
به گزارش ثریا - دکتر رضا نقیزاده با تشریح پژوهشهای انجامشده برای مشخص شدن وضعیت گرنتهای پژوهشی گفت: در این پژوهش، دو سوال کلیدی در خصوص چالشهای پیادهسازی پرداخت گرنت و الزامات سیاستی برای پاسخگویی به این چالشها وجود داشت و برای پاسخ به این سوالات، تجربیات بینالمللی در این زمینه مورد بررسی قرار گرفت.
وی با بیان اینکه دورههای دکترا و پسادکترا بخشهای مهمی در مسیر شغلی پژوهشگران هستند، ادامه داد: در بسیاری از کشورها از جمله ایالات متحده آمریکا، دوره دکترا و پسا دکتری، به عنوان یک شغل رسمی در نظر گرفته میشوند و در صورتی که فردی برای این دورههای اقدام به مهاجرت کند، نیاز به دریافت ویزای شغلی دارد، نه ویزای تحصیلی. ولی در ایران، به صورت شغل در نظر گرفته نمیشود.
نقیزاده خاطر نشان کرد که در ایران یک چالش فرهنگی نیز در مورد دوره پسادکترا وجود دارد و برخی افراد در رزومه خود از آن با عنوان مدرک فوقدکتری یاد میکنند. در صورتی که پسادکتری مدرک تحصیلی محسوب نمیشود و یک دوره فرصت مطالعاتی است.
دبیر اتاق فکر سیاستگذاری علم وزارت علوم با اشاره به اینکه بررسیها نشان داده که داده و اطلاعات در مورد پژوهشگران دوره دکترا بیش از دورههای پسادکتری است، گفت: دادهها در مورد دورههای پسادکترا با توجه به وابستگی شدیده آنها به سازمان بهکار گیرنده، و رسمی نبودن این دوره، متنوع و پراکنده است.
مشاور معاون پژوهشی وزیر علوم خاطر نشان کرد: مطالعات مختلف نشان داده که چالشهای پژوهشگران پسادکترا بیشتر از دانشجویان دکترا است. چرا که آنها شغل پژوهشی موقت و با امنیت شغلی پاییت دارند. و به همین دلیل استرس بالایی را برای ادامه شغل تجربه میکند.
وی با اشاره به اینکه این چالش در مورد پژوهشگران ایرانی شدیدتر است، گفت: در ایران به دلیل اینکه پژوهشگران دوره دکتری و پسادکتری، در سن تشکیل خانواده هستند، با فشار خانواده برای ازدواج هم مواجه هستند و این شرایط را برای آنها سختتر میکند.
عضو هیئتعلمی مرکز تحقیقات سیاست علمی کشور به روشهای مختلفی که کشورهای دنیا برای پرداخت گرنت استفاده میکنند، اشاره کرد و گفت: بخش از این گرنتها از سهم اساتید از ارتباط با صنعت پرداخت میشود و در آن جذب منابع از صنعت انجام میشود.
وی ادامه داد: نحوه دیگر پرداخت گرنت از طریق گرنتبادیها یا صندوقهای گرنت انجام میشود. این نحوه پرداخت، بخش کوچکی از نحوه پرداخت گرنت را در بر میگیرد که شامل تحقیقات بخشهایی مثل علوم انسانی، علوم پایه و علوم بنادین است. در دنیا برای این شیوه پرداخت، گرنتبادیها یا صندوقهای گرنت تشکیل میشود و بر اساس اولویتهای دولت پرداخت انجام میشود.
نقیزاده در خصوص ویژگی اصلی این نوع پرداخت، گفت: ویژگی اصلی آنها این است که پرداخت این گرنت آزاد و راحت نیست. دانشگاهها باید پروپوزال ارسال کنند، داوری انجام میشود و بر نحوه انجام تحقیق نظارت میشود. این نوع تحقیقات، بر عکس روش قبلی که به نیازهای صنعت پاسخ میدهد، به صورت ویژه پاسخگوی نیازهای دولت است.
وی شیوه دیگر تخصیص منابع را «خیریه یا charity» عنوان کرد و توضیح داد: این شیوه پرداخت در ایران تا حدودی به صورت وقف وجود دارد. همچنین استفاده از منابع دانشگاههای دیگر یا لایسنس شرکتهای دانشبنیان در قالب اولویتهای دانشگاه از شیوههای دیگر هستند.
دبیر اتاق فکر سیاستگذاری علم وزارت علوم، تقاضا محور بودن پژوهشها را راهکاری برای کاهش تقلبهای پژوهشی عنوان کرد و گفت: در ایران مشکلی که وجود دارد این است که دانشگاهها چون تیم پژوهشی ندارند، نمیتوانند پروژه بگیرند و یا نمیتوانند پروژهها را به خوبی انجام دهند. از طرف دیگر به خاطر پروژه نگرفتن، تیم پژوهشی ندارند وهمین مشکلاتی را ایجاد میکند.
نقیزاده با اشاره به تحقیقی که در بلژیک انجام شده، گفت: در این پژوهش مشاغل مرتبط با پژوهشگری به چهار دسته تقسیم شدهاند و با مشاغل مشابه آنها در خارج از دانشگاه، مقایسه شدند.
وی ادامه داد: مشاغل پژوهشی پیش از دکترا یا پژوهشگر مرحله اول (تا چهار سال سابقه)، اولین دوره پسادکترا ( چهار تا هفت سال سابقه)، دوره دوم پسادکترا یا محقق مستقر (۸ تا ۱۰ سال سابقه) و محقق برجسته (بیش از ۱۰ سال سابقه) این چهار دسته شغلی هستند.
عضو هیئتعلمی مرکز تحقیقات سیاست علمی کشور درباره نتایج مقایسه این مشاغل با مشاغل خارج از دانشگاه، گفت: بررسیها نشان داده که حقوقی که دانشگاه به محققین مرحله اول و دوم میدهد، تقریباً مطابق همان حقوقی است که در بخش غیر دانشگاهی (بخش خصوصی، صنعتی و ...) داده میشود. ولی برای محققین حرفهایتر و برجستهتر، حقوق غیر دانشگاهیان بالاتر بود. و این باعث شده پژوهشگران حتی در کشورهای اروپایی، محققان در دورههای پسادکترا میخواهند یا در قالب هیئتعلمی جذب شوند و یا در بخشهای خارج از دانشگاه.
نقیزاده به کمبود محققان ماهر در آغاز دهه ۱۹۹۰ در دنیا اشاره کرد و توضیح داد: این موضوع باعث رقابت بین کشورها شد تا بتوانند محققان آموزشدیده را جذب کنند و بتوانند انگیزههای دانشجویان را برای ادامه دورههای دکترا و پسادکترا افزایش بدهند. به همین دلیل در فرانسه، تعداد کمکهزینه های دکترا در عرض چهار سال دو برابر شد. این سیاست موفقیتآمیز بود و باعث شد دانشجویان به سمت دوره دکترا بروند.
وی ادامه داد: همین موضوع باعث شد در بین سالهای ۱۹۸۹ تا ۱۹۹۵ تعداد فارغالتحصیلان دکترا در فرانسه دو برابر شود ولی پنج سال پس از این پیشبینی، میزان استخدام در تحقیقات دولتی کاهش پیدا کرد. چرا که مخارج تخقیقاتی تقریبا به ۲.۵ درصد از تولید ناخالص داخلی رسیده است و به سقف میزان خود رسید. این اتفاقی است که ممکن است در کشور ما هم رخ بدهد.
عضو هیئتعلمی مرکز تحقیقات سیاست علمی کشور ضمن اشاره به افزایش یافتن هزینههای پژوهشی همراه با افزایش تعداد فارغالتحصیلان دکترا، توضیح داد: با توجه به اینکه برای متخصصان دارای مدرک دکترا، عرضه بیشتر از تقاضا شد، آنها شغل مطالق با آموزش خود را پیدا نکردند و موقعیتهای شغلی آن ها نامطمئن شد. به همین دلیل سیاستگذاریهای جدیدی در این کشورها اتخاذ شد.
وی با بیان اینکه این شرایط در ایران بدتر است، گفت: در ایران تقریباً سالی ۱۵ تا ۲۰ هزار دانشجوی دکتری فارغالتحصیل میشوند ولی کل استخدام هیئت علمی ما زیر ۵۰۰ نفر است. اگر ۱۵۰۰ تا 2000 نفر از اینها هم جذب شرکتهای دانشبنیان شوند،باز هم بیشتر این فارغالتحصیلان دکترا یا بیکار خواهند بود و یا جذب مشاغل نامطمئن میشوند.
نقیزاده ضمن تشریح وضعیت پژوهشگران پسادکترا گفت: الان تعداد کل پژوهشگران پسادکترا احتمالاً به هزار نفر نمیرسد و سازوکارهایی که برای دانشجویان دکترا و پسادکترا هم وجود دارد و یک موقعیت شغلی حتی نامطئن دارند، امکان آن هم وجود ندارد. به همین دلیل خروجی آن یا هدر رفت منابع است و یا باعث نارضایتی و گاهی باعث مهاجرت میشود. حتی در کشورهایی که این گرنت را پرداخت میکنند این مشکل وجود دارد، در کشور ما که این امکان وجود ندارد، این مشکل بسیار شدیدتر است.
مشاور معاون پژوهشی وزیر علوم با بیان اینکه یکی از چالشهای اساسی برای پسادکترا، تعادل شغلی است گفت: در دوره پسادکتری تعادل شغلی نداریم و پژوهشگران پسادکتری باید زمانی را صرف مقالات خود کنند، مسئولیتهای اضافی برای آنها وقتگیر است و این باعث فشار بیشتری به آنها میشود.
وی در ادامه با اشاره به یکی دیگر از چالشهای موجود گفت: نرخ استخدام و جذب پسا دکتری کاهش یافته و این فقط در ایران نیست و در آمریکا و اروپا هم ثابت و کاهشی شده است. وقتی این اتفاق میافتد، پسادکتری میتواند یک امتیاز ویژه باشد برای اشتغال به عنوان هیئت علمی و ... باشد.
نقیزاده درباره در نتایج مطالعات کشورهای دیگر گفت: در مجموع نتایج این بررسیها حاکی از این است که پرداخت حقوق به دانشجویان دکتری و پسادکتری جزئی از برنامههای دانشگاهها است. دانشجویان دکترا و پژوهشگران پسادکترا به عنوان پژوهشگر به حساب میآید و از آنها انتظارات یک پژوهشگر در محیط کاری وجود دارد.
وی ادامه داد: همچنین دولتها از پرداخت حقوق آنها حمایتهای جدی میکنند. اگر چه که افزایش سهم هزینهها تحقیق و توسعه و محدودیتهای شغلی برخی نگرانیهای در این زمینه ایجاد کرده است. همچنین میزان حقوق دانشجویان دکترا و پژوهشگران پسادکترا در دانشگاه های مختلف و کشورهای مختلف متفاوت است و کشورها برای حل این مشکل به سمت ایجاد سازوکارهای واحد حرکت کردهاند.
دبیر اتاق فکر سیاستگذاری علم وزارت علوم با بیان تجربیات ایران در زمینه پراخت گرنت به پژوهشگران دکترا و پسادکترا گفت: پرداخت پژوهانه به دکتری از اواخر دهه ۸۰ مطرح شد و معاونت علمی ریاست جمهوری در این زمینه اقداماتی انجام داد. و برای اولین بار در سال ۱۳۸۸ برای اولین بار پرداخت رسمی پژوهانه سالیانه به میزان پنج میلیون تومان آغاز شد.
وی ادامه داد: شرایط دریافت این پژوهانه حضور تماموقت حداقل ۳۰ ساعت در هفته، عدم اشتغال به کار و ارائه گزارشهای مستمر بود. پرداختی این پژوهانه به صورت ماهیانه نبود و میزان آن نیز کم بود. در کل در هفت دوره ۷۸ میلیارد تومان پژوهانه به ۱۷ هزار و ۶۵۰ نفر دانشجوی دکترا پرداخت شد. در سال ۹۲ با وجود اعلام فراخوان، پژوهانهای پرداخت نشد و این طرح متوقف شد.
نقیزاده با اشاره به دستورالعمل اعطای وام ویژه دانشجویان دکترای تخصصی، توضیح داد: از آبانماه سال ۹۲ این دستورالعمل به دانشگاهها ابلاغ شد ولی این وام سختگیرانه بود و به دلیل بلاعوض بودن، موضوع بهکارگیری این دانشجویان در دانشگاه را کانلم یکن کرد و در کل پرونده پژوهانه بسته شد!
وی خاطر نشان کرد: این وضعیت تا ادامه یافت تا سال اینکه در بودجه سال ۱۴۰۰از محل فروش اموال و داراییهای دولت، ۵۰ میلیارد تومان برای پژوهانه ماهیانه پیشبینی شده بود که این نیز پرداخت نشد!
مشاور معاون پژوهشی وزیر علوم درباره چالشهای تامین مالی این حوزه در ایران توضیح داد: تامین مالی دورههای دکترا و پسادکترا هیچ زمانی منابع پایداری نداشتند و پرداخت آنها به صورت ماهیانه نبوده است. همچنین پژوهشگر بودن هیچ وقت در ایران به رسمیت شناخته نشده است. به علاوه زیر نظام گرنت، به زیر نظامهای جذب پژوهشگران، ترفیع و ارتقای اعضای هیئتعلمی متصل نشده است.
دبیر اتاق فکر سیاستگذاری علم وزارت علوم در ادامه این نشست چالشهای شناساییشده در خصوص گرنت دکترا و پسادکترا را به سه دسته چالشهای مرتبط با جذب گرنت، چالشهای مرتبط با تامین و تخصیص مالی و چالشهای مرتبط با انجام طرحهای تحقیقاتی تقسیم کرد و شیوه تدوین یک الگوی دقیق برای بهبود وضعیت گرنتهای دکترا و پسا دکترا را شرح داد.
وی خاطر نشان کرد که اجرای این الگو نیازمند اقداماتی در حوزههای تامین مالی پایدار، سازوکارهای تخصیصی گرنت و شناسایی و ارزیابی طرحهای هزینهکرد گرنت است.
به گفته نقیزاده؛ در صورتی که این اقدامات انجام شود، پژوهشگران دکترا و پسادکترا به جمع پژوهشگران تماموقت با حقوق و مزایای مشخص میپیوندند. پژوهشهای دوره دکترا و پسادکترا، تبدیل به محور اصلی آموزش میوشند. همچنین اعضای هیاتعلمی همراه با پژوهشگران میتوانند تقاضای جامعه را با یک تامین مالی قابل قبول حل کنند و به علامه یک حرکت شتابان برای تربیت نیروی انسانی فرهیخته و آگاه برای رفع نیازهای جامعه و صنعت آغاز میشود.
منبع : هیئتعلمی مرکز تحقیقات سیاست علمی کشور
گامی در مسیر توسعه شبکه ملی اطلاعات امن و پایدار
کشف نوع جدیدی از سلول استخوانخوار در مارهای پیتون!
تصویربرداری بیسابقه از ذرات نوری در نانولولههای کربنی
اختراعی که قوانین فیزیک را دور میزند: گرم باش، سرد باش اما دیده نشو
درمان سینوزیت با رباتهای نانویی؛ بینیاز از جراحی
تشریح آخرین وضعیت مرجانهای ایران
چرا افراد باهوش تصمیمات بهتری میگیرند؟
عکس روز ناسا از سحابی سهتکه
صفحه تجربیات به پنل فرهنگی در پنجره واحد خدمات الکترونیک آموزش و پرورش اضافه شد
جهش آماری ثبت نام پایه اول
احصای لیست تجهیزات مورد نیاز مدارس در حال ساخت
آغاز فعالیت پایگاههای تابستانه اوقات فراغت دانش آموزان/ برنامهریزی سناریوهای مختلف برای شرایط متفاوت
مصرف لبنیات غیرپاستوریزه از علل شایع ابتلای انسان به تبمالت
ارزش سازنده استارشیپ به ۴۰۰ میلیارد دلار میرسد
کشف یک متحد جدید برای مبارزه با تغییرات اقلیمی
بخش ایران IEEE برترین بخش جهانی سال ۲۰۲۵ شد
سامسونگ برای پیشرفت در فناوری پزشکی پوشیدنی یک شرکت میخرد
برگزاری ۱۱ آزمون گروه علوم پزشکی در مردادماه امسال
میراث شهید طهرانچی: تحول در جذب و ارتقای استادان
اولویت تجهیز با مدارس عشایری و روستایی چندپایه است
گردوغبار با این فناوری تصفیه میشود
کنترل حرفهای پهپاد با دستکش!
وقتی سلولهای کشنده به ناجی تبدیل میشوند
رونمایی از اولین توربینهای ضربهای ۵۰۰ مگاواتی جهان
طراحی گوشی تاشو سهمرحلهای سامسونگ فاش شد
اوپو A۱۷؛ رقیب گوشیهای اقتصادی در بازار موبایل
مدارس شهر تهران در طول هفته خدمات آموزشی ارائه میدهند
نوار قلب جیبی؛ دستگاهی به اندازه یک کارت بانکی!
طرح ملی ایران دیجیتال در اجلاس جهانی به عنوان پروژه برتر برگزیده شد
اطلاعیه درباره پایش و ارزیابی عملکرد مدارس در فرآیند ثبتنام
بهسازی و شاداب سازی ۱۱۰ هزار کلاس درس
فعالیت کلاسهای مجازی پایگاههای تابستانی تا ۲۰ شهریور
تشکیل کمیته مشاوره و مددکاری اجتماعی برای ارائه خدمات به دانش آموزان و فرهنگیان آسیبدیده
آغاز اصلاح روشهای آموزش و یادگیری در مدارس ابتدایی
راهکاری طبیعی برای مبارزه با قارچ پژمردهکننده گوجهفرنگی
گنبد مینا الهامبخش تحول در نمای شیشهای/پوشش نانویی ایرانی گرما را تا ۹۰ درصد مهار میکند
ضرورت پوشش حرارتی نماهای شیشهای برای ساختمانها
استفاده از سوسکهای سایبورگ برای زندهیابی در بلایای طبیعی
تاکسیهای رباتیک ویمو در راه فیلادلفیا و نیویورک
معرفی پشهکش لیزری با توانایی نابودی ۳۰ حشره در ثانیه
امکان ترمیم اعصاب نخاع با تزریق ژل نانویی
منوی عجیب یک پیتزافروشی در نیاوران تهران که پربازدید شد
تصاویری از قرار ملاقات مهم عراقچی در عربستان
آغاز پذیرش تکمیل ظرفیت جامعهالزهرا(س)
تصویر/ شهید کوچک ما که اسرائیل او را کشت
نتایج نهایی کنکور اختصاصی دانشگاههای افسری اعلام شد
مهلت انتخاب رشته در آزمون دستیاری تخصصی پزشکی باز هم تمدید شد
نگاهی نو به زندگی امام سجاد(ع) در شاهکار سیدجعفر شهیدی
آماده کردهاند چرا خیزران، پدر؟ / یا دختر یتیم خودت را بیا ببر
برگزاری ۱۱۴ محفل انس با قرآن کریم ویژه بزرگداشت شهدای قرآن
۳ پیششرط اساسی برای تداوم انسجام در ایران امروز
ویژه برنامه های دهه دوم ماه محرم در شبکه قرآن سیما
چگونه امام سجاد (ع) با دعا جامعه را متحول کرد؟
سازمان ملل از نامزدی کربلا به عنوان پایتخت فرهنگ اسلامی حمایت کرد
سیره امام علی (ع) و امام صادق (ع) تلاش برای آبادانی دنیا همراه با دینداری بود
ترویج فرهنگ دعا و نیایش به مثابه ابزار تربیتی و معرفتی توسط امام سجاد (ع)
مصاحبههای دکتری دانشگاه آزاد از فردا شروع میشود
زمان بندی جدید اعتبارسنجی دانشگاههای خارج از کشور اعلام شد
آغاز ثبت درخواست مهمانی دانشجویان علمی کاربردی برای تابستان از ۲۱ تیر
انتشار تقویم آموزشی نیمسال اول و دومسال تحصیلی جدید دانشگاه شریف
جزئیات تازه درباره دریافت نحوه دریافت کارت نوبت دوم آزمون سراسری ۱۴۰۴
تحلیل ابعاد معنوی و عملی «طهارت» انسانی در پرتو قرآن و اهل بیت (ع)
استقبال دانشگاه تهران از دهه دوم محرم با مراسم «از دانشگاه تا کربلا»
خداوند خود توبه را به گناهکاران پیشنهاد میکند؛ گناهانی که حسنه می شوند
جزئیات پذیرش کاردانی فنیحرفهای اعلام شد
ردیف استخدامی ۳۳۹ نفر از متقاضیان جذب تعیین تکلیف شد
فراخوان جذب هیئت علمی دانشگاه آزاد درحال نهایی شدن
حبابهای یخ به پیامرسانهای جدید بدل شدند!
تاثیر جالب توجه ممنوعیت گردش به چپ بر حجم ترافیک
تهیه نقشه راه ملی فناوری کوانتومی با همکاری دستگاهها
جکوزی یا سونا، کدام یک مزایای سلامتی بیشتری دارد؟
ماهواره آمریکایی هر ۲۰ دقیقه یکبار زمین را رصد میکند
بهترین نقطه برای زندگی انسانها روی مریخ کجاست؟
جلوه ترسناک صاعقه از نگاه فضانورد ناسا
کشف نشانهای جدید از وجود حیات در مریخ
زیاد خوردن لبنیات، کابوس شبانه میآورد
مغز انسان در پیری هم عصب میسازد
ترامپ اعلام کرد: مذاکرات برای فروش تیک تاک آغاز می شود
ضعف و قوت شبکه ملی اطلاعات در جنگ اخیر؛ فرماندهی سایبری باید تقویت شود
جزئیات ترم تابستانی دانشگاه فرهنگیان اعلام شد
تصویر/ شهید کوچک ما که اسرائیل او را کشت
تصویر/ وقتی آقا گفت: ای ایران» بخوان
پاسخ به یک شبهه/ چرا امام حسین (ع) در روز عاشورا طلب باران نکرد؟
وقایع روز عاشورا به تفکیک ساعت و مقتلهای معتبر
سازمان ملل از نامزدی کربلا به عنوان پایتخت فرهنگ اسلامی حمایت کرد
نگاهی به زندگی عباس (ع)علمدار لشکر سیدالشهدا و محافظ خیام
خداوند خود توبه را به گناهکاران پیشنهاد میکند؛ گناهانی که حسنه می شوند
اشعار خواندنی شاعر قرن پنج هجری درباره حضرت علیاکبر(ع) و عاشورا
آماده کردهاند چرا خیزران، پدر؟ / یا دختر یتیم خودت را بیا ببر
تحلیل ابعاد معنوی و عملی «طهارت» انسانی در پرتو قرآن و اهل بیت (ع)
استقبال دانشگاه تهران از دهه دوم محرم با مراسم «از دانشگاه تا کربلا»
سیره امام علی (ع) و امام صادق (ع) تلاش برای آبادانی دنیا همراه با دینداری بود
چگونه امام سجاد (ع) با دعا جامعه را متحول کرد؟
منظومه «ظهر روز دهم» یک اثر ادبی بینظیر برای نوجوانان
فرهمندپور: اعتماد، حلقه اساسی زنجیره ولایت است/ غفلت و گناه آگاهانه، راه بازگشت را سختتر میکند
مدینه فاضله نیازمند تحقق فضائل اخلاقی است
واقعه عاشورا حماسهای مبارزاتی و غنی از معارف اخلاقی و تربیتی است
نگاهی نو به زندگی امام سجاد(ع) در شاهکار سیدجعفر شهیدی
ویژه برنامه های دهه دوم ماه محرم در شبکه قرآن سیما
برگزاری ۱۱۴ محفل انس با قرآن کریم ویژه بزرگداشت شهدای قرآن
ترویج فرهنگ دعا و نیایش به مثابه ابزار تربیتی و معرفتی توسط امام سجاد (ع)
اعلام جزئیات پذیرش دانشجو در دوره دکتری استاد محور دانشگاه تهران
پیگیری استفاده از ظرفیتهای شورای عالی انقلاب فرهنگی برای موضوعات آموزش عالی
الزام دانشگاهها به تامین اسکان اساتیدی که منزلشان آنها آسیب دیده است
ماهواره آمریکایی هر ۲۰ دقیقه یکبار زمین را رصد میکند
فراخوان دریافت یادداشتهای تخصصی-علمی با موضوع تجاوز رژیم صهیونیستی به ایران
منوی عجیب یک پیتزافروشی در نیاوران تهران که پربازدید شد
تهیه نقشه راه ملی فناوری کوانتومی با همکاری دستگاهها
آیا میتوان خاطرات را پس از مرگ نگهداری کرد؟
مغز انسان در پیری هم عصب میسازد
نظراتی که حاوی توهین یا افترا به اشخاص ،قومیت ها ،عقاید دیگران باشد و یا با قوانین کشور وآموزه های دینی مغایرت داشته باشد منتشر نخواهد شد - لطفاً نظرات خود را با حروف فارسی تایپ کنید.