به گزارش ثریا متن زیر بخشی از یادداشت حجت‌الاسلام‌والمسلمین عبدالحمید واسطی* است که در شماره ۲۶ و ۲۷ فصلنامه صدرا منتشر شده است.
مقوله‌های «پیشرفت، الگوی پیشرفت، اهداف پیشرفت، ابعاد و ارکان پیشرفت» قالب‌هایی هستند که بر اساس مبانی پارادایمی شکل می‌گیرند و سپس از محتوا پُر می‌شوند؛ لکن گزاره‌های سندی برای الگوی پیشرفت، از جنس پارادایمی و مبانی نظری نیستند، بلکه امتداد این مبانی با زبان برنامه‌ای که شامل شاخص‌ها، راهبردها، فرایندها و مدل‌هاست، باید عرضه شود.
امتداد مفهومی مبانی نظری
برخی از این مبانی پارادایمی، مبانی پایه مشترک هستی‌شناسانه و انسان‌شناسانه و روش‌شناسانه است که نقطه تلاقی و تفاهم میان مدل‌های مختلف پیشرفت را حاصل می‌کند، مانند:
در هستی، ساختارها و فرایندها، امور حیات را اداره می‌کنند.
انسان دارای نیازهای متعددی است و به دنبال رفع آن نیازهاست.
انسان برای رشد و «بهینه‌سازی» تلاش می‌کند و به دنبال هدف و معنایی در زندگی است.
رشد، یک حرکت است و حرکت، دارای قاعده و قانون است.
بر اساس موارد یادشده می‌توان قالب‌های ذیل را برای ارتقای سند منتشرشده از الگوی پایه پیشرفت، پیشنهاد کرد:
«پیشرفت»: ساختارسازی و فرایندسازی برای بهینه‌سازیِ پاسخ به تمام لایه‌های هرم نیازهای انسان.
«الگوی پیشرفت»: تعیین چگونگی تحقق پیشرفت (چگونگی در اینجا یعنی تعیین علل اربعه، مقولات عشر، و مقومات سته حرکت که ناظر است بر این پرسش‌ها: چه عامل یا عواملی، چه کیفیت و کمیت و زمان و مکان و اجزا و روابط و زمینه و شرایطی، از چه نقطه شروعی، از چه مسیری، با چه ابزار و وسیله‌ای، به چه مقصدی؟)
«هدف پیشرفت»: ارتقای تمایلات و تلاش‌های بشر از نیازهای اولیه به نیازهای ثانویه و رسیدن به هدف زندگی.
«ابعاد پیشرفت»: ساختارهای کلان لازم برای پیشرفت و یا به عبارتی محورهای نیازهای انسان در هرم نیازها که حداقل چهل محور ذیل را در بر می‌گیرد:
سیستم و مدل حکومت، دولت و ادارات؛
سیستم شهرسازی، آمایش سرزمین، مسکن و معماری؛
مدل جمعیت و منابع انسانی؛
منابع غذایی، انرژی و مواد اولیه؛
محیط‌زیست؛
لباس و پوشش؛
زبان و خط و ارتباطات؛
دادگستری؛
نیروی انتظامی، نظامی، دفاعی و امنیتی؛
بهداشت و درمان (جسمی، روحی، خانوادگی، کاری، شهری)؛
مالکیت؛
کشاورزی (فرایندهای تولیدی)؛
ابزارسازی و صنعت؛
تجارت، بازرگانی، بازار، واردات و صادرات؛
پول، بانک، اقتصاد، بازارهای سرمایه و بورس، مالیات و عوارض؛
بیت‌المال و بودجه؛
خانواده و ازدواج؛
جامعه‌سازی، سرمایه اجتماعی؛
کار، مشاغل، استخدام و دستمزد (فرایندهای درآمدزایی)؛
ارتباطات، اطلاع‌رسانی، مطبوعات (فرایندهای رسانه‌ای)؛
سازمان‌ها، تعاونی‌ها (فرایندهای همکاری و هم‌افزایی)؛
استانداردسازی، بهره‌وری؛
نظارت، بازرسی، سنجش (فرایندهای کنترلی و ارزیابی)؛
ثبت‌اسناد و احوال؛
برنامه‌ریزی، مدیریت منابع و زمان؛
شهرداری و خدمات شهری؛
آموزش و تحقیقات (فرایندهای دانشی)؛
فرهنگ عمومی؛
فرایندهای تأمین اجتماعی؛
بیمه و بازنشستگی (فرایندهای پشتیبانی)؛
دین‌ورزی، معنویت، مناسک و مکان‌ها و مراسم عبادی؛
سفر، جهانگردی و حمل‌ونقل؛
انتخابات؛
احزاب؛
اقلیت‌های دینی، اقوام و گروه‌های اجتماعی خاص؛
روابط بین‌الملل؛
ورزش، تفریح، اوقات فراغت و استراحت؛
تاریخ و میراث تاریخی؛
هنر و زیبایی‌شناسی؛
نمادها.
«ارکان پیشرفت»: فرایندهای کلان لازم برای پیشرفت که شامل ۳ کلان فرایند است:
فرایندهای معرفتی (مانند فکر و علم و معنویت)، فرایندهای قانونی (تعیین حدومرزها که حاوی عدالت و امنیت است)، فرایندهای اخلاقی فرهنگی (تعیین مطلوبیت‌ها که حاوی بهینه‌سازی و بهره‌وری فردی و اجتماعی است).
این قالب‌ها، با هر نظام فکری که محتواگذاری شوند، الگوی پیشرفت بر اساس آن نظام فکری پدید می‌آید (مثلاً تعیین هدف زندگی بر اساس نظام فکری موردنظر، تعیین مصادیق و مراتب نیازها بر اساس انسان‌شناسی موجود در نظام فکری موردنظر، تعیین مصادیق در چگونگی حرکت از نقطه شروع به مقصد بر اساس دیدگاه نظام فکری موردنظر).
«نظریه پیشرفت»: تعیین چیستی، چرایی و چگونگی پیشرفت در قالب و محتوا، بر اساس یک دستگاه پارادایمی (حاوی مبانی هستی‌شناسانه، انسان‌شناسانه، معرفت‌شناسانه، روش‌شناسانه، علم‌شناسانه، جامعه‌شناسانه، تاریخ‌شناسانه، ارزش‌شناسانه)
بنابراین با اشراب دستگاه پارادایمی مبتنی بر نگرش اسلام، نظریه پیشرفت اسلامی شکل می‌گیرد و بر اساس این نظریه، و با استفاده از دیگر آموزه‌های اسلام که مربوط به تعریف فرایندهای تحقق پیشرفت است، الگوی اسلامی پیشرفت تولید می‌شود.
* استادیار گروه منطق فهم دین، پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی
منبع: مهر
ضرورت شناسایی و تعریف فناوری نرم حلال
بورسیه دانشجویان اخراج شده از دانشگاه‌های آمریکا
انتشارات موزه انقلاب با ۴۷ اثر چاپ اولی به نمایشگاه کتاب می‌آید
افشای رازهای دوبلین در نمایشگاه کتاب تهران
خواسته اصلی دانشجویان آمریکایی و اروپایی، همبستگی با ملت فلسطین است
عدم استفاده بهینه از منابع موجب کاهش بهره‌وری در دانشگاه‌ها می‌شود
تلاش سیا برای دزدیدن زیردریایی هسته‌ای
پیش بینی دانشمندان درباره مرگ زمین و پایان حیات
سدان ال ۹۰ هم بومی سازی شد+عکس
خودروی شیک خارجی که نوه پژو ۴۰۵ است+عکس
برگزاری آزمون میان دوره پیش کارورزی پزشکی؛ ۱۷ خردادماه
کشف اتفاقی یک شهاب سنگ در لرستان+عکس
دانشگاه تربیت مدرس در میان برترین دانشگاه‌های ایران در نظام رتبه‌بندی سکیمگو
تشکیل کارگروهی در وزارت آموزش و پرورش برای عملیاتی کردن فرامین رهبری
شبهات دانش‌آموزان زیاد اما عمق کمی دارد/ برنامه‌ریزی برای اوقات فراغت تابستان دانش‌آموزان
نمایشگاه کتاب تهران متعلق به جریان فرهنگ و ادب کشور است
رمان تو خواب میکاییل هستی رونمایی می‌شود
برگزاری مسابقه رباتیک ورزشی در دانشگاه صنعتی امیرکبیر
رشته‌های پزشکی براساس نیاز کشور و تعداد داوطلبین ساماندهی می‌شود
کمبود یک هزار عضو هیات علمی در دانشگاه فنی و حرفه ای
اجرای شیوه‌نامه نظام استاد شاگردی در دانشگاه آزاد اسلامی
جدول زمانبندی نقل و انتقال دانشجویان پزشکی/ آخرین مهلت ثبت نام
برای اولین بار در ایران آزمون بورسیه باهچه شهیر برگزار می شود
آگهی/ خرید بهترین تشک طبی
آزمون میان دوره پیش کارورزی پزشکی ۱۷ خردادماه برگزار می‌شود
شیوه نامه افزایش حقوق و دستمزد سال ۱۴۰۳ دانشگاه آزاد تشریح شد
۲۴۰ رشته محل دانشگاه آزاد در واحدهای بزرگ ادغام شد
شخصیت قصه‌های ایرانی بر روی پوستر نمایشگاه کتاب
شرایط دریافت وام دانشجویی چیست؟
افزایش حضور دانشگاه‌های ایرانی در رتبه‌بندی آسیایی تایمز ۲۰۲۴
کمبود ۷۰ هزار نیروی پرورشی و مشاور در مدارس
دولت سیزدهم مجدانه به‌دنبال ارتقای منزلت و معیشت معلمان است
علوم پایه نیازمند بودجه مناسب است/باید تصمیمات بزرگ گرفته شود
شورای راهبردی دانشکده علوم خانواده درمسیر شکل‌گیری/برخی شخصیت‌های حقوقی عضویت را نپذیرفتند
جذب سرباز امریه در سازمان جهاددانشگاهی صنعتی شریف
استقبال کم فرهنگیان از طرح بکارگیری دوباره بازنشستگان/ نرخ حق‌التدریس‌ها، علت عدم استقبال
حضور گروه‌های مردمی در فعالیت‌های پرورشی
رایگان بودن مدارس سمپاد برای دانش‌آموزان ۴ دهک اول/ والدین تخلفات را اطلاع دهند
سرکوب دانشجویان آمریکایی حامی فلسطین با لابی رژیم صهیونیستی صورت می‌گیرد
نشریات دانشجویی روایت‌گر جنبش‌های دانشجویی در حمایت از غزه باشند
پیام تسلیت رییس دانشگاه تهران در پی درگذشت دانشجوی نخبه
در نشست هم‌اندیشی وزرای ادوار وزارت علوم چه گذشت؟
کسب چهار افتخار علمی بین‌المللی توسط عضو پیوسته فرهنگستان علوم
ضرورت مشارکت ذی‌نفعان حوزه علوم انسانی در تدوین سیاست‌ها
ماده واحده «اصلاح ماده 4 آیین‌نامه شورای تخصصی حوزوی»
صدور مجوز اجرای ۲۴دوره کوتاه مدت اشتغال‌محور در دانشگاه علمی کاربردی
انتشار کلید اولیه پنجاه و یکمین دوره آزمون دستیاری پزشکی
در چهل‌وششمین دوره مسابقه ریاضی دانشجویی در سطح کشوری، ۴ دانشجوی دانشگاه کاشان حضور یافتند و از این میان، ۲ نفر موفق به کسب مدال شدند.
درِ دانشگاه‌های ایران به روی دانشجویان معترض آمریکایی باز شد
موافقت دولت با راه‌اندازی دانشگاه فرهنگیان در گلپایگان
بیرون کردن دانشجویان فرانسوی توسط پلیس پاریس
مقایسه صحنه اعتراضات دانشجویی در ایران و آمریکا
ژاپن به دنیال اینترنت نسل ششم است
اعلام نتایج اولیه آزمون دستیاری پزشکی در نیمه دوم خرداد
شیوه صحیح امر به معروف و نهی از منکر مطابق با سیره امام صادق (ع)
اطلاعات فاش شده درباره پرچمداران ۲۰۲۴ هواوی +عکس
اعلام جدیدترین نتایج اعتباربخشی دانشکده‌های پزشکی کشور
آمار نهایی انتخاب رشته در آزمون دکتری سال ۱۴۰۳ اعلام شد
بازسازی چهره زن عراقی ۷۵ هزار ساله با اسکن سه بعدی+عکس
سونی برای آدم‌ها کولر همراه ساخت+عکس
بی ام و وانت اتوماتیک ضدخش تولید کرد+عکس
زیباترین کهکشان مارپیچی که با تسکوپ‌های آماتوری هم دیده می‌شود+عکس
اسپاتیفای یکی از قابلیت‌های خود را بی‌خبر پولی کرد
فشارهای اتحادیه اروپا عملکرد اپل را تغییر داد
چینی‌ها از کپی تسلا رونمایی کردند+عکس
جزئیات هوش مصنوعی آیفون فاش شد
ظاهر عجیب جدیدترین خودروی فراری با یک موتور ۱۲ سیلندر+عکس
دمای عجیب و غریب این سیاره گازی در فضا ثبت شد
۸۰۰۰ هزار سال پیش چگونه انسان‌های اولیه به این غار تاریک در فرانسه رفتند
ناسا یک پیام از فضا در نزدیکی زمین دریافت کرد
سحابی خوش آب و رنگ کله ماهی در فضا ثبت شد+عکس
دستور ساخت جت ۱۰۰ نفره در ایران صادر شد
نقشه آبی زمین پس از نیم قرن دوباره کشیده شد+عکس
اقدامات وزارت بهداشت برای افزایش امید و انگیزه دستیاران پزشکی
به تشکل‌های دانشجویی گرنت اعطا می‌شود
۷۵ دانشگاه ایرانی در میان برترین‌های آسیا در رتبه‌بندی تایمز
نشست «سواد بصری در مد و لباس» برگزار می‌شود
اولین نکوداشت روانشناسان رضوی برگزار می شود
پذیرش دانشجوی دکتری در پژوهشگاه‌ها قانونی است
جزییات برگزاری کنکور مجدد برای داوطلبان سیل زده اعلام شد
بازسازی چهره زن عراقی ۷۵ هزار ساله با اسکن سه بعدی+عکس
سونی برای آدم‌ها کولر همراه ساخت+عکس
دستور ساخت جت ۱۰۰ نفره در ایران صادر شد
نقشه آبی زمین پس از نیم قرن دوباره کشیده شد+عکس
بی ام و وانت اتوماتیک ضدخش تولید کرد+عکس
تلاش سیا برای دزدیدن زیردریایی هسته‌ای
سحابی خوش آب و رنگ کله ماهی در فضا ثبت شد+عکس
زیباترین کهکشان مارپیچی که با تسکوپ‌های آماتوری هم دیده می‌شود+عکس
اطلاعات فاش شده درباره پرچمداران ۲۰۲۴ هواوی +عکس
جزئیات هوش مصنوعی آیفون فاش شد
خودروهای ایرانی چشم کره‌شمالی را گرفت+عکس
سدان ال ۹۰ هم بومی سازی شد+عکس
پیش بینی دانشمندان درباره مرگ زمین و پایان حیات
کشف اتفاقی یک شهاب سنگ در لرستان+عکس
فشارهای اتحادیه اروپا عملکرد اپل را تغییر داد
ژاپن به دنیال اینترنت نسل ششم است
چینی‌ها از کپی تسلا رونمایی کردند+عکس
جنگنده رادارگریز سوخو ۷۵ روسیه به ایران می‌آید؟
اسپاتیفای یکی از قابلیت‌های خود را بی‌خبر پولی کرد
۷۵ دانشگاه ایرانی در میان برترین‌های آسیا در رتبه‌بندی تایمز
ظاهر عجیب جدیدترین خودروی فراری با یک موتور ۱۲ سیلندر+عکس
ناسا یک پیام از فضا در نزدیکی زمین دریافت کرد
خودروی جدید که شبیه گربه‌ها ساخته شده است+عکس
۸۰۰۰ هزار سال پیش چگونه انسان‌های اولیه به این غار تاریک در فرانسه رفتند
اقدامات وزارت بهداشت برای افزایش امید و انگیزه دستیاران پزشکی
شیوه صحیح امر به معروف و نهی از منکر مطابق با سیره امام صادق (ع)
دمای عجیب و غریب این سیاره گازی در فضا ثبت شد
ثبت‌نام پشت کنکوری‌ها جهت ترمیم نمره آغاز شد
هدیه ۲ میلیونی وزیر آموزش و پرورش به حساب معلمان واریز شد
موافقت با افزایش حق‌الزحمه ساعت اضافه تدریس معلمان
نظراتی که حاوی توهین یا افترا به اشخاص ،قومیت ها ،عقاید دیگران باشد و یا با قوانین کشور وآموزه های دینی مغایرت داشته باشد منتشر نخواهد شد - لطفاً نظرات خود را با حروف فارسی تایپ کنید.