به گزارش ثریا جلسه درس اخلاق آیت الله جوادی آملی به روال هر پنج شنبه در محل نمازخانه بنیاد بین المللی علوم وحیانی اسراء در قم برگزار شد.
آیت الله جوادی آملی در این جلسه در ادامه سلسله مباحث شرح نهج البلاغه حضرت امیر علیه السلام به شرح هفتاد و هشتمین کلمه از مجموعه کلمات قصار نهج البلاغه پرداخت و بیان کرد: کلمه ۷۸ از سخنان نورانی آن حضرت این است که در جریان جنگ صفین یک سائلی از حضرت سؤال میکند آیا اینکه ما به طرف شام میرویم قضا و قدر خداوند است؟ «وَ مِنْ [کَلَامِهِ] کَلَامٍ لَهُ عَلَیهِ السَّلام لِلسَّائِلِ الشَّامِی لَمَّا سَأَلَهُ أَ کَانَ مَسِیرُنَا إِلَی الشَّامِ بِقَضَاءٍ مِنَ اللَّهِ وَ [قَدَرِهِ] قَدَرٍ بَعْدَ کَلَامٍ طَوِیلٍ». خود سید رضی دارد که پاسخ حضرت به این سوال مفصل و طولانی است، ولی این گوشهای از آن حدیث است.
وی ادامه داد: مسئله قضا و قدر از یک سو و مسئله جبر و اختیار از سوی دیگر، در صدر اسلام نیز مطرح بود، مرحوم حاج آقا رضای همدانی دو نکته در این کتاب شریف مصباح الفقیه دارد: یکی اینکه مرحوم کاشف الغطای بزرگ در کتاب شریف کشف الغطاء در بحث نجاست کافر دارد که جبریه و مفوّضه نجساند! حاج آقا رضای همدانی در جواب ایشان می فرماید بله، اگر کسی منکر ضروری، یعنی منکر چیزی روشن بشود کافر است؛ اما شما که در اوج فکر هستید مسئله جبر و تفویض برای شما حل شده است، اما خیلی از فقهای ما مسئله جبر و تفویض خوب برایشان حل نشده. شما ببینید مرحوم آخوند خراسانی وقتی به جبر رسیده، میگوید سخن و کلام به اینجا رسید و سر بشکست! این نظری است، بدیهی نیست. فرمایش حاج آقا رضای همدانی این است که نه این ضروری است و نه آن ضروری، اینها جزء مسائل عمیق نظری و پیچیده است، حالا ممکن است این مسائل برای شما روشن شده باشد و برای دیگری روشن نشده باشد؛ بعد این را اضافه میکند که خیلی از فقهای ما رفتند جبر را باطل کنند مفوّضه درآمدند، که خطر تفویض بدتر از خطر جبر است!
این استاد برجسته حوزه علمیه قم خاطرنشان کرد: اما بیان دیگری که مرحوم حاج آقا رضا(رضوان الله تعال علیه) دارند و آن هم خیلی شیرین است و جزء تاریخ سیاسی اسلام می باشد این است که فرمودند، جبر را امویان خیلی ترویج کردند، برای اینکه با حکومت اینها سازگاری داشت، به مردم میگفتند که آنچه میبینید کار خداست، چرا به ما اعتراض میکنید؟ جبر برای توجیه تبهکاریهای حکّام جور یک وسیله خوبی است. ایشان در همان کتاب شریف طهارتشان دارند: اموی و مروانی، جبر را دامن زدند تا سیئات خودشان را توجیه کنند، فشار بر مردم را توجیه کنند و بگویند این کار، کار خداست.
آیت الله جوادی آملی تصریح کرد: این تفکر در زمان وجود مبارک حضرت امیر نیز وجود داشت. لذا وقتی این سوال در مسیر صفین از حضرت پرسیده شد، حضرت فرمود: «وَیحَکَ لَعَلَّکَ ظَنَنْتَ قَضَاءً لَازِماً وَ قَدَراً حَاتِماً»؛ تو خیال کردی که اگر ما میگوییم قضا و قدر یعنی دست ما بسته است؟ خیر! ما «بین الجبر و التفویض» مختاریم، اختیار ما با قضا و قدر الهی تنظیم شده است.
وی ادامه داد: خدای سبحان دو گونه اراده دارد؛ یک اراده در تدبیر کل نظام که این اراده تکوینی است و یک اراده تشریعی دارد که از بشر میخواهد که فلان کار خیر را انجام بدهد و از فلان کار شرّ بپرهیزد. خدا میخواهد عدل، عقل، نماز و روزه محقق بشود اما به دست ما؛ این میشود اراده تشریعی. اما کل جریان هستی را که کارهای آسمان و زمین و تکوین است خودش اراده میکند که میشود اراده تکوینی. حضرت فرمود او اراده میکند ولی از راه اراده ما اراده میکند، نه اینکه ما در این کارها هیچ سهمی نداشته باشیم و کارها را مستقیماً او انجام بدهد.
این مفسر قرآن در پاسخ به شبهه فخر رازی در خصوص جبر و اختیار بیان کرد: یک توهمی جناب فخر رازی دارد که مرحوم خواجه به آن پاسخ داده و آن توهم این است که کارهایی که بشر میکند یا اطاعت است یا عصیان، آیا خدا قبلاً میداند که بشر فلان کار را میکند یا نه؟ اگر بگوییم ـ معاذالله ـ خدا نمیداند که خدا جاهل است و این نمیشود. اگر خدا میداند که فلان شخص در فلان وقت فلان اطاعت یا معصیت را انجام میدهد حتماً آن کار باید واقع بشود، وگرنه علم خدا میشود جهل؛ این توهم مختالانه فخر رازی است. مرحوم خواجه در پاسخ دارد که: علم ازلی علت عصیان بودن/ در نزد حکیم، غایت جهل بُوَد.
وی اذعان کرد: خدا بله علم دارد، اما شما چرا این وسط را فراموش کردی؟ خدا یقیناً میداند که فلان شخص در فلان وقت اطاعت میکند و فلان شخص در فلان وقت معصیت میکند؛ اما چرا این مبادی وسطی را حذف کردید؟ خدا میداند که فلان شخص با اراده خود و با میل خود و با اینکه میتواند اطاعت کند بیراهه میرود، هر چه هم به او میگویم گوش نمیدهد، ولی فلان شخص میتواند معصیت نکند و با اینکه او را به بیراهه دعوت میکنند، با اراده و میل خود به طرف اطاعت برود. خدا میداند که زید در فلان وقت فلان کار را میکند اما زید با اراده و اختیار خود آن کار را میکند؛ نه اینکه چون خدا میداند حتما باید این کار واقع بشود.
آیت الله جوادی آملی ابراز کرد: وجود مبارک حضرت امیر در اینجا فرمود: تو خیال کردی یک قضای لازم و اراده حتم و تخلفناپذیر در جریان است؟ «لَوْ کَانَ ذَلِکَ کَذَلِکَ لَبَطَلَ الثَّوَابُ وَ الْعِقَابُ»؛ خیر! قضای الهی سرجایش محفوظ است، اما اختیار ما هم سرجایش محفوظ است و خدای سبحان در نظام تکوین یک قضایی دارد یک قدری و در نظام تشریع نیز یک قضایی دارد یک قدری، قدر یعنی اندازه. خدا یک قضایی دارد، یک اصلی کلی مثل اینکه هر انسانی میمیرد: ﴿کُلُّ نَفْسٍ ذَائِقَةُ الْمَوْتِ﴾؛ یک قَدَری دارد که اندازهگیر است که فلان شخص اگر این شرائط را رعایت کند فلان مقدار عمر دارد و اگر مثلاً بهداشت را رعایت نکند فلان مقدار عمر دارد، این میشود قَدَر و آن ﴿کُلُّ نَفْسٍ ذَائِقَةُ الْمَوْتِ﴾ میشود قضا.
این استاد فلسفه و عرفان اسلامی گفت: حضرت در پاسخ آن فرد می فرماید، قضای الهی از مسیر اراده بشر میگذرد، از مسیر اختیار بشر میگذرد؛ «إِنَّ اللَّهَ سُبْحَانَهُ أَمَرَ عِبَادَهُ تَخْییراً وَ نَهَاهُمْ تَحْذِیراً وَ کَلَّفَ یسِیراً وَ لَمْ یکَلِّفْ عَسِیراً وَ أَعْطَی عَلَی الْقَلِیلِ کَثِیراً وَ لَمْ یعْصَ مَغْلُوباً وَ لَمْ یطَعْ مُکْرِهاً»؛ هیچ اجباری در کار نیست، آن کسی هم که معصیت کرده اینطور نیست که علیه قدرت خدا کار کرده باشد، خدا او را امتحان کرده و دستش را هم باز گذاشته؛ آن کسی هم که اطاعت کرده این طور نبود که مجبور باشد اطاعت کند.
منبع: خبرگزاری مهر
لغو جایزه انجمن قلم آمریکا» در پی تحریم نویسندگان
برخی اختیارات را باید به مدارس تفویض کنیم
زندهگیری مار افعی در یک مدرسه
آغاز ثبت سفارش کتابهای درسی سال تحصیلی جدید
سخنان شهید بهشتی درباره نماز در بیست و هفت جمله منتشر شد
مواجههای نامتعارف با منطق هگل در کتابفروشیها
دانشجویان سراسر کشور به المپیاد ورزشهای فناورانه دعوت شدند
بررسی تأثیرپذیری الکترومغناطیسی تقویت کنندههای توان کاربردی در تجهیزات مخابراتی
اقدامات دانشگاه جامع در راستای گسترش عفاف و حجاب
تغییر شیوهنامه صلاحیت علمی اساتید دانشگاههای علوم پزشکی
آمار داوطلبان کنکور به تفکیک استانها اعلام شد
کدام واحدهای دانشگاه آزاد در زمان برگزاری کنکور تعطیل هستند؟
کاهش رغبت پسران به دانشگاه؛ شخصیت کاریکاتوری آموزش عالی یا افزایش مهارتمحوری؟
هشدار دانشگاه پیام نور به متقاضیان فراگیر ارشد/ مجوز ثبتنام به موسسات ندادیم
چاپ یکرمان پلیسی دیگر از فردریک دار/آموزش آدمکشی در بازار نشر
آمار داوطلبان نوبت اول کنکور سراسری ۱۴۰۳ به تفکیک استانهای کشور
هفدهمین آزمون پذیرش دانشجوی پزشکی از لیسانس تیرماه برگزار میشود
با تخلفات کنکوری و مجازات های آن آشنا شوید
زیبایی جانوران در کتابفروشیهای ایران
صدور کارنامه تربیتی برای دانشآموزان از سال تحصیلی جدید
کسر مقرری ماه اول از دانشجومعلمان بر اساس کدام قانون است؟
محدودیت تردد در روزهای 6 و 7 اردیبهشت در دانشگاه شریف
تشدید چالش دانشگاههای آمریکا با بازداشت صدها دانشجوی حامی فلسطین
علم با طعم شیرین آزمایشهای شیمی و فیزیک با حضور دانشجویان
مجازات متخلفان کنکور چیست؟
قصیده بهاریه سعدی، جمالستایی شیخ اجل
بیماری فردگرایی و افول جنبش دانشجویی
پذیرش دانشجوی دکتری به شیوه استادمحور برای اولین بار کلید خورد
نحوه محاسبه شهریه مدارس از راه دور
موفقیت ۲۰۰۰ هنرستانی در کسب و کار
برگزاری زنگ آموزش همزمان با گرامیداشت هفته زمین پاک در مدارس شهر تهران
آزمون کنکور جشنواره بزرگ علمی کشور است
در مسیر جلوگیری از مهاجرت نخبگان باید موانع قانونی را برداریم
تشکیل کمیته اقتصادی با تمرکز بر درآمدزایی غیر شهریه ای استان تهران
اعلام زمان پاسخگویی و تعداد سوالات نوبت اول کنکور ۱۴۰۳
تحقق اهداف نظام اسلامی در دانشگاهها با همکاری بسیج اساتید و نهاد
آمادگی وزارت علوم برای همکاری با بریکس در حوزه آموزشهای مهارتی
راههای ایجاد شبکه بینالمللی تحقیقات در حوزه انرژی بررسی شد
دومین نمایشگاه کار دانشگاه تهران خردادماه برگزار میشود
ناسا برای بازگشت از سیاره سرخ دست به دامن ایلان ماسک شد
نمونه ایرانی پدافند ضدهوایی که مشابه روسی است+عکس
چین جنگندههای رادارگریز F۲۲ آمریکا را فلج کرد+عکس
سریع ترین موشکهای مافوق صوت در سال ۲۰۲۴ معرفی شدند+عکس
دوربین بامزهای که بدون عکس گرفتن شما را شگفت زده میکند+عکس
در مسیر جلوگیری از مهاجرت نخبگان باید موانع قانونی را برداریم
همایش آموزش پزشکی با شعار از کلاس درس تا عرصه برگزار می شود
راهیابی 15 دانشجومعلم دانشگاه فرهنگیان به مرحله ملی جشنواره دانشجوی نمونه
7 اردیبهشت؛ آخرین مهلت اعتراض به آزمون المپیادهای علمی
پیشثبتنام مدارس غیردولتی براساس شهریه سال گذشته است
شیوهنامه صلاحیت علمی اساتید به صلاحیت علمی- حرفهای تغییر کرد
کتاب شعر من خیالم تخت است برای بچهها منتشر شد
کتاب قوانین و مقررات صادرات و واردات منتشر شد
آثار جشنواره مد و لباس نقش تنپوش در حال داوری است
۲۷ هزار داوطلب آزمون دکتری سال ۱۴۰۳ انتخاب رشته کردند
۳۲۷ هزار نفر کارت نوبت اول کنکور سراسری سال ۱۴۰۳ را دریافت کردند
تعیین ظرفیت پذیرش در آزمون دکتری تخصصی رشته های داروسازی
دومین نمایشگاه کار دانشگاه تهران خردادماه برگزار میشود
نتایج اولیه آزمون استخدامی آموزش و پرورش اعلام شد
پیروزی تیم ملی والیبال دانشآموزی ایران مقابل اوگاندا
معاون وزیر آموزش و پرورش: امروز فاصله دانشآموزان با مربیان زیاد شده است
انتصاب در آموزش و پرورش
کتاب آموزش صهیونیسمشناسی در نظام آموزشی تدریس شود
تدوین دستورالعمل افزایش آموزشهای مهارتی در دانشگاهها
داوطلبان کنکور در حین و پس از آزمون چه باید بکنند؟
شاسیبلند جدید چینی که با مدل تسلا مو نمیزند+عکس
اصلاحات دفترچه راهنمای انتخاب رشته آزمون دکتری اعلام شد
اعطای درجه به هنرمندان صنایع دستی و هنرهای سنتی
برگزاری 90 رویداد در دانشگاه تهران به مناسبت جشن 90 سالگی
برای اولین بار اشعه ایکس برآمده از اتمها کشف شد
باتری این ریزسیاهچاله فضایی میتواند انرژی چند نسل یک خانواده را تامین کند
کارخانه جدید ایلان ماسک در هند افتتاح میشود
بن سلمان از ساخت پروژه بلندپروازانهاش منصرف شد
جاسوس همهفن حریف اوکراینیها که در جنگ با روسیه به کمکشان میآید
خسرویان: هیچ رشتهای بدون پیوست شغلی در دانشگاه فنیوحرفهای راهاندازی نمیشود
هشدار پلیس فتا نسبت به کلاهبرداری به بهانه فروش سوالات کنکور
اعلام نتایج آزمون استخدامی آموزش و پرورش بهزودی
دانشگاه شریف بهدنبال راهاندازی انستیتو از دانشگاه سازمان ملل است
پیشتازی ۲۶ درصدی داوطلبان زن در نوبت اول کنکور
تقویت همکاری انجمنهای علمی با کمیته تحقیقات دانشجویی
علت فیلتر دسکورد اعلام شد
سنگی که طلا نیست اما بسیار گران قیمت است+عکس
بن سلمان از ساخت پروژه بلندپروازانهاش منصرف شد
نمونه ایرانی پدافند ضدهوایی که مشابه روسی است+عکس
رونمایی از سریعترین مرسدس بنز AMG+عکس
سیاره بیگانه بنفش رنگ میزبان بیگانگان فضایی
یک صفحه جدید به واتساپ اضافه میشود+عکس
قدرتمندترین پهپاد ایرانی که در اوکراین معروف شده+عکس
رفع مشکل بزرگ آیفون که سال ها ذهن کاربران را مشغول کرده بود+عکس
گوشی جدید وان پلاس با دوربین تله فوتو و ماکرو معرفی میشود+عکس
اخراج کارگران تسلا و پرداخت پاداش هنگفت به ایلان ماسک
ناسا برای بازگشت از سیاره سرخ دست به دامن ایلان ماسک شد
باتری این ریزسیاهچاله فضایی میتواند انرژی چند نسل یک خانواده را تامین کند
علت فیلتر دسکورد اعلام شد
برای اولین بار اشعه ایکس برآمده از اتمها کشف شد
پدافند ضدهوایی ایران که شبیه اس ۳۰۰ روسیه است+عکس
جزئیات اعلام نتایج آزمون آموزگاری و حضور در مراحل مختلف استخدام
جاسوس همهفن حریف اوکراینیها که در جنگ با روسیه به کمکشان میآید
چین جنگندههای رادارگریز F۲۲ آمریکا را فلج کرد+عکس
رئیس دانشگاه علم و صنعت ایران استعفاء کرد
مدارک مورد نیاز پذیرفتهشدگان آزمون استخدامی جهت بارگذاری در سامانه گزینش
مرحله غیرمتمرکز المپیاد علمی دانشجویی ۳۱ فروردین برگزار میشود
سامانه نقل و انتقال دانشجویان علوم پزشکی از یکم اردیبهشت فعال میشود
وزیر علوم بر پیگیری امور معیشتی یاوران علمی دانشگاهها تاکید کرد
تشریح مأموریت جهاددانشگاهی در راستای نیازهای کشور
گذر نهضت سوادآموزی از وضعیت حاضر به مدلهای جدید آموزشی طبق برنامه هفتم
واگذاری مالکیت ساختمان سابق دانشگاه علمی کاربردی واحد استان اردبیل به دانشگاه محقق اردبیلی
رونمایی شریک قبلی ایران خودروی از خودروی عجیب آفرودیاش+عکس
چرا سوئد در یک قدیمی ساخت بمب اتم منصرف شد؟
نشست شورای مسکن دانشگاه آزاد اسلامی برگزار شد
تعیین ظرفیت ۶۰۰ نفری در دوره فلوشیپ پزشکی سال ۱۴۰۳
نظراتی که حاوی توهین یا افترا به اشخاص ،قومیت ها ،عقاید دیگران باشد و یا با قوانین کشور وآموزه های دینی مغایرت داشته باشد منتشر نخواهد شد - لطفاً نظرات خود را با حروف فارسی تایپ کنید.