شبکه علمی ثریا- انفجار مهیب در بندر شهید رجایی بندرعباس در ششم اردیبهشت ۱۴۰۴، گرچه با خسارات فیزیکی و انسانی همراه بود، اما موج دوم و سهمگین‌تری را در فضای مجازی به راه انداخت: بحران اطلاع‌رسانی و گسترش بی‌سابقه شایعات.
این حادثه بار دیگر نشان داد که مدیریت بحران مدرن بدون یک پیوست رسانه‌ای کارآمد، ناقص و آسیب‌پذیر است. در عصر سرعت اطلاعات، رسانه دیگر ابزاری جانبی نیست، بلکه در بطن خود بحران قرار دارد و غفلت از آن می‌تواند هزینه‌های روانی، امنیتی و اقتصادی را چند برابر کند.
نبود اطلاع‌رسانی سازمان‌یافته، سریع و اقناعی پس از انفجار بندرعباس، بستر مناسبی برای رشد اخبار جعلی و روایت‌های بی‌پایه فراهم کرد. این وضعیت، که مختص ایران نیست، اهمیت حیاتی مدیریت رسانه در کنترل بحران‌ها و جلوگیری از تبدیل نااطمینانی به هراس اجتماعی (social panic) را برجسته می‌سازد.
در ادامه بخوانید:
دهگانه رسانه‌ای برای تحقق هدف سرمایه گذاری برای تولید
مأموریت دوگانه رسانه در بحران
رسانه‌ها در شرایط بحرانی دو وظیفه کلیدی دارند: اول، مدیریت هیجانات عمومی با ارائه اطلاعات دقیق، شفاف و به‌موقع. دوم، مقابله فعال با شایعات و اخبار جعلی که می‌توانند بحران جدیدی خلق کنند. فقدان پیوست رسانه‌ای مدون، این دو مأموریت را مختل کرده و به بی‌اعتمادی عمومی و تضعیف سرمایه اجتماعی دامن می‌زند.
مولفه‌های کلیدی مدیریت رسانه در بحران
حادثه تلخ بندرعباس فرصتی برای بازاندیشی در اصول مدیریت رسانه در بحران است:
-
سیاست‌گذاری پیشگیرانه: آمادگی قبل از بحران با تدوین سناریوهای رسانه‌ای، تربیت خبرنگار تخصصی بحران و تعریف خط‌مشی‌های اطلاع‌رسانی.
-
تسلط بر روایت نخستین: انتشار سریع و دقیق اطلاعات رسمی برای جلوگیری از شکل‌گیری روایت‌های جعلی توسط رسانه‌های غیررسمی یا مغرض.
-
مهار هیجانات و مدیریت احساسات: روایتگری آرام‌بخش، پرهیز از تصاویر خشونت‌آمیز و تمرکز بر امید، ایثارگری و همبستگی اجتماعی.
-
مسئولیت اجتماعی: اطلاع‌رسانی کاربردی، آموزش رفتارهای صحیح و مقابله فعال با شایعات بر پایه منافع ملی.
-
وحدت روایت و هماهنگی پیام: حرکت هماهنگ رسانه‌های رسمی و سخنگویان بر محور یک روایت واحد برای جلوگیری از سردرگمی و افزایش اعتماد.
-
سرمایه اعتماد: اهمیت سابقه رسانه‌ها در صداقت و دقت؛ اعتماد در بحران ساخته نمی‌شود، بلکه از پیش باید وجود داشته باشد.
-
حساسیت به اطلاعات امنیتی و روانی: پرهیز از انتشار اطلاعاتی که موجب هراس اجتماعی یا آسیب روانی بیشتر می‌شود.
-
شناسایی و مقابله با شایعات: رصد فعال فضای مجازی و پاسخگویی مستند و فوری به شایعات رایج.
درس‌های جهانی و ضرورت پیوست رسانه‌ای
تجارب جهانی (آتش‌سوزی استرالیا، زلزله ژاپن، بحران کووید۱۹ در نیوزیلند) نشان می‌دهد که مدیریت رسانه هوشمندانه و شفاف می‌تواند اعتماد عمومی را حفظ کرده و به مهار بحران کمک کند. انفجار بندرعباس لزوم تبدیل پیوست رسانه‌ای به بخشی الزامی از هر برنامه مدیریت بحران را آشکار ساخت؛ سندی شامل پروتکل‌های ارتباطی و راهبردهای مقابله با اطلاعات نادرست.
در ادامه بخوانید:
دانشگاه‌ها، کانون‌های توسعه دانش‌بنیان در استان‌ها
بلوغ اجتماعی مردم؛ پاسخی فراتر از رسانه
با وجود ضعف‌های اطلاع‌رسانی رسمی در بحران انفجار بندرعباس، واکنش مردم ستودنی بود. حضور گسترده شهروندان در صف‌های اهدای خون، نمادی از بلوغ، همبستگی اجتماعی و مسئولیت‌پذیری بود که پاسخی قدرتمند به فضای مسموم شایعات در فضای مجازی داد.
این همیاری مردمی نشان داد که سرمایه‌های فرهنگی و اجتماعی می‌توانند حتی در غیاب مدیریت رسانه مؤثر، به کنش‌های منطقی و آرام‌بخش منجر شوند. این ظرفیت عظیم مردمی، اگر با اطلاع‌رسانی شفاف و پیوست رسانه‌ای کارآمد همراه شود، می‌تواند به مهم‌ترین پشتوانه ملی برای عبور از بحران‌های آینده بدل گردد. حادثه بندر شهید رجایی، گرچه تلخ، اما درسی بزرگ برای آینده مدیریت بحران در ایران بود.
چیدن میوه همسایه روی دیوار ملک ما حلال است؟ حکم شرعی را بدانید
عشق، تفاهم یا مأموریت نجات؛ کدام مسیر به زندگی مشترک پایدار می‌رسد؟
آغاز همکاری ایران و روسیه در انرژی؛ دانشگاه آزاد پیشگام
معاون اول رئیس جمهور: موفقیت دولت به دانشگاهیان گره خورده است
چرا نمازهایمان بی‌اثر است؟ پاسخ آیت‌الله مجتهدی
حکم شرعی ضبط صدا بدون اجازه و پنهانی از نظر رهبر انقلاب
جذب هیات علمی دانشگاه شیراز شتاب می‌گیرد
آزمون ارتقاء دستیاران: تغییرات و جزئیات مهم اعلام شد
چرا فردوسی بزرگ خدای سخن نام گرفت؟
راز آرامش خانوادگی و اخلاق نیکو در کلام نبوی
آیت الله فیض الاسلام؛ عالمی که نهج البلاغه را همه‌فهم کرد
کتاب نارنجی و نگرانی برای نسل گمشده در ترندها
توصیه حیاتی علامه طباطبایی: مراقبه مستمر، کلید پیشرفت در سیر و سلوک
بازدید رئیس‌جمهور از سی و ششمین نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران
ارتحال حجت الاسلام فاطمی نیا؛ ضایعه‌ای برای فرهنگ و اخلاق اسلامی
کشف اسرار منطق صدرایی در نشست علمی تهران
تقدیر از ستارگان قرآنی زندگی با آیه‌ها | امروز در پخش زنده ببینید
هشدار به دانشگاه‌ها: سلامت روان دستیاران پزشکی در اولویت ملی
هشدار استاد فلسفه: آسیب شناسی تفکر و ضرورت حیاتی پایبندی به برهان
۸۰ فضیلت امام علی (ع) در «قبله کعبه زاد» حجت الاسلام کاشانی
کشف جانوری ۵۰۰ میلیون‌ساله/ هیولای دریایی سه‌چشم با بدن خاردار
وقتی یک غول ۱۵۰۰ اسب بخاری دل دریاچه نمکی را لرزاند / کامیونی که برای مسابقه ساخته شد، نه برای حمل بار
رویای پرواز از روی ترافیک چقدر واقعی است؟ /با ایر کار خودروی پرنده جدید آشنا شوید
ارائه ندادن کارت ورود به جلسه دانش‌آموزان با هر عنوان ممنوع است
مدارس سنگی و کانکسی مستقل کرمان تا مهر حذف می‌شوند
۴ درصد دانش‌آموزان کشور هنرستانی هستند
مدل جدید ChatGPT در اختیار همه کاربران اشتراکی قرار می‌گیرد
ساخت ابزار همراه و کم‌هزینه برای تشخیص آرسنیک در آب
هوش مصنوعی مولد؛ تیغ دولبه در محیط کار
فراخوان وزیر بهداشت برای ساخت خوابگاه دانشجویی
ایران و چین: جهش در همکاری‌های علمی و فناوری
تغییر بزرگ: منع پذیرش دانشجوی مهاجر پزشکی در ایران
ساخت بینی الکترونیکی برای تجزیه و تحلیل دقیق انواع رایحه
سازمان ملی هوش مصنوعی فعلاً کنار گذاشته شد
رئیس جمهوری نگاه ویژه‌ای به مقطع ابتدایی دارد
۸۵ هزار نیروی جدید وارد آموزش و پرورش می‌شوند
دانش‌آموزان سفیر صرفه‌جویی در مصرف آب و برق می‌شوند
موفقیت تیم دانش‌آموزی ایران در المپیاد فیزیک آسیایی ۲۰۲۵ عربستان
مصائب تغییر ساعات کاری مدارس در روزهای آخر سال تحصیلی
افزایش یخ‌های قطب جنوب با وجود گرمایش جهانی!
طراحی و توسعه قرائت‌گر الکتروشیمیایی پرتابل در مازندران
طرح ملی هوش مصنوعی در مجلس به تصویب رسید/مجلس از طرح‌های هوش مصنوعی حمایت می کند
راه‌اندازی یک صندوق هوش مصنوعی ۱۰۰ میلیون دلاری در عربستان
گواهی کشف معادن کشور تنها دو درصد ذخایر درون زمین را شامل می‌شود
ابداع اولین ربات چاپگر ۳ بعدی پوست
فوران آتشین خورشید را تماشا کنید
اینترنت 5G برای انسان خطرناک نیست
راز حفظ نعمت‌ها: هشدار امام علی (ع) درباره کم‌شکری
چگونه جان خود را به بهشت بفروشیم؟
امضای ۷ سند همکاری در اجلاس وزرای علوم سازمان همکاری‌های شانگهای
مصائب تغییر ساعات کاری مدارس در روزهای آخر سال تحصیلی
پایش سلامت جامعه با گجت‌های هوشمند امکانپذیر شده است
بمبی که دانشمندان خودشان از ساخت آن وحشت کردند!
انباشت ۱۲ هزار بمب اتم در ۹ کشور
محصول جدید سایپا در آستانه ورود به بازار
کشف یک آسیب‌پذیری خطرناک در خودروی نیسان
گامی نوآورانه برای تحول در بازار پمپ و تاسیسات مکانیکی کشور
پنل‌های خورشیدی در وزارت ارتباطات نصب شد
رویان ۲ ماه پس از آتش‌سوزی؛ چرا کسی سلول به سلول پژوهشگاه را نساخت؟
دیجیتال‌سازی میادین نفتی کشور با قرارداد ۷۰۰ میلیون یورویی
تاکسی‌های روباتیک چینی به خیابان‌های اروپا می‌رود
روباتی که بدون مغز راه می‌رود
یک آزمایش، راز آلزایمر را فاش کرد
بخشی از تعلیم و تربیت باید به آموزش مهارتهای خودمراقبتی و فرهنگ خانواده اختصاص یابد
حاجی‌بابایی: دولت در تغییر ساعت مدارس تجدیدنظر کند
امکان بهره‌مندی رایگان هنرستان‌ها از ظرفیت مراکز فنی و حرفه‌ای
ضرورت بهره‌مندی از ابزارهای هوش مصنوعی برای بهبود نظام آموزشی
گلایه از ارقام حاشیه‌ساز شهریه مدارس و ایجاد نگرانی در مردم/ افزایش درصدی شهریه‌ها را اجرا نمی‌کنیم
لزوم شناسایی دانش آموزان در شرایط بحرانی؛ مدیران مدارس با جدیت ورود کنند
نشستن بیش از حد، مغز را کوچک می‌کند!
کاوشگر ناسا یک عکس شبح‌وار را از مریخ گرفت
اپل می‌خواهد مردم دستگاه‌هایش را با فکر خود کنترل کنند
آیا به سنوات کارمندان خمس تعلق می‌گیرد؟
۶۰۰۰ نفر از کارمندان مایکروسافت اخراج می‌شوند
گوگل قصد دارد یک رقیب برای پینترست معرفی کند
آیا قطع دستگاه از بیمار مرگ مغزی جایز است؟ پاسخ رهبری
سیره اهل بیت (ع): رحمت حتی با دشمنان سرسخت
وقتی کودک مهر نماز را بر می‌دارد، چه کنیم؟
نماز صبح: بیدار کردن خانواده واجب است؟ پاسخ رهبری
جشنواره رویش: کانون‌ها، موتور محرک خلاقیت دانشگاه
پاک شدن از گناه مثل روز اول! با انجام این کار
تصویر/ ویرانه‌های خانه امام رضا(ع) در مرو ترکمنستان
نماز صبح: بیدار کردن خانواده واجب است؟ پاسخ رهبری
راز وعده ۴۰۰ عبای اهدایی امام زمان (عج) برای طلاب قم
فتوای رهبری: مال پیدا شده کم‌ارزش را برای خودمان برداریم؟
تصویر/ مسجدالنبی(ص) از نمایی که تا به حال ندیده‌اید
معاینه نامحرم: حکم دهان چیست؟ استفتاء رهبری
وقتی کودک مهر نماز را بر می‌دارد، چه کنیم؟
امام رضا (ع) به استقبال این قصاب آمد
راز افزایش نعمت از دیدگاه امام علی(ع) این کار ساده است
آیت الله جوادی آملی: گرامی ترین مرگ کدام است؟
تصویر/ راز و نیاز یک مرد در حرم پیامبر خوبی‌ها
ارتحال حجت الاسلام فاطمی نیا؛ ضایعه‌ای برای فرهنگ و اخلاق اسلامی
حکم شرعی موتورسواری بانوان: نظر مراجع چیست؟
تصویری دیده نشده از ضریح مطهر امام رضا (ع) در این روزها
آیا قطع دستگاه از بیمار مرگ مغزی جایز است؟ پاسخ رهبری
بازگشت پیکر شهید علی‌زکایی پس از ۳۶ سال + جزئیات مراسم
با ارث و بدهی میت چه کنیم؟ پاسخ مهم آیت الله خامنه‌ای
فتوای رهبری: با مانده پول وصیت چه کنیم؟
راز حفظ نعمت‌ها: هشدار امام علی (ع) درباره کم‌شکری
۸ راهکار معنوی برای افزایش طول عمر
شفا در حرام؟ روایات تکان‌دهنده ائمه
چرا نمازهایمان بی‌اثر است؟ پاسخ آیت‌الله مجتهدی
چگونه جان خود را به بهشت بفروشیم؟
کتابی که دختران نوجوان را عاشق یادگیری احکام می‌کند
آیا به سنوات کارمندان خمس تعلق می‌گیرد؟
علی(ع) نفس من است! | پاسخ شگفت‌انگیز پیامبر(ص)
چیدن میوه همسایه روی دیوار ملک ما حلال است؟ حکم شرعی را بدانید
تصویر/ دیدار آیت الله جوادی آملی با آیت الله العظمی سیستانی در نجف
تصویر/ امامزاده داود هنجن با بنایی متعلق به دوران قاجار
نظراتی که حاوی توهین یا افترا به اشخاص ،قومیت ها ،عقاید دیگران باشد و یا با قوانین کشور وآموزه های دینی مغایرت داشته باشد منتشر نخواهد شد - لطفاً نظرات خود را با حروف فارسی تایپ کنید.