به گزارش ثریا علی الله بداشتی، استاد فلسفه دانشگاه قم در بیست و سومین همایش بزرگداشت حکیم ملاصدرا با موضوع «حکمت ایرانی و حکمت متعالیه» به ارائه مقاله خود با عنوان مرگ و جاودانگی در حکمت ایرانی و حکمت متعالیه پرداخت.
در ادامه گزارشی کوتاه از سخنان وی ارائه میشود:
اصول مشترک حکمت ایرانی و حکمت متعالیه
اصل اول: اعتقاد به مبدأ جاودانه واحد عالم
اعتقاد به مبدأ جاودانه واحد و آن هم با وصف حکمت، اولین و مهمترین عنصر مشترک حکمت متعالیه اسلامی و حکمت زرتشتی ایرانی است.
اصل دوم: جاودانگی هستی
در آئین زرتشت بقا و جاودانگی نام فرشته امرتات یا امرداد است. که در تقسیمبندی ایام سال امرداد یا مرداد به نام آن فرشته که رمز جاودانگی است نام نهاده شده است. در حکمت متعالیه نیز هستی هرگز عدم نمیپذیرد چون طرد عدم ذاتی اوست.
اصل سوم: دو ساحتی بودن انسان
انسان در حکمت اوستایی و حکمت متعالیه از دو جهت دو ساحتی است: یکی از جهت هستیشناختی که مرکب از ساحت تن و روان، جسم و جان یا نفس و بدن است. از جهت دوم از نگاه اخلاقی، نفس آدمی و ضمیر هر فرد انسانی میدان نبرد و نزاع دائمی بین خیر و شر و جنگ سپنتا مینو (فرشته داعی به نیکیها) و انگره مینو (شیطان داعی به زشتیها و بدیها) است.
اصل چهارم: اختیار و آزادی اراده
از اصل سوم به اصل انسان شناختی اخلاقی دیگری میرسیم و آن اصل اختیار یا آزادی انتخاب و اراده است. بنابر این نفس و جان آدمی عرصه کارزار ارواح پاک و ارواح شریر یا شیطان است. با توجه به اصول گذشته این سوال طرح میشود که آیا انسان جاودانه است یا فانی؟
بر اساس حکمت زرتشتی اهورا مزدا یعنی خدای حکیم جاودانه است همو فرشته امرداد را رمز بقا و جاودانگی حیات قرار داد و عالم کیهانی با همه دگرگونیهایش جاودانه است همانگونه که در حکمت متعالیه صدرایی بر اساس اصالت وجود و واجب الوجود که وجود کامل مطلق و مبدا همه هستیهاست جاودانه است.
بقای انسان از نگاه ارزش شناختی اخلاقی
آنچه مسلم است این است که زرتشت بی هیچ شک و شبههای معتقد بوده که چون دور زمان تکمیل شود اهورا مزدا پیروز بر خصم ناپاک و زشتکار خود چیره خواهد گردید… زرتشت ایمان داشته است که سرانجام خوبی بر بدی مظفر و پیروز خواهد گردید.
پیروزی نهایی خوبی بر بدی در نظام حیات کلی انسان و از منظر جهان شناختی با مساله آخرالزمان در اسلام و زرتشت گره خورده است. در حکمت متعالیه قرآنی نیز مرگ، نابودی نیست بلکه «توفی» است و توفی در لغت عرب به معنای گرفتن تمام یک چیز است نه بعض آن و خدای سبحان در قرآن کریم میفرماید «اللَّهُ یتَوَفَّی الْأَنْفُسَ حِینَ موتها وَالَّتِی لَمْ تَمُتْ فِی مَنَامِهَا» خدای تعالی جانها را هنگام مرگ و خواب میستاند. پس هر ایستادنی از حرکت در موجوداتی که دارای نفس هستند از آن جهت که سبب انتقالشان به نشئه دیگری از حیات و زندگی میشود نسبت به این عالم مرگ نامیده میشود اما نسبت به عالم دیگر ولادت و حیات دیگری است.
بر اساس تعالیم زرتشت سه اصل اخلاقی پندار، گفتار و رفتار یعنی اندیشه، سخن و عمل آدمی چه خوب و چه بد زشت یا زیبا سرنوشت هر فرد را پس از مرگ مشخص میکند. زرتشت میگوید اراده آدمی تنها عامل تعیین سرنوشت نهایی اوست و بس.
مراحل حیات پس از مرگ
الف) حیات برزخی:
بر اساس آموزههای زرتشت روح پس از مرگ سه روز با بدن میماند. اما بر اساس تعالیم قرآن مدت ماندگاری در بزرخ تا روز قیامت کبری است «و مِن وَرائهِم برزخٌ الی یومِ یُبعثون». بر اساس حکمت متعالیه صدرایی نفس یا روح پس از مرگ از بدن دنیوی رها شده و به سوی عالم فراطبیعی رهسپار میشود و در عالم برزخ با بدن برزخی به حیاتش ادامه خواهد داد.
ب) حیات قیامت:
از نگاه صدرا برای انسان دو قیامت است یکی قیامت صغری که همان برزخ است و دیگری قیامت کبری که زمان وقوعش مشخص نیست و آن وعده گاه آدمیان در نزد خداست. صراط حلقه وصل قیامت صغری به قیامت کبری است. ملاصدرا در توصیف صراط قیامت مینویسد این صراط در روز قیامت برای هرکس به میزان نور معرفت برای عبور کردن به سوی آخرت ظاهر میشود. صراط برای گناهکاران باریک و برای پرهیزگاران وسیع میگردد، اما کفار گذرنامه عبور از صراط ندارند.
گروه بندی آدمیان در قیامت
در آموزههای زرتشت سه اصل اندیشه، گفتار و عمل نیک و بد معیار تقسیم بندی افراد به بهشتی و جهنمی است.
در قرآن کریم دو معیار کلی است یکی ایمان و دیگری عمل صالح که آدمیان به میزان برخورداری از ایمان و عمل صالح یا به میزان تقابل با آن دو درجات بهشت یا درکات جهنم جای میگیرند.
از نگاه آموزههای قرآنی دستهای از مؤمنان، از مقربان الهی هستند. دستهای دیگر از آنان اصحاب یمین و هر کدام درجاتی در بهشت دارند که به نعت الهی متنعم و راضی هستند. دسته سوم جهنمیان هستند «وَ أَمّا إِنْ کانَ مِنَ الْمُکَذِّبِینَ الضّالِّینَ، فَنُزُلٌ مِنْ حَمِیم وَ تَصْلِیَةُ جَحِیم».
از نگاه هستی شناختی و جهان شناختی حکمت ایرانی زرتشت ی و حکمت متعالیه که جمع برهان و عرفان و قرآن است به اصل مبدأ واحدی در هستی میرسیم و آن اهورا مزدا یا خدای حکیم است و علم و حکمت یکی از برجستهترین صفات اوست.
از نگاه انسان شناختی فلسفی؛ هر دو انسان را موجودی دو ساحتی مرکب از ساحت بدن و نفس یا جسم و جان میدانند.
از نگاه انسان شناختی اخلاقی هر دو روح و جان انسان را صحنه پیکار دو نیروی خیر و شر، الهامات رحمانی و وساوس شیطانی، جنود عقل و جنود جهل و … میدانند. مرگ باور مشترک هر دو مکتب است و در هر دو حکمت مرگ به معنای نابودی و بطلان محض نیست، بلکه انتقال روح از بدن خاکی به سوی عالم فراطبیعی است. عالم آخرت یعنی بزرخ و قیامت کبری در هر دو مکتب پذیرفته شده است اگرچه از جهت خصوصیات کمی و کیفی قدری متفاوتند.
حسابرسی آدمیان در آخرت بر اساس پندار (اندیشه) گفتار و رفتار نیک یا بد در مکتب زرتشت و ایمان و تقوا و عمل صالح و در مقابلهای آنان کفر و شرک و گناه در اسلام انجام میپذیرد. بهشت و جهنم با خصوصیات تا حد زیادی مشترک بین اسلام و زرتشت منزلگاه نیکان و بدان است. خلود به معنای جاودانگی انسان در بهشت و یا در جهنم اصل مشترک دو مکتب است
منبع: مهر
هوشمندسازی افزایش کیفیت زندگی مردم و رشد اقتصاد
گیاهان دارویی کلید رسیدن به اقتصاد دانشبنیان
ایجاد بنیه علمی و فناورانه جهت رسیدن به اهداف بزرگ در حوزه نانو
تصویر واقعی از آیفون ۱۶ در دست یکی از کاربران فاش شد+عکس
حرکت کثیف اپل درباره عکسهای کاربران لو رفت
آگهی/دستمزدهای نجومی؛ بررسی درآمد وکلا شایع یا واقعیت
علت انتخاب نام Gemini برای هوش مصنوعی گوگل چه بود؟
گلکسی S25 با تراشه ۳ نانومتری و قدرت شارژدهی قوی+عکس
شکست سنگین مرسدس بنز در فروش این خودروها+عکس
لغو امتحانات نهایی روزهای ۳۰ و ۳۱ اردیبهشت دانشآموزان
کشف استخر سرپوشیده ۱۶۰۰ساله در ساحل آلبانی همه را انگشت به دهان گذاشت+عکس
ردپای تازه کشف شده انسانها در آمریکا سن این کشور را بالا برد+عکس
موشک تازه از راه رسیده روسیه فشار به اوکراین را بیشتر کرد+عکس
اطلاعات لو رفته تازه درباره آیفون SE اپل
قابلیت تازه اندروید که از دزدی گوشی شما جلوگیری میکند
حقایقی درباره کهکشان راه شیری میلهای که چیزی درباره آن نمیدانید
ساخت هندزفری جدیدی که هرگز گره نمیخورد+عکس
تصویری از گودال ۸۰۰۰ متری یخزده در مریخ ثبت شد+عکس
گوشی جدید شیائومی با نمایشگر بزرگ رونمایی شد+عکس
بیامو قدرتمند با بدنه مخملی همه را متعجب کرد+عکس
خودروی پرفروش اروپا به ایران آمد+عکس
پس زمینه تابلوی مونالیزا متعلق به این مکان است+عکس
من یک پایین شهریام در کتابفروشیها
جشنواره ایده های برتر جوانان در کردستان برگزار می شود
جنس کنش دولتمردان سیزدهم اعتقاد به مشارکت خیرین است
ساخت مدارس خیرساز در دولت سیزدهم بهطور میانگین ۲ برابر شده است
افرادی که با قرآن مانوس شده اند؛ حق طلب و حق جو هستند
درخواست دانشجویان لهستان برای تحریم رژیم صهیونیستی
استقرار میز پاسخگویی امتحانات نهایی در ادارات آموزش و پرورش مناطق ۱۹گانه تهران
اولویت سازمان سنجش پس از ملی شدن چیست؟
جشنواره برهان ؛ تلاش دوباره برای احیای کرسیهای آزاداندیشی در دانشگاهها
پیام تسلیت جهاد دانشگاهی تهران در پی شهادت یکی از رزمندگان حزبالله
چگونگی تبدیل نظریه علوم انسانی به فناوری نیاز امروز جامعه است
موسسه علم و فناوری شهید مسعود علیمحمدی راهاندازی شد
دبیر شورای تحول و ارتقای علوم انسانی انتخاب شد
مشکل خوابگاههای دانشجویی با بومیگزینی حل میشود
روایت آخرین جمعه نمایشگاه سی و پنجم؛ همهمه بازی و کتا
حضور دانشآموزان بدون کارت امتحان نهایی در جلسه با «شناسنامه»/ امکان دریافت آدرس حوزه از مدرسه
اختصاص شعب ویژه رسیدگی به جرائم حوزه فروش سوالات امتحانات نهایی
آغاز ثبتنام اوقات فراغت دانشآموزان از اول خرداد
اجرای طرحهای هوشمند سازی در صنعت نفت در دستور کار دانشگاه صنعتی امیرکبیر
شرایط و نحوه حذف اضطراری دانشجویان شریف اعلام شد
تاکید بر انجام رویدادهای فرهنگی توسط دانشجویان برای همنسلان خود
مرحله نهایی سی و هشتمین جشنواره قرآن و عترت دانشجویان برگزار شد
رونمایی آمریکا از بزرگترین هواپیمای رادارگریز دنیا+عکس
دانشگاه اصفهان عنوان برگزیده در جشنواره دریچه را کسب کرد
امکان ثبت نام سرویس مدرسه در سامانه سپند از اول خرداد
تمام اطلاعات آیفونها و آیپدها لو رفت
داستانهای طنز کودک و نوجوان پرمخاطب در نمایشگاه کتاب
خانمها در آزمون استخدامی آموزش و پرورش هم گوی سبقت را ربودند
دانشگاههای غیرانتفاعی و چالشهایی که حل نشده باقی مانده است
نتایج اولیه آزمون استخدامی رشتههای دبیری هفته سوم خردادماه اعلام میشود
دانش آموزان نگران دریافت کارت ورود به جلسه آزمونهای نهایی نباشند
اهمیت مدیریت دقیق آزمونهای نهایی خرداد ماه / نقش این آزمونها در کنکور
اعلام برنامههای تابستانی دانشآموزان استثنایی
۴۲۵ میلیارد تومان فروش؛ کارنامه نمایشگاه کتاب تا روز دهم
شاسی بلند کوپهای که شبیه یک خانه است+عکس
شکست مذاکرات دانشجویان معترض با مسئولان دانشگاه ملبورن
پایهگذاری شیوهنامههای تالیف از مهمترین اقدامات جدید دانشگاه فرهنگیان
سرقت ۲۵ دلاری رمز ارز دو برادر در بلاک چین اتریوم
فصلنامه سازمان بسیج اساتید در علوم انسانی رتبه ب را کسب کرد
با برخی دانشجویان با فقدان مهارتهای اجتماعی و ارتباطی مواجهیم
آخرین مهلت اساتید پیام نور برای ثبت نمرات میان ترم اعلام شد
الزام دانشجویان غیرایرانی به گذراندن دروس به زبان انگلیسی و فارسی
آیفون16 پرومکس در باتری و شارژدهی رکوردشکن میشود
خودروهایی که بیشتر از همه در آمریکا سرقت میشوند
منتظر شفقهای قطبی بعدی باشید
خودروی معروف کرهای که برای راحتی سگها ساخته شده+عکس
خبر بد OnePlus برای طرفداران این نوع گوشی
عجیبترین خودروی تویوتا با الهام از کوسه کله چکشی به تهران آمد+عکس
خریداران Xperia ۱ VI سونی منتظر یک تغییر ویژه در صفحه نمایش باشند+عکس
بزرگترین فروچاله زیرآبی دنیا که انتهای آن هرگز مشخص نشد+عکس
اولین پیکاپ خودروی چینی با الهام از خودروی آمریکایی+عکس
خودرویی که نیسان آبی آمریکاییهاست+عکس
جزئیات کیا سورنتو جدید اعلام شد+عکس
ارزانترین سلاح پهپادکُش که ساخت بریتانیا است+عکس
کشف خیره کننده دانشمندان درباره یونها همه را شگفت زده کرد
ارزانترین باتری مادامالعمر دنیا کشف شد+عکس
بزرگترین فروچاله زیرآبی دنیا که باعث انقراض دایناسورها شد+عکس
پشمک کیهانی که از غول منظومه شمسی هم بزرگتر است+عکس
چطور با گوشی خود بفهمیم که ما را ردیابی میکنند؟
کاسبی عجیب و پرسود چند ایرانی در آمازون+عکس
ارزانترین سلاح پهپادکُش که ساخت بریتانیا است+عکس
ترفند مخفیانه و زشت اپل در فروش یکی از محصولاتش لو رفت+عکس
بزرگترین فروچاله زیرآبی دنیا که باعث انقراض دایناسورها شد+عکس
گوشی جدید شیائومی با نمایشگر بزرگ رونمایی شد+عکس
تصویری از گودال ۸۰۰۰ متری یخزده در مریخ ثبت شد+عکس
بیامو قدرتمند با بدنه مخملی همه را متعجب کرد+عکس
استور بازی موبایل ایکس باکس در تابستان از راه میرسد
جزئیات کیا سورنتو جدید اعلام شد+عکس
تصویر ناسا از شفق قطبی بر فراز لهستان پربازدید شد+عکس
کشف خیره کننده دانشمندان درباره یونها همه را شگفت زده کرد
آیفون16 پرومکس در باتری و شارژدهی رکوردشکن میشود
رونمایی آمریکا از بزرگترین هواپیمای رادارگریز دنیا+عکس
ارزانترین باتری مادامالعمر دنیا کشف شد+عکس
تمام اطلاعات آیفونها و آیپدها لو رفت
ردپای تازه کشف شده انسانها در آمریکا سن این کشور را بالا برد+عکس
خریداران Xperia ۱ VI سونی منتظر یک تغییر ویژه در صفحه نمایش باشند+عکس
زاکربرگ میخواهد این شبکه معروف خبری را بخرد
کشف استخر سرپوشیده ۱۶۰۰ساله در ساحل آلبانی همه را انگشت به دهان گذاشت+عکس
اشتباه بیسابقه گوگل سالمندان را سردرگم کرد
منتظر شفقهای قطبی بعدی باشید
سرقت ۲۵ دلاری رمز ارز دو برادر در بلاک چین اتریوم
نحوه انتخاب موضوعات پایان نامه برای پذیرش دانشجوی استاد محور
آغاز توزیع کارت آزمون استخدامی آموزش و پرورش از امروز
آیین بزرگداشت ۱۷۵۷ سال سنت آموزش عالی در ایران ۸ خرداد برگزار میشود
ارائه مهلت جدید ثبت نام آزمون دکتری تخصصی داروسازی
تصویر واقعی از آیفون ۱۶ در دست یکی از کاربران فاش شد+عکس
دانشجویان یونانی شب گذشته در حمایت از فلسطین تظاهرات برپا کردند
مسؤولیت امتحانات نهایی از سال آینده با سازمان ملی سنجش خواهد بود
نظراتی که حاوی توهین یا افترا به اشخاص ،قومیت ها ،عقاید دیگران باشد و یا با قوانین کشور وآموزه های دینی مغایرت داشته باشد منتشر نخواهد شد - لطفاً نظرات خود را با حروف فارسی تایپ کنید.