به گزارش ثریا - هورمونها بیش از ۵۰ نوع هستند و صدها فرآیند بدن را مدیریت میکنند: از رشد و تولیدمثل تا چرخه خواب و بیداری، اما تأثیرشان فراتر از جسم است. نفیسا اسماعیل، استاد روانشناسی دانشگاه اتاوا، میگوید: «هورمونها واقعا بر خلقوخو و احساسات ما تأثیر میگذارند. آنها با نوروترانسمیترها ــ پیامرسانهای مغز ــ در تعامل هستند، مرگ سلولی را تنظیم میکنند یا حتی نورونهای جدید میسازند.»
نوسانات هورمونی میتواند خواب را مختل کند، انرژی را کاهش دهد و حتی به اضطراب و افسردگی منجر شود. این تأثیر بهویژه در دورههای گذار هورمونی ــ مانند بلوغ، بارداری، یائسگی یا حتی استرس مزمن ــ شدیدتر است.
چرا دختران نوجوان دوبرابر افسرده میشوند؟
پیش از بلوغ، نرخ افسردگی در پسران و دختران برابر است، اما از نوجوانی، دختران دوبرابر پسران افسرده میشوند؛ تفاوتی که تا پایان عمر ادامه دارد. هرچند تغییرات هورمونی در مردان تدریجیتر است، اما با افزایش سن، کاهش سطح تستوسترون میتواند در برخی مردان به نوسانات یا تغییرات خلقوخو منجر شود.اسماعیل میگوید: «تغییرات خلقی در مردان اغلب با نوسانات سطح تستوسترون در طول عمر مرتبط است؛ حقیقتی که متأسفانه به اندازه کافی مورد توجه و بررسی قرار نمیگیرد.»
هورمونها چگونه مغز را تغییر میدهند؟
استروژن میتواند گیرندههای سروتونین را حساستر کندوتعداد گیرندههای دوپامین راافزایش دهد؛ دومادهای که کمبودشان با افسردگی مرتبط است. همچنین استروژن از نورونها محافظت میکند و در ناحیه هیپوکامپ ــ مرکزحافظه و احساسات ــ نورونهای جدیدمیسازد.دردوران یائسگی،کاهش سطح استروژن باعث پسرفت شاخههای نورونی (دندریتها) در مغز میشود. نتیجه این تغییرات ساختاری، بروز مه مغزی و مشکلات حافظه است.
استرس مزمن: وقتی محورها از کار میافتد
استرس فعالکننده «محور هیپوتالاموس ــ هیپوفیز ــ آدرنال (HPA)» است. هیپوتالاموس سیگنال میدهد، غده هیپوفیز هورمون ACTH ترشح میکند، و غدد فوقکلیوی کورتیزول ــ هورمون استرس ــ آزاد میکنند. کورتیزول قند خون را بالا میبرد تا بدن برای واکنش آماده شود.اما در شرایط استرس مزمن ــ مانند تجربه آزار یا خشونت ــ این سیستم تنظیمکننده حیاتی دچار اختلال میشود. کورتیزول بالا (هورمون استرس) بهصورت مداوم باعث التهاب مغزی شده، نورونهای هیپوکامپ (مرکز حافظه) را از بین میبرد و حلقه بازخورد منفی (سیستم خاموشکننده استرس) را غیرفعال میکند.نتیجه این آسیبها صدمهدیدن آمیگدال (مسئول کنترل احساسات) و قشر پیشپیشانی (مسئول تمرکز و تصمیمگیری) است.این روان شناس هشدار میدهد: «کاهش حجم آمیگدال با تحریکپذیری و ناتوانی در کنترل احساسات منفی همراه است و آتروفی قشر پیشپیشانی باعث مشکل در تمرکز و تصمیمگیری میشود.»
اکسیتوسین: پادزهر استرس؟
اکسیتوسین ــ معروف به هورمون عشق ــ در زایمان و شیردهی ترشح میشود و حس پیوند و امنیت ایجاد میکند. مطالعات نشان میدهد اسپری بینی اکسیتوسین افراد را سخاوتمندتر، همکارتر و همدلتر میکند. اسماعیل میگوید: «وقتی احساس امنیت و حمایت میکنیم، کورتیزول کاهش مییابد.» هرچند هنوز مشخص نیست که اکسیتوسین از سد خونی ــ مغزی عبور میکند یا نه.هورمونهای تیروئید (T۳ و T۴)ضربان قلب و دما را تنظیم میکنند. خوشبختانه، اصلاح سطح هورمون معمولا علائم روانی را درمان میکند. اسماعیل میگوید: «اولین کاری که پزشکان در مواجهه با تغییر خلقوخو انجام میدهند، بررسی پروفایل هورمونی است.»
درمانهای نویدبخش در راه است
دانش جدید در حال تبدیل به درمان است. داروی «برکسانولون» که از آلوپرگنالولون (متابولیت پروژسترون) تقلید میکند در درمان افسردگی پس از زایمان بسیار مؤثر بوده است.مکمل تستوسترون در مردان با سطح پایین، همراه با برخی ضدافسردگیها، کارایی دارو را افزایش میدهد.«درمان جایگزینی هورمونی (HRT)» نیز برای برخی زنان یائسه مؤثر است.قرصهای ضدبارداری هورمونی برای برخی زنان مبتلا به اختلالات هورمونی معجزه میکند، اما برای دیگران موجب بدترشدن علائم میشود.
اسماعیل نتیجه میگیرد: «ما میدانیم هورمونها برخلقوخو تأثیر میگذارند،اما هنوزنمیدانیم چرابرخی افراد حساسترند. ضدافسردگیهای فعلی که سروتونین را تنظیم میکنند، در همه ــ بهویژه نوجوانان ــ مؤثر نیستند. باید مکانیسم دقیق را بفهمیم تا درمانهای بهتری بسازیم.» هورمونها نهتنها بدن، بلکه ذهن ما را هم هدایت میکنند. شناخت این نیروها، کلید رهایی از بسیاری اختلالات روانی خواهد بود.
منبع : مغز
اختصاص ۳۰۰۰ سهمیه دانشگاه فرهنگیان به نخبههای ورزشی و علمی
وقوع زلزله ۳.۲ ریشتری در فراشبند فارس
قمر آتشفشانی آیو صدها برابر داغتر از حد تصور است
حس هفتم در انسان کشف شد!
آلزایمر با تخریب عصبها در بافت چربی، فراتر از مغز اثر میگذارد
ناسا یک ماهواره دانشجویی را به فضا میفرستد
کتاب «حضرت فاطمه زهرا (س)، مظهر عظمت و اوج کمال» در کربلا منتشر شد
حکم تدوین فیلم های مجالس زنانه چیست؟
اگر با شرایط بانکی به کسی قرض دهیم، ربا است؟
بدهی شهریه مدرسه را در محاسبه خمس لحاظ کنیم؟
حمایت مادرانه حضرت زهرا (س) از شهید شعرباف
شهادت محسنبنعلی واقعیت است یا افسانه؟
چرا طلحه و زبیر محل دفن حضرت زهرا (س) را فاش نکردند؟
تندیس فداکاری به ۳۷ دانشجو اهدا میشود
مشخصات دوربین گلکسی S۲۶ اولترا لو رفت
معمای هرم ناشناخته در اعماق آمازون: ساختاری که هیچ توضیح علمی ندارد
شانس زنده ماندن نوزادان نارس بالا میرود
اطلاعات حساس بودجه آمریکا هک شد
این جاسوسافزار گوشیهای ایرانیها را هدف گرفت
تبدیل زبالههای هستهای به هیدروژن؛ انقلابی در تولید انرژی پاک
خمیردندان کراتینی؛ ترمیم مینای دندان با پروتئین موی انسان
رونمایی اسپیسایکس از یک فرودگر سادهتر برای تسریع بازگشت به ماه
لزوم ایجاد فرصتهای یادگیری برابر در مدارس تکدانشآموزی عشایری استان سمنان
تدوین بسته آموزشی از ایرانمان دفاع میکنیم برای سه مقطع تحصیلی/تاکید بر اتحاد، همدلی و هویت ایرانی در این بسته
واکنش مشاور وزیر آموزش و پرورش بر کاهش سن ورود به مدرسه
رصد و آسیبشناسی مدارس غیردولتی/ هیچ مدرسه غیر دولتی حق خروج از ساختار نظام آموزش رسمی کشور را ندارد
منتظر پیشنهاد دولت برای اصلاح سهمیهها هستیم/توافق سه قوه برای این موضوع لازم است
شکلگیری خطوط راهراه روی سطح مریخ در اثر برخورد شهابسنگ
کاشف ساختار دیانای درگذشت
جشن آمریکاییها بابت اولین تماس فضایی چینیها با ناسا
ژلی که مینای دندان را چند هفتهای بازسازی میکند
حفظ کیان دانشگاه، گسترش فضای انقلابی و ارتقای علمی-فناوری اولویت ماست
شکایت ۷ خانواده دیگر از چتجیپیتی به دلیل نقش آن در خودکشیها
منتظر پیشنهاد دولت برای اصلاح سهمیهها؛ توافق سه قوه الزامی است
تشخیص سن واقعی کاربران فضای مجازی با هوش مصنوعی
استفاده از هوش مصنوعی در تشخیص انواع سرطان
پذیرش پیری؛ چرا ورزش در میانسالی باید متفاوت باشد؟
کشف راز اقلیم باستانی زمین با گیاهان ۴۰۰ میلیون ساله
۳ هزار قدم پیادهروی روزانه، پیشرفت آلزایمر را به تأخیر میاندازد
شایعه پایان جهان تکذیب شد؛ حقایق علمی درباره دنباله دار اطلس
درباره فستینگ اشتباه میکردیم!
برگزاری اختتامیه سی امین کنگره قرآنی دانش آموزان سمپاد باهمت بنیاد علوی
بیمه معلمان مدارس غیردولتی بر اساس میزان تدریس اجرایی شد
راز مهمان ۷ میلیارد ساله از اعماق کهکشان: عبوری که شاید دیگر تکرار نشود
انساننماترین ربات جهان سال آینده به بازار میآید
ثبت زلزلههای بالاتر از ۴ در ۳ استان کشور/فاریاب ۶ بار لرزید
خاورمیانه در فناوری احساسمحور از غرب عقب نیست
مهندسی پزشکی باید از پل هوش مصنوعی عبور کند
پل ارتباطی میان مغز انسان و الگوریتمهای هوشمند شکل گرفته است
اولین سیستم آتشنشانی هوش مصنوعی جهان برای مهار آتشسوزیهای نفتی در کشتیها
کار با گوشی پشت فرمان بهزودی ممکن میشود!
عکس چینیها از دنبالهدار مرموز این روزها
ابداع رحم مصنوعی برای نوزادان زودرس
پرتاب دوم نیو گلن با ماهوارههای واقعی ناسا خواهد بود
بازیگر پشت کنکوری ها درگذشت+عکس
ثبت نام خدمت افتخاری آستان مقدس حضرت عبدالعظیم (ع)
هیئت؛ الگویی برای تحول جامعه با تکیه بر سرمایه اجتماعی و سبک زندگی اسلامی
بازی کامپیوتری خشن باعث ایجاد خشونت می شود؟
ثبتنام وامهای دانشجویی از هفته آینده آغاز میشود
رستورانهای مکمل دانشگاهی ملزم به رعایت استانداردهای سازمان امور دانشجویان شدند
آخرین فرصت ثبتنام دکتری ۱۴۰۵: امشب ساعت ۲۴ تمام
یک کتاب اعتیادآور جذاب برنده جایزه شد
فاطمیه را نباید تنها در اشک و اندوه خلاصه کرد
خون باقیمانده در حیوان ذبح شده، نجس است؟
شعار هیئتها در فاطمیه ۱۴۰۴ مشخص شد
موقعیتی که شهید صیاد در آن بسیار عصبانی شد
دعایی که علامه طباطبایی هرگز برای خود نکردند
توسل به حضرت زهرا (س) در سجده پس از نماز حاجت جایز است؟
آزمایشگاه محرمانه تسلا تمام حرکات انسان را به رباتها آموزش میدهد
دعوای تازه بر سر فیلتر محتوای اینستاگرام
هوش مصنوعی چه کارهایی را هرگز نمیتواند انجام دهد؟
غریبهای در خانه: NEO وظایف خانه را از طریق جاسوسی انسانی یاد میگیرد!
زمین تخت است! / دیگر به چشمان خود اعتماد نکنید
ایلان ماسک: هوش مصنوعی ۵ سال دیگر جای «تمام» مشاغل را میگیرد
تبلیغ جدید کوکاکولا با هوش مصنوعی؛ زیبا اما بیاحساس!
خرابکاری ربات انساننما در آشپزخانه!
کلید حضور دائمی بشر در فضا پیدا شد
گوشی جدید سامسونگ؛ باریک و فراتر از تصور
برترین گوشیهای گیمینگ سال ۲۰۲۵؛ فریمریت بینهایت، داغی صفر!
از گذشته تا امروز: تغییرات شگفتانگیز آیفون در ۸ سال
چرا شراب به تدریج در اسلام حرام اعلام شد؟
ذکری که برای رفع فقر و تنگدستی معجزه میکند
چرا طلحه و زبیر محل دفن حضرت زهرا (س) را فاش نکردند؟
چرا در قرآن کریم نامی از امامان ما نیامده است؟
تصویری خاص از خلوت انسان با خدای خود
یک کتاب اعتیادآور جذاب برنده جایزه شد
دعایی که علامه طباطبایی هرگز برای خود نکردند
ارتباط و زندگی با فردی که نماز نمیخواند شرعاً جایز است؟
شهید اول چه کسی بود و چطور به شهادت رسید؟
خون باقیمانده در حیوان ذبح شده، نجس است؟
توسل به حضرت زهرا (س) در سجده پس از نماز حاجت جایز است؟
شهادت محسنبنعلی واقعیت است یا افسانه؟
رازی بزرگ برای جذب عنایت الهی و برآورده شدن حاجات
موقعیتی که شهید صیاد در آن بسیار عصبانی شد
ثبت نام خدمت افتخاری آستان مقدس حضرت عبدالعظیم (ع)
شعار هیئتها در فاطمیه ۱۴۰۴ مشخص شد
این عالم سایهاش از کاخ شاه سنگینتر بود
روایت بندگی پنهان مردی که خدمت به مردم را تبدیل به عبادت کرد
بازیگر پشت کنکوری ها درگذشت+عکس
حاج قاسم چطور به حضرت زهرا (س) متوسل میشدند؟
شایعه سازی علیه حوزه و روحانیت با چه هدفی انجام میشود؟
چرا خواندن دعای توسل در مرکز توصیههای رهبر انقلاب به مقاومت قرار دارد؟
فاطمیه را نباید تنها در اشک و اندوه خلاصه کرد
حجتالاسلام غلامی: حضرت زهرا (س) تجسم انسان متعادل؛ محبت فاطمی تجربهای تربیتی و سلوکی
بدهی شهریه مدرسه را در محاسبه خمس لحاظ کنیم؟
حمایت مادرانه حضرت زهرا (س) از شهید شعرباف
خمس سود سپرده بانکی را چطور محاسبه کنیم؟
هیئت؛ الگویی برای تحول جامعه با تکیه بر سرمایه اجتماعی و سبک زندگی اسلامی
روایت مونتاژی لیبرالها از نائینی؛ در خدمت ولایت مأذونه شرعیه
بازی کامپیوتری خشن باعث ایجاد خشونت می شود؟
نظراتی که حاوی توهین یا افترا به اشخاص ،قومیت ها ،عقاید دیگران باشد و یا با قوانین کشور وآموزه های دینی مغایرت داشته باشد منتشر نخواهد شد - لطفاً نظرات خود را با حروف فارسی تایپ کنید.