شبکه علمی ثریا- انفجار مهیب در بندر شهید رجایی بندرعباس در ششم اردیبهشت ۱۴۰۴، گرچه با خسارات فیزیکی و انسانی همراه بود، اما موج دوم و سهمگین‌تری را در فضای مجازی به راه انداخت: بحران اطلاع‌رسانی و گسترش بی‌سابقه شایعات.
این حادثه بار دیگر نشان داد که مدیریت بحران مدرن بدون یک پیوست رسانه‌ای کارآمد، ناقص و آسیب‌پذیر است. در عصر سرعت اطلاعات، رسانه دیگر ابزاری جانبی نیست، بلکه در بطن خود بحران قرار دارد و غفلت از آن می‌تواند هزینه‌های روانی، امنیتی و اقتصادی را چند برابر کند.
نبود اطلاع‌رسانی سازمان‌یافته، سریع و اقناعی پس از انفجار بندرعباس، بستر مناسبی برای رشد اخبار جعلی و روایت‌های بی‌پایه فراهم کرد. این وضعیت، که مختص ایران نیست، اهمیت حیاتی مدیریت رسانه در کنترل بحران‌ها و جلوگیری از تبدیل نااطمینانی به هراس اجتماعی (social panic) را برجسته می‌سازد.
در ادامه بخوانید:
دهگانه رسانه‌ای برای تحقق هدف سرمایه گذاری برای تولید
مأموریت دوگانه رسانه در بحران
رسانه‌ها در شرایط بحرانی دو وظیفه کلیدی دارند: اول، مدیریت هیجانات عمومی با ارائه اطلاعات دقیق، شفاف و به‌موقع. دوم، مقابله فعال با شایعات و اخبار جعلی که می‌توانند بحران جدیدی خلق کنند. فقدان پیوست رسانه‌ای مدون، این دو مأموریت را مختل کرده و به بی‌اعتمادی عمومی و تضعیف سرمایه اجتماعی دامن می‌زند.
مولفه‌های کلیدی مدیریت رسانه در بحران
حادثه تلخ بندرعباس فرصتی برای بازاندیشی در اصول مدیریت رسانه در بحران است:
-
سیاست‌گذاری پیشگیرانه: آمادگی قبل از بحران با تدوین سناریوهای رسانه‌ای، تربیت خبرنگار تخصصی بحران و تعریف خط‌مشی‌های اطلاع‌رسانی.
-
تسلط بر روایت نخستین: انتشار سریع و دقیق اطلاعات رسمی برای جلوگیری از شکل‌گیری روایت‌های جعلی توسط رسانه‌های غیررسمی یا مغرض.
-
مهار هیجانات و مدیریت احساسات: روایتگری آرام‌بخش، پرهیز از تصاویر خشونت‌آمیز و تمرکز بر امید، ایثارگری و همبستگی اجتماعی.
-
مسئولیت اجتماعی: اطلاع‌رسانی کاربردی، آموزش رفتارهای صحیح و مقابله فعال با شایعات بر پایه منافع ملی.
-
وحدت روایت و هماهنگی پیام: حرکت هماهنگ رسانه‌های رسمی و سخنگویان بر محور یک روایت واحد برای جلوگیری از سردرگمی و افزایش اعتماد.
-
سرمایه اعتماد: اهمیت سابقه رسانه‌ها در صداقت و دقت؛ اعتماد در بحران ساخته نمی‌شود، بلکه از پیش باید وجود داشته باشد.
-
حساسیت به اطلاعات امنیتی و روانی: پرهیز از انتشار اطلاعاتی که موجب هراس اجتماعی یا آسیب روانی بیشتر می‌شود.
-
شناسایی و مقابله با شایعات: رصد فعال فضای مجازی و پاسخگویی مستند و فوری به شایعات رایج.
درس‌های جهانی و ضرورت پیوست رسانه‌ای
تجارب جهانی (آتش‌سوزی استرالیا، زلزله ژاپن، بحران کووید۱۹ در نیوزیلند) نشان می‌دهد که مدیریت رسانه هوشمندانه و شفاف می‌تواند اعتماد عمومی را حفظ کرده و به مهار بحران کمک کند. انفجار بندرعباس لزوم تبدیل پیوست رسانه‌ای به بخشی الزامی از هر برنامه مدیریت بحران را آشکار ساخت؛ سندی شامل پروتکل‌های ارتباطی و راهبردهای مقابله با اطلاعات نادرست.
در ادامه بخوانید:
دانشگاه‌ها، کانون‌های توسعه دانش‌بنیان در استان‌ها
بلوغ اجتماعی مردم؛ پاسخی فراتر از رسانه
با وجود ضعف‌های اطلاع‌رسانی رسمی در بحران انفجار بندرعباس، واکنش مردم ستودنی بود. حضور گسترده شهروندان در صف‌های اهدای خون، نمادی از بلوغ، همبستگی اجتماعی و مسئولیت‌پذیری بود که پاسخی قدرتمند به فضای مسموم شایعات در فضای مجازی داد.
این همیاری مردمی نشان داد که سرمایه‌های فرهنگی و اجتماعی می‌توانند حتی در غیاب مدیریت رسانه مؤثر، به کنش‌های منطقی و آرام‌بخش منجر شوند. این ظرفیت عظیم مردمی، اگر با اطلاع‌رسانی شفاف و پیوست رسانه‌ای کارآمد همراه شود، می‌تواند به مهم‌ترین پشتوانه ملی برای عبور از بحران‌های آینده بدل گردد. حادثه بندر شهید رجایی، گرچه تلخ، اما درسی بزرگ برای آینده مدیریت بحران در ایران بود.
وقایع روز عاشورا به تفکیک ساعت و مقتل‌های معتبر
پاسخ به یک شبهه/ چرا امام حسین (ع) در روز عاشورا طلب باران نکرد؟
تصویر/ وقتی آقا گفت: ای ایران» بخوان
مدینه فاضله نیازمند تحقق فضائل اخلاقی است
فرهمندپور: اعتماد، حلقه اساسی زنجیره ولایت است/ غفلت و گناه آگاهانه، راه بازگشت را سخت‌تر می‌کند
منظومه «ظهر روز دهم» یک اثر ادبی بی‌نظیر برای نوجوانان
نگاهی به زندگی عباس (ع)علمدار لشکر سیدالشهدا و محافظ خیام
واقعه عاشورا حماسه‌ای مبارزاتی و غنی از معارف اخلاقی و تربیتی است
حق‌الزحمه معلمان سوادآموزی بر چه اساسی پرداخت می‌شود؟
هر مدرسه یک پایگاه سلامت روان برای دانش آموزان
اطلاعیه دانشگاه علوم توانبخشی درباره امتحانات پایان‌ترم و خوابگاه تابستانی
حضور مقتدرانه رهبر انقلاب در حسینیه امام خمینی (ره)
ما مطالبه‌گر حقوق از دست‌رفته مردم بی‌گناه ایران از مجامع بین‌المللی هستیم
فراخوان دریافت یادداشت‌های تخصصی-علمی با موضوع تجاوز رژیم صهیونیستی به ایران
فرصت مجدد برای جذب دانشجو معلم فراهم شد
با استخدام ۲۰۰ عضو هیأت علمی قراردادی دانشگاه فرهنگیان موافقت شد
اعلام جزئیات ترم تابستانی دانشگاه فرهنگیان
اعلام برنامه‌های آموزش و پرورش برای دانش‌آموزان در ایام اربعین
امشب آخرین فرصت انتخاب رشته آزمون دستیاری
تصویب استفاده از ظرفیت اساتید بازنشسته در دانشگاه‌های غیر انتفاعی
اشعار خواندنی شاعر قرن پنج هجری درباره حضرت علی‌اکبر(ع) و عاشورا
الزام دانشگاه‌ها به تامین اسکان اساتیدی که منزلشان آنها آسیب دیده است
اعلام جزئیات پذیرش دانشجو در دوره دکتری استاد محور دانشگاه تهران
پیگیری استفاده از ظرفیت‌های شورای عالی انقلاب فرهنگی برای موضوعات آموزش عالی
دل «مسجدالاقصی»ست، عزیز است و اسیر است/ بادا که رها گردد از بند شیاطین
نوحه‌ای سوزناک برای امام حسین (ع) که بدون حتی یک فعل، معنا را منتقل می‌کند
تهدید رهبر انقلاب اعلان جنگ با مسلمانان است
انسان‌ساز تعالیم اسلام دعوت به صبر و پایمردی است
تدارک شبکه قرآن برای روزهای تاسوعا و عاشورای حسینی
ریشه جنایات صهیونیست‌ها در ماهیت تشکیلاتی و پادگان نظامی بودن اسرائیل نهفته است
ضرورت حفظ انسجام ملی و آمادگی هم‌زمان با جریان طبیعی زندگی مردم در روزهای پس از جنگ
در دانشگاه صنعتی شریف مصمم‌تر از قبل در راه توسعه علم و فناوری تلاش خواهیم کرد
اطلاعیه شماره 4 بانک سپه
دکتر پرتوافکنان عضو هیات مدیره بانک سپه در گفتگو با خبرگزاری صداوسیما از برقراری مجدد ارائه خدمات حضوری این بانک خبر داد
تشخیص خانگی سرطان و ایدز با نیم دلار هزینه
تبدیل آب آلوده به کود در ۶ ثانیه
آیا باید شارژرها را همیشه به برق متصل نگه داشت؟
پاکسازی سینوس‌های عفونی با ربات‌های فوق کوچک
ناتینگ فون ۳ با طراحی عجیب‌تر از همیشه معرفی شد
رونمایی از پنل‌های خورشیدی نانویی خودتمیزشونده
راههای موثر برای مقابله با اینترنت استارلینک؛ تسریع توسعه فیبرنوری
برگزاری کارگاه کشوری توانمندسازی نیروی انسانی آموزش ابتدایی
آخرین وضعیت زمان‌بندی ثبت‌نام دانش‌آموزان در مدارس/ ارائه کارت ورود به جلسه آزمون‌های سمپاد و نمونه از امروز
کاظمی: در هر شرایطی آموزش را ادامه خواهیم داد
چراغ سبز کنگره آمریکا به پروژه ناسا برای رسیدن به ماه
ارائه روشی نوین برای تحلیل گسل‌ها با دقت بالا
عکس روز ناسا از یک نواختر در دل آسمان
پای هوش مصنوعی گوگل به بازی‌های ویدیویی باز می‌شود
اعلام زمان برگزاری آزمون عملی و تشریحی آزمون کارشناسی‌ارشد سال ۱۴۰۴
۳۴ دانشگاه ایرانی در جمع دانشگاه‌های تأثیرگذار تایمز سال ۲۰۲۵
اجرای آزمایشی طرح مدرسه اولیا در هر استان با انتخاب یک مدرسه آغاز خواهد شد
ایرانسل، اینترنت را گران کرد
تهویه هوا با هوش مصنوعی و صرفه جویی ۴۰درصدی انرژی
اولین قدم برای تحقق ژنوم مصنوعی انسان
انفجار دو نواختر جدید در آسمان
ویروس جدید در خفاش‌ها شناسایی شد
چت جی‌پی‌تی از مردم خواست به این خبرنگار ایمیل بزنند!
فرمانده نیروی هوافضای سپاه در مراسم عزاداری سالار شهیدان
تصویر/ شمر امروز را بشناس
وقایع روز ششم محرم/ روزی که آب بر اهل بیت (ع) بسته شد
ترجمه قدیمی‌ترین مقتل امام علی(ع) به کتابفروشی‌ها آمد
روایت خواندنی بیهقی از حسین‌بن‌علی علیه السلام
دمیدن روح همبستگی در جامعه ضرورتی در روزهای پس از جنگ
تأملی در آیات برکت و نسبت آن با خاندان وحی
صحنه کربلا نماد دو چهره متضاد از انسان است
روح حاکم بر مقاومت عرفانی در ارتباط با توحید در زندگی است
خانواده امام حسین (ع) الگویی خاص از خانواده عاشورایی
۱۴ اقدام قرآنی که در شرایط بحرانی کشور صورت گرفت
مرد اول ایران که به قدرت و اقتدار او کسی نیامده
نرخ غذا و خوابگاه دانشجویی اواخر تیرماه اعلام می‌شود
تشریح اقدامات معاونت فرهنگی و دانشجویی وزارت بهداشت در دوران جنگ ۱۲ روزه
برگزاری امتحانات شهریور دانشگاه‌ها به صورت حضوری
نرم‌افزارهای نفوذ چگونه وارد کشور شده است؟
تصاویر جدید گلکسی واچ ۸ کلاسیک فاش شد
جزئیات تغییر ساعت کاری دانشگاه آزاد مشخص شد
اطلاعات ۶ میلیون مشتری شرکت هواپیمایی استرالیایی هک شد
چگونه اینترنت را در شرایط بحرانی امن کنیم
حمایت از دانشجویان در رشته‌های حساس علمی در دستور کار ایران
تبدیل زباله به گنج؛ بیرون کشیدن گرافن و هیدروژن از دل پسماند نفتی
آغاز پذیرش بدون آزمون دکتری به شیوه استادمحور در دانشگاه شهیدبهشتی
تصویر/ شمر امروز را بشناس
نوحه‌ای سوزناک برای امام حسین (ع) که بدون حتی یک فعل، معنا را منتقل می‌کند
پاسخ به یک شبهه/ چرا امام حسین (ع) در روز عاشورا طلب باران نکرد؟
تصویر/ وقتی آقا گفت: ای ایران» بخوان
وقایع روز عاشورا به تفکیک ساعت و مقتل‌های معتبر
روایت خواندنی بیهقی از حسین‌بن‌علی علیه السلام
نگاهی به زندگی عباس (ع)علمدار لشکر سیدالشهدا و محافظ خیام
اشعار خواندنی شاعر قرن پنج هجری درباره حضرت علی‌اکبر(ع) و عاشورا
ترجمه قدیمی‌ترین مقتل امام علی(ع) به کتابفروشی‌ها آمد
۱۴ اقدام قرآنی که در شرایط بحرانی کشور صورت گرفت
وقایع روز ششم محرم/ روزی که آب بر اهل بیت (ع) بسته شد
نمی‌توان حریم دیگران را نقض کرد؛ توجه امام حسین (ع) به محل شهادت‌اش
دل «مسجدالاقصی»ست، عزیز است و اسیر است/ بادا که رها گردد از بند شیاطین
تهدید رهبر انقلاب اعلان جنگ با مسلمانان است
فتاوایی که گفتمان‌سازی در فقه امنیت دینی است
تأملی در آیات برکت و نسبت آن با خاندان وحی
انسان‌ساز تعالیم اسلام دعوت به صبر و پایمردی است
تدارک شبکه قرآن برای روزهای تاسوعا و عاشورای حسینی
صحنه کربلا نماد دو چهره متضاد از انسان است
دمیدن روح همبستگی در جامعه ضرورتی در روزهای پس از جنگ
خانواده امام حسین (ع) الگویی خاص از خانواده عاشورایی
منظومه «ظهر روز دهم» یک اثر ادبی بی‌نظیر برای نوجوانان
فرهمندپور: اعتماد، حلقه اساسی زنجیره ولایت است/ غفلت و گناه آگاهانه، راه بازگشت را سخت‌تر می‌کند
مدینه فاضله نیازمند تحقق فضائل اخلاقی است
واقعه عاشورا حماسه‌ای مبارزاتی و غنی از معارف اخلاقی و تربیتی است
تبدیل آب آلوده به کود در ۶ ثانیه
آغاز پذیرش بدون آزمون دکتری به شیوه استادمحور در دانشگاه شهیدبهشتی
مرد اول ایران که به قدرت و اقتدار او کسی نیامده
فرمانده نیروی هوافضای سپاه در مراسم عزاداری سالار شهیدان
حمایت از دانشجویان در رشته‌های حساس علمی در دستور کار ایران
نظراتی که حاوی توهین یا افترا به اشخاص ،قومیت ها ،عقاید دیگران باشد و یا با قوانین کشور وآموزه های دینی مغایرت داشته باشد منتشر نخواهد شد - لطفاً نظرات خود را با حروف فارسی تایپ کنید.