کد خبر: 48068
ف
علت نزول‌ آیه‌ اکمال در تمام روایات شیعی، اعلان ولایت علی(ع) است
در تمام روایات شیعی، اعم از روایاتی که دلالت بر نزول آیه اکمال در عرفه و یا دلالت بر نزول آن در غدیر دارد، علت نزول‌ آیه‌ «اعلان ولایت امام علی(ع)» است.

به گزارش ثریا حجت الاسلام وحید واحد جوان مدیرگروه اخلاق و منابع اسلامی دانشگاه تهران به مناسبت عید غدیر؛ عید ولایت در یادداشتی به بحثی درباره آیه اکمال پرداخته است:

«الْیَوْمَ یَئِسَ الَّذینَ کَفَرُوا مِنْ دینِکُمْ فَلا تَخْشَوْهُمْ وَ اخْشَوْنِ الْیَوْمَ أَکْمَلْتُ لَکُمْ دینَکُمْ وَ أَتْمَمْتُ عَلَیْکُمْ نِعْمَتی‏ وَ رَضیتُ لَکُمُ الْإِسْلامَ دینا»(مائده/ ۳)

امروز، کافران از (زوال) دین شما، مأیوس شدند بنا بر این، از آنها نترسید! و از (مخالفت) من بترسید! امروز، دین شما را کامل کردم و نعمت خود را بر شما تمام نمودم و اسلام را به عنوان دین (جاودان) شما پذیرفتم.

علمای ‏شیعه و سنی در مسائلی پیرامون آیه اکمال، اتفاق نظر دارند و در مواردی اختلاف دیدگاه دارند. نقطه اصلی اختلاف آنان در تفسیر این آیه در دو امر: زمان نزول و علت نزول آیه است.

شیعه و سنی در پاره ‌ای از نقاط مؤثر در تفسیر آیه اتفاق نظر دارند:

۱. سوره مائده‌ در زمره‌ آخرین سوره‌ها و به اجماع فریقین‌ مدنی‌ است‌ و آیه اکمال به حساب استثناها نیست (که از سوره دیگری در سوره مائده قرار گرفته باشد)، بلکه از آیه اکمال می ‌توان‌ استفاده‌ کرد که سوره مائده آخرین سوره نازل شده است‌.

۲. بدون‌ شک و تردید، آیه اکمال در حجة الوداع نازل شده است.

۳. فقره «الیوم یئس الذین کفروا... رضیت لکم الاسلام دیناً» در آیه‌ سوم‌ سوره‌ مائده، از بقیه اجزای همین آیه که درباره حکم خوردنیهاست، جداست‌ و ارتباطی به ماقبل و مابعد خود ندارد. به‌ همین دلیل، شیعه و سنی پیوسته از این فقره جداگانه بحث کرده‌ اند و در روایات معصومان، صحابه و تابعین نیز به‌ طور مستقل آمده است.

مراد از واژه «الیوم» در این‌ آیه‌، بنابه‌ قول اکثر مفسران و ادله روایی، دوره زمانی نیست (مانند اینکه گفته‌ می ‌شود: کنت شاباً بالامس وعُدت الیوم شیخاً) آن‌گونه که فخر رازی و بیضاوی احتمال‌ می‌ دهند بلکه‌ مراد از آن یک روز خاص و به تعبیر ادبی الف و لام آن برای عهد حضوری‌ است‌. این‌ واژه در این آیه دو بار تکرار شده و هر دو اشاره به‌ یک‌ روز دارد، نه آنکه دو روز مدنظر آیه شریفه باشد.

 قرآن درباره این روز خاص اوصافی‌ را بیان می‌ کند که عبارت‌اند از: « یئس الذین کفروا من دینکم»، «اکملت لکم‌ دینکم‌»، «اتممت علیکم نعمتی»، «رضیت لکم الاسلام دیناً‌». چون‌ همه‌ این اوصاف مربوط به یک روز مشخص‌ است‌، باید با یکدیگر پیوند داشته باشند؛ بدین صورت که اکمال دین و اتمام نعمت‌، موجب‌ یأس کفار و خشنودی خدا از حاکمیت‌ دین اسلام‌ بر جامعه‌ بوده باشد. این روز با این‌ ویژگیهای‌ منحصر به فرد، باید روز حساس و نقطه عطفی در تاریخ اسلام به‌ شمار آید و در آن اتفاقی خاص رخ‌ داده باشد که موجب‌ ویژگیهای‌ چهارگانه مذکور شود.

در مصادر شیعه و سنی تنها دو دسته روایت درباره زمان نزول این آیه وجود دارد:

۱. نزول آن در حجةالوداع در عید غدیر خم

۲. نزول آن در حجة الوداع در روز عرفه

در مصادر اهل ‌سنت‌ با سند صحیح‌ و با چند طـریق‌، نزول‌ آیه در روز عرفه (در حجةالوداع) نقل شده است. در مصادر شیعی مانند کافی نیز این مطلب یافت می شود. 

روایات دلالت بر نزول آیه در روز غدیر در مصادر شیعی با سند صحیح و طرق متعدد نقل شده‌ اند.

در مصادر اهل ‌سنت نیز از صحابه‌ ای که شاهد نزول آیه بوده‌ اند، این احادیث روایت شده ‌اند. هر چند برخی از اهل‌ سنت‌ آنها را ضعیف دانسته و یا از مفتریات شیعه شناخته ‌اند. (البته این سخن اهل سنت، مبنای علمی ندارد؛ چون افرادی که در سلسله سند این روایات آمده‌ اند، از نظر رجال‌شناسان اهل‌سنت توثیق‌ شده ‌اند.)

برخی از علمای شیعه و سنی این احتمال را داده اند که آیه اکمال دو بار نازل شده است: یک بار در عرفه‌ و بار دیگر در غدیر و هر دو مرتبط به اعلان ولایت امام علی(علیه‌السلام) است. برخی نیز احتمال می ‌دهند روز نزول آیه، عرفه و روز ابلاغ آن در غدیر باشد.

اگر نتوان این دو دسته روایات را جمع کرد، احادیثی که از نزول آیه در عرفه حکایت می‌ کنند (به ویژه آن دسته احادیث که علت نزول را موردی غیر از ولایت امام‌ علی‌(علیه‌السلام) می‌ دانند) به دلیل ضعفهای متعدد درون‌متنی و برون‌متنی ساقط خواهند بود.

در متن روایاتی‌ که‌ در مصادر اهل ‌سنت از نزول این آیه در عرفه خبر می‌ دهد (به جز روایت خلیلی و حسکانی که ‌در آن علت نزول را ولایت امام علی(علیه‌السلام) می‌دانند) تصریحی به علت نزول‌ آیه‌ نشده‌ است؛ در آنها مشخص نشده چه حادثه ‌ای در عرفه اتفاق افتاد که موجب نزول این‌ آیه و اوصاف مذکور در آن شد. به همین دلیل، مشهور اهل‌سنت (که بر این باورند این آیه‌ در عرفه نازل شده) در جست‌وجوی علت نزول آن، وجوه متعددی را احتمال داده‌ اند. این وجوه از سوی مفسران شیعی نقد شده است.

در تمام روایات شیعی، اعم از روایاتی که دلالت بر نزول آیه در عرفه و یا دلالت بر نزول آن در غدیر دارد، علت نزول‌ آیه‌ «اعلان ولایت امام علی(ع)» است.

در متن روایاتی که نزول آیه را در غیر عرفه می ‌داند و از شاهدان نزول این آیه یعنی صحابه پیامبر اکرم(صلی‌الله‌علیه‌وآله) رسیده است‌، درباره‌ علت نزول این آیه تنها دو امر ذکر شده است: امر نخست «تطهیر خانه خدا از لوث وجود مشرکان» است که از ابن‌ عباس نقل شده است؛ امر دیگر «ولایت امام علی(علیه‌السلام)» است که از امام علی(علیه‌السلام)، ابوسعید خدری، زید بن‌ ارقم، ابن‌ عباس و ابوهریره‌ حکایت‌ شده‌ است.

با بررسی ادله و شواهد شیعه و سنی، به نظر ما قطعی است که این آیه در ولایت امام علی علیه السلام است و اقوال دیگر، مخدوش و مردود است.

اهمیت ولایت امام علی(علیه السلام)

آیه تبلیغ و آیه اکمال، تأثیر عمیقی در معنای «مولی» در حدیث متواتر «من کنت‌ مولاه‌ فعلی مولاه» دارد؛ آنچه باید ابلاغ می شد به صورتی که اگر نمی شد، رسالت پیامبر انجام نمی شد، و آنچه موجب اکمال دین، اتمام نعمت و یأس کفار از دین‌ شد، تنها دوستی و محبت امام علی(علیه‌السلام) نبود، بلکه اعلان رسمی زعامت و امامت علی بن ابیطالب(علیه‌السلام) در دین و اسلام و مرجعیت و ولایت او در عقاید و اخلاق و احکام و همه شئون فردی و اجتماعی دین بود.

در واقع، آنچه از این آیه می فهمیم این است که اسلامی که کامل است و مورد رضایت خداست مرتبط با ولایت‌ امام علی(علیه‌السلام) است؛ « ...و رضیت لکم الاسلام‌ دیناً‌...».

برای مطالعه بیشتر به کتب تفسیر شیعه و سنی و مخصوصا به کتاب شریف «تفسیر تطبیقی آیات ولایت، نوشته استاد نجارزادگان» مراجعه شود.

منبع: خبرگزاری مهر


مرتبط ها
ارسال نظر
chapta
حداکثر تعداد کاراکتر نظر 200 ميياشد .
نظراتی که حاوی توهین یا افترا به اشخاص ،قومیت ها ،عقاید دیگران باشد و یا با قوانین کشور وآموزه های دینی مغایرت داشته باشد منتشر نخواهد شد - لطفاً نظرات خود را با حروف فارسی تایپ کنید.

دانشگاه صنعتی امیرکبیر میزبان اولین المپیاد ورزش‌های فناورانه کشور

ادای احترام وزیر علوم به مقام استادان شهید دانشگاه شهید بهشتی

مهلت انتخاب رشته در آزمون دستیاری پزشکی امروز به پایان می‌رسد

پیام تسلیت دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی در پی ارتحال حجت‌الاسلام والمسلمین دکتر سید محمدباقر حجتی

تشریح جزئیات برگزاری نوبت دوم آزمون سراسری

دانشگاه علم و صنعت امسال ترم تابستانی برگزار نمی کند

تصمیم جدید وزارت بهداشت برای تسهیل شرایط آموزشی دستیاران تخصصی

رفع نقص کارت‌ شرکت در نوبت دوم آزمون سراسری سال ۱۴۰۴ در این مراکز

رونمایی از گلکسی واچ ۸ با قابلیت‌های سلامتی جدید

استفاده از نانوحباب برای مهار گازهای گلخانه‌ای

بازگشایی آزمایشی فاز نخست موزه ملی علوم و فناوری ایران

در معرض ابتلا به آلزایمر هستید؟/ چهار مسیر منتهی به این بیماری را بشناسید

درمان ساده‌ای که می‌تواند از ۷۵ درصد سرطان‌های معده جلوگیری کند

ابتکار دانشمند ایرانی در استفاده از چوب برای افزایش طول عمر باتری‌

دستیابی فناوران کشور به یکی از اختصاصی‌ترین رادیو داروهای سرطان

چگونه ماه باعث شکل‌گیری حیات در زمین شد؟

تصویب سه استاندارد جدید برای تولید انبوه محصولات نانوساخت

تشخیص علائم اولیه پوکی استخوان با هوش مصنوعی

اولین مرورگر وب مبتنی بر هوش مصنوعی، گوگل را به چالش می‌کشد

یک‌پنجم سال زیر تیغ فرابنفش؛ ازون از ما محافظت می‌کند ولی نه همیشه

استخراج لیتیوم از آب امکان‌پذیر شد

تدارک تمهیدات کامل برای برگزاری نوبت دوم کنکور

نوآوری در ترویج نماز؛ از منبرهای ۳ دقیقه‌ای تا اپلیکیشن نور چشم

فناوری جدید الهام ‌گرفته از لکه قهوه، جان انسان‌ها را نجات می‌دهد

فناوری تولید برق از امواج دریا

جزئیات طرح‌های احیاشده، در حال اجرا و برنامه‌های آینده بنیاد ملی نخبگان

انقلاب انویدیا در هوش مصنوعی با پاسخ‌دهی ۳۲ برابر سریع‌تر به کاربران

یافته‌های دانشمند ایرانی درباره توانایی چت‌جی‌پی‌تی در درک رنگ‌ها

احتمال تغییر زمان امتحانات گواهینامه و ارتقا برای برخی دستیاران پزشکی

آمادگی کامل برای برگزاری نوبت دوم آزمون سراسری سال ۱۴۰۴

ترور دانشمندان ایرانی در مجامع بین‌المللی پیگیری می‌شود

.ترفند رسانه‌ای رژیم صهیونیستی برای توجیه تجاوز نظامی به ایران

شعری زیبا/می‌شود من هم برایت شعر «ای ایران» بخوانم؟

کودک اهل کتاب ایرانی، آینده‌ساز گفت‌وگو و دانایی است

شرکت ۳۵۰۰ نفر در پویش قرآنی «به نام پیروزی»

تصویر/ هیئات با پیوند «ایده، شعر و اجرا» از مکتب حسین به ایران حسین پل زدند

گامی در مسیر توسعه شبکه ملی اطلاعات امن و پایدار

کشف نوع جدیدی از سلول استخوان‌خوار در مارهای پیتون!

تصویربرداری بی‌سابقه از ذرات نوری در نانولوله‌های کربنی

اختراعی که قوانین فیزیک را دور می‌زند: گرم باش، سرد باش اما دیده نشو

درمان سینوزیت با ربات‌های نانویی؛ بی‌نیاز از جراحی

تشریح آخرین وضعیت مرجان‌های ایران

چرا افراد باهوش‌ تصمیمات بهتری می‌گیرند؟

عکس روز ناسا از سحابی سه‌تکه

صفحه تجربیات به پنل فرهنگی در پنجره واحد خدمات الکترونیک آموزش و پرورش اضافه شد

جهش آماری ثبت نام پایه اول

احصای لیست تجهیزات مورد نیاز مدارس در حال ساخت

آغاز فعالیت پایگاه‌های تابستانه اوقات فراغت دانش آموزان/ برنامه‌ریزی سناریوهای مختلف برای شرایط متفاوت

مصرف لبنیات غیرپاستوریزه از علل شایع ابتلای انسان به تب‌مالت

ارزش سازنده استارشیپ به ۴۰۰ میلیارد دلار می‌رسد

کشف یک متحد جدید برای مبارزه با تغییرات اقلیمی

بخش ایران IEEE برترین بخش جهانی سال ۲۰۲۵ شد

سامسونگ برای پیشرفت در فناوری پزشکی پوشیدنی یک شرکت می‌خرد

برگزاری ۱۱ آزمون‌ گروه علوم پزشکی در مردادماه امسال

میراث شهید طهرانچی: تحول در جذب و ارتقای استادان

اولویت تجهیز با مدارس عشایری و روستایی چندپایه است

گردوغبار با این فناوری تصفیه می‌شود

کنترل حرفه‌ای پهپاد با دستکش‌!

وقتی سلول‌های کشنده به ناجی تبدیل می‌شوند

رونمایی از اولین توربین‌های ضربه‌ای ۵۰۰ مگاواتی جهان

طراحی گوشی تاشو سه‌مرحله‌ای سامسونگ فاش شد

اوپو A۱۷؛ رقیب گوشی‌های اقتصادی در بازار موبایل

مدارس شهر تهران در طول هفته خدمات آموزشی ارائه می‌دهند

نوار قلب جیبی؛ دستگاهی به اندازه یک کارت بانکی!

طرح ملی ایران دیجیتال در اجلاس جهانی به عنوان پروژه برتر برگزیده شد

اطلاعیه درباره پایش و ارزیابی عملکرد مدارس در فرآیند ثبت‌نام

بهسازی و شاداب سازی ۱۱۰ هزار کلاس درس

فعالیت کلاسهای مجازی پایگاه‌های تابستانی تا ۲۰ شهریور

تشکیل کمیته مشاوره و مددکاری اجتماعی برای ارائه خدمات به دانش آموزان و فرهنگیان آسیب‌دیده

آغاز اصلاح روش‌های آموزش و یادگیری در مدارس ابتدایی

راهکاری طبیعی برای مبارزه با قارچ پژمرده‌کننده گوجه‌فرنگی

گنبد مینا الهام‌بخش تحول در نمای شیشه‌ای/پوشش نانویی ایرانی گرما را تا ۹۰ درصد مهار می‌کند

ضرورت پوشش حرارتی نماهای شیشه‌ای برای ساختمان‌ها

استفاده از سوسک‌های سایبورگ برای زنده‌یابی در بلایای طبیعی

تاکسی‌های رباتیک ویمو در راه فیلادلفیا و نیویورک

معرفی پشه‌کش لیزری با توانایی نابودی ۳۰ حشره در ثانیه

امکان ترمیم اعصاب نخاع با تزریق ژل نانویی

منوی عجیب یک پیتزافروشی در نیاوران تهران که پربازدید شد

تصاویری از قرار ملاقات مهم عراقچی در عربستان

آغاز پذیرش تکمیل ظرفیت جامعه‌الزهرا(س)

شعری زیبا/می‌شود من هم برایت شعر «ای ایران» بخوانم؟

پیام تسلیت دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی در پی ارتحال حجت‌الاسلام والمسلمین دکتر سید محمدباقر حجتی

تصویر/ شهید کوچک ما که اسرائیل او را کشت

تصویر/ وقتی آقا گفت: ای ایران» بخوان

پاسخ به یک شبهه/ چرا امام حسین (ع) در روز عاشورا طلب باران نکرد؟

وقایع روز عاشورا به تفکیک ساعت و مقتل‌های معتبر

سازمان ملل از نامزدی کربلا به عنوان پایتخت فرهنگ اسلامی حمایت کرد

نگاهی به زندگی عباس (ع)‌علمدار لشکر سیدالشهدا و محافظ خیام

خداوند خود توبه را به گناهکاران پیشنهاد می‌کند؛ گناهانی که حسنه می شوند

آماده کرده‌اند چرا خیزران، پدر؟ / یا دختر یتیم خودت را بیا ببر

چگونه امام سجاد (ع) با دعا جامعه را متحول کرد؟

سیره امام علی (ع) و امام صادق (ع) تلاش برای آبادانی دنیا همراه با دینداری بود

کودک اهل کتاب ایرانی، آینده‌ساز گفت‌وگو و دانایی است

نگاهی نو به زندگی امام سجاد(ع) در شاهکار سیدجعفر شهیدی

ویژه برنامه های دهه دوم ماه محرم در شبکه قرآن سیما

برگزاری ۱۱۴ محفل انس با قرآن کریم ویژه بزرگداشت شهدای قرآن

ترویج فرهنگ دعا و نیایش به مثابه ابزار تربیتی و معرفتی توسط امام سجاد (ع)

تحلیل ابعاد معنوی و عملی «طهارت» انسانی در پرتو قرآن و اهل بیت (ع)

شرکت ۳۵۰۰ نفر در پویش قرآنی «به نام پیروزی»

استقبال دانشگاه تهران از دهه دوم محرم با مراسم «از دانشگاه تا کربلا»

منظومه «ظهر روز دهم» یک اثر ادبی بی‌نظیر برای نوجوانان

تصویر/ هیئات با پیوند «ایده، شعر و اجرا» از مکتب حسین به ایران حسین پل زدند

فرهمندپور: اعتماد، حلقه اساسی زنجیره ولایت است/ غفلت و گناه آگاهانه، راه بازگشت را سخت‌تر می‌کند

مدینه فاضله نیازمند تحقق فضائل اخلاقی است

واقعه عاشورا حماسه‌ای مبارزاتی و غنی از معارف اخلاقی و تربیتی است

منوی عجیب یک پیتزافروشی در نیاوران تهران که پربازدید شد

فراخوان دریافت یادداشت‌های تخصصی-علمی با موضوع تجاوز رژیم صهیونیستی به ایران

امشب آخرین فرصت انتخاب رشته آزمون دستیاری

تصویب استفاده از ظرفیت اساتید بازنشسته در دانشگاه‌های غیر انتفاعی

ماهواره آمریکایی هر ۲۰ دقیقه یکبار زمین را رصد می‌کند