به گزارش ثریا محمود ویسی، عضو هیئت علمی دانشگاه مذاهب اسلامی، در نشست «نیایش از دیدگاه اهل سنت؛ از فرش تا عرش»، از سلسله نشستهای «آتش آه» که به صورت مجازی در شبهای ماه مبارک رمضان برگزار میشود، سخنرانی کرد.
وی گفت: در مورد مسئله نیایش و دعا باید گفت نقش نیایش در جلب نوازش خداوند به نسبت بندگان، نقشی مؤثر و کارآمد است. خداوند میفرماید: «وَإِذَا سَأَلَکَ عِبَادِی عَنِّی فَإِنِّی قَرِیبٌ أُجِیبُ دَعْوَةَ الدَّاعِ إِذَا دَعَانِ فَلْیَسْتَجِیبُوا لِی وَلْیُؤْمِنُوا بِی لَعَلَّهُمْ یَرْشُدُونَ» و شاید وجوه اشتراک دیدگاه و رویکردهای مذاهب مختلف در خصوص دعا، بیشتر از وجوه افتراق و جدایی آنها است؛ چون دعا، خواندن، خواستن و حرکتکردن به سوی کسب معنویتها و کمالات است. دعا مایه گذاشتن از جسم برای پرورش روح است و اینجا است که اگر نیایش به درستی صورت گیرد، به دنبال آن، نوازش خداوند رحمان، رحیم، کریم و غفار خواهد آمد. نیایش نردبانی است که ما را از فرش به عرش میرساند و با توجه به این آیه و احادیث صحیح، میخواهیم نگاهی متفاوت به مقوله دعا داشته باشیم.
ویسی افزود: در مورد آیاتی با این ساختار، خداوند به پیامبرش نیابت میدهد که از سوی او پاسخ بدهد. در آیاتی که با «یسئلونک» شروع میشود، عبارت «قُل» نیز آمده است و پیامبر(ص) در غیر مقوله دعا این مأموریت را دارد که از خدا نیابت کند. از ۱۳ مورد آیات اینچنینی، ۱۲ مورد به صورت صیغه خبری و یک مورد نیز به صورت صیغه شرطی است و آن هم این آیه از سوره بقره است که بلافاصله پس از صیام و روزه، قضیه مهم دعا که مُخ عبادت است مطرح میشود. رابطه تنگاتنگی نیز میان صیام برای کسب تقوا و دعا وجود دارد که انسان با صیام و تحمل تشنگیها و گرسنگیها، دارای شفافیت و لطافت روحی میشود و از جسم میکاهد و به روح میافزاید. در حقیقت، خوردن از مأکول نور است و به قول مولوی: «گر خوری یک لقمه از مأکول نور، خاک ریزی بر سر نان و تنور». اینجا است که از رهگذر این تشنگیها و گرسنگیها که با انگیزه عشق به خدا اتفاق میافتد، انسان به لطافت روحی میرسد و از رهگذر این لطافت، اهل اخلاص میشود و به درگاه خدا مینالد و عزت پیدا میکند. به تعبیر مولوی: «ناله مؤمن همی داریم دوست، گو تضرع کن که این اعزاز اوست».نالیدن به درگاه خدا عزتآفرین و نالیدن به درگاه غیرخدا، لذت است. پس تمرین کنیم تا تنها او را بخوانیم و از او بخواهیم، آنهم نه نیازهای کوچک و حقیر، بلکه رسیدن به آرام جان و جان جانان را مسئلت کنیم. همچنین باید به اینجا برسیم که طلبی از خدا نداشته باشیم.
این استاد دانشگاه ادامه داد: اما آیه شریفهای که به آن اشاره شد، با صیغه شرط است و فرمود ای پیامبر(ص)، وقتی بندگان من در خصوص من از تو پرسیدند، مأموریت تو تمام شده و در این آیه عبارت «قُل» را هم نداریم و خداوند متولی امر میشود و اولین ضمیر متکلم به کار میرود که در آن، ایجاد انس، الفت و مواجهه همدلانه خدا با بندگان است. خداوند از موضع انعطافپذیری و مهرورزی با بنده سخن میگوید و نه اقتدارگویی و خداوند به دنبال بنده میگردد و به آنها میگوید: «باز آ باز آ هر آنچه هستی باز آ، گر کافر و گبر و بتپرستی باز آ / این درگه ما درگه نومیدی نیست، صدبار اگر توبه شکستی باز آ». یکی از نکات مهم، تعدد ضمائر متکلم در آیه است که همه به خدا برمیگردند و هفت بار خداوند پاسخگوی بنده است. در نهایت نیز رسیدن به مقام رشد است که ضد غَی و فساد محسوب میشود. در سوره مریم فرمود: «فَخَلَفَ مِنْ بَعْدِهِمْ خَلْفٌ أَضَاعُوا الصَّلَاةَ وَاتَّبَعُوا الشَّهَوَاتِ فَسَوْفَ یَلْقَوْنَ غَیًّا»،؛ یعنی کسانی آمدند که نماز را اضاعه کردند و پیرو شهوات شدند و نهایتاً راه غی که ضد رشد است را پیش گرفتند. بنابراین، همچنان که خروجی ضایع کردن نماز و پیروی از شهوات غَی خواهد بود، در نتیجه، خروجی اقامه نماز هم رشد خواهد بود و چنین انسانی اهل پیروی از هدایت میشود و راشد میگردد.
عضو هیئت علمی دانشگاه مذاهب اسلامی ادامه داد: خداوند انسان را تکریم میکند و دلیلش دعا و نیایش او است و ذات توفیق دعا، استجابت دعا را به دنبال دارد. به تعبیر مولوی: «گفت آن الله تو لبیک ما است». یک وقت کسی دعا میخواند و استجابتی نمیدید. کسی به او گفت این همه دعا میکنی، اما استجابتی به دنبال ندارد، پس دست بردار. این فرد نیز دلش میشکند و آنجا است که مولوی میگوید: «چون خدا خواهد که یاریمان کند، میل ما را جانب زاری کند». ذات این خواندن خدا عین استجابت است و به تعبیر دیگر، «گفت آن الله تو لبیک ما است.»شاید بیشتر دیدگاه اهل سنت در خصوص دعا در کلام بزرگانی چون مولوی، سعدی، حافظ و عطار منعکس شده است که ابیات این شاعران تصویری زیبا از آیات دعا است. از رهگذر تکرار ضمایر متکلم در آیات سوره بقره، متوجه میشویم که در برابر یک درخواست انسان مؤمن، خداوند هفت بار به او پاسخ میدهد و او را استجابت میکند. به تعبیر مولوی: «ترس و عشق تو کمند لطف ماست، زیر هر یا رب تو لبیکهاست» در احادیث اهل سنت گفته شده است که کسی که توفیق دعا کردن به او عطا شد، هرگز از اجابت دعا محروم نخواهد گشت.
ویسی گفت: در دو آیه از سوره اعراف نیز به مسئله دعا اشاره شده است؛ ابتدا فرمود: «ادْعُوا رَبَّکُمْ تَضَرُّعًا وَخُفْیَةً إِنَّهُ لَا یُحِبُّ الْمُعْتَدِینَ»؛ یعنی دعای شما باید از روی تضرع و مخفیانه باشد؛ چون کسی را که میخوانید میشنود و آنچه را در دل دارید میداند و در بخش دیگری دارد که: «وَادْعُوهُ خَوْفًا وَ طَمَعًا»»؛ یعنی او را خائفانه و مشتاقانه بخوانید. ترس و عشق تعبیر مولوی است که «ترس و عشق تو کمند لطف ما است» و برای استجابت دعا باید اهل ترس و عشق بود.با توجه به این آیات میفهمیم که مکانیزم دعا پیچیده است و از شئونات خاص خدا است و کیفیت استجابت دعا نیز موضوع بیشتر آیات نیست، اما در انتهای آیه ۱۸۶ سوره بقره، آمده است که: «فَلْیَسْتَجِیبُوا لِی وَلْیُؤْمِنُوا بِی لَعَلَّهُمْ یَرْشُدُونَ»؛ یعنی من را استجابت کنند و به من مؤمن باشند تا اهل رشد شوند؛ لذا در این باب باید متوجه باشیم که دعا تلاش و مجاهدت و مسئولیتپذیری است و با تلاش و مجاهدت است که ما از رهگذر این دعا و نیایش فرش را ترک کرده و به عرش میرسیم و تا ما خدا را نیایش نکنیم، به نوازش خدا دست نمییابیم.
مدیر گروه فقه و حقوق شافعی دانشگاه مذاهب اسلامی اضافه کرد: اگر دعایی مملو از این سه کلمه باشد که به آنها اشاره میکنم، از دعاهای محبوب و مطلوب خواهد بود؛ اولین مورد، اضطرار است که دعا باید از روی اضطرار باشد، چراکه فرمود: «أَمَّنْ یُجِیبُ الْمُضْطَرَّ إِذَا دَعَاهُ وَیَکْشِفُ السُّوءَ». نکته ظریف آیه این است که قیدی نزده و مضطر را به صورت مطلق آورده است. بنابراین، هرکسی با درماندگی خدا را بخواند، خدا به سراغش میرود و دستش را میگیرد و او را از خاک ذلت بلند میکند و به عرش عزت میرساند. نکته دیگر، اشتیاق است و باید خدا را مشتاقانه بخوانیم و سومین نکته نیز، احتیاج است که فرمود: «یَا أَیُّهَا النَّاسُ أَنْتُمُ الْفُقَرَاءُ إِلَی اللَّهِ وَاللَّهُ هُوَ الْغَنِیُّ الْحَمِیدُ».بنابراین، ما یاد میگیریم که تنها نباید در حال اضطرار دعا کنیم، بلکه زندگی ما باید رنگ و بوی دعایی داشته باشد؛ چون در عصری که تکنولوژی هر لحظه رشد میکند، اما باز هم همراه با تنوعی که تکنولوژی به حیات بشر داده، میزان آنچه را که بشر میداند، با آنچه نمیداند به مانند قطرهای در برابر دریا است.
وی تصریح کرد: آنچه با عقل و علم به دست نمیآید، با عشق و پیوستگی روح به مقصود و اخلاص درون حاصل میشود. انسان با نیازش، انسان است و اگر میخواهیم اهل استجابت دعا شویم، باید با نیاز او را بخواهیم. اهل ناز در دعا با جایی نمیرسند و دعا از روی سرشان بالاتر نمیشود. آن کسی که فاصله هست و باید را میداند اهل نیایش است، اما کسی که اهل تکاثر باشد، نمیتواند انسانی متعالی شود. برای اینکه استجابت دعاهایمان را به تحقق برسانیم، باید بدهکارانه با خداوند سخن بگوییم و نه طلبکارانه؛ یعنی اینکه ما نیازمند او هستیم و اگر او نباشد ما نیستیم و او است که به ما وجود، عظمت، شرافت و شخصیت بخشیده است.بنابراین، بخشی از دعا خطاب به خدا است و بخشی از دعا نیز طلب و خواستن است و البته خواندن خدا به تعبیر دکتر سروش، ابزار زندگی نیست، بلکه دعا وسیلهای برای ابراز بندگی است. در حدیث صحیحی در کتب اهل سنت داریم که رسول خدا(ص) فرمودند: دعا اسلحه مؤمن است و نکات زیبایی را میشود در تشبیه دعا به اسلحه یافت، چنانکه برای اینکه تیر اسلحه به هدف بخورد باید سالم باشد و در عین حال دستی که اسلحه را میگیرد و میخواهد هدف را بزند، نباید بلرزد؛ لذا هر دستی نمیتواند اسلحه دعا را دست بگیرد. وقتی دعا میکنید، باید به اجابت آن نیز یقین داشته باشید. روایتی از خلیفه دوم عمر بن خطاب داریم که گفت: دغدغه من دعا است و اجابت، شأن و کار من نیست و به خدا مربوط است.اینجاست که میآموزیم که چگونه بخواهیم و چطور با خدا سخن بگوییم؛ خداوندی که به ذات صدور علیم است. گفته شده زمانی که ابراهیم(ع) را در منجنیق قرار دادند، جبرئیل نازل شد و گفت درخواستی نداری که پاسخ بدهم؟ ابراهیم(ع) گفت: درخواستی ندارم و خداوند نیز به آنچه در درون من است علم دارد و اینکه خدا به احوال من عالم است، من را بینیاز کرده که از او بخواهم؛ لذا از این جا است که باید توجه ما بیشتر به مسئله چگونه خواستن و چه چیزی را خواستن جلب شود.
سلسله نشستهای «آتش آه»، به همت خانه اندیشمندان علوم انسانی، موسسه فرهنگی سروش مولانا و انجمن سرو سایه فکن و با حضور جمعی از صاحبنظران و اساتید حوزه و دانشگاه و نیز متفکران ادیان و مذاهب منتخب اعم از شیعه، سنی، زرتشتی، کلیمی و مسیحی در طول ماه مبارک رمضان، هر روز ساعت ۱۸، با دبیری الهام روستاییراد و به صورت مجازی، از طریق صفحه اینستاگرام خانه اندیشمندان و سروش مولانا برگزار میشود.
گوشی هوشمندی که مخصوص پدربزرگها و مادربزرگهاست+عکس
سلاحی نامرئی جاسوسی آمریکا که در ارتفاع بالا حرکت میکند+عکس
قابلیت جدید گلکسی A55 سامسونگ که در گلکسی S24 نیست+عکس
اطلاعات تازه درباره سلاح جدید ترکیه+عکس
اصلاح فرم امتیازدهی علمی داوطلبان جذب هیأت علمی دانشگاهها
جزئیات طرح پژوهانه ورتبه بندی اساتید دانشگاهها اعلام شد
ثبتنام بیش از ۱۹۵ هزار نفر در نوبت دوم کنکور سراسری ۱۴۰۳
هرگونه کمک به رشد تولید دانش بنیان ها گامی در راستای تحقق شعار سال خواهد بود
اعتبار دانشگاههای ۱۴۷ کشور جهان بهروزرسانی شد
تصویب برنامه جامع پژوهانه پس از ابلاغ برنامه توسعه هفتم
فراخوان جشنواره شعر توحیدی منتشر شد
فرم امتیازدهی علمی داوطلبان جذب هیأت علمی دانشگاه ها اصلاح شد
ChatGPT دانش آموزان را بیچاره کرد +نتیجه تحقیقات اعلام شد
تأثیر آلایندههای هوا بر فشارخون کودکان و نوجوانان
تأثیرات منفی شبکههای اجتماعی خارجی بر دانشآموزان
دیدار با خانواده شهید دانشآموز پهلوان طوقانی؛ آغاز آموزش ورزش زورخانهای به دانشآموزان
دوندگیهای وزارت علوم برای تأمین خوابگاه متأهلی به کجا رسید
اقدامات جهاددانشگاهی امیرکبیر در سال ۱۴۰۲ چگونه بوده است؟
زیرساختهای دانشگاه فنیوحرفهای در سال جدید تقویت میشود
انعقاد تفاهمنامه میان دانشگاه حضرت معصومه(س) و اتحادیه طلا و جواهر استان قم
ادامه پیگیری اولویتهای پنج گانه وزارت علوم در سال ۱۴۰۳
راهاندازی فرنما /بازگشت نشاط سیاسی به دانشگاهها و درخشش دانشجویان در یونیورسیاد
دکمه جدیدی که به کیبورد لپتاپها اضافه شد
ابلاغ آیین نامه استقرار مدارس و مراکز غیر دولتی در مناطق، نواحی و محلات مختلف کشور
برنامه آموزش و پرورش برای استخدام ۷۲ هزار معلم جدید
اعلام نتایج پویش مهر از اردیبهشت ۱۴۰۳
پذیرش فرهنگیان در مراکز اقامتی نوروزی از مرز یک میلیون نفر روز گذشت
شعارسال با توصیه محقق نمی شود/ مجلس در حوزه اقتصاد سوداگرانه ورود کند
تازهترین آمار داوطلبان نوبت دوم کنکور اعلام شد
غولهای فناوری کمر به نابودی یک شرکت بستند
کاوازاکی نینجا H2R جذابترین ابر موتورسیکلت دنیا+عکس
اولین جت پهن پیکر چینی در راه است+عکس
منتظر یک تغییر بزرگ در صفحه هوم آیفون باشید
فولکس واگن خودرویی برای ۱۸ سالهها تولید کرد+عکس
بزرگترین ناوگان نیروی هوایی دنیا برای این کشور است+عکس
تصویر لو رفته از گوشی جدید گوگل+عکس
دردسر حضور در فضا برای فضانوردان که رهایشان نمیکند
تصویر جدیدی از دماوند در بهار امسال+عکس
تصویر زیبایی از شکوفه های گیلاس و کوه فوجی ژاپن+عکس
تصویر تازه هومن برق نورد که شبیه بهنام تشکر شد+عکس
تصویر تازه از النازشاکردوست و سروش صحت که پربازدید شد+عکس
تصویری از سفره شش کیلومتری افطار در مشهد +عکس
رونمایی از خودروی مستربین مدل ۲۰۲۵+عکس
جنگنده جدید آلمان با توان حمل سلاح ۸ تنی+عکس
دورترین چیزی که با چشم غیرمسلح میتوانیم در آسمان ببینیم
رباتهای انسان نما جایگزین جمعیت کم دنیا میشوند+عکس
آمریکا یک بمب افکن جدید تست و کنسل کرد+عکس
دیزنی رنگ سبز جدیدی ابداع کرد که جای دیگری نیست+عکس
دانشمندان به دنبال ذرات شبح در تونلهای منظومه شمسی
ترفندهایی برای افزایش سرعت اینترنت موبایل
خورشید ذرهای کوچک از این ابرخوشه است+عکس
ارسال ۱۵۰۰ اثر به دبیر خانه جشنواره شعر رضوی
اجرای پویش ملی در پناه خدا ویژه دانش آموزان در ایام نوروز و ماه رمضان
برخورد قویترین طوفان خورشیدی طی سالها اخیر به زمین
دولتهای اسلامی به شریان اقتصادی دولت صهیونیستی آسیب وارد کنند
۱۱ مرحله ثبت نام نوبت دوم کنکور
نحوه برگزاری کلاسهای دانشجویان پس از تعطیلات نوروز اعلام شد
حمایت از پایاننامههای حوزه صنایع غذایی در قالب برنامه فنتز
این بخش ویندوز ۳۰ سال بدون تغییر مانده است+عکس
ماه از ایستگاه فضایی این طور دیده میشود+عکس
کمک هزینه ۱۰۰میلیون یورویی به دانشگاهها تعلق گرفت
کتاب ماجرای احمد و سارا برای کودکان و والدین
چاپ سهکتاب روانشناسی رسانه اجتماعی، هنر و شطرنج توسط دو ناشر
آغاز ثبتنام آزمونهای ورودی مدارس سمپاد و نمونه دولتی از ۱۸ فروردین
وزیر آموزش و پرورش: حتی یک مورد لو رفتن سؤالات امتحان نهایی صحت نداشت
معرفی سامانه ثبتنام دانشجویان اتباع
اینفوگرافیک مراحل ثبت نام آزمون سراسری سال ۱۴۰۳ ( نوبت دوم )
هدفگذاری افزایش اعضای هیات علمی تا هزار نفر/ تشکیل ۲ مرکز ملی تحقیقاتی
پذیرش بیش از۹۱۸ هزار نفر در مراکز اقامتی آموزش و پرورش/استان فارس بیشترین اسکان نوروزی فرهنگیان
نیروی دریایی کرهجنوبی یک پهپاد جدید با قابلیت حمل محموله ساخت+عکس
افزایش ۲۲۰ درصدی رتبههای برتر کنکور توسط دانشآموزان مناطق محروم
برنامه آموزش و پرورش برای استخدام ۷۲ هزار معلم جدید/امسال کتابهای پایه اول تغییر میکند
استاد اخراجی در علوم پزشکی تهران نداشتیم/ بازنشستگی اساتید طبق روال قانونی بوده است
جهاددانشگاهی کمکیار نظام آموزشی است
اعلام جزئیات برگزاری آزمون فرهنگیان
هند بالگرد تهاجمی آمریکا را مونتاژ میکند+عکس
مراکش ساخت بزرگترین و پیشرفته ترین ورزشگاه دنیا را آغاز کرد+عکس
بنسلمان با الهام از یک بازی معروف شهربازی پیشرفته میسازد+عکس
مقایسه جتهای جنگنده F-35 و F-22 آمریکا+عکس
این جنگنده قدرتمند گزینه اصلی ارتش روسیه است+عکس
به زمین دوم سلام کنید+عکس
مار چهار متری به فضا فرستاده شد=عکس
اولین جت پهن پیکر چینی در راه است+عکس
چرا خورشیدگرفتگی پیش رو از همه خورشیدگرفتیها مهمتر است؟
اولین تانک ارتش آمریکا با طراحی رنو+عکس
ماه از ایستگاه فضایی این طور دیده میشود+عکس
استخر و هتل بزرگ بنسلمان که دو ساحل را به هم وصل میکند+عکس
اینترنت میلیونها نفر به صورت همزمان قطع میشود
کشف سنگ قیمتی که از الماس سختتر است+عکس
خورشید ذرهای کوچک از این ابرخوشه است+عکس
یک خانواده با تماس ماهوارهای آیفون نجات پیدا کردند
دکمه جدیدی که به کیبورد لپتاپها اضافه شد
بحرین تانکهای آبرامز آمریکایی را خرید+عکس
بنسلمان با الهام از یک بازی معروف شهربازی پیشرفته میسازد+عکس
ساعت مچی با شکلی عجیب و غریب از جنس شهاب سنگ+عکس
دورترین چیزی که با چشم غیرمسلح میتوانیم در آسمان ببینیم
هند بالگرد تهاجمی آمریکا را مونتاژ میکند+عکس
سایه سیاهی که از فضا روی زمین افتاده بود چیست؟
آنچه که درباره اینترنت ماهوارهای نمیدانید
این بخش ویندوز ۳۰ سال بدون تغییر مانده است+عکس
یک فیلترینگ تازه بلای جان تلگرام شد
سه ابزار پیشرفته هوش مصنوعی به واتساپ اضافه شد+عکس
ChatGPT دانش آموزان را بیچاره کرد +نتیجه تحقیقات اعلام شد
هوش مصنوعی به هالیوود قدم گذاشت و زنگ خطر به صدا درآمد
تصویر گلکسی M۵۵ سامسونگ لو رفت+عکس
دردسر حضور در فضا برای فضانوردان که رهایشان نمیکند
تصویر لو رفته از گوشی جدید گوگل+عکس
رقابت تنگاتنگ آیفون ۱۵ با این مدل از گوشی شیائومی+عکس
گوشی جدید آنر به زودی رونمایی میشود+عکس
غولهای فناوری کمر به نابودی یک شرکت بستند
نظراتی که حاوی توهین یا افترا به اشخاص ،قومیت ها ،عقاید دیگران باشد و یا با قوانین کشور وآموزه های دینی مغایرت داشته باشد منتشر نخواهد شد - لطفاً نظرات خود را با حروف فارسی تایپ کنید.