات، میبینیم که سعدی به ماههای رومی آزار (معادل فروردین) نیسان و ایار (معادل اردیبهشت و خرداد) اشاره میکند و سپس به توصیف میوههای درختان میپردازد و یکی یکی ویژگیهای آنها را میشمارد، با تلمیحی به آیه قرآن در واقع به ظرایف و زیباییهای آفرینش خداوند اشاره میکند و در بندهای بعد به سراغ ستایش پروردگارِ این همه زیبایی میرود:
پاک و بیعیب، خدایی که به تقدیر عزیز
ماه و خورشید مُسَخَّر کند و لیل و نهار
پادشاهی نه به دستور (وزیر) کند یا گنجور (خزانه دار)
نقشبندی نه به شَنْگَرف کند یا زَنگار
چشمه از سنگ برون آید و باران از میغ
انگبین از مگسِ نَحْل و دُر از دریا بار
نیک بسیار بگفتیم درین باب سخن
و اندکی بیش نگفتیم هنوز از بسیار
تا قیامت سخن اندر کرم و رحمت او
همه گویند و یکی گفته نیاید ز هزار
آنکه باشد که نبندد کمر طاعت او؟
جای آنست که کافر بگشاید زُنّار
از اینجای قصیده سعدی با تغییر مخاطب و استفاده از صنعت التفات، مستقیماً پروردگار را مخاطب خود قرار میدهد و در ابیاتی مناجات گونه به درگاه خدا استغفار میکند:
نعمتت بار خدایا ز عدد بیرون است
شکر اِنعام تو هرگز نکند شکرگزار
این همه پرده که بر کَرده ما میپوشی
گر به تقصیر بگیری نگذاری دَیّار
ناامید از در لطف تو کجا شاید رفت؟
تاب قهر تو نیاریم خدایا زنهار
فعلهایی که ز ما دیدی و نپسندیدی
به خداوندی خود پرده بپوش ای سَتّار
سعدیا راست روان گوی سَعادت بردند
راستی کن که به منزل نرود کجرفتار
حَبَّذا عمر گرانمایه که در لغو برفت
یارب از هر چه خطا رفت هزار استغفار
درد پنهان به تو گویم که خداوند منی
یا نگویم، که تو خود مُطَّلِعی بر اَسرار
تشبیه و استعاره و تلمیح و صنایع لفظی و معنوی در این ابیات بسیار است، اما شگفتی کلام سعدی این است که چنان روان و گفتگو مانند میسراید، که گاهی نوشتن به صورت نثر ابیات او کار را پیچیدهتر میکند، و این سحر قلم او و میوه طبعی روان و متعادل و زیبایی پسند است. سعدی بر خلاف پیشینیان خود مضمون مدح را از قصیده خود خارج کرد و با بیانی زیبا و واقع نگر به وصف زیباییها و ستایش خداوند میپردازد، خوشبخت ما فارسی زبانان هستیم که میتوانیم از این کندو شهد شیرین شعر او را با ذائقه جان بچشیم.
منبع : سعدی
تخصیص بودجه برای اوقات فراغت ۱۶ میلیون دانشآموز، نیازمند اهتمام دولت چهاردهم
دانشگاه محقق اردبیلی میزبان المپیاد دانشجویان بینالملل سراسر کشور
دانشگاه محقق اردبیلی میزبان المپیاد دانشجویان بینالملل سراسر کشور
تبدیل علم به ثروت با کارآفرینی و مهارتآموزی/ تصویب اساسنامه سازمان فنی و حرفهای پساز ۵۰ سال
مرحله نهایی بیست و نهمین المپیاد علمی دانشجویی کشور آغاز شد
درخواست مدیران صنعت آب و برق و انرژی از رییس جمهور درباره عملکرد وزرای پیشنهادی قبل
رئیس فرهنگستان علوم: باید از ظرفیت جهانی برای مرجعیت علمی استفاده شود
اعلام زمان انتشار نتایج آزمون ورودی مدارس سمپاد و نمونهدولتی
امروز؛ پایان مهلت ثبتنام دانشآموزان پایه دهم
سومین اردوی سراسری دانشآموزان محروم کشور به کار خود پایان داد
روایتگری پیشرفت ایران توسط آموزش و پرورش و لبیک به مطالبه رهبری
دانشجویان دکتری ۸۰ درصد حقوق استادیار پایه یک را دریافت میکنند
عرضه چاپ دوم فرهنگ گفتوگو به بازار نشر
تقویم آموزشی دانشگاه علم و صنعت اعلام شد
ارائه فرصت مجدد ثبتنام در پذیرش بدون آزمون کاردانی به کارشناسی
افزایش نمرات ۹ درس دانشآموزان در امتحانات نهایی
ناگفتههای حمله سایبری به وزارت علوم و چگونگی درز نامههای سازمانی
درخواست وزیر آموزش و پرورش از کانون پرورش فکری
با تأسیس بنیاد بینالمللی حکیم نظامی موافقت شد
اعلام تاریخ مجدد ثبتنام کاردانی دانشگاه فنی حرفهای و کاردانی به کارشناسی ناپیوسته ۱۴۰۳
ارائه تخفیف ۲۵ درصدی خدمات آموزشی جهاد دانشگاهی در سراسر کشور
زن در شاهنامه به چاپ دوم رسید
مدرسه تابستانی دانشافزایی زبان فارسی برگزار میشود
کاهش مدت فرآیند جذب هیات علمی به یک نیمسال
جذب نخبگان قرآنی و فرهنگی بدون کنکور
نتقاد نماینده سراوان از گزینش در آزمون استخدامی آموزش و پرورش
نشست بینالمللی بنیانِ مادی ایدئولوژی؛ از مارکس تا آلتوسر برگزار میشود
جهاددانشگاهی مجری برگزاری دورههای آموزشی تخصصی رسانه و هنر در هرمزگان
جزئیات مصاحبه داوطلبان آزمون استخدامی متخصصان اعلام شد
دبیر عالی اجرایی برنامه آموزش پزشکی تخصصی علوم پزشکی منصوب شد
مصوبه کنکوری شورای عالی انقلاب فرهنگی امنیت کنکور را تضمین کرد
عضو ناظر مجلس در شورای سیاستگذاری مدارس غیردولتی تعیین شد
پیادهروی گروهی دانشآموزان در اربعین/ برپایی موکبهای عزاداری و خدمت رسانی به زائران
ناظران مجلس در شورای عالی آموزش و پرورش انتخاب شدند
اعلام شرایط انتصاب و تغییر مدیران مدارس/ ثبتنام داوطلبان تا ۱۵ مرداد
فردا، آخرین مهلت دریافت کارت المپیاد علمی دانشجویی کشور
مدرسه تابستانی از پیشنهاده تا دفاع در ایرانداک برگزار میشود
مخالفت با انتقال املاک دانشگاه پیام نور به سایر دانشگاهها
پایگاه اطلاعات و مدارک تحصیلی کشور رونمایی شد
ربات گفتگوی هوشمند برای پاسخگویی به دانشجویان از راه رسید
سامانه جامع امور دانشجویان بینالملل رونمایی شد
دانشآموزان ایرانی به المپیاد جهانی شیمی در عربستان اعزام شدند
اعزام تیم المپیاد زبانشناسی به مسابقات جهانی ۲۰۲۴ برزیل
طرحهای جدید آموزش سواد با ارائه «مدرک» سوادآموزی/ آموزش سواد آسان به بالای ۵۰ سالهها
جذبهای غیرقانونی شدنی نیست؛ اسامی را اعلام کنند/ تقاضایی برای انتقال به دانشگاه تهران ندادم
فراخوان جایزه برای پایاننامههای هوش مصنوعی اعلام شد
پیش ثبت نام دانش آموزان اتباع در سامانه سهما یک ماه دیگر تمدید شد
دیباچهنویسی بر مرقع منتشر شد
آموزش مفاهیم پایه به کودکان با زبان شعر
دایرهالمعارف سرواژههای وزارت علوم تدوین میشود
۶ خواسته زلفیگل برای آموزش عالی از دولت چهاردهم
سن جذب اعضای هیات علمی به ۴۰ سال کاهش یافت
وقتی دانشگاههای ایران با هوش مصنوعی استعمارزدایی میکنند
دانشجویان ایرانی که در خارج کشور هستند نمیتوانند وارد دانشگاه فرهنگیان شوند
اعلام نتایج نهایی آزمون استخدامی دانشگاه فرهنگیان
امکان آزمون تعیین رشته مجدد برای دانشآموزان متقاضی رشتههای خاص فراهم شد
آمارهایی از بهرهمندی دانشآموزان از مرور مطالب امتحانی در شبکه شاد
انتخاب اعضای حقیقی هیئت امنای سازمان ملی سنجش و ارزشیابی نظام آموزشی کشور/ اصلاح آییننامه بسیج اساتید
اعضای حقیقی هیات امنای سازمان سنجش تعیین شدند
نامه جوانان بلژیکی به رهبر انقلاب
نخستین جشنواره ملی تجارب برتر پاسخگویی اجتماعی برگزار می شود
پویش نویسنده شو برگزار میشود
شناختن سره و ناسره زندگی و آثار شاملو بر اساس منابع
اردوی مثل خمینی ویژه طلاب برادر برگزار میشود
وقتی دانشگاههای ایران با هوش مصنوعی استعمارزدایی میکنند
اعلام تمام جزئیات نحوه جذب استعدادهای برتر دانشآموزی در دانشگاه فرهنگیان؛ کدام دانشآموزان میتوانند معلم شوند؟
برنامه درسی سلامت به برنامه درسی دانشآموزان اضافه میشود
افزایش ۴۵ درصدی نرخ سرویس مدارس تهران/ کرایه دانش آموزان استثنایی رایگان ماند
صحرایی: پزشکیان دیدگاه عمیق و دقیقی نسبت به مسئله آموزش دارد
توصیه فعالان علمی دانشجویی کشور به پزشکیان
دسترسی دانش آموختگان علوم پزشکی به خدمات با سیداپ ممکن شد
نشر هرمس ترجمه داستان بیپایا ن را برای نوجوانان منتشر کرد
وزارت علوم با کمترین سوال نسبت به سایر وزرا در مجلس روبرو بود
توسعه فناوریهای هوایی با همکاری وزارت صمت و دانشگاه امیرکبیر
اعلام نیاز ۴۰ شرکت برای بورسیه دانشجویان/ ۲ هزار نفر بورس صنعت میشوند
کسب عنوان رئیس برگزیده دانشگاههای کشور توسط رئیس دانشگاه محقق اردبیلی
ایجاد پردیس تربیت مدیر مدرسه/ بحران کمبود معلم را مدیریت کردیم
بررسی نرخ کرایه سرویس مدارس روی میز شورای شهر
امکان مشاهده نتایج قطعی آزمونهای خردادماه دوازدهمیها
ققنوس دانشگاه فردوسی راهی انگلستان شد
سازنده تلفن همراه از یک خودروی فوقالعاده رونمایی کرد+عکس
ارزانترین مدل گوشی آیفون این شکلی است+عکس
سیارکی غول پیکر به اندازه برج ایفل به زمین نزدیک میشود
تهدید عجیب چین برای زدن ماهواره استارلینک
جایی که میتواند خانه انسان در ماه شود+عکس
فردا، آخرین مهلت انتخاب رشته داوطلبان آزمون دستیاری
از افزودن ۴ میلیون متر مربع به زیربنای فضای آموزشی آموزش و پرورش تا رسیدن به جذب ۳۲ هزار نفری دانشجومعلم در دانشگاه فرهنگیان
بیش از ۵ هزار مطالبه مردمی توسط وزارت علوم بررسی شد
فراخوان جایزه برای پایاننامههای هوش مصنوعی اعلام شد
فایل محتوای کتابهای درسی سال تحصیلی آینده منتشر شد
دست جریان دانشگاهی برای پیشنهاد و کمک به دولت باز است
دسترسی دانش آموختگان علوم پزشکی به خدمات با سیداپ ممکن شد
اعزام تیم المپیاد زبانشناسی به مسابقات جهانی ۲۰۲۴ برزیل
نتایج حافظان قرآن مجید در آزمون کارشناسی ارشد سال ۱۴۰۳ اعلام شد
وزارت علوم با کمترین سوال نسبت به سایر وزرا در مجلس روبرو بود
کاهش مدت فرآیند جذب هیات علمی به یک نیمسال
تقویم آموزشی دانشگاه علوم پزشکی تهران منتشر شد
باید گفتمان علمی نخبگانی در کشور مورد تأکید قرار گیرد
تاخیر دو هفتهای آغاز سال تحصیلی ورودیهای جدید دانشگاهها
لزوم بهکارگیری اساتید نخبه کشور در ارتقای کارآمدی نظام حکمرانی
امروز؛ آخرین مهلت ثبت درخواست تجدیدنظر دوازدهمیها برای تصحیح امتحانات نهایی
ققنوس دانشگاه فردوسی راهی انگلستان شد
افزایش نمرات ۹ درس دانشآموزان در امتحانات نهایی
دانشجویان دکتری ۸۰ درصد حقوق استادیار پایه یک را دریافت میکنند
پنجمین مسابقه خودنویس با بخش ویژه فلسطین برگزار میشود
انتقال دانشجویان آزاد به پردیس پولی دانشگاه دولتی امکان پذیر شد
امکان آزمون تعیین رشته مجدد برای دانشآموزان متقاضی رشتههای خاص فراهم شد
دانشآموزان ایرانی به المپیاد جهانی شیمی در عربستان اعزام شدند
پرداخت مقرری ماهیانه به کنکوریهایی که بورس دانش را انتخاب کنند
جهاددانشگاهی برای ارائه راهکار مشکلات کشور متولد شده است
نظراتی که حاوی توهین یا افترا به اشخاص ،قومیت ها ،عقاید دیگران باشد و یا با قوانین کشور وآموزه های دینی مغایرت داشته باشد منتشر نخواهد شد - لطفاً نظرات خود را با حروف فارسی تایپ کنید.