به گزارش ثریا محمود ویسی، عضو هیئت علمی دانشگاه مذاهب اسلامی، در نشست «نیایش از دیدگاه اهل سنت؛ از فرش تا عرش»، از سلسله نشستهای «آتش آه» که به صورت مجازی در شبهای ماه مبارک رمضان برگزار میشود، سخنرانی کرد.
وی گفت: در مورد مسئله نیایش و دعا باید گفت نقش نیایش در جلب نوازش خداوند به نسبت بندگان، نقشی مؤثر و کارآمد است. خداوند میفرماید: «وَإِذَا سَأَلَکَ عِبَادِی عَنِّی فَإِنِّی قَرِیبٌ أُجِیبُ دَعْوَةَ الدَّاعِ إِذَا دَعَانِ فَلْیَسْتَجِیبُوا لِی وَلْیُؤْمِنُوا بِی لَعَلَّهُمْ یَرْشُدُونَ» و شاید وجوه اشتراک دیدگاه و رویکردهای مذاهب مختلف در خصوص دعا، بیشتر از وجوه افتراق و جدایی آنها است؛ چون دعا، خواندن، خواستن و حرکتکردن به سوی کسب معنویتها و کمالات است. دعا مایه گذاشتن از جسم برای پرورش روح است و اینجا است که اگر نیایش به درستی صورت گیرد، به دنبال آن، نوازش خداوند رحمان، رحیم، کریم و غفار خواهد آمد. نیایش نردبانی است که ما را از فرش به عرش میرساند و با توجه به این آیه و احادیث صحیح، میخواهیم نگاهی متفاوت به مقوله دعا داشته باشیم.
ویسی افزود: در مورد آیاتی با این ساختار، خداوند به پیامبرش نیابت میدهد که از سوی او پاسخ بدهد. در آیاتی که با «یسئلونک» شروع میشود، عبارت «قُل» نیز آمده است و پیامبر(ص) در غیر مقوله دعا این مأموریت را دارد که از خدا نیابت کند. از ۱۳ مورد آیات اینچنینی، ۱۲ مورد به صورت صیغه خبری و یک مورد نیز به صورت صیغه شرطی است و آن هم این آیه از سوره بقره است که بلافاصله پس از صیام و روزه، قضیه مهم دعا که مُخ عبادت است مطرح میشود. رابطه تنگاتنگی نیز میان صیام برای کسب تقوا و دعا وجود دارد که انسان با صیام و تحمل تشنگیها و گرسنگیها، دارای شفافیت و لطافت روحی میشود و از جسم میکاهد و به روح میافزاید. در حقیقت، خوردن از مأکول نور است و به قول مولوی: «گر خوری یک لقمه از مأکول نور، خاک ریزی بر سر نان و تنور». اینجا است که از رهگذر این تشنگیها و گرسنگیها که با انگیزه عشق به خدا اتفاق میافتد، انسان به لطافت روحی میرسد و از رهگذر این لطافت، اهل اخلاص میشود و به درگاه خدا مینالد و عزت پیدا میکند. به تعبیر مولوی: «ناله مؤمن همی داریم دوست، گو تضرع کن که این اعزاز اوست».نالیدن به درگاه خدا عزتآفرین و نالیدن به درگاه غیرخدا، لذت است. پس تمرین کنیم تا تنها او را بخوانیم و از او بخواهیم، آنهم نه نیازهای کوچک و حقیر، بلکه رسیدن به آرام جان و جان جانان را مسئلت کنیم. همچنین باید به اینجا برسیم که طلبی از خدا نداشته باشیم.
این استاد دانشگاه ادامه داد: اما آیه شریفهای که به آن اشاره شد، با صیغه شرط است و فرمود ای پیامبر(ص)، وقتی بندگان من در خصوص من از تو پرسیدند، مأموریت تو تمام شده و در این آیه عبارت «قُل» را هم نداریم و خداوند متولی امر میشود و اولین ضمیر متکلم به کار میرود که در آن، ایجاد انس، الفت و مواجهه همدلانه خدا با بندگان است. خداوند از موضع انعطافپذیری و مهرورزی با بنده سخن میگوید و نه اقتدارگویی و خداوند به دنبال بنده میگردد و به آنها میگوید: «باز آ باز آ هر آنچه هستی باز آ، گر کافر و گبر و بتپرستی باز آ / این درگه ما درگه نومیدی نیست، صدبار اگر توبه شکستی باز آ». یکی از نکات مهم، تعدد ضمائر متکلم در آیه است که همه به خدا برمیگردند و هفت بار خداوند پاسخگوی بنده است. در نهایت نیز رسیدن به مقام رشد است که ضد غَی و فساد محسوب میشود. در سوره مریم فرمود: «فَخَلَفَ مِنْ بَعْدِهِمْ خَلْفٌ أَضَاعُوا الصَّلَاةَ وَاتَّبَعُوا الشَّهَوَاتِ فَسَوْفَ یَلْقَوْنَ غَیًّا»،؛ یعنی کسانی آمدند که نماز را اضاعه کردند و پیرو شهوات شدند و نهایتاً راه غی که ضد رشد است را پیش گرفتند. بنابراین، همچنان که خروجی ضایع کردن نماز و پیروی از شهوات غَی خواهد بود، در نتیجه، خروجی اقامه نماز هم رشد خواهد بود و چنین انسانی اهل پیروی از هدایت میشود و راشد میگردد.
عضو هیئت علمی دانشگاه مذاهب اسلامی ادامه داد: خداوند انسان را تکریم میکند و دلیلش دعا و نیایش او است و ذات توفیق دعا، استجابت دعا را به دنبال دارد. به تعبیر مولوی: «گفت آن الله تو لبیک ما است». یک وقت کسی دعا میخواند و استجابتی نمیدید. کسی به او گفت این همه دعا میکنی، اما استجابتی به دنبال ندارد، پس دست بردار. این فرد نیز دلش میشکند و آنجا است که مولوی میگوید: «چون خدا خواهد که یاریمان کند، میل ما را جانب زاری کند». ذات این خواندن خدا عین استجابت است و به تعبیر دیگر، «گفت آن الله تو لبیک ما است.»شاید بیشتر دیدگاه اهل سنت در خصوص دعا در کلام بزرگانی چون مولوی، سعدی، حافظ و عطار منعکس شده است که ابیات این شاعران تصویری زیبا از آیات دعا است. از رهگذر تکرار ضمایر متکلم در آیات سوره بقره، متوجه میشویم که در برابر یک درخواست انسان مؤمن، خداوند هفت بار به او پاسخ میدهد و او را استجابت میکند. به تعبیر مولوی: «ترس و عشق تو کمند لطف ماست، زیر هر یا رب تو لبیکهاست» در احادیث اهل سنت گفته شده است که کسی که توفیق دعا کردن به او عطا شد، هرگز از اجابت دعا محروم نخواهد گشت.
ویسی گفت: در دو آیه از سوره اعراف نیز به مسئله دعا اشاره شده است؛ ابتدا فرمود: «ادْعُوا رَبَّکُمْ تَضَرُّعًا وَخُفْیَةً إِنَّهُ لَا یُحِبُّ الْمُعْتَدِینَ»؛ یعنی دعای شما باید از روی تضرع و مخفیانه باشد؛ چون کسی را که میخوانید میشنود و آنچه را در دل دارید میداند و در بخش دیگری دارد که: «وَادْعُوهُ خَوْفًا وَ طَمَعًا»»؛ یعنی او را خائفانه و مشتاقانه بخوانید. ترس و عشق تعبیر مولوی است که «ترس و عشق تو کمند لطف ما است» و برای استجابت دعا باید اهل ترس و عشق بود.با توجه به این آیات میفهمیم که مکانیزم دعا پیچیده است و از شئونات خاص خدا است و کیفیت استجابت دعا نیز موضوع بیشتر آیات نیست، اما در انتهای آیه ۱۸۶ سوره بقره، آمده است که: «فَلْیَسْتَجِیبُوا لِی وَلْیُؤْمِنُوا بِی لَعَلَّهُمْ یَرْشُدُونَ»؛ یعنی من را استجابت کنند و به من مؤمن باشند تا اهل رشد شوند؛ لذا در این باب باید متوجه باشیم که دعا تلاش و مجاهدت و مسئولیتپذیری است و با تلاش و مجاهدت است که ما از رهگذر این دعا و نیایش فرش را ترک کرده و به عرش میرسیم و تا ما خدا را نیایش نکنیم، به نوازش خدا دست نمییابیم.
مدیر گروه فقه و حقوق شافعی دانشگاه مذاهب اسلامی اضافه کرد: اگر دعایی مملو از این سه کلمه باشد که به آنها اشاره میکنم، از دعاهای محبوب و مطلوب خواهد بود؛ اولین مورد، اضطرار است که دعا باید از روی اضطرار باشد، چراکه فرمود: «أَمَّنْ یُجِیبُ الْمُضْطَرَّ إِذَا دَعَاهُ وَیَکْشِفُ السُّوءَ». نکته ظریف آیه این است که قیدی نزده و مضطر را به صورت مطلق آورده است. بنابراین، هرکسی با درماندگی خدا را بخواند، خدا به سراغش میرود و دستش را میگیرد و او را از خاک ذلت بلند میکند و به عرش عزت میرساند. نکته دیگر، اشتیاق است و باید خدا را مشتاقانه بخوانیم و سومین نکته نیز، احتیاج است که فرمود: «یَا أَیُّهَا النَّاسُ أَنْتُمُ الْفُقَرَاءُ إِلَی اللَّهِ وَاللَّهُ هُوَ الْغَنِیُّ الْحَمِیدُ».بنابراین، ما یاد میگیریم که تنها نباید در حال اضطرار دعا کنیم، بلکه زندگی ما باید رنگ و بوی دعایی داشته باشد؛ چون در عصری که تکنولوژی هر لحظه رشد میکند، اما باز هم همراه با تنوعی که تکنولوژی به حیات بشر داده، میزان آنچه را که بشر میداند، با آنچه نمیداند به مانند قطرهای در برابر دریا است.
وی تصریح کرد: آنچه با عقل و علم به دست نمیآید، با عشق و پیوستگی روح به مقصود و اخلاص درون حاصل میشود. انسان با نیازش، انسان است و اگر میخواهیم اهل استجابت دعا شویم، باید با نیاز او را بخواهیم. اهل ناز در دعا با جایی نمیرسند و دعا از روی سرشان بالاتر نمیشود. آن کسی که فاصله هست و باید را میداند اهل نیایش است، اما کسی که اهل تکاثر باشد، نمیتواند انسانی متعالی شود. برای اینکه استجابت دعاهایمان را به تحقق برسانیم، باید بدهکارانه با خداوند سخن بگوییم و نه طلبکارانه؛ یعنی اینکه ما نیازمند او هستیم و اگر او نباشد ما نیستیم و او است که به ما وجود، عظمت، شرافت و شخصیت بخشیده است.بنابراین، بخشی از دعا خطاب به خدا است و بخشی از دعا نیز طلب و خواستن است و البته خواندن خدا به تعبیر دکتر سروش، ابزار زندگی نیست، بلکه دعا وسیلهای برای ابراز بندگی است. در حدیث صحیحی در کتب اهل سنت داریم که رسول خدا(ص) فرمودند: دعا اسلحه مؤمن است و نکات زیبایی را میشود در تشبیه دعا به اسلحه یافت، چنانکه برای اینکه تیر اسلحه به هدف بخورد باید سالم باشد و در عین حال دستی که اسلحه را میگیرد و میخواهد هدف را بزند، نباید بلرزد؛ لذا هر دستی نمیتواند اسلحه دعا را دست بگیرد. وقتی دعا میکنید، باید به اجابت آن نیز یقین داشته باشید. روایتی از خلیفه دوم عمر بن خطاب داریم که گفت: دغدغه من دعا است و اجابت، شأن و کار من نیست و به خدا مربوط است.اینجاست که میآموزیم که چگونه بخواهیم و چطور با خدا سخن بگوییم؛ خداوندی که به ذات صدور علیم است. گفته شده زمانی که ابراهیم(ع) را در منجنیق قرار دادند، جبرئیل نازل شد و گفت درخواستی نداری که پاسخ بدهم؟ ابراهیم(ع) گفت: درخواستی ندارم و خداوند نیز به آنچه در درون من است علم دارد و اینکه خدا به احوال من عالم است، من را بینیاز کرده که از او بخواهم؛ لذا از این جا است که باید توجه ما بیشتر به مسئله چگونه خواستن و چه چیزی را خواستن جلب شود.
سلسله نشستهای «آتش آه»، به همت خانه اندیشمندان علوم انسانی، موسسه فرهنگی سروش مولانا و انجمن سرو سایه فکن و با حضور جمعی از صاحبنظران و اساتید حوزه و دانشگاه و نیز متفکران ادیان و مذاهب منتخب اعم از شیعه، سنی، زرتشتی، کلیمی و مسیحی در طول ماه مبارک رمضان، هر روز ساعت ۱۸، با دبیری الهام روستاییراد و به صورت مجازی، از طریق صفحه اینستاگرام خانه اندیشمندان و سروش مولانا برگزار میشود.
فلسطین و توطئه صهیونیستی انگلیسی به کتابفروشیها آمد
مگره و مردان محترم در کتابفروشیها دیده شدند
انتخاب رشته ۸۶ هزار نفر در آزمون دکتری سال ۱۴۰۳
بیانیه شورای عالی انقلاب فرهنگی درحمایت از دانشجویان آمریکایی
ثبتنام کلاس اولیها از ۱۹ اردیبهشت آغاز میشود/اعلام چگونگی محدودهبندی مدارس
المپیاد ورزشهای فناورانه دانشجویی در چه رشتهها و سطحی برگزار میشود؟
تقدیر از یک عمر تلاش علمی و اجرایی استاد بلورچیان
اختصاص ۳۰۰ سهمیه استخدام معلم به شهرستان بشاگرد و جزایر هرمزگان
آغاز احداث ۵۰ تا ۸۰ هزار مسکن برای فرهنگیان بهزودی/ بررسی سلامت روان معلمان جدیدالاستخدام
رویداد جایزه ملی جمعیت به صورت تخصصی با همکاری جهاددانشگاهی هرمزگان برگزار میشود
ایجاد کارگروه مشترک معاونت علمی ریاستجمهوری و وزارت علوم برای مدیریت مالکیت فکری
نخستین سمپوزیوم تکنولوژی درطراحی و بازطراحی برگزار شد
همایش سلامت، حکمت و حکمرانی اواخر اردیبهشت میشود
اعلام همبستگی با دانشجویان آزادیخواه جهان در دانشگاه علم و صنعت
دانشگاهها در مقابل ظلم و ستم همیشه ایستادهاند
ایمیل حمایتی روسای دانشگاههای ایران به دانشگاههای آمریکا
سرپرست دانشگاه علوم پزشکی هوشمند منصوب شد
کلاسهای دانشگاهها امروز به مدت ۲ ساعت تعطیل شد
چگونه از تهران به گرگان برویم؟
موج بیداری دانشگاههای آمریکا ارمغان خیزش افکار عمومی ضد جنایتهای صهیونیسم است
گشودن مقبره فراعنه مساوی با مرگ حتمی؟
رونمایی از موتور ۶ سیلندر ۴۰۰۰ سیسی ساخته محققان ایرانی+عکس
موتور آمونیاک سوز تویوتا با قدرت بیشتر و آلایندگی کمتر
جزئیات تازه درباره هوش مصنوعی آیفون جدید
توپ گوستاو بزرگترین توپ جنگی دنیا که فرانسه را ویران کرد+عکس
ژاپنیها یک رنوی جدید ساختند+عکس
نقشه گنجی که از فضا دیده شد+عکس
شیکترین خودروی برقیای که تاکنون دیدهاید+عکس
رونمایی از شاسی بلند چری با چراغهای خطی و صفحه نمایش بزرگ+عکس
بازدید رایگان از موزهها برای معلمها و استادان
نصب بنر حمایت از اعتراضات ضد رژیم صهیونیستی مقابل سر در دانشگاه تهران
۲ کتاب حوزه علوم قرآنی و مهدویت در کرمان منتشر شد
طرح تحول علوم انسانی در دانشگاه خوارزمی اجرا میشود
دانشگاهها مکلف به اجرای قانون جوانی جمعیت شدند
هنرستانها میتوانند آینده شغلی و تحصیلی دانشآموزان را رقم بزنند
تعطیلی کلاسهای دانشجویان برای حمایت از دانشگاهیان معترض به جنایات رژیم صهیونیستی
حسنا و ملکههای رنگی به کتابفروشیها آمدند
کتاب برای قلب های شکسته منتشر شد
رقابت ۱۲ هزار داوطلب در پنجاه و یکمین دوره آزمون دستیاری پزشکی
اجتماع سراسری دانشگاههای ایران در حمایت از خیزش دانشگاهیان آمریکایی
دستگیری ۲۰۰ دانشجو معترض از ۳ دانشگاه آمریکا
شرایط تحصیل دختران متاهل در مدارس روزانه
راهیابی تیم والیبال دانشآموزی به فینال مسابقات جهانی
مدرسه، جایی برای گفتگوی رو در رو با دانشآموزان
تشکیل ائتلاف جهانی نخبگان دانشگاهی برای کمک به احقاق حق مردم فلسطین
مسابقات ملی سدید» بستری برای رشد و تقویت مهارتهای ارتباطی در دانشجویان است
فرصت انتخاب رشته داوطلبان آزمون دکتری سال ۱۴۰۳ دوباره تمدید شد
رایزن علمی و سرپرست دانشجویان ایرانی در کشور عراق منصوب شد
ایجاد ظرفیت فرا مرزی در تور تجاری گرجستان صنعت ساختمان
تدوین آئیننامه تاسیس و اداره موزههای دانشگاهها و مراکز آموزشی و پژوهشی کشور
یمن جایگزین مهمان ویژه نمایشگاه کتاب شد
کتاب تفسیر سوره تغابن منتشر شد
وعده صادق خروجی دانشگاهها بود
جشنواره گل و گلابگیری میمند - استان فارس
دلایل مدرسههراسی»و راههای ترغیب دانشآموز به مدرسه
نیاز به فضاهایی برای شادی دختران و سپری کردن اوقات فراغت آنان داریم
اپراتور اختصاصی هوش مصنوعی راهاندازی می شود
جهاد تبیین دستاوردهای نظام بزرگترین رسالت ما در آموزش و پرورش است
کادر؛ فراتر از قلمرو عکاسی
ملاکهای افزایش شهریه مدارس غیردولتی
محکومیت شدید برخوردهای خشونت آمیز علیه اساتید و دانشجویان غربی
تجمع دانشگاههای ایران در حمایت از خیزش دانشگاهیان آمریکایی
واکنش رییس دانشگاه تهران به سرکوب اعتراضات دانشجویان آمریکایی
قرنطینهشدن کتابهای مشکوک به آرسنیک در کتابخانه ملی فرانسه
عرضه صفات الهی در کتابفروشیها
عرضه سه نمایشنامه جدید سوره مهر در نمایشگاه کتاب
پیام نوریها میتوانند از امروز محل آزمون پایان ترم خود را تغییر دهند
دانشگاه امیرکبیر حرکت شجاعانه دانشگاهیان آمریکا و اروپا در حمایت از مردم غزه را ستود
مهارت آموزی معلمان در دستور کار آموزش و پرورش باشد
وجدان بیدار دانشگاهیان جهان در مقابل نسل کشی غزه خروشید
قدردانی وزیر علوم از دستاندرکاران حفظ سلامت کنکور
دهه سرآمدی آموزش در دانشگاهها از امروز آغاز شد
دانشجویان و اساتیدِ ایرانی، حمایت از مردم فلسطین را رسالت اصلی خود بدانند
امروز، آخرین مهلت انتخاب رشته دکتری
ارائه خدمات مشاورهای – آموزشی، آنلاین و حضوری مرکز روانشناختی جهت برای عموم
کدام دانشگاههای آمریکا صحنه اعتراضات دانشجویی حمایت از غزه است؟
۴ هزار و ۱۹۳ نفر از دانشجویان متاهل وام تحصیلی دریافت کردند
تجمع دانشگاهیان دانشگاه تهران درحمایت از خیزش دانشجویان در آمریکا
شورای عالی انقلاب فرهنگی در نظارت و پیگیری مصوباتش جدی است
محدودیت اعطای پایههای تشویقی اعضای هیات علمی لغو شد
پیشفروش شنل نامرئی کننده آغاز شد+عکس
دانشمندان قلب ماه را دیدند+عکس
یک صفحه جدید به واتساپ اضافه میشود+عکس
بن سلمان از ساخت پروژه بلندپروازانهاش منصرف شد
ناسا برای بازگشت از سیاره سرخ دست به دامن ایلان ماسک شد
نمونه ایرانی پدافند ضدهوایی که مشابه روسی است+عکس
ورود قدرتمندترین گوشی نوبیا به بازار
انقلابی بزرگ در صنعت ترانزیت و موتورهای دیزلی اتفاق افتاد
رونمایی از سریعترین مرسدس بنز AMG+عکس
باتری این ریزسیاهچاله فضایی میتواند انرژی چند نسل یک خانواده را تامین کند
برای اولین بار اشعه ایکس برآمده از اتمها کشف شد
علت فیلتر دسکورد اعلام شد
رونمایی از موتور ۶ سیلندر ۴۰۰۰ سیسی ساخته محققان ایرانی+عکس
گشودن مقبره فراعنه مساوی با مرگ حتمی؟
هزینه نگهداری از خودروهای لوکس آمریکایی چقدر است؟
موتور آمونیاک سوز تویوتا با قدرت بیشتر و آلایندگی کمتر
چین جنگندههای رادارگریز F۲۲ آمریکا را فلج کرد+عکس
پدافند ضدهوایی ایران که شبیه اس ۳۰۰ روسیه است+عکس
جاسوس همهفن حریف اوکراینیها که در جنگ با روسیه به کمکشان میآید
سریع ترین موشکهای مافوق صوت در سال ۲۰۲۴ معرفی شدند+عکس
نتایج اولیه آزمون استخدامی آموزش و پرورش اعلام شد
دوربین بامزهای که بدون عکس گرفتن شما را شگفت زده میکند+عکس
انتصاب در آموزش و پرورش
پویش سلامت دهان و دندان ۱۷ تا ۱۹ اردیبهشت برگزار میشود
پیشثبتنام مدارس غیردولتی براساس شهریه سال گذشته است
شاسیبلند جدید چینی که با مدل تسلا مو نمیزند+عکس
برگزاری زنگ آموزش همزمان با گرامیداشت هفته زمین پاک در مدارس شهر تهران
آغاز پذیرش دانشجوی دکتری بدون آزمون در دانشگاه آزاد
آثار جشنواره مد و لباس نقش تنپوش در حال داوری است
پیشتازی ۲۶ درصدی داوطلبان زن در نوبت اول کنکور
نظراتی که حاوی توهین یا افترا به اشخاص ،قومیت ها ،عقاید دیگران باشد و یا با قوانین کشور وآموزه های دینی مغایرت داشته باشد منتشر نخواهد شد - لطفاً نظرات خود را با حروف فارسی تایپ کنید.