کد خبر: 51693
ف
رسالت ادبیات در میانه جنگ وصلح چیست؟
عضو هیأت علمی پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی گفت: ادبیات می تواند از طریق تقویت تخیل در کاهش روحیه جنگ طلبی در انسانها و تقویت صلح نقش برجسته ای را بازی کند.

به گزارش ثریا نشست «زیستن در میانه جنگ و صلح» در سالن اندیشه پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی برگزار شد. زهرا پارساپورعضو هیأت علمی پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی در این نشست درباره موضوع «ادبیات پایداری در میانه جنگ وصلح» سخنرانی کرد. متن این سخنرانی در ادامه می آید؛

جنگ شوم ترین پدیده است که از آغاز خلقت در داستانهای اساطیری و روایات ادیان دیده می شود. نبرد هابیل و قابیل/ خیر و شر/ نور و ظلمت/ ضحاک و جمشید/ آدم و شیطان دیده می شود. جنگ در روایتهای آخر الزمان هم حضور دارد، در روایتی  نهایت به پیروزی خیر می انجامد . نبرد سفیانی در قرقیسیا و نبردی که در آرماگدون روی می دهد و بعد از آن منجی ظهور می کند و قیامت برپا می شود

 جنگ موجب سقوط تمدنهای بسیار باشکوه و بزرگ شده است. تمدنهایی که اگر ادامه پیدا می کردند حیات بشر سرنوشت دیگری داشت. امروز حجم قابل توجهی از اقتصاد جهان را به تولید و خرید سلاحهای جنگی و دفاعی اختصاص دارد. امروز حجم گسترده ای از انسانها در سایه جنگ یا در زیر جنگ زندگی می کنند. این واقعیتهایی است که همه می دانیم اما ادبیات در این میانه چه موضعی دارد؟

ما می توانیم به جنگ نگاه های مختلفی داشته باشیم که مبتنی بر آن آثار ادبی و شاهکارهایی هم شکل گرفته. مثلا نگاه عارفانه که در مولوی دیده می شود. نگاه حماسی که در فردوسی هست . نگاه عاشقانه که در گوشه هایی از آثار نظامی هست. اما من در این فرصت کوتاه به خود پدیده جنگ در آثار ادبی فارغ از تفسیر و رویکرد خاص می پردازمو می خواهم به یک تغییر و تحول اساسی که در تاریخ ادبیات ادبیات جنگ و پایداری در جهان اتفاق افتاد اشاره داشته باشم.

 در ادبیات سنتی، ما آثاری داریم که به نوعی به توصیف و گزارش نبردی تاریخی، اسطوره ای و یا تخیلی به نظم یا نثر پرداخته اند. حتی ژانرهای فرعی و اصلی به این موضوع اختصاص یافته اند.  ظفرنامه ها فتح نامه ها و جنگ نامه ها حمله نامه ها را ازین نوع می توان برشمرد. بخشی از این آثار را شاعران و کاتبانی می نوشتند و می سرودند که به نوعی وابستگی به فاتح و یا ممدوحی داشتند.گاه  آشکارا شاعران و کاتبان به توصیه خود پادشاهان و یا برای صله و خوش خدمتی به شرح جنگها و فتوحات می پرداختند .مثل ظفرنامه تیموری که نظام الدین شامی در اوایل قرن ۹ بنا به خواست و دستور مستقیم تیمور گورگانی نگارش یافته است. . بدیهی است گزارشی که آنها از جنگ ارائه می کنند به گونه ای است که به مدح و ستایش آن فرد ختم می شود.در این آثارجنگاوری جنگجویان و ادوات جنگی و حجم غنایم توصیف می شده است آنهم با نگاهی اغراق آمیز. گویی هر چه کشته ها و غنایم و اسرا و فراریان بیشتر باشند ممدوح شجاع تر، قابل ستایش تر بوده است. البته گاهی توجیهاتی برای این کشتار و کشور گشایی ها نیز صورت می گرفته است.

بعد از جنگهای جهانی، در ادبیات جنگ اتفاق تازه ای افتاد و آن این بود که کسانی که در جنگها شرکت کردند حتی در نقش یک سرباز جزء وقتی از جنگ برگشتند خودشان قلم به دست گرفتند و از جنگ نوشتند. این نوشته ها ممکنست از لحاظ ادبی برجسته نباشد اما مهم اینست که برای مدح نوشته نشده از ترس نوشته نشده از دور نوشته نشده، از زبان یک فرمانده نامدار که نامش، تاجش در گرو جنگ است نوشته نشده، بلکه نویسنده نگاه و تجارب شخصی خود را از جنگ به شکل خاطرات می نویسد.همین طور رمانهایی که به دست همین افراد نوشته شد مبتنی بر همین تجربه تلخ بود. برای مثال در جبههٔ غرب خبری نیست اثر اریش ماریا رمارک، نویسندهٔ آلمانی  که در سال ۱۹۲۹ منتشر شد. در این اثر جنگ با همه زشتی و آثار مخرب ان با زاویه دید اول شخص از زبان یک نوجوانی که به جبهه رفته ظاهر می شود.

بعضی از رمانها از آثار مخرب جنگ بعد از جنگ سخن می گوید. برای نمونه رمان «تفنگت را زمین بگذار» اثر دالتون شخصیت اصلی این رمان سربازی آمریکایی است که در جریان جنگ جهانی اول، همة اعضای حیاتی بدن خود را از دست داده اما زنده مانده است و با زندگی! دست و پنجه نرم می کند.

هر چند در کنار این آثار،رمانها ، داستانها و اشعاری بود که در ادامه اتاقهای جنگ مروج جنگ بودند اما این آثار غالبا ارزش ادبی چندانی نداشتند و از لحاظ فرم ادبی به گونه ای نبودند که شاهکار محسوب شوند. سوالی که این جا مطرح می شود اینست که با وجود ارزشمند بودن جنگ در مقابل جنگ طلبان، رسالت ادبیات در این میانه چیست؟ به نظر می رسد ادبیات می تواند از طریق تقویت تخیل در کاهش روحیه جنگ طلبی در انسانها و تقویت صلح نقش برجسته ای را بازی کند.

هاناآرنت فیسوف و تاریخ نگار آلمانی از جریان هولوکاست جان سالم به در برده و برای تحقیق در مورد نگاه جنایتکاران به جنایتشان در دادگاه آیشمن که حدود ۴۰۰ هزار نفر را می کشد شرکت می کند و کتاب آیشمن در اورشلیم (ابتذال شر) را می نویسد. او می گوید آیشمن احساسی از جنایت خودش نداشت به دو دلیل این کار را انجام وظیفه در سلسله مراتب نظامی میدانست و دوم ضعف تخیل  می داند. او درک و احساسی نسبت به حال مقتولان نداشت. به عبارت دیگر از درک دیگری ناتوان بود.

نقش ادبیات در حقیقت تقویت قوه تخیل است. شاهکار های جهانی در باره جنگ چنین رسالتی را بر دوش گرفته اند. آثاری که در زمان جنگ به منظور تشجیع و تحریک مردان به جنگ نوشته یا سروده می شوند هر چند در جای خود متناسب با نوع جنگ می توانند با ارزش باشند اما رسالت ادبیات از بین بردن روحیه تجاوز و درک دیگری است که در آن صورت دفاع مقدس نیازی نخواهد بود. هر چند همانطور که در آغاز گفته شد تصور چنین زمانی ممکن نیست.

منبع: خبرگزاری مهر


مرتبط ها
ارسال نظر
chapta
حداکثر تعداد کاراکتر نظر 200 ميياشد .
نظراتی که حاوی توهین یا افترا به اشخاص ،قومیت ها ،عقاید دیگران باشد و یا با قوانین کشور وآموزه های دینی مغایرت داشته باشد منتشر نخواهد شد - لطفاً نظرات خود را با حروف فارسی تایپ کنید.

وقایع روز عاشورا به تفکیک ساعت و مقتل‌های معتبر

پاسخ به یک شبهه/ چرا امام حسین (ع) در روز عاشورا طلب باران نکرد؟

تصویر/ وقتی آقا گفت: ای ایران» بخوان

مدینه فاضله نیازمند تحقق فضائل اخلاقی است

فرهمندپور: اعتماد، حلقه اساسی زنجیره ولایت است/ غفلت و گناه آگاهانه، راه بازگشت را سخت‌تر می‌کند

منظومه «ظهر روز دهم» یک اثر ادبی بی‌نظیر برای نوجوانان

نگاهی به زندگی عباس (ع)‌علمدار لشکر سیدالشهدا و محافظ خیام

واقعه عاشورا حماسه‌ای مبارزاتی و غنی از معارف اخلاقی و تربیتی است

حق‌الزحمه معلمان سوادآموزی بر چه اساسی پرداخت می‌شود؟

هر مدرسه یک پایگاه سلامت روان برای دانش آموزان

اطلاعیه دانشگاه علوم توانبخشی درباره امتحانات پایان‌ترم و خوابگاه تابستانی

حضور مقتدرانه رهبر انقلاب در حسینیه امام خمینی (ره)

ما مطالبه‌گر حقوق از دست‌رفته مردم بی‌گناه ایران از مجامع بین‌المللی هستیم

فراخوان دریافت یادداشت‌های تخصصی-علمی با موضوع تجاوز رژیم صهیونیستی به ایران

فرصت مجدد برای جذب دانشجو معلم فراهم شد

با استخدام ۲۰۰ عضو هیأت علمی قراردادی دانشگاه فرهنگیان موافقت شد

اعلام جزئیات ترم تابستانی دانشگاه فرهنگیان

اعلام برنامه‌های آموزش و پرورش برای دانش‌آموزان در ایام اربعین

امشب آخرین فرصت انتخاب رشته آزمون دستیاری

تصویب استفاده از ظرفیت اساتید بازنشسته در دانشگاه‌های غیر انتفاعی

اشعار خواندنی شاعر قرن پنج هجری درباره حضرت علی‌اکبر(ع) و عاشورا

الزام دانشگاه‌ها به تامین اسکان اساتیدی که منزلشان آنها آسیب دیده است

اعلام جزئیات پذیرش دانشجو در دوره دکتری استاد محور دانشگاه تهران

پیگیری استفاده از ظرفیت‌های شورای عالی انقلاب فرهنگی برای موضوعات آموزش عالی

دل «مسجدالاقصی»ست، عزیز است و اسیر است/ بادا که رها گردد از بند شیاطین

نوحه‌ای سوزناک برای امام حسین (ع) که بدون حتی یک فعل، معنا را منتقل می‌کند

تهدید رهبر انقلاب اعلان جنگ با ‌مسلمانان است

انسان‌ساز تعالیم اسلام دعوت به صبر و پایمردی است

تدارک شبکه قرآن برای روزهای تاسوعا و عاشورای حسینی

ریشه جنایات صهیونیست‌ها در ماهیت تشکیلاتی و پادگان نظامی بودن اسرائیل نهفته است

ضرورت حفظ انسجام ملی و آمادگی هم‌زمان با جریان طبیعی زندگی مردم در روزهای پس از جنگ

در دانشگاه صنعتی شریف مصمم‌تر از قبل در راه توسعه علم و فناوری تلاش خواهیم کرد

اطلاعیه شماره 4 بانک سپه

دکتر پرتوافکنان عضو هیات مدیره بانک سپه در گفتگو با خبرگزاری صداوسیما از برقراری مجدد ارائه خدمات حضوری این بانک خبر داد

تشخیص خانگی سرطان و ایدز با نیم دلار هزینه

تبدیل آب آلوده به کود در ۶ ثانیه

آیا باید شارژرها را همیشه به برق متصل نگه داشت؟

پاکسازی سینوس‌های عفونی با ربات‌های فوق کوچک

ناتینگ فون ۳ با طراحی عجیب‌تر از همیشه معرفی شد

رونمایی از پنل‌های خورشیدی نانویی خودتمیزشونده

راههای موثر برای مقابله با اینترنت استارلینک؛ تسریع توسعه فیبرنوری

برگزاری کارگاه کشوری توانمندسازی نیروی انسانی آموزش ابتدایی

آخرین وضعیت زمان‌بندی ثبت‌نام دانش‌آموزان در مدارس/ ارائه کارت ورود به جلسه آزمون‌های سمپاد و نمونه از امروز

کاظمی: در هر شرایطی آموزش را ادامه خواهیم داد

چراغ سبز کنگره آمریکا به پروژه ناسا برای رسیدن به ماه

ارائه روشی نوین برای تحلیل گسل‌ها با دقت بالا

عکس روز ناسا از یک نواختر در دل آسمان

پای هوش مصنوعی گوگل به بازی‌های ویدیویی باز می‌شود

اعلام زمان برگزاری آزمون عملی و تشریحی آزمون کارشناسی‌ارشد سال ۱۴۰۴

۳۴ دانشگاه ایرانی در جمع دانشگاه‌های تأثیرگذار تایمز سال ۲۰۲۵

اجرای آزمایشی طرح مدرسه اولیا در هر استان با انتخاب یک مدرسه آغاز خواهد شد

ایرانسل، اینترنت را گران کرد

تهویه هوا با هوش مصنوعی و صرفه جویی ۴۰درصدی انرژی

اولین قدم برای تحقق ژنوم مصنوعی انسان

انفجار دو نواختر جدید در آسمان

ویروس‌ جدید در خفاش‌ها شناسایی شد

چت جی‌پی‌تی از مردم خواست به این خبرنگار ایمیل بزنند!

فرمانده نیروی هوافضای سپاه در مراسم عزاداری سالار شهیدان

تصویر/ شمر امروز را بشناس

وقایع روز ششم محرم/ روزی که آب بر اهل بیت (ع) بسته شد

ترجمه قدیمی‌ترین مقتل امام علی(ع) به کتابفروشی‌ها آمد

روایت خواندنی بیهقی از حسین‌بن‌علی علیه السلام

دمیدن روح همبستگی در جامعه ضرورتی در روزهای پس از جنگ

تأملی در آیات برکت و نسبت آن با خاندان وحی

صحنه کربلا نماد دو چهره متضاد از انسان است

روح حاکم بر مقاومت عرفانی در ارتباط با توحید در زندگی است

خانواده امام حسین (ع) الگویی خاص از خانواده عاشورایی

۱۴ اقدام قرآنی که در شرایط بحرانی کشور صورت گرفت

مرد اول ایران که به قدرت و اقتدار او کسی نیامده

نرخ غذا و خوابگاه دانشجویی اواخر تیرماه اعلام می‌شود

تشریح اقدامات معاونت فرهنگی و دانشجویی وزارت بهداشت در دوران جنگ ۱۲ روزه

برگزاری امتحانات شهریور دانشگاه‌ها به صورت حضوری

نرم‌افزارهای نفوذ چگونه وارد کشور شده است؟

تصاویر جدید گلکسی واچ ۸ کلاسیک فاش شد

جزئیات تغییر ساعت کاری دانشگاه آزاد مشخص شد

اطلاعات ۶ میلیون مشتری شرکت هواپیمایی استرالیایی هک شد

چگونه اینترنت را در شرایط بحرانی امن کنیم

حمایت از دانشجویان در رشته‌های حساس علمی در دستور کار ایران

تبدیل زباله به گنج؛ بیرون کشیدن گرافن و هیدروژن از دل پسماند نفتی

آغاز پذیرش بدون آزمون دکتری به شیوه استادمحور در دانشگاه شهیدبهشتی

تصویر/ شمر امروز را بشناس

نوحه‌ای سوزناک برای امام حسین (ع) که بدون حتی یک فعل، معنا را منتقل می‌کند

پاسخ به یک شبهه/ چرا امام حسین (ع) در روز عاشورا طلب باران نکرد؟

تصویر/ وقتی آقا گفت: ای ایران» بخوان

روایت خواندنی بیهقی از حسین‌بن‌علی علیه السلام

وقایع روز عاشورا به تفکیک ساعت و مقتل‌های معتبر

نگاهی به زندگی عباس (ع)‌علمدار لشکر سیدالشهدا و محافظ خیام

اشعار خواندنی شاعر قرن پنج هجری درباره حضرت علی‌اکبر(ع) و عاشورا

ترجمه قدیمی‌ترین مقتل امام علی(ع) به کتابفروشی‌ها آمد

۱۴ اقدام قرآنی که در شرایط بحرانی کشور صورت گرفت

وقایع روز ششم محرم/ روزی که آب بر اهل بیت (ع) بسته شد

نمی‌توان حریم دیگران را نقض کرد؛ توجه امام حسین (ع) به محل شهادت‌اش

دل «مسجدالاقصی»ست، عزیز است و اسیر است/ بادا که رها گردد از بند شیاطین

تهدید رهبر انقلاب اعلان جنگ با ‌مسلمانان است

فتاوایی که گفتمان‌سازی در فقه امنیت دینی است

تأملی در آیات برکت و نسبت آن با خاندان وحی

انسان‌ساز تعالیم اسلام دعوت به صبر و پایمردی است

تدارک شبکه قرآن برای روزهای تاسوعا و عاشورای حسینی

صحنه کربلا نماد دو چهره متضاد از انسان است

دمیدن روح همبستگی در جامعه ضرورتی در روزهای پس از جنگ

خانواده امام حسین (ع) الگویی خاص از خانواده عاشورایی

منظومه «ظهر روز دهم» یک اثر ادبی بی‌نظیر برای نوجوانان

فرهمندپور: اعتماد، حلقه اساسی زنجیره ولایت است/ غفلت و گناه آگاهانه، راه بازگشت را سخت‌تر می‌کند

تبدیل آب آلوده به کود در ۶ ثانیه

واقعه عاشورا حماسه‌ای مبارزاتی و غنی از معارف اخلاقی و تربیتی است

مدینه فاضله نیازمند تحقق فضائل اخلاقی است

حمایت از دانشجویان در رشته‌های حساس علمی در دستور کار ایران

مرد اول ایران که به قدرت و اقتدار او کسی نیامده

فرمانده نیروی هوافضای سپاه در مراسم عزاداری سالار شهیدان

نگاهی به دستاوردهای شهید طهرانچی در دانشگاه آزاد