به گزارش ثریا - سیف‌الله غریب، با اشاره به اهمیت موضوع ایمنی ترافیکی دانش‌آموزان به خصوص در سرویس‌های مدارس و مسیر رفت و آمد به مدرسه گفت: نکته اول این است که ما باید میان امنیت و ایمنی تفاوت قائل شویم، این دو کلمه مفاهیم جداگانه‌ای دارند و به‌ دلیل همین تفاوت نیز می‌توان گفت که هر کدام متولیان جداگانه‌ای هم دارد و در این میان پلیس راهنمایی‌ و رانندگی و مدیران مدارس مهم‌ترین متولیان ایمنی ترافیکی دانش‌آموزان در معابر هستند.

حوادث ترافیکی، مهمترین مخاطره برای قشر کودک و نوجوان

غریب در ادامه با اشاره به ایمنی ترافیکی دانش‌آموزان در معابر، سرویس‌های مدارس و ... تصریح کرد: برقراری ایمنی یک جامعه به همه اقشار آن وابسته است.اما تامین ایمنی برای نسل نوجوان، کودک و دانش‌آموز حساس‌تر و مهم‌تر است چرا که این اقشار بیشتر در معرض خطر هستند و البته عمدتا در وقوع حادثه نیز نقشی ندارند. یکی از عوامل مرگ کودکان و نوجوانان در کشور ما تصادفات رانندگی و جاده‌ای است. حتی اخیرا پلیس نیز آماری را اعلام کرد که ۱۸ درصد از جانباختگان حوادث رانندگی کودکان و در واقع افراد زیر ۱۸ سال هستند. یعنی هر ساله حدود سه هزار نفر از کودکان ما در تصادفات رانندگی جان خود را از دست می‌دهند که آمار قابل توجهی است.

وی با بیان وظایف و مسئولیت‌های موجود برای کاهش این آمار گفت: مسئله و مشکل تصادفات رانندگی در ایران سبب می‌شود تا وظایف و مسئولیت‌های گوناگونی متوجه مسئولین آموزش و پرورش، مدیران مدارس، رانندگان سرویس‌ها، اتوبوس‌ها و والدین کودکان شود. باید در بحث تردد، ایمنی همه کاربران به خصوص کودکان در نظر گرفته شود. برای بهبود وضعیت ایمنی ترافیک باید به بهبود سه موضوع اصلی و مهم خودرو، مسیر و راننده پرداخته‌شود.

موارد ایمنی باید در قرارداد مدارس و سرویس‌های مدرسه قید شود

غریب با اشاره به اهمیت بررسی ایمنی خودروها گفت: با توجه به حساسیت موضوع ایمنی ترافیکی دانش‌آموزان، باید ارزیابی‌های خودروی حمل دانش آموزان یا همان سرویس‌های مدارس با دقت انجام شود. برای این کار باید در ابتدا دستورالعمل استاندارد که در آن شرایط الزامی برای حمل دانش آموزان گنجانده شده ایجاد و بر اساس آن  چک‌لیست‌های روزانه، ماهیانه و سالیانه تهیه شود و مسئولین مدارس و مالکان خودروها باید براساس دستورالعمل قرارداد سرویس مدارس را تنظیم و بر اساس چک‌لیست‌های آن وضعیت خودروی حمل دانش آموزان را در بازه‌های زمانی مختلف بررسی و نقاط ضعف و مشکلات خودرو یا خودروها در اسرع وقت برطرف شود.

وی ادامه داد: در این بررسی‌ها موارد فنی نظیر ظاهر و تاریخ تولید لاستیک‌های خودرو، بدنه خودرو و فضای داخل خودرو، کیسه‌های هوا و لنت‌های ترمز و ... باید مورد بررسی قرار گیرد. این نکته نیز مهم است که مدرسه‌ها باید در قراردادهای خود با شرکت‌های گوناگون، نکات ایمنی را در قرارداد ذکر کنند. قانون نیز در این زمینه می‌گوید که باید در هر قرارداد خرید خدمت یا پیمان کاری شامل مسئولیت‌های ایمنی مربوطه باشد. البته برخی مدارس با نادیده گرفتن این ریسک‌ها هیچ قراردادی با رانندگان سرویس‌های مدارس امضا نمی‌کنند یا قراردادها بین والدین و راننده خودرو بسته می‌شود. که در این صورت والدین دانش‌آموزان باید به این نکات توجه داشته‌باشند و حتما قرارداد مکتوب که در آن موارد ایمنی ذکر شده باشد با راننده خودرو ببندند.

غریب تصریح کرد: بنابراین یکی از مهم‌ترین نکاتی که در بحث حمل و نقل دانش آموزان مهم است همین خودروهای حامل دانش‌آموزان هستند. در این شرایط حتی مکان و نحوه سوار شدن و پیاده شدن و نشستن ایمن دانش‌آموزان در خودرو نیز مهم است و باید به آن پرداخته شود. برخی از شرکت‌ها برای ایمنی بیشتر کارکنان در دستورالعمل یا قرارداد سرویس‌های حمل و نقل کارکنان خود بیان کرده‌اند که  باید از خودروهایی استفاده شود که زیر پنج سال عمر داشته و بیشتر از ۴۰۰ هزار کیلومتر نیز مسافت طی نکرده ‌باشند. رعایت این موارد منجر به افزایش استحکام، ایمنی و تاب‌آوری خودرو  در رویداد ها خواهد شد. متاسفانه به شخصه شاهد آن هستم که سرویس‌های مدارس در وضعیت کنونی، اغلب خارج از رده هستند و استحکام کمی نیز دارند.

غریب با بیان لزوم ایجاد ساختار ایمنی و بهداشت در وزارت آموزش‌وپرورش گفت:‌ به نظر من وزارت آموزش و پرورش باید از متخصصان ایمنی و بهداشت حرفه‌ای برای ایجاد مکانیزمی برای نظارت بر ایمنی ترافیکی سرویس‌های مدارس و دیگر وسائل حمل‌ونقل دانش‌آموزان و سایر موارد ایمنی دانش آموزان در مدارس و اردوها کمک بگیرد. بررسی آمارهای حوادث در مسیر منزل تا مدرسه نشان می‌دهد که وضعیت بسیار نامطلوب است و اقدامات اثربخشی در این خصوص مشاهده نمی‌شود.

رانندگان سرویس مدرسه باید از ابعاد مختلف ارزیابی شوند

غریب همچنین درباره اهمیت ارزیابی صحیح رانندگان سرویس‌ها برای بالا بردن ایمنی ترافیکی دانش‌آموزان گفت: موضوع دیگر در بحث ایمنی حمل و نقل مدارس، صلاحیت رانندگان است. در حال حاضر رانندگان سرویس‌های مدارس ارزیابی مشخصی ندارند و تنها با داشتن گواهینامه و خودرو می‌توانند در این زمینه فعالیت کنند. این در حالی است که یکی از عوامل اصلی تصادفات، عامل انسانی یا همان رانندگان هستند پس باید تمرکز بیشتری روی آن وجود داشته‌باشد.

وی ادامه‌داد: متاسفانه حتی در سازمان‌های بزرگ نیز به این موضوع توجه نمی‌شود. در کشورهای پیشرو دستورالعمل‌های سختگیرانه‌ای برای انتخاب رانندگان خاص مانند رانندگان سرویس‌های مدارس وجود دارد و این افراد هم از منظر شناختی و هم از نظر روانی آزموده و ارزیابی می‌شوند و باید در این آزمون‌ها نمره قبولی را کسب کنند. در ایران این موضوع وجود ندارد و بسیاری از راننده‌های ما به علت مشکلات روانی و شناختی توانایی عملکرد ایمن در شرایط خطرناک را ندارند. واحدهای نظارتی مانند پلیس و آموزش‌وپرورش باید بیشتر به این موضوع توجه کنند. تحقیقات و آزمون‌های خوبی نظیر آزمون درک خطر رانندگی در ایران تهیه شده اما در حال حاضر صرفا برای فعالیت‌های تحقیقاتی از آنها استفاده می‌شود در حالی که در کشورهای پیشرو برای ارزیابی شناختی همه رانندگان و در سطوح مختلف استفاده می‌شود.

غریب تاکید کرد: انتخاب مسیر ایمن برای سرویس مدارس نیز بسیار اهمیت دارد. برخی از رانندگان برای فرار از ترافیک شهری یا چراغ قرمزها از مسیرهای ناایمن استفاده می‌کنند که باید مورد توجه مسئولین و والدین باشد. در برخی کشورها مسیر ایمن سرویس مدارس از ابتدا مشخص است و  راننده ملزم به عبور از مسیر مشخص شده است.

آموزش‌های ایمنی ترافیکی پاشنه آشیل کشور ماست

وی درباره مسئولیت‌ خانواده‌ها در این زمینه اظهارکرد: متاسفانه ما به کودکان و بزرگسالان نیز آموزش‌های خوبی در زمینه ایمنی ترافیکی ندادیم و این امر باعث شده تا آمار آسیب‌های انسانی حوادث ترافیکی در کشور ما بالا باشد. از طرفی می‌دانیم که هزینه‌های این حوادث نیز بسیار بالاست. در کشورهای پیشرو، آموزش‌های راهنمایی و رانندگی از ابتدایی به دانش‌آموزان ارائه می‌شود. ایمنی عمومی نظیر ایمنی خودرو ، ایمنی در برابر حریق، ایمنی برق، نکات ایمنی در اردوها و مکان‌های تفریحی، ایمنی دوچرخه‌سواری و  مفاهیم تابلو های ایمنی، در حد فهم کودکان مانند سایر دروس آموزشی تاریخ یا جغرافیا به کودکان آموزش داده می‌شود ولی در کشور ما تا کنون چنین اتفاقی نیفتاده است و ما می‌بینیم که حتی بزرگسالانمان هم اشتباهات مهلکی را مرتکب می‌شوند و به علت تصادفات رانندگی، برق گرفتگی یا غرق شدگی سبب مرگ خود و داغدار شدن خانواده خود از جمله کودکان می شوند که در برخی موارد سبب انحراف از مسیر نرمال زندگی کودکان شده است. 

وی ادامه داد: بنابراین برای پیشگیری از رفتارهای ناایمنی که منجر به حوادث و مرگ غیرطبیعی می‌شود، باید آموزش‌های ایمنی به کودکان را جدی بگیریم. البته پلیس و شهرداری آموزش‌های جسته و گریخته و موقتی در این زمینه ارائه می‌دهند اما همین موقت بودن باعث می‌شود تا اثربخش نباشد.  متاسفانه موضوع ایمنی ترافیکی دانش‌آموزان در رفت‌وآمد به مدرسه، کلاس‌های درس و اردوها در نظر گرفته‌نمی‌شود و پروتکل مشخصی وجود ندارد.

غریب در ادامه اظهار کرد: باید فعالیت‌های خطرناک و شرایط آسیب‌زایی که در فعالیت های روزانه عموم جامعه را تهدید می‌کند توسط همه افراد جامعه مورد توجه قرار گیرد و به مسئولین مربوطه اطلاع‌رسانی شود. مشکلی که اکنون وجود دارد این است که کودکان و حتی افراد بزرگسال ما مهارت شناسایی خطرات را ندارند در حالی که علم آن وجود دارد. در واقع مهم‌ترین چیزی که ما باید به دانش آموزان آموزش دهیم  خطرات در محیط‌ها و فعالیت‌هایی است که انجام می‌دهند.

وی تصریح کرد: باید به دانش‌آموزان آموزش داده‌شود که هنگام سوار شدن یا پیاده شدن از خودرو  حتما وقتی خودرو به طور کامل ایستاده است از خودرو خارج شده یا وارد آن شوند. دوم اینکه قبل از بستن در خودرو مشاهده کنند که هیچ قسمتی از لباس یا کیفشان بین در و بدنه خودرو قرار نگرفته است. همچنین ریسک‌هایی مانند تردد موتورسیکلت‌ها در محل عبور عابرین پیاده که کمتر به آن اشاره می‌شود و موارد دیگر ایمنی را  می‌توان حتی به صورت بروشور، پوستر و ... به دانش‌آموزان یاد داد.

رییس انجمن پیشگیری از حوادث غیرطبیعی در ادامه با بیان راهکارهای بهبود وضعیت ایمنی دانش آموزان از جمله ایمنی ترافیک گفت:‌  به نظر من همکاری مدارس با سازمان‌های مردم نهاد و متخصصان ایمنی و بهداشت حرفه‌ای می تواند بسیار مفید باشد. ما دانش کاهش ریسک و ایمنی را داریم در دانشگاه‌های ما رشته ی ایمنی و بهداشت حرفه ای یا HSE تدریس می‌شود و ما متخصصان ایمنی با دانشی در صنایع مختلف داریم اما نمی‌دانم چرا انگیزه لازم برای اجرای ایمنی در مکان‌های عمومی و خیابان ها وجود ندارد. شاید مشکل ما این است که جریان اطلاعات در موضوع ایمنی ترافیکی به درستی منتقل نمی‌شود. شاید متولیان ایمنی ترافیک به جای پذیرش مسئولیت سعی در انتقال آن به دیگران یا مردم هستند.

وی ادامه داد:‌ چرا از متخصصان ایمنی و بهداشت شغلی یا HSE در وزارت راه یا پلیس راهنمایی و رانندگی یا صداوسیما استفاده نمی‌شود تا درک درستی از حوادث و پیشگیری از آنها به وجود بیاید؟

رییس انجمن پیشگیری از حوادث غیرطبیعی با بیان وضعیت نامناسب ایمنی ترافیکی در کشور تاکید کرد: نرخ آسیب‌های ترافیکی در ایران بسیار بالاست و نوک پیکان این آسیب‌ها نیز به سمت اقشار آسیب‌پذیر مانند کودکان و نوجوانان نشانه گرفته شده‌است. همه ما در قبال مسائل ایمنی مسئول هستیم و باید برای آن اهمیت قائل شویم. ایمنی یعنی ما چقدر اطمینان داریم که از آسیب ها به دور هستیم پس در خصوص ایمنی سرویس حمل ونقل هم باید از خودمان بپرسیم چقدر اطمینان داریم که کودکان مان در مسیر رفت و آمد به مدارس از آسیب ها و جراحات دور هستند؟  آیا ما تمام تلاشمان را کرده‌ایم یا می کنیم و هنگام فرستادن دانش‌آموزان به مدارس اطمینان خاطر داریم که از آسیب ها و جراحات دور هستند؟  همه ما باید این سوال را از خود بپرسیم و برای بالاتر بردن میزان حصول اطمینان دوربودن از آسیب ها تلاش کنیم.  

منبع : وزارت اموزش و پرورش