به گزارش ثریا - سجاد محمدیان مدیرکل دفتر پژوهش و آموزش نهاد کتابخانه های عمومی کشور در آستانه برپایی سیوچهارمین نمایشگاه بینالمللی کتاب تهران، یادداشتی را با عنوان «سنجش سرانه مطالعه؛ مسئله چیست؟»
مشروح این یادداشت را در ادامه میخوانید:
«تاکنون تلاشهای زیادی در کشور برای سنجش سرانه مطالعه به انجام رسیده است. فارغ از درستی و اعتبار آنها و اینکه اندازهگیری این سنجه وظیفه کیست، دو نکته در تمامی این طرحها مشهود است: نخست آنکه اساساً تعریف مطالعه و مصداق یابی آن کاملاً سلیقهای و بسته به انگیزه و خواست سازمانها و افراد متفاوت بوده است، علت این آشفتگی مشخص نبودن هدف سنجش است، به عبارت دیگر سنجش سرانه مطالعه خود به هدفی آرمانی بدل شده است؛ گویی همه تکلیفی سنگین برای احصاء سرانه مطالعه ایرانیان بر دوش خود احساس میکردند بی آنکه دلیلی داشته باشند. دوم اینکه هیچ گاه مشخص نشده چه گزاره سیاستی مبتنی بر این سنجه از پیمایشهای مذکور استخراج شده و در کجا به کار رفته است. به جز خطابه و گلایه چه برون دادی داشته است. متأسفانه این تلاشها گاهی نیز رنگ و بوی تحقیر ملی به خود گرفته، کم نیست مقالهها و گزارشهای کمّی و سخنرانیهایی که با تمسک به این سنجه به شماتت ایرانیان به عنوان مردمانی کتابنخوان و… پرداخته اند. در ادامه با مرور پیمایشهای سنجش سرانه مطالعه، توجه شما را به تنوع مجری، تکثّر روش و تناقض در نتایج آنها جلب میکنم.
• در سال ۱۳۵۳ اولین پیمایش ملی در این خصوص با عنوان گرایشهای فرهنگی و نگرشهای اجتماعی در ایران انجام شد. این طرح توسط مرکز سنجش افکار و تحقیقات اجتماعی سازمان رادیو و تلویزیون با سرپرستی علمی علی اسدی انجام شده است. جمعیت شهری و روستایی بالای ۱۵ سال کشور جامعه این پژوهش بوده و که از این میان ۴۴۲۰ نمونه از ۲۴ منطقه شهری و ۵۲ منطقه روستایی گزینش شدهاند. بر پایه یافتههای این پژوهش سرانه مطالعه ایرانیان ۲ دقیقه در روز بوده است؛
• آگاهیها، نگرشها و رفتارهای اجتماعی و فرهنگی در ایران اولین پیمایش ملی پس از انقلاب اسلامی است. این طرح با مدیریت علمی منوچهر محسنی و توسط دبیرخانه شورای فرهنگ عمومی و معاونت پژوهشی و آموزشی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی در اواسط دهه ۱۳۷۰ طراحی و اجرا شده است. جمعیت شهری بالای ۱۶ سال در کشور هدف این طرح بود و ۳۵۴۰ نمونه نیز در آن بررسی شدند. این طرح در ۱۵ شهر از ۵ استان تهران، آذربایجان غربی، مازندران، کرمان و فارس انجام شد. متأسفانه دسترسی به یافتههای این طرح درباره میزان سرانه مطالعه ممکن نبوده است.
• بررسی بهرهمندی جوانان از کتاب در سال ۱۳۷۵ به سفارش سازمان ملی جوانان و توسط مؤسسه فرهنگی هنری جهان کتاب به انجام رسیده است. بر پایه نتایج این طرح ۷۶ درصد از جوانان، روزانه کمتر از ۳۰ دقیقه مطالعه میکنند و در کل جوانان ۱۵ تا ۲۹ ساله پیرامون ۱۵ دقیقه در روز مطالعه میکنند.
• پیمایش فعالیت و مصرف کالاهای فرهنگی در بخش شهری و روستایی توسط دفتر طرحهای ملی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی به انجام رسیده است. ویژگی متمایز این پیمایش استفاده از واحد تحلیل خانوار بهجای فرد و جمعآوری اطلاعات کل اعضای خانوار از طریق فرد مصاحبهشونده است. ویرایشهای گوناگونی از این طرح تاکنون منتشر شده که نخستین آن در سال ۱۳۷۸ بوده است. بر پایه یافتههای این طرح، سرانه مطالعه ایرانیها ۷ دقیقه در روز است.
• سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران در سال ۱۳۸۷ آماری از میزان سرانه مطالعه ایرانیان منتشر کرد که ناظر بر مطالعه کتابهای غیردرسی بود. بر پایه یافتههای این طرح ملی، میزان سرانه مطالعه ایرانیان پیرامون ۲ دقیقه در روز است که با افزودن کتابهای درسی برای برخی از افراد در شبانهروز به حدود ۶ دقیقه میرسد.
• سنجش سرانه مطالعه در کشور برای پنج بار در پنج سال متوالی توسط شورای فرهنگ عمومی کشور با همکاری نهاد کتابخانههای عمومی کشور صورتگرفته است. مجری این پژوهش شرکت پارس خبره بوده است. بر پایه یافتههای این پژوهشها، ایرانیان در سال ۱۳۸۷ پیرامون ۷۰ دقیقه و در سال ۱۳۸۸ پیرامون ۷۶ دقیقه مطالعه داشتهاند.
• در سال ۱۳۹۰ طرح وضعیت گذران وقت مردم شهری و روستایی کل کشور به سفارش شورای فرهنگ عمومی انجام شده که در آن شرکت پژوهشگران خبره پارس دادههای مرتبط با فعالیت افراد در سال ۱۳۸۹ را گردآوری کرده است. بر این اساس میزان مطالعه کتاب در ایران ۷.۲ دقیقه است و میزان مطالعه نشریه برابر ۴.۸ دقیقه است. بر این اساس میزان مطالعه آزاد ایرانیان ۱۲ دقیقه است. همچنین میزان مطالعه درسی ایرانیان ۳۵.۱ دقیقه است.
• پیمایشهای ارزشها و نگرشها ایرانیان با سرپرستی علمی جواد یگانه توسط پژوهشگاه فرهنگ، هنر و ارتباطات و همکاری مرکز ملی رصد اجتماعی به انجام رسیده است. جمعیت شهری ساکن مرکز استان بالای ۱۵ در سال در کشور جامعه هدف این پژوهشها بودهاند. حجم نمونه در موج نخست ۱۶۸۲۴، در موج دوم ۴۵۸۱، و در موج سوم ۱۴۹۰۶ نفر بوده است. بر پایه یافتههای این پژوهشها در سال ۱۳۹۴ سرانه مطالعه ایرانیان ۳۲ دقیقه بوده است.
• شورایعالی انقلابفرهنگی در سال ۱۳۹۶ طرح رصد فرهنگ رفتاری خانواده ایرانی را اجرا کرده است جامعه این طرح افراد ۱۵ ساله و بیشتر در نقاط شهری و روستایی بوده است. نتایج این طرح نشان میدهد که حدود ۵۸ درصد افراد ۱۵ ساله و بیشتر باسواد، طی سال قبل از آمارگیری مطالعه کتاب غیردرسی داشتهاند.
• مرکز آمار ایران طرح آمارگیری از فرهنگ رفتاری خانوار در سال ۱۳۹۶ راهاندازی کرد که سنجش میزان سرانه مطالعه بخشی از این طرح کلان بوده است. سرانه مطالعه کتاب غیردرسی افراد ۱۵ ساله و بیشتر، ۷ ساعت و ۴۱ دقیقه در ماه است که از این میزان سرانه ماهانه مطالعه قرآن و ادعیه ۳ ساعت و ۷ دقیقه بوده است.
• موج سوم پیمایش ملی مصرف کالاهای فرهنگی در ایران توسط پژوهشگاه فرهنگ، هنر و ارتباطات در سال ۱۳۹۸ به سرپرستی سعید معیدفر اجرا شد. جمعیت آماری این پژوهش، شامل تمامی افراد ١۵ سال به بالای ساکن شهر و روستاهای کشور بوده است. میانگین مطالعه کتاب در جمعیت نمونه ۱.۵ ساعت در هفته و برای کسانی که اهل مطالعه کتاب هستند، ۳.۷ ساعت در هفته است.
آنچه مرور شد فقط طرحهای ملی بود، افزون بر این پیماشها، شمار طرحهای استانی و منطقهای سنجش سرانه مطالعه نیز بسیار بیشتر از طرحهای ملی است، جالبتر اینکه در مواردی نیز بدون پیمایش رسمی برخی سازمانها و شخصیتهای حقوقی اقدام به ارائه آمار کردهاند. حال سوال اینجاست که سنجش صرف مقدار سرانة مطالعه چه سودی دارد؟ به خصوص اگر این سنجش بدون در نظر گرفتن نقش عوامل زمینهای مانند تولید کتاب، زبان، دسترسی، سواد، رفاه و… انجام شود.»
منبع : سازمان اسناد و کتابخانه ملی
مجموعه ۱۴ جلدی به دنیا آمدهام رونمایی میشود
تحویل حدود ۱۲ هزار کلاس درس به دانشآموزان در مهرماه
صحرایی: لایحه تقویت مدارس دولتی به مجلس خواهد رفت
بررسی صلاحیت نامزدهای دومین آئین اعطای نشان عالی دانش دانشگاه تهران و علوم پزشکی تهران
مدیران دانشجویی دانشگاهها زمینه زیست سالم دانشجویی را فراهم کنند
دانشگاه علامه طباطبایی میزبان سومین دوره از جشنواره برهان است
مشارکت حدود یک میلیون نفر از دانشآموزان و فرهنگیان در طرح مسطورا
نشان ملی معلمی بهزودی در شورای عالی انقلاب فرهنگی تصویب خواهد شد
مقدمات ملی شدن صنعت نشر فراهم است
زمان انتشار نتایج اولیه کنکور ارشد و معرفی شدگان دکتری اعلام شد
تشریح جزئیات برگزاری مجدد نوبت اول کنکور برای داوطلبان سیلزده
علم نافع چارهگشا و راهگشای تربیت عالم و تولید علم
شخصیت دختر کاپشنصورتی با گوشواره قلبی رونمایی شد
تاسیس کرسی آموزش زبان فارسی در دانشگاههای زیمبابوه
دریافت پول هنگام ثبتنام صرفا برای کتاب، بیمه و فرم مدرسه مجاز است
امسال ۱۰۲ هزار معلم جذب آموزش و پرورش میشوند
بخش زیادی از ۳۰ میلیون گیمر کشور دانشجو هستند
برنامه وزارت علوم برای طرح امریه دکتری استعدادهای درخشان
ضرورت دستیابی به روش های کاربردی در آموزش مداوم پزشکی
پورعباس با حکم رئیس جمهور رییس سازمان سنجش شد
تصویر دیدنی از رنگین کمان امروز تهران
آیفون تاشو به زودی با ظاهری شیک تولید میشود+عکس
تصویب سند ملی معماری و شهرسازی ایرانی- اسلامی
تأیید انتخاب رئیس دانشگاه صنعتی امیرکبیر
نسل جدید بمبافکنها برای رقابت با آمریکا در راه است
فضاپیمای پرسروصدای بوئینگ هنگام پرتاب مشکل پیدا کرد+عکس
آیپد ایر ۲۰۲۴ با ظاهری چشمنواز و رنگهایی جذاب+عکس
رولزرویس کولینان ۲۰۲۵ با ظاهری خشن میآید+عکس
ضرورت توجه به هنرِ حکمی در دانشگاهها
آغاز بررسی جزئیات پیشنویس سند ملی توسعه علوم و فناوریهای کوانتومی
قسمتهای داخلی همه خودروها در این فصل سرطانزا میشوند
سیاهچالههای فضایی را چطور ببینیم؟
۳۸هزار میلیارد عملیات در ثانیه کاری که تراشه اپل انجام میدهد
راه حل عالی و جدید برای گرمایش زمین پیدا شد
نقشه متروی فضایی برای سفرهای فضایی منتشر شد+عکس
جواهری در گونی در نمایشگاه کتاب رونمایی شد
کتاب جدید بهناز ضرابی زاده با نام پری خانه ما رونمایی میشود
نوزدهمین مجمععمومی دانشگاهها و مؤسسات آموزش عالی کشور برگزار میشود
جامعه اسلامی دانشجویان اشغال گذرگاه رفح را محکوم کرد
معدن بعد از نفت دومین زمینه ثروت آفرینی برای کشور است
امروز؛ آخرین مهلت ثبتنام آزمون زبان MSRT اردیبهشت ۱۴۰۳
کیفیسازی خدمات دانشجویی در دستور کار قرار دارد
پاسخ به۲۰سوال کلیدی داوطلبان کنکور درباره ایجاد سابقهتحصیلی و ترمیم نمره
حمایت سازمان ثبت از استعدادهای درخشان
هر رشتهای تأسیس شود پیوست اشتغال خواهد داشت
اولین پارتی شبیه سازی شده با هوش مصنوعی برگزار شد
هفته خوابگاههای دانشجویی مقارن با دهه کرامت در اردیبهشت ماه برگزار میشود
ربان انساننمای زن چری به ایران میآید+عکس
مرسدس بنز ترکیبی از دو خودروی خود را ساخت+عکس
زمان واریز وام تحصیلی نیمسال دوم ۱۴۰۴-۱۴۰۳ دانشجویان علوم پزشکی
اگر انسان درون سیاهچاله سقوط کند چه اتفاقی میافتد؟
۲۰۰ نفر در دانشگاه علوم پزشکی شهیدبهشتی جذب می شوند
خفاش سرچکشی موجودی بازمانده دوران باستانی+عکس
ضرورت توجه به هنر حکمی در دانشگاهها
دانشجویان بین الملل دانشگاه های علوم پزشکی تجمع می کنند
باغ گیاه شناسی ملی ایران
شادابسازی و مرمت ۱۱۰ هزار کلاس درس تا مهرماه
آغاز ثبتنام الکترونیکی کلاس اولیها / فعلا اتباع خارجی ثبتنام نمیشوند
جزییات سومین دوره آموزشی حلقههای میانی حامیم در دانشگاه علامه اعلام شد
کتاب آقاسید محمودبه نمایشگاه کتاب می آید
مسابقه کتابخوانی هشتبهشت با ۳۵ جایزه ویژه به مناسبت سیوپنجمین نمایشگاه بینالمللی کتاب تهران
دانشگاه لوزان به دنبال پایان دادن به اعتراضات ضد اسرائیلی
قوانین جدید استفاده دانشجویان از شبکههای مجازی اعلام شد
تصویب قانون مالکیت فکری جهاد دانشگاهی در آیندهای نزدیک/ متخصصان جهاد دانشگاهی پای کار آمدند
شهدا و کودکان غزه دانشگاههای اروپا و آمریکا را فتح کردند
مساله فلسطین محور بازسازی جنبش دانشجویی در جهان شده است
بورسیه دستیاران تخصصی پزشکی برای ارائه خدمت در رشتههای مورد نیاز
رونمایی از شب آبستن در نمایشگاه کتاب تهران
کتاب حضرت فاطمه (س) رونمایی میشود
سیر تکامل آموزش و پرورش در ایران/ از کجا به کجا میرویم؟
بازنگری و اصلاح قانون تاسیس و اداره مدارس غیردولتی
ثبت رکورد تاریخی دانشگاه تبریز با صعود ۲۸ پلهای در نظام رتبهبندی تایمز
۷۰ دانشگاه علوم پزشکی در کشور داریم
لزوم اصلاح نظام تعرفه گذاری ترجیحی برای جذب دانشجو در رشتههای کم اقبالتر علوم پزشکی
دستورالعمل اجرای اعطای پایههای استحقاقی اعضای هیئت علمی ابلاغ شد
دو دانشجوی اردبیلی برگزیده جایزه البرز سال ۱۴۰۳ شدند
آغاز ثبتنام کلاس اولیها از فردا/ داشتن برگه سنجش سلامت شرط ثبتنام
نشریات دانشجویی توان نشر دستاوردهای علمی دانشگاهها را در سطح ملی دارند
اخذ مجوز دانشبنیان توسط یکی از شرکتهای شکلگرفته از سازمان جهاددانشگاهی صنعتی شریف
امیدواریم بتوانیم به رزیدنتها بالای ۲۰ میلیون تومان پول پرداخت کنیم
بازسازی چهره زن عراقی ۷۵ هزار ساله با اسکن سه بعدی+عکس
سونی برای آدمها کولر همراه ساخت+عکس
کشف اتفاقی یک شهاب سنگ در لرستان+عکس
تلاش سیا برای دزدیدن زیردریایی هستهای
ربان انساننمای زن چری به ایران میآید+عکس
بی ام و وانت اتوماتیک ضدخش تولید کرد+عکس
رولزرویس کولینان ۲۰۲۵ با ظاهری خشن میآید+عکس
زیباترین کهکشان مارپیچی که با تسکوپهای آماتوری هم دیده میشود+عکس
اولین پارتی شبیه سازی شده با هوش مصنوعی برگزار شد
راه حل عالی و جدید برای گرمایش زمین پیدا شد
آیفون تاشو به زودی با ظاهری شیک تولید میشود+عکس
اطلاعات فاش شده درباره پرچمداران ۲۰۲۴ هواوی +عکس
سدان ال ۹۰ هم بومی سازی شد+عکس
نقشه متروی فضایی برای سفرهای فضایی منتشر شد+عکس
جزئیات هوش مصنوعی آیفون فاش شد
فضاپیمای پرسروصدای بوئینگ هنگام پرتاب مشکل پیدا کرد+عکس
پیش بینی دانشمندان درباره مرگ زمین و پایان حیات
۳۸هزار میلیارد عملیات در ثانیه کاری که تراشه اپل انجام میدهد
فشارهای اتحادیه اروپا عملکرد اپل را تغییر داد
ژاپن به دنیال اینترنت نسل ششم است
چینیها از کپی تسلا رونمایی کردند+عکس
سیاهچالههای فضایی را چطور ببینیم؟
آیپد ایر ۲۰۲۴ با ظاهری چشمنواز و رنگهایی جذاب+عکس
۸۰۰۰ هزار سال پیش چگونه انسانهای اولیه به این غار تاریک در فرانسه رفتند
ناسا یک پیام از فضا در نزدیکی زمین دریافت کرد
اسپاتیفای یکی از قابلیتهای خود را بیخبر پولی کرد
ظاهر عجیب جدیدترین خودروی فراری با یک موتور ۱۲ سیلندر+عکس
دمای عجیب و غریب این سیاره گازی در فضا ثبت شد
شیوه صحیح امر به معروف و نهی از منکر مطابق با سیره امام صادق (ع)
آمار نهایی انتخاب رشته در آزمون دکتری سال ۱۴۰۳ اعلام شد
نظراتی که حاوی توهین یا افترا به اشخاص ،قومیت ها ،عقاید دیگران باشد و یا با قوانین کشور وآموزه های دینی مغایرت داشته باشد منتشر نخواهد شد - لطفاً نظرات خود را با حروف فارسی تایپ کنید.